UHỌNMHỌN-ỌTA NỌNZI 14
Ene Ewanlẹn—Bha Wo Ha Re Egbe Khọkhọ Paul Nin Odibo
“Bha re egbe ha khọkhọ imẹn.”—1 COR. 11:1.
ILLO 99 Usun Nọn Bun Nin Osẹ Tiele
EBI MHAN DA LUẸ *
1-2. Be ijiẹmhin ọsi Paul nin odibo ha rẹ sabọ rẹkpa ene ewanlẹn yẹ ẹlẹnan?
PAUL nin odibo wo manman hoẹmhọn ibhio ọle. Ọle da wo ha wẹnna kaka ranmhude ele. (Acts 20:31) Ọnan da re ibhio ọle nin ele ko ga manman hoẹmhọn ọlẹn. Ẹghe ọkpa ribhọ nin ẹbho rẹ ha viẹ, ẹghe nin ene ewanlẹn bhi Ephesus rẹ lẹn ghe, ele ida yẹ kie miẹn Paul. (Acts 20:37) Ene ewanlẹn ẹlẹnan wo manman hoẹmhọn ibhio ele. Sẹyẹ, ele wo dọnmhegbe rẹ lu eka nin ele ha sabọ lu rẹ rẹkpa ele. (Phil. 2:16, 17) Ọrẹyiriọ, ene ewanlẹn miẹn ọnọghọ ẹgheso. Be ha sabọ rẹkpa ele rẹ khọn ene ọnọghọ?
2 Ene ewanlẹn dẹ sabọ zilo nyan ijiẹmhin ọsi Paul. (1 Cor. 11:1) Ọria bii imhan Paul ha khin. Ọ bha gba nanlẹn fo. Ẹgheso, ọle ki ha dọnmhegbe nin ọle rẹ lu ebe mhẹn. (Rom. 7:18-20) Ọle da ha mhọn ọnọghọ kikẹ nin ọle kuẹlo da. Ọkpakinọn, Paul bha ji egbe lọ ọle, la re ọle miẹn ghe ọle bha yẹ ha ghọnghọn. Ene ewanlẹn ha re egbe khọkhọ Paul, ele ki sabọ khọn ọnọghọ nin ele miẹn, yẹ ha ghọnghọn beji ele rẹ ga Jehova. Bha ji mhan fẹ ebi ele ha rẹ sabọ lu iriọ yẹ.
3. Be imhan ha zilo nyan bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan? Emhin ọbhebhe nela mhan ha yẹ luẹ?
3 Bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan, mhan dẹ zilo nyan ọnọghọ enẹn nin ene ewanlẹn kẹ kuẹlo da: (1) ebi ele ha rẹ manman ha miẹn ẹghe rẹ ha yo inẹbho, yẹ miẹnsọn nekẹle nin ele lu, (2) ebi ele ha rẹ miẹn ẹghe rẹ ha re izebhudu nin ibhio ele nin ele ko ga, (3) sade ele mhọn eji ele da wẹghẹ, bi (4) sade ele lẹn eji ibhio ele ida lu nọnsẹn. Mhan dẹ yẹ zilo nyan ebi Paul rẹ khọn ọnọghọ nin ọle miẹn yẹ, bi ebi ene ewanlẹn ha rẹ sabọ re egbe khọkhọ ijiẹmhin nọnsọle yẹ.
