Rẹ na bhi 1988 ha vade, ọle iJack bi Marie-Line rẹ ko ha lu iwẹnna oga ọsi ẹghe rebhe. Ele wo sabọ fi iẹnlẹn nọnsele denọ bhi idia nọn hi rẹ khin nin ele da ka egbe ele re. Bhiriọ, ele sẹ lu iwẹnna oga kẹkẹ bhi Guadeloupe bi French Guiana. Bẹtẹ nọn ribhi France, ọle gbẹloghe iwẹnna oga nan lu bhi ene agbaẹbho nan. Bha ji mhan nọọn iJack bi Marie-Line inọnta eso.

Bezẹle nin bha da deba ha lu iwẹnna oga ọsi ẹghe rebhe?

Marie-Line: Ẹghe nin mẹn rẹ ha yi obhokhan, mẹn wo ha deba inẹn mẹn re uri-ẹdẹ rẹ tẹmhọn Osẹnobulua bhi Guadeloupe. Ọle wo ha sasa bhi iwẹnna oga ẹghenin. Ranmhude oyẹẹ nin mẹn mhọn da ẹbho, mẹn da munhẹn ha lu iwẹnna ọkanẹfan ẹghe nin mẹn rẹ yo isiku sotọ bhi ukpe 1985.

Jack: Ẹghe nin mẹn rẹ ha yi obhokhan, ẹbho ne lu iwẹnna oga ọsi ẹghe rebhe wo nẹga mẹn. Ẹbho nin iwẹnna oga wo ti ele bhọ ele khin. Ahamiẹn isiku ribhi họlide, mẹn ki ha lu iwẹnna ọkanẹfan ọsi ẹghe eso. Ẹdẹ iSaturday bi Sunday, mhan ki nabhi moto bu ene ekanẹfan bhi eji ele da tẹmhọn Osẹnobulua. Mhan ki wo re uri-ẹdẹ rebhe rẹ tẹmhọn Osẹnobulua. Mhan ha ki zobọ, mhan ki dọ sọnyẹnmhẹn bhi egbegbe ẹdẹ. Mẹn wo ha sọnyẹnmhẹn bhi iẹnlẹn ẹghenin!

Mẹn bi Marie-Line ki wo la bọ egbe fo bhi 1988, mẹn da nọọn egbe mẹn yọle, ‘Beji a miẹn ghe mhan imhọn ebe mun mhan mhọnlẹn nian, ọ bha be khẹke nin mhan lu ba eka nin mhan lu bhi iwẹnna oga?’ Mẹn da deba okhuo mẹn ha lu iwẹnna ọkanẹfan. Ukpe ọkpa ki gbera, mhan da yo Isiku ọsi Ekanẹfan. Mhan ki yo ọne isiku fo, a da re mhan kiẹn ekanẹfan kpataki. Mhan da wo lu iwẹnna oga kẹkẹ bhi Guadeloupe ọkuẹsẹ a je mhan ha khian iFrench Guiana.

Bhi ẹkẹ ene ikpe nan rebhe, a wo fi iwẹnna oga nọnsẹbha denọ igba ne bunun. Be rẹkpa bha rẹ sabọ ha fidenọ bhi idia kẹkẹ?

Marie-Line: Ibhio mhan ne ribhi Bẹtẹ bhi French Guiana lẹn sẹbhọ ghe Isaiah 6:8, ọle hi Baibo nọn ti mhan bhọ nẹ. Bhiriọ, ele ha tie mhan bhi foni, ele ki re ojẹ-ojẹ rẹ yọle, “Ibha be sẹyẹ ye iBaibo nọn manman ti bha bhọ re?” Ele ha ta ọnan, mhan ki lẹn ghe ele gbo guanọ nin ele fi iwẹnna oga nọnsẹmhan denọ. Bhiriọ mhan ki yọle, “Ghe mhan bhi enan, je mhan!”

Mhan ire iwẹnna oga nan je mhan ha khian rẹ khọkhọ ọne mhan ka ha lu khẹ, ranmhude ọ dẹ sabọ gbe mhan eghọnghọn sotọ sade mhan lu iriọ. Mhan ki  yẹ dọnmhegbe nin mhan lẹn ibhio mhan ne ribhi eji a je mhan ha khian.

