1. Be iẹnlẹn nọnsẹ ka dia yẹ ọkuẹsẹ uwẹ munhẹn ha luẹ Baibo?

 BE IẸNLẸN nọnsẹ ka dia yẹ ọkuẹsẹ uwẹ deba Esali Jehova ha luẹ Baibo? Ene bunbun bhi ẹwẹ mhan iguanọ nin ele ria ẹmhọn ọlẹn hiehie. Asabọmiẹn uwedẹ nin ọne agbọn nan rẹ ghe emhin ne mhẹn bi emhin ne imhẹn ka rẹso uwedẹ nin mhan rẹ ha nyẹnlẹn. Ahamiẹn iriọ nọn, mhan “bha ha mhọn ikhuaẹloghe soso. Sẹyẹ, [mhan] bha ha mhọn Osẹnobulua bhi ọne agbọn nan.” (Eph. 2:12) Ọkpakinọn, Baibo nin mhan ha luẹ da fi iẹnlẹn nọnsẹmhan denọ!

2. Be uwẹ dọ luẹ kere ẹghe nin uwẹ rẹ munhẹn ha luẹ Baibo?

² Beji uwẹ ki munhẹn ha luẹ Baibo, uwẹ da dọ kere ghe uwẹ mhọn Aba bhi okhun nọn manman hoẹmhọn ẹn. Uwẹ da dọ luẹ kere ghe, ahamiẹn uwẹ guanọ nin uwẹ ha lu ebe ti Jehova bhọ yẹ deba azagba-uwa nọnsọle ne ga ọle, ọkhẹke nin uwẹ fi emhin eso denọ bhi iẹnlẹn nọnsẹ, rẹ dọ sẹbhi uwedẹ nin uwẹ rẹ ria eria. Uwẹ ki yẹ muegbe rẹ re obọ rẹkhan uhi nesọle.​—Eph. 5:3-5.

3. Beji Colossians 3:9, 10 rẹman, be bhọ Jehova guanọ nin mhan lu? Be imhan ha zilo nyan bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan?

³ Jehova man mhan. Ọle yẹ Aba mhan nọn ribhi okhun. Bhiriọ, ọle mhọn ọne ahu nin ọle rẹ taman azagba-uwa nọnsọle ebi ele ha rẹ lu emhin yẹ. Ọkuẹsẹ mhan mianmẹn, ọle guanọ nin mhan dọnmhegbe rẹ “kuọ unan ọria nin [mhan] ka rẹ ha khin mun fia.” * (Tie Colossians 3:9, 10.) Ọne uhọnmhọn-ọta nan dẹ rẹkpa ene guanọ ne mianmẹn rẹ re ewanniẹn ọbhi  ene inọnta ea nan: (1) Be bhọ “unan ọria nin bha ka rẹ ha khin” mundia nan? (2) Bezẹle nin Jehova da guanọ nin mhan mun ọlẹn fia? (3) Be imhan ha rẹ sabọ lu iriọ yẹ? Aharẹmiẹn mhan mianmẹn fo, ọne uhọnmhọn-ọta nan dẹ yẹ rẹkpa mhan, beji a ha da miẹn mhan bha ha nyẹnlẹn bhi uwedẹ nin mhan ka rẹ ha nyẹnlẹn ọkuẹsẹ mhan munhẹn ha luẹ Baibo.

4. Ọria ha ji “unan ọria nin [ọle] ka rẹ ha khin” ha rẹso ọle, be ọle ha rẹ ha lu emhin yẹ?

⁴ Ọria nọn ji “unan ọria nin [ọle] ka rẹ ha khin” ha rẹso ọle ki ha ria eria, yẹ lu ebi efun nọnsọle guanọ. Ọle sabọ rẹ ha khu ọbhi ọsi egbe ọle ọkpa, ọle ki kẹ ha re ohu, ọle imhọn unun ekhuẹnmhẹn, ọle ki yẹ ha mhọn okpẹhio. Ọ sabọ yẹ rẹ ha yẹẹ ọle rẹ ha ghe ifoto ọsi ẹbho ne banọn an, ha ghe ifinmu ọsi igboghẹ, la okhọnlẹn. Edandan iribhọ ghe ọle sẹyẹ mhọn ikpẹ esili. Sẹyẹ, asabọmiẹn emhin ne imhẹn nin ọle lu, la ta ki ha ba ọle bhi egbe. Ọkpakinọn, ọle imanman mhọn ọne ọhubhudu nin ọle rẹ fi uwedẹ nin ọle rẹ ria eria, la lu emhin denọ.​—Gal. 5:19-21; 2 Tim. 3:2-5.