NAN RẸ MANMAN MIẸN ẸGHE RẸ HA YO INẸBHO, YẸ MIẸNSỌN NEKẸLE
4. Bezẹle nọn ha da sabọ ha nọghọ ewanlẹn rẹ ha mun ọkalo bhi itẹmhọn Osẹnobulua?
4 Ebezẹle nọn ha da sabọ ha nọghọ. Rẹ deba nin ene ewanlẹn ha mun ọkalo bhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnọbulua, ele yẹ mhọn ẹsọn kẹkẹ nin ele miẹn. Bhi ọsi ijiẹmhin, ene bunbun kẹ sun ikolo oga nin mhan do bhi ẹkẹ uzana, la lu Iluẹmhin Baibo ọsi Agbotu. Ele sabọ yẹ rẹ ha mhọn ọta nekẹle nin ele ha rẹman. Ele yẹ wẹnna kaka nin ele rẹ man ibhio mhan ne zẹ sikẹ ele emhin, yẹ re izebhudu nin ibhio mhan. (1 Pet. 5:2) Ewanlẹn eso yẹ deba bọn uwa oga, yẹ hẹnhẹn Kindọn Họọ bi uwa oga nekẹle. Sẹyẹ, bọsi ọrebhe bhi agbotu, iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua hi iwẹnna nin ene ewanlẹn mun kalo.—Matt. 28:19, 20.
5. Ijiẹmhin nela Paul re ọbhi otọ rẹji iwẹnna tẹmhọn Osẹnobulua?
5 Ijiẹmhin ọsi Paul. Emhin kpataki nọn rẹkpa Paul ribhi Philippians 1:10. Bhi enin, ọle da yọle: “Lẹn emhin ne lu okpemhin nẹ.” Paul da yẹ re obọ rẹkhan ibhude nọnsọle. Ọle da ha lu iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua, yẹ ha ghe ọne iwẹnna bii emhin nọn lu uhọnmhọn emhin nẹ rẹji ọle bhi ikpe ne bunbun. Ọle da ha tẹmhọn Osẹnobulua bhi ogbakha, bi rẹ na bhi uwa rẹ sẹbhi uwa. (Acts 20:20) Ọle imhọn ẹghe nin ọle re ọbhi otọ bhi ukpẹdẹ, la ẹdẹ bhi uzana nin ọle rẹ tẹmhọn Osẹnobulua. Ọle da ha noo isẹhoa nin ọle hi ki rẹ miẹn rẹ tẹmhọn Osẹnobulua! Bhi ọsi ijiẹmhin, ẹghe nin ọle rẹ ha mundia khẹ ẹbho bhi Athens, nin ele ko ha khian okhian, ọle da tẹmhọn Osẹnobulua man usun ẹbho nan manman hẹnmhọn ele. Eso da miẹn ebi Paul taman ele ọbhi egbe. (Acts 17:16, 17, 34) Arẹmiẹn Paul bhọ ribhi ighan, ọle da sẹyẹ ha tẹmhọn Osẹnobulua man ene ribhi eji ọle ye.—Phil. 1:13, 14; Acts 28:16-24.
6. Be Paul man ẹbho le?
6 Paul da wo noo ẹghe nọnsọle nọnsẹn. Ọle da wo ha tie ẹbho vae nin ele dọ deba ọle bhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua. Bhi ọsi ijiẹmhin, bhi iwẹnna imisiọnari nin ọhẹnhẹn nin ọle yo, ọle da re John Mark rẹkhan egbe. Sẹyẹ, bhi iwẹnna imisiọnari nọnzi eva nin ọle yo, ọle da re Timothy rẹkhan egbe. (Acts 12:25; 16:1-4) Edandan iribhọ ghe, Paul wo dọnmhegbe rẹ man ene ikpea nan ebi a rẹ re emhin khian bhi agbotu yẹ, ebi ele ha rẹ ha gbẹloghe ibhio ele nin ele ko oga yẹ, bi ebi ele ha rẹ ha man emhin nọnsẹn yẹ.—1 Cor. 4:17.