Jack: Ẹghe nọn gbera, ibhio mhan eso ne hoẹmhọn mhan bha guanọ nin mhan kpanọ ze ele obọ, bhiriọ, ele da ha ta ọta ne ha re imhan dotua. Ọkpakinọn, ẹghe nin mhan rẹ sibhi Guadeloupe re, obhio mhan ọkpa da taman mhan ebi Jesu tale bhi Matthew 13:38. Bhi enin, Jesu da rẹman ghe ọne agbọn nan rebhe ọle je mhan ha khian. Bhiriọ, ahamiẹn a je mhan ha khian ije ebhebhe, mhan ki taman egbe mhan ghe, eji a taman mhan nin mhan ha khian yẹ deba eji Jesu je mhan ha khian. Bhiriọ, mhan muegbe rẹ ha khian eji a taman mhan nin mhan ha khian beji a miẹn ghe eria nyẹnlẹn bhi enin.

Mhan ha sẹbhi agbaẹbho ọsọgbọn, mhan ki kere ghe ẹbho ne ribhi enin fẹkẹ wo nyẹnlẹn beji obọ ele sẹle. Bhiriọ, mhan ki dọnmhegbe ha nyẹnlẹn beji ele rẹ nyẹnlẹn. Ebale nin ele le sabọ rẹ dikẹ, ọrẹyiriọ, ebale nin ele le mhan yẹ le. Ebi ele wọn mhan yẹ wọn. Ọkpakinọn, mhan gbẹlokotọ nin mhan hẹi mun emianmhẹn. Mhan wo dọnmhegbe rẹ ha tẹmhọn iwẹnna oga nọnsẹmhan nọnsẹn.

Marie-Line: Mhan yẹ wo miẹn emhin ne bunbun luẹ bhi obọ ibhio mhan ne ribhi eji a je mhan ha khian. Mẹn yere ebe sunu ẹghe nin mhan rẹ la sẹbhi French Guiana. Ẹghenin, amẹn wo manman ha rọ. Mhan da ha riale ghe amẹn ha bhiẹ, ọle mhan ha da dagbare dọ tẹmhọn Osẹnobulua. Ọkpakinọn, obhio mhan nin okhuo ọkpa da taman mẹn yọle, “Ji mhan ha khian.” Mẹn da nọọn ọlẹn yọle, “Be imhan ha rẹ ha khian yẹ?” Ọle da taman mẹn ghe mhan dẹ re ekhara mhọn yẹ ha hẹn ikẹkẹ khian. Iriọ mẹn ki rẹ luẹ ebi a rẹ re ekhara gugu egbe yẹ sade mẹn hẹn ikẹkẹ. Sade mẹn bha luẹ ọle nọn, mẹn irẹ sabọ dagbare dọ tẹmhọn Osẹnobulua hiehie bhi ẹghe orọ!

Ọ ki sẹbhi igba 15 nan je bha diọbhi ije kẹkẹ. Bhiriọ, bha be mhọn ibhude nin bha ha re nin ẹbho ne ho nin ele kpanọ ha khian ije ebhebhe?

Marie-Line: Ọ bha lẹkhẹ nin ọria rẹ sibhi eji ọle ka rẹ ha ye re. Ọrẹyiriọ, ọkhẹke nin ọria guanọ eji ọle ha dia nọn ha fu ọle bhi egbe.

Jack: Mhan ha sẹbhi uwa ọbhebhe, mẹn ki kie pẹnt ẹkẹ ọle. Ẹghe eso, ibhio mhan ne ribhi Bẹtẹ ha lẹn ghe mhan ida bue bhi ọne uwa nin mhan khian diọ, ele ki taman mhan nin mhan hẹi ria ẹghe a rẹ kie pẹnt ọle.

Okhuo mẹn nin Marie-Line wo manman lẹn ebi a rẹ khuan ihẹ yẹ. Ọle ha ne ihẹ fiọbhi ẹkẹ ẹkpẹti kẹkẹ fo, ọle ki gbẹn emhin bii, “bathroom,” “bedroom,” “kitchen” bhi egbe ene ẹkpẹti. Ene emhin nin ọle gbẹnẹ bhọ re ọle lẹkhẹ nin mhan rẹ lẹn eje kẹkẹ nin mhan ha mun ene ẹkpẹti fiọ sade mhan mhan sẹbhi uwa ọgbọn nin  mhan khian. Okhuo mẹn sẹyẹ gbẹnẹ emhin kẹkẹ ne ribhi ẹkẹ ene ẹkpẹti dagbare, beji a da miẹn ghe ọ ki lẹkhẹ nin mhan rẹ jẹje miẹn ebi mhan guanọ.