5. Mhan dẹ be sabọ kuọ unan ọria nin mhan ka rẹ ha khin mun fia sẹsẹsẹ? Gbotọle fanọn an. (Acts 3:19)

⁵ Ranmhude ọ bha gba nin mhan fo, ọria soso iribhọ nọn ha wo sabọ ne iria-eria ne imhẹn, bi ebi egbe nọnsọle guanọ sibhi ọkhọle nọnsọle re sẹsẹsẹ. Ẹgheso, mhan dẹ ta ọta, la lu emhin nin mhan bha rẹ guanọ nin mhan lu. (Jer. 17:9; Jas. 3:2) Ọkpakinọn, ahamiẹn mhan kuọ unan ọria nin mhan ka rẹ ha khin mun fia, mhan ida yẹ ha lu ebi efun nọnsẹmhan guanọ. Mhan ki dọ ha lu emhin ne mhẹn.​—Isa. 55:7; tie Acts 3:19.

6. Bezẹle nin Jehova da guanọ nin mhan rẹban iria-eria ne imhẹn, yẹ ne obọ sibhi emhin ne imhẹn nin mhan ka rẹ ha lu re?

⁶ Jehova manman hoẹmhọn mhan. Ọle yẹ guanọ nin mhan sọnyẹnmhẹn bhi iẹnlẹn. Bhiriọ, ọle guanọ nin mhan ne iria-eria ne imhẹn sibhi ọkhọle mhan re, yẹ rẹban emhin ne imhẹn. (Isa. 48:17, 18) Ọle lẹnmhin ghe, ẹbho ne lu emhin ne bha gba si ọbalọ ji egbe ele bi ẹbho ne nẹga ele. Ọ ba ọle bhi egbe rẹ daghe ghe, mhan si ọbalọ ji egbe mhan bi ẹbho nekẹle.

7. Beji Romans 12:1, 2 rẹman, be ọdeọde bhi ẹwẹ mhan ha tobọle zẹ?

⁷ Ẹgheso, imọẹ mhan la ẹbho bhi azagba-uwa  nọnsẹmhan sabọ rẹ ha zuọzuọ mhan, ranmhude mhan dọnmhegbe nin mhan rẹ fi uwedẹ nin mhan ka rẹ ha nyẹnlẹn denọ. (1 Pet. 4:3, 4) Ele sabọ rẹ yọle nin mhan hẹi ji ọria soso ha taman mhan ebi mhan ha lu, ghe mhan dẹ sabọ lu emhin nọn hi ki rẹ khin nin mhan guanọ. Ọkpakinọn, ẹbho ne bha ka re obọ rẹkhan uhi nesi Osẹnobulua imhọn isẹhoa ọsaje. Bhi ọsi ẹmhọanta, ele ji ọne agbọn nan nin Esu gbẹloghe da ha dia ele. (Tie Romans 12:1, 2.) Ọdeọde bhi ẹwẹ mhan ha tobọle zẹ si ọle dẹ sẹyẹ ha lu emhin bhi uwedẹ nin ọne agbọn nan rẹ lu emhin nin Esu gbẹloghe, la si ọle dẹ ji Jehova da fi uwedẹ iẹnlẹn nọnsọle denọ, beji ọle ha da sabọ ha yi ọria esili nian.​—Isa. 64:8.

8. Be ha sabọ rẹkpa mhan rẹban iria-eria ne imhẹn bi emhin ne imhẹn?

⁸ Jehova lẹnmhin ghe, ọ dẹ gbe uwẹ ẹghe bi ahu ọkuẹsẹ uwẹ rẹban iria-eria ne imhẹn, bi emhin ne imhẹn. (Ps. 103:13, 14) Ọrẹyiriọ, Jehova noo Baibo, ẹlinmhin nọn khiale bi agbotu nọnsọle rẹ re ẹwanlẹn, ahu, bi iyobọ nin mhan, beji mhan ha da sabọ ha fi uwedẹ nin mhan rẹ lu emhin denọ. Edandan iribhọ ghe, ọle ka rẹkpa uwẹ khẹ. Bha ji mhan fẹ emhin eso ghe nin uwẹ ha sabọ lu, ne ha rẹkpa uwẹ kuọ unan ọria nin uwẹ ka rẹ ha khin mun fia, yẹ sẹ ọria nọn ha mianmẹn.