7. Be ene ewanlẹn ha rẹ sabọ re obọ rẹkhan ebi Paul tale bhi Ephesians 6:14, 15 yẹ?
7 Ebi ene ewanlẹn luẹ bhọ. Ene ewanlẹn dẹ sabọ re egbe khọkhọ Paul, ọ iyi nin ele rẹ ha tẹmhọn Osẹnobulua rẹ na bhi uwa rẹ sẹbhi uwa ọkpa. Sokpan, ele ki yẹ muegbe rẹ ha noo isẹhoa nin ele hi ki rẹ miẹn rẹ tẹmhọn Osẹnobulua. (Tie Ephesians 6:14, 15.) Bhi ọsi ijiẹmhin, ele dẹ sabọ tẹmhọn Osẹnobulua sade ele dọ dẹ emhin, la bhi isi iwẹnna. La, ahamiẹn ele deba ha bọn uwa oga, ele dẹ sabọ tẹmhọn Osẹnobulua man ẹbho ne nyẹnlẹn nẹga enin, bi ẹbho ne khiẹn emhin nin ele. Bọsi Paul, ene ewanlẹn dẹ sabọ noo ẹghe nin ele deba ibhio mhan gbe bhi inẹbho rẹ man ele emhin, rẹ sẹbhi ene zẹ sikẹ ele.
8. Ẹgheso, emhin nela ọwanlẹn bhi agbotu ha sabọ lu?
8 Ọ bha khẹke nin ene ewanlẹn ji iwẹnna nin ele lu bhi agbotu re ele miẹn ghe, ele bha yẹ miẹn ẹghe rẹ ha lu iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua. Ẹgheso, ene ewanlẹn sabọ rẹ he ẹsọn eso nan mun nin ele, beji ele ha da sabọ miẹn ẹghe rẹ lu emhin rebhe ne khẹke nin ele lu. Asabọmiẹn ele ha nan erọnmhọn, yẹ ria ẹmhọn ọne ẹsọn, ele ki dọ kere ghe, ele ha ne abọ ọbhi ọne ẹsọn, ele ida yẹ miẹn ẹghe rẹ lu emhin ne lu uhọnmhọn emhin nẹ. Eso bhi ene emhin nan hi, nin ele rẹ ha lu oga azagba-uwa uzana-uzana, nin ele rẹ manman ha dagbare bhi inẹbho, la ha man imọn nesele ebi a rẹ tẹmhọn Osẹnobulua yẹ. Ọ nọghọ ibhio mhan eso nin ele rẹ he ẹsọn nan mun nin ele bhi agbotu. Sokpan, ele dẹ sabọ ha mhọn ọlẹn bhi ọkhọle ghe, Jehova lẹn ọhubhudu nin ele mhọnlẹn rẹ miẹnsọn kẹkẹ ne khẹke nin ele miẹn.
EBI ELE HA RẸ MIẸN ẸGHE RẸ HA RE IZEBHUDU NIN IBHIO ELE
9. Be ha sabọ nọghọ ene ewanlẹn rẹ lu, ranmhude ẹsọn ne bunbun nin ele miẹn?
9 Ebezẹle nọn ha da sabọ ha nọghọ. Ẹbho nesi Jehova mhọn ọnọghọ ne bunbun nin ele kuẹlo da. Bhi ẹghe ọkike ọsi ọne agbọn nan, mhan rebhe guanọ izebhudu, urẹkpa, bi ọta ikoudure. Ẹgheso, eso bhi ẹwẹ mhan guanọ urẹkpa nin ele rẹ ne obọ sibhi emhin ne imhẹn re. (1 Thess. 5:14) Bhi ọsi ẹmhọanta, ene ewanlẹn ida sabọ ne ọnọghọ rebhe kie nin ẹbho nesi Jehova kuẹlo da. Ọrẹyiriọ, Jehova ho nin ewanlẹn ha lu eka nin ele ha sabọ lu rẹ ha re izebhudu nin ẹbho nesọle, yẹ gbega ele. Be ene ewanlẹn ne mhọn ẹsọn ne bunbun bhi obọ ha rẹ miẹn ẹghe rẹ ha rẹkpa yẹ?