Marie-Line: Ranmhude mhan guẹ rẹ mhanmhan emhin nesẹmhan nọnsẹn, ọ lẹkhẹ nin mhan rẹ kẹ mun iwẹnna oga hẹn bhi eji mhan khian.

Be ibha rẹ mhanmhan ẹghe nọnsẹbha yẹ nin bha da sabọ ha denọ ẹlo ọbhi iwẹnna oga nin bha lu nọnsẹn?—2 Tim. 4:5.

Marie-Line: Ẹdẹ iMonday mhan rẹ koahua yẹ rẹ muegbe ikolo oga bhi otọ. Ẹdẹ iTuesday rẹ ha khian, ọle mhan rẹ dagbare dọ ha tẹmhọn Osẹnobulua.

Jack: Arẹmiẹn uri-agogo ribhọ nan yọle nin mhan ha gbe bhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua uki-uki, ọ iyi ọne uri-agogo ọkpa mhan wo khu ọi. Iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua mhan wo mun kalo bhi iẹnlẹn. Rẹ na bhi ẹghe nin mhan ha rẹ sibhi uwa re, rẹ dọ sẹbhi ẹghe nin mhan ha rẹ zobọ, mhan dọnmhegbe rẹ tẹmhọn Osẹnobulua man ọrebhe nin mhan miẹn.

Marie-Line: Mhan ha dọ re egbe re ahoho, mẹn ki ne itrat eso rẹkhan egbe. Ẹbho eso ki wo bu mhan re yọle nin mhan re ebe nin ele, aharẹmiẹn mhan bha sẹ taman ele ghe Esali Jehova mhan khin. Ranmhude ẹbho re ẹlo ọbhi mhan bhi egbe, mhan dọnmhegbe rẹ ha muegbe nọnsẹn yẹ mun ekpẹn ọbhi egbe sade mhan dagbare.

Jack: Mhan re uwedẹ nin mhan rẹ ne ediake nesẹmhan lu emhin rẹ tẹmhọn Osẹnobulua man ele. Mẹn ki ha gbọnọ ije rebhe a yẹ bi iku kua. Ẹghe eso, ediake nesẹmhan ne daghe uwedẹ nin mhan rẹ hẹnhẹn ije rebhe a nọnsẹn ki bu mhan re ha nọọn mhan: “Bha be mhọn iBaibo nin bha ha re mẹn?”

Bha sẹ wo manman tẹmhọn Osẹnobulua bhi ije manman ree. Bha be mhọn ọkpa bhi ene okhian nan nin bha ha rẹ gbe okha man mhan?

Jack: Ijeso ribhi otọ iGuiana nọn nọghọ nan rẹ yo. Eso ree sẹbhi ikpọwala 370. Ene uwedẹ bhọ imhẹn, uzana ọ gbe mhan le rẹ sabọ sẹbhi enin. Mhan ida yelea okhian nin mhan khian ẹghe nin mhan rẹ yo St. Élie nọn ribhi ẹgbo natiọle Amazon. Uri-agogo ne bunbun ọ gbe mhan le rẹ gua imoto bi okọ rẹ sẹbhi enin. Iwẹnna nan rẹ tọ otọ rẹ guanọ igolu, ọle ẹbho ne bunbun lu bhi enin. Ẹbho eso da ha ze igolu bhi obọ nin mhan sade mhan ne ebe nesẹmhan nin ele. Ọsemuan ki re, mhan da re ividio ọsi agbotu man ele. Ẹbho ne bunbun wo vae dọ ghe ọle.

Marie-Line: Bhi ẹghe nọn bha sẹ ree gbe nian, a da taman iJack nin ọle dọ re ọta man bhi Ayere ọsi Uyumhin Nọnsi Jesu bhi agbaẹbho ọsi Camopi. Uri-agogo enẹn mhan gbe bhi okọ nin mhan rẹ gua ẹdẹ ọsi Oyapock ha khian enin. Ọne okhian wo manman mhẹn bhi ẹlo.