10. Beji 1 Thessalonians 2:7 rẹman, be Paul rẹ gbẹloghe ẹbho nesi Jehova yẹ?
10 Ijiẹmhin ọsi Paul. Paul da wo ha guanọ uwedẹ nin ọle ha rẹ gẹn ibhio ọle, yẹ re izebhudu nin ele. Ọkhẹke nin ene ewanlẹn re obọ rẹkhan ijiẹmhin nọnsọle, beji ele ha rẹ ha re oyẹẹ man ẹbho nesi Jehova, yẹ re ẹkẹ-ẹjẹjẹ rẹ ne ele lu emhin. (Tie 1 Thessalonians 2:7.) Paul da ji ibhio ọle nin ele ko ga lẹn ghe, ọle hoẹmhọn ele. Sẹyẹ, Jehova hoẹmhọn ele. (2 Cor. 2:4; Eph. 2:4, 5) Paul da ne ibhio ọle nin ele ko ga ha lu emhin bọsi imọẹ. Ọle da yẹ deba ele ha gbe ẹghe. Ọle da rẹman ghe, ọle gba-ẹkẹ ele, beji ọle rẹ ha re ẹkẹ-ata rẹ taman ele ebe kpokpo ọle bhi ọkhọle, bi eji ọle da wẹghẹ. (2 Cor. 7:5; 1 Tim. 1:15) Ọrẹyiriọ, Paul bha wo ha mun ọkhọle ọbhi ọnọghọ kikẹ nin ọle ye. Sokpan, ọle da ha guanọ nin ọle rẹkpa ibhio ọle.
11. Bezẹle nin Paul da re adia nin ibhio ọle?
11 Ẹgheso, ọ da khẹke nin Paul re adia nin ibhio ọle. Sokpan, ọle ilu ọnan ranmhude ẹkẹ khọ ọle. Ebezẹle nin ọle da re adia nin ele hi, ranmhude ọle hoẹmhọn ele. Sẹyẹ, ọle ho nin ọle gbega ele bhi okhẹnan kẹkẹ. Ọle da dọnmhegbe nin adia nọnsọle ha yi adia nan ha sabọ lẹn otọ ọle. Ọle da yẹ ha guanọ nin ele miẹn ọlẹn ọbhi egbe. Bhi ọsi ijiẹmhin, Paul da gbẹn ilẹta rẹ manman sekha nin Kristiẹn ne ha ribhi Corinth. Ọle ki gbẹn ọne ilẹta je ele fo, ọle da je Titus bu ele. Paul da wo ha guanọ nin ọle họn ebi ele rẹ lu emhin yẹ, beji ele miẹn ilẹta nọnsọle. Ọle da wo ha ghọnghọn ẹghe nin ọle rẹ họn ghe, ele miẹn ọne adia ọbhi egbe!—2 Cor. 7:6, 7.
12. Be ene ewanlẹn ha rẹ sabọ ha ziẹn urẹọbhọ ọsi ibhio ele nin ele ko ga yẹ?
12 Ebi ene ewanlẹn luẹ bhọ. Ene ewanlẹn dẹ sabọ re obọ rẹkhan ijiẹmhin nọnsi Paul, beji ele ha rẹ ha deba ibhio ele nin ele ko ga gbe ẹghe. Uwedẹ ọkpa nin ele ha rẹ sabọ lu ọnan hi, ele ki kẹ ha vae bhi ikolo oga, nin ele da sabọ ta ọta izebhudu man ẹbho. Obhi ẹghe khere dẹ sẹ nan rẹ re izebhudu nin ibhio mhan. (Rom. 1:12; Eph. 5:16) Ọwanlẹn nọn re obọ rẹkhan ijiẹmhin ọsi Paul ki yẹ ha noo Baibo rẹ ziẹn urẹọbhọ ọsi ibhio ọle. Ọle ki yẹ ji ele lẹn ghe Osẹnobulua hoẹmhọn ele, yẹ ji ele lẹn ghe ọle hoẹmhọn ele. Ọle ki ha ne ele talọ ẹghe rebhe, yẹ guanọ isẹhoa nin ọle ha rẹ gẹn ele. Ahamiẹn ọkhẹke nin ọwanlẹn re adia nin ọria, ọkhẹke nin ọne adia diẹn mun ebe ribhi Baibo. Ọle ki ji ọne ọria lẹn ebezẹle nin ọle da ha re adia nanlẹn, yẹ re ẹkẹ-ẹjẹjẹ rẹ lu ọle, beji ọne ọria ha da sabọ miẹn ọlẹn ọbhi egbe.—Gal. 6:1.
AHAMIẸN ELE MHỌN EJI ELE DA WẸGHẸ
13. Be emhin ha sabọ dia ọwanlẹn yẹ bhi egbe ranmhude ifiobọdọn nesọle?
13 Ebezẹle nọn ha da sabọ ha nọghọ. Ọ bha gba nin ene ewanlẹn fo. Bọsi ọrebhe, ele yẹ fiobọdọn. (Rom. 3:23) Ẹgheso, ọ sabọ rẹ ha nọghọ ele rẹ re ẹlo nọn khẹke ha ghe egbe ele ranmhude ifiobọdọn nesele. Eso sabọ rẹ ha kpokpo egbe ba eji ele ida lu nọnsẹn rẹ sẹbhọ ghe, egbe ki lọ ele. Eso sabọ rẹ ha riale ghe, ifiobọdọn nesele bha sẹ emhin soso. Bhiriọ, ele ida ha ho nin ele fi emhin denọ bhi iẹnlẹn.
14. Beji Philippians 4:13 rẹman, be idegbere rẹ rẹkpa Paul yẹ rẹ re ẹlo nọn khẹke ha ghe egbe ọle, arẹmiẹn ọle mhọn eji ọle ida lu nọnsẹn?
14 Ijiẹmhin ọsi Paul. Ranmhude Paul mhọn idegbere, ọle da lẹn sẹbhọ ghe ọle ida sabọ tobọle khọn ifiobọdọn nesọle. Ọle da ha guanọ nin Osẹnobulua rẹkpa ọle. Bhi ẹghe nọn gbera, Paul da wo ha kpokpo iKristiẹn. Akizẹbue, ọle da lẹn sẹbhọ ghe ebi ọle lu bha gba. Bhiriọ, ọle da muegbe nin ọle rẹ fi uwedẹ iẹnlẹn nọnsọle denọ. (1 Tim. 1:12-16) Jehova da rẹkpa Paul rẹ ha yi ọwanlẹn nọn mhọn oyẹẹ, ẹkẹ-ẹjẹjẹ bi idegbere. Ọle lẹnmhin ghe, ọle mhọn eje bunbun nin ọle ida lu nọnsẹn. Sokpan, ọle bha wo ha ria ẹmhọn ele. Ọle da rẹọbhọ ghe, Jehova dẹ rẹhunmhan ọlẹn. (Rom. 7:21-25) Ọle bha ha guanọ nin ọle ha yi ọria nọn gba nan fo. Sokpan, ọle da wẹnna kaka beji ọle ha da manman ha mhọn ikpẹ esili, yẹ re idegbere mun udu nyan Jehova nin Ọle rẹkpa ọle rẹ sabọ miẹnsọn nin Ọle mun nanlẹn.—1 Cor. 9:27; tie Philippians 4:13.
15. Be ọwanlẹn ha rẹ sabọ re ẹlo nọn khẹke ha ghe egbe ọle yẹ, arẹmiẹn ọle dobọ?
15 Ebi ene ewanlẹn luẹ bhọ. A bha ne ibhio mhan ọbhi ihe ọsi ewanlẹn ranmhude ọ gba nin ele. Jehova guanọ nin ele ha miẹnkue bhi eji ele ida lu nọnsẹn, yẹ dọnmhegbe ha lu emhin ne diẹn mun adia nesọle. (Eph. 4:23, 24) Ọkhẹke nin ọwanlẹn noo Baibo rẹ fẹ egbe ọle ghe, yẹ fidenọ bhi eji ọle ida lu nọnsẹn. Bhiriọ, Jehova ki rẹkpa ọle ha ghọnghọn, yẹ ha yi ọwanlẹn nọn lu nọnsẹn.—Jas. 1:25.