Jack: Ijeso ribhi ọne ẹdẹ nọn manman nẹ rẹsẹbhọ ghe ọ dẹ sabọ gbe okọ ruẹ. Mẹn dẹ sabọ tale ghe ọne amẹn nọn manman nẹ wo ha mhẹn bhi ẹlo rẹ daghe. Ọkhẹke nin ọnọn gua okọ manman guẹ ebi a rẹ gua okọ yẹ, ọkuẹsẹ ọle sabọ gbera bhi enan. Sokpan, ọne okhian nan wo manman ha mhẹn bhi ẹlo. Arẹmiẹn ghe Esali Jehova 6 ọkpa ha ribhi enin, ẹbho ne bun sẹbhi 50 vae bhi ọne Ayere ọsi Uyumhin Nọnsi Jesu nan do bhi ọne agbaẹbho. Ibhokhan Amerindian eso yẹ vae bhi ọne Ayere.

Marie-Line: Ene elasẹre dẹ sabọ re inian sọnyẹnmhẹn sade ele dọnmhegbe rẹ lu eka ne bunbun bhi oga nọnsi Jehova. Ọria ha mun udu tẹ iJehova bhi idia nọn sẹ inian, urẹọbhọ nọnsọle ki manman ziẹn. Mhan wo gene ha daghe uwedẹ kẹkẹ nin Jehova rẹ ha rẹkpa mhan.

Ibha wo luẹ urolo kẹkẹ. Ọ be lẹkhẹ nin bha rẹ luẹ urolo?

Jack: Hiehie. Mẹn dọnmhegbe luẹ ene urolo nan kẹkẹ beji mẹn ha da sabọ re ọle ha tẹmhọn Osẹnobulua yẹ ha re ọle rẹ rẹkpa bhi agbotu. Mẹn re urolo iSranantongo * rẹ sun iluẹmhin ọsi ebe Ọkhẹughe ọkuẹsẹ mẹn bhọ lu iBaibo nan tie bhi ọne urolo! Mẹn ki nọọn obhio mhan ọkpa si ele sabọ họn ebi mẹn ha ta, ọle da yọle, “Uwẹ wo lu nọnsẹn arẹmiẹn ọta eso ribhọ nin uwẹ tale nin mhan bha họn nọnsẹn.” Ene ibhokhan bhi ọne agbotu wo manman ha rẹkpa mẹn ranmhude, mẹn ha dobọ, ele ki ji mẹn lẹn. Sokpan, ene wanre ilu iriọ.

Marie-Line: Bhi ijeso nin mhan da ha tẹmhọn Osẹnobulua, mẹn da re urolo iFrench, Portuguese, bi Sranantongo rẹ ha man ẹbho iBaibo. Obhio mhan nin okhuo ọkpa da taman mẹn nin mẹn ka re urolo nọn manman nọghọ mẹn rẹ munhẹn fo, ọkuẹsẹ mẹn munhẹn ha zẹ ọnọn lẹkhẹ nọn ribhọ. Akizẹbue, mẹn da dọ kere ghe ẹwanlẹn ribhi ọne adia nan nin ọne obhio mhan nan re nin mẹn.

 Ẹdẹ ọkpa, mẹn da ka re uro iSranantongo rẹ man ọria iBaibo. Akizẹbue, mẹn da noo urolo iPortuguese rẹ man ọria ọbhebhe iBaibo bhi ọne ukpẹdẹ nin. Ẹghe nin mẹn ki rẹ munhẹn ha man ọria nọnzeva iBaibo, ọne obhio mhan nin okhuo nin mhan ko ha khian da yọle, “Marie-Line, mẹn riale ghe uwẹ fi ọne urolo dọn!” Ọne ẹghe nan mẹn ki rẹ dọ lẹn ghe, Portuguese ọ rẹ khẹke nin mẹn rẹ ne ọne okhuo talọ, ọ iyi Sranantongo.

Ene ibha ko lu iwẹnna oga wo manman hoẹmhọn bha. Be ibha rẹ sabọ sikẹ ene ibhio mhan nan yẹ?

Jack: Proverbs 11:25 yọle: “Ọria nọn zẹ emhin bhi obọ dẹ ha tuẹn okhun.” Mhan isi obọ re ikeke rẹ ha re iyobọ nin ẹbho. Mhan ha lu iwẹnna bhi iKindọn Họọ, ibhio mhan eso ki yọle: “Ji ene ibhio mhan nekẹle lu ọne iwẹnna nan.” Ele ha ta iriọ, mẹn ki yọle: “Mhan rebhe ko nyan ọne iwẹnna. Iwẹnna a ha ribhọ nan ha lu, ọ yẹ khẹke nin mẹn deba lu ọle.” Arẹmiẹn mhan dọnmhegbe rẹ guanọ ẹghe rẹ koahua, mhan ije ọnan da si mhan obọ re ikeke rẹ ha lu emhin esili nin ẹbho.