AHAMIẸN ELE LẸN EJI IBHIO ELE IDA LU NỌNSẸN
16. Be ha sabọ sunu sade eji ẹbho ida lu nọnsẹn ọkpa ọwanlẹn wo ghe?
16 Ebezẹle nọn ha da sabọ ha nọghọ. Ene ewanlẹn sabọ rẹ dọ daghe eji ibhio mhan ida lu nọnsẹn, ranmhude ele wo ko gbe ẹghe kugbe. Ahamiẹn ele bha mhọn ẹwanlẹn, ele sabọ rẹ dọ ha khọẹkẹ ele, ha to mun ele, la ha re unun riia ele a. Paul da sekha nin Kristiẹn ghe, Esu dẹ wo ha guanọ nin ele lu iriọ.—2 Cor. 2:10, 11.
17. Ẹlo nela Paul rẹ ha ghe ibhio ọle?
17 Ijiẹmhin ọsi Paul. Ọle da wo ha re ẹlo nọn khẹke rẹ ghe ibhio ọle. Ọle lẹnmhin ghe ele dobọ, ranmhude, emhin nin ele lu ba ọle bhi egbe ẹgheso. Ọrẹyiriọ, Paul lẹnmhin ghe ọria ha dobọ bha rẹman ghe, ọria ọbe ọle khin. Ọle wo hoẹmhọn ibhio ọle, yẹ denọ ẹlo ọbhi eji ele da lu nọnsẹn. Ahamiẹn ọ nọghọ ibhio ọle rẹ lu emhin nọn mhẹn, ọle ki zẹ rẹ riale ghe ele guanọ nin ele lu ebe gbale, ghe ele guanọ urẹkpa.
18. Be uwẹ miẹn luẹ bhi uwedẹ nin Paul rẹ ne Euodia bi Syntyche lu emhin? (Philippians 4:1-3)
18 Bha ji mhan fẹ ebi Paul rẹ ne ikhuo eva lu emhin yẹ bhi agbotu bhi Philippi. (Tie Philippians 4:1-3.) Asabọmiẹn Euodia bi Syntyche da ko ha van. Bhiriọ, ele bha yẹ ha yi imọẹ. Paul bha ha to mun ele, la re unun ha riia ele a. Sokpan, ọle da denọ ẹlo ọbhi ikpẹ esili nesele. Ele wo ga Jehova bhi ikpe ne bunbun, yẹ mhọn ikpẹ esili. Paul lẹnmhin ghe Jehova hoẹmhọn ele. Ẹlo nọn khẹke nin Paul rẹ ha ghe ele zẹle nin ọle da rẹkpa ele, beji ele ha da re ẹmhọn ọi nọnsẹn. Ranmhude Paul denọ ẹlo ọbhi eji ẹbho da lu nọnsẹn, ọle da ha ghọnghọn, yẹ deba ọrebhe ne ribhi ọne agbotu nin ha mhọn ikolu nọn ziẹnlẹn.
19. (a) Be ene ewanlẹn ha rẹ sabọ re ẹlo nọn khẹke ha ghe ibhio ele nin ele ko ga yẹ? (b) Be uwẹ ha sabọ miẹn luẹ bhi ifoto ọsi ọwanlẹn nọn re iKindọn Hoo ọi nọnsẹn?
19 Ebi ene ewanlẹn luẹ bhọ. Ene ewanlẹn, ha ghe eji ibhio ẹ da lu nọnsẹn. A bha miẹn ọria nọn gba nan fo; sokpan, ọdeọde mhọn eji ọle da lu nọnsẹn nin mhan ha sabọ daghe. (Phil. 2:3) Bhi ọsi ẹmhọanta, asabọmiẹn ene ewanlẹn dẹ ha re adia nin ibhio mhan rẹ na ẹghe rẹ sẹ ẹghe. Ọkpakinọn, bọsi Paul, ọkhẹke nin ene ewanlẹn dọnmhegbe kaka nin ele hẹi wo ha ghe eji ọria ida lu nọnsẹn. Sokpan, ọkhẹke nin ele ha ghe uwedẹ nin ọne obhio mhan rẹ hoẹmhọn Jehova, ebi ọle rẹ ha ziẹngbe yẹ rẹ ga Osẹnobulua, bi emhin esili nin ọle ha sabọ lu. Ewanlẹn ne denọ ẹlo ọbhi eji ẹbho da lu nọnsẹn rẹkpa ibhio ele rẹ lẹn ghe, ọrebhe bhi agbotu hoẹmhọn ele.
WO HA RE EGBE KHỌKHỌ PAUL
20. Be ene ewanlẹn ha rẹ sabọ ha miẹn elele bhi ijiẹmhin ọsi Paul yẹ?
20 Ibha ne ewanlẹn dẹ miẹn elele sade bha luẹ ẹmhọn Paul. Bhi ọsi ijiẹmhin, bhi Watch Tower Publications Index, bha dẹ sabọ fẹ uhọnmhọn-ọta nọn yọle “example for elders” ghe, bhi odotọ uhọnmhọn-ọta nọn yọle “Paul.” Beji uwẹ ha rẹ ha tie ene ebe ne zilo nyan ọlẹn bhi enin, nọọn egbe ẹ, ‘Be ijiẹmhin ọsi Paul ha rẹ sabọ rẹkpa mẹn ha ghọnghọn yẹ bhi iwẹnna ọsi ọwanlẹn nin mẹn lu bhi ẹkẹ agbotu?’
21. Be ọkhẹke nin ene ewanlẹn ha mhọn bhi ọkhọle?
21 Ene ewanlẹn, bha yere ghe, Jehova bha yọle nin bha ha yi eria ne gbale. Sokpan, ọle guanọ nin bha sun rẹkhan ọlẹn. (1 Cor. 4:2) Uwedẹ nin Paul rẹ wẹnna kaka yẹ ha mhọn asun-rẹkhan, da wo ti Jehova bhọ. Bha lẹn sẹbhọ ghe, ẹsọn nin bha miẹn nin Osẹnobulua yẹ wo ti ọle bhọ. Jehova “ida yele iwẹnna nọnsẹbha a bi oyẹẹ nin bha mhọn da elin nọnsọle nin bha rẹ rẹkpa ene khiale, sẹyẹ ha rẹkpa ele.”—Heb. 6:10.
ILLO 87 Elele Nin Mhan Miẹn bhi Ikolo Oga
^ udu ọle 5 Iwẹnna nin ene ewanlẹn bhi agbotu lu rẹ rẹkpa mhan wo manman ti mhan bhọ! Bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan, mhan dẹ zilo nyan ọnọghọ enẹn nin ene ewanlẹn kẹ kuẹlo da. Mhan dẹ yẹ zilo nyan ebi ijiẹmhin ọsi Paul ha rẹ sabọ rẹkpa ele khọn ene ọnọghọ nan yẹ ẹlẹnan. Ọne uhọnmhọn-ọta nan dẹ rẹkpa mhan rebhe rẹ ha mhọn ẹkẹ-ẹjẹjẹ da ene ewanlẹn. Ọ dẹ yẹ rẹkpa mhan ha mhọn ọne ọhubhudu rẹ ha re oyẹẹ man ele, yẹ re iyobọ nin ele.
^ udu ọle 61 EBI A RẸMAN BHI FOTO: Beji obhio mhan zobọ bhi isi iwẹnna, ọle da ha tẹmhọn Osẹnobulua man ọria nin ele ko wẹnna.
^ udu ọle 63 EBI A RẸMAN BHI FOTO: Ọwanlẹn bhi agbotu ne obhio mhan nin ọle ọkpa ribhi ọsi ọle talọ.
^ udu ọle 65 EBI A RẸMAN BHI FOTO: Ọwanlẹn re ibhude nin obhio mhan nin ẹkẹ khọ ranmhude emhin nọn sunu.
^ udu ọle 67 EBI A RẸMAN BHI FOTO: Ọwanlẹn bha vanhiẹn mun obhio mhan nọn ji emhin ọbhebhe da re ọle ọkhọle sibhi ẹsọn re, nin ọle zegbere dọ miẹn.