Marie-Line: Ranmhude mhan dọnmhegbe rẹ ji ẹmhọn ibhio mhan da rẹtẹ mhan, mhan sabọ lẹn ẹghe nin ele rẹ guanọ ọria nọn ha ne ele re ẹlo ọbhi imọn, la nọn ha rẹkpa ele ne ele re bhi isiku sade ene imọn zobọ. Mhan mhanmhan ẹghe nọnsẹmhan nọnsẹn nin mhan da sabọ ha rẹkpa ibhio mhan ne guanọ urẹkpa. Iriọ mhan rẹ fẹkẹ ha si ibhio mhan kẹ egbe.

Erọnmhọn nela bha sẹ miẹn nin bha rẹ dọ ga bhi eji a da guanọ urẹkpa bhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua?

Jack: Mhan sẹ wo miẹn erọnmhọn ne bunbun bhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua ọsi ẹghe rebhe nin mhan lu. Ọne iwẹnna nan wo re isẹhoa nin mhan rẹ ha daghe iwẹnna obọ kẹkẹ nesi Jehova. Arẹmiẹn mhan wo ha miẹn ọnọghọ kẹkẹ bhi ọne iwẹnna nan, mhan wo mhọn ọkhọle nọn lọre ranmhude mhan lẹn ghe, ibhio mhan nin mhan ko ga iJehova re imhan bhi ikeke bhi eji mhan hi ki rẹ ha ye.

Ẹghe nin mẹn rẹ ha yi usẹn obhokhan, a da mun mẹn khue bhi ighan bhi French Guiana ranmhude mẹn bha ka deba ibo soso. Ẹghenin, mẹn bha riale ghe mẹn dẹ sabọ fikie vae bhi enan dọ ha lu iwẹnna imisiọnari, yẹ ha mhọn ọne isẹhoa rẹ dọ ha tẹmhọn Osẹnobulua bhi ighan. Gene gene, Jehova wo ha nan erọnmhọn nin mhan!

Marie-Line: Isẹhoa nin mẹn mhọn rẹ ha rẹkpa ibhio mẹn wo manman re mẹn ghọnghọn. Mhan wo ghọnghọn rẹ ha wẹnna nin Jehova. Ọne iwẹnna nan wo rẹ imẹn bi ọdọ mẹn ko sikẹ egbe nọnsẹn. Jack ha nọọn mẹn ẹgheso si mhan dẹ sabọ tie okhuo bi ọdọ ne mhọn ọnọghọ nin ele dọ deba mhan le ebale, mẹn ki yọle, “Ehe! Iriọ mẹn yẹ wo ria bhi ọkhọle!” Iriọ mẹn bi ọdọ mẹn rẹ kẹ wo ria emhin ọkpa bhi ọkhọle.

Jack: Ọ bha sẹ bue gbe nian, a da taman mẹn ghe mẹn khọnmhọn emianmhẹn icancer. Arẹmiẹn ọ iyẹẹ okhuo mẹn rẹ họn ọne ẹmhọn nan, mẹn sẹyẹ wo tale man ọlẹn yọle: “Okhuo mẹn, mẹn ha yu ẹlẹnan, ọ iyi egbe ọmanlẹn mẹn rẹ yu. Ọkpakinọn, mẹn lẹn ghe mẹn re iẹnlẹn nọnsẹmhẹn rẹ ga iJehova. Ọnan wo rẹ mẹn ghọnghọn.”—Gen. 25:8.

Marie-Line: Isẹhoa nin mhan bha rẹ mun ọkhọle ọi, ọle iJehova mun nin mhan. Ọle wo noo mhan rẹ lu emhin ne bunbun nin mhan bha rẹ riale ghe mhan dẹ sabọ lu. Emhin esili ne bunbun sẹ wo sunu ji mhan bhi iẹnlẹn. Ranmhude mhan mun udu tẹ Osẹnoubulua, eji ọ hi ki rẹ ha khin nin agbotu nọnsọle je mhan ha khian, mhan muegbe rẹ ha khian!