9. Be Ọta nọnsi Osẹnobulua ha sabọ rẹkpa uwẹ rẹ lu?

⁹ Noo Baibo rẹ fẹ egbe uwẹ ghe nọnsẹn. Inian Baibo diabe ughegbe. Ọ dẹ sabọ rẹkpa uwẹ rẹ fẹ uwedẹ nin uwẹ rẹ ria eria, uwedẹ nin uwẹ rẹ talọ, yẹ rẹ lu emhin. (Jas. 1:22-25) Obhio mhan nọn man uwẹ Baibo bi ibhio mhan ne deziẹn bhi oga dẹ sabọ re adia nin uwẹ nọn ha rẹkpa uwẹ. Bhi ọsi ijiẹmhin, ele dẹ sabọ noo Baibo rẹ rẹkpa uwẹ rẹ lẹn eji uwẹ da lu nọnsẹn, bi eji uwẹ ida lu nọnsẹn. Ele dẹ sabọ man uwẹ eji uwẹ ha da miẹn ebe nesẹmhan ne ha sabọ rẹkpa uwẹ rẹban emhin nin uwẹ ka rẹ ha lu ne imhẹn. Sẹyẹ, Jehova muegbe nin ọle rẹ rẹkpa uwẹ. Ọle hi ọnọn ha sabọ rẹkpa uwẹ nẹ, ranmhude ọle lẹn ebe re uwẹ bhi ọkhọle. (Prov. 14:10; 15:11) Bhiriọ, dọnmhegbe ha nan erọnmhọn ji ọle, yẹ luẹ Ọta nọnsọle ukpẹdẹ-ukpẹdẹ.

10. Be uwẹ miẹn luẹ bhi okha ọsi Elie?

¹⁰ Rẹọbhọ ghe uhi nesi Jehova mhẹn nẹ. Mhan dẹ miẹn elele bhi emhin rebhe nin Jehova yọle nin mhan lu. Ẹbho ne re obọ rẹkhan uhi nesọle mun ekpẹn ọbhi egbe, ele mhọn ọkhọnlẹn bhi iẹnlẹn, yẹ mhọn eghọnghọn ọsaje. (Ps. 19:7-11) Bhi obọ nọnkẹle, ẹbho ne bha ka re obọ rẹkhan uhi nesi Jehova loya ne nabhọre sade ọria lu rẹkhan iwẹnna efun. Bha ji mhan fẹ ebi okpea ọkpa natiọle Elie tale rẹji ọria nọn ire obọ rẹkhan uhi nesi Osẹnobulua. Ene biẹ ọle wo manman hoẹmhọn Jehova. Ọkpakinọn, ẹghe nin Elie ki rẹ ha wanre, ọle da deba ẹbho ne imhẹn ha muobọ. Ọle da munhẹn ha noo ikpẹ-ikhunmhun ne imhẹn, ha nyẹn iẹnlẹn esankan, yẹ ha ra. Elie da yọle ghe, ọle da wo manman ha re ohu yẹ khọnlẹn. Ọle da yọle: “Emhin rebhe nan man mẹn le ne bha khẹke nin Kristiẹn ha lu, mẹn ki ha lu.” Ọrẹyiriọ, Elie bha yelea emhin nan man ọle le ẹghe nin ọle rẹ ha ribhi usẹn. Akizẹbue, ọle da kie munhẹn ha luẹ Baibo. Ọle da dọnmhegbe re obọ kie bhi emhin ne imhẹn nin ọle ka rẹ ha lu, yẹ mianmẹn bhi ukpe 2000. Elele nela ọle ki miẹn nin ọle rẹ dọ ha nyẹnlẹn rẹkhan uhi nesi Jehova? Elie da yọle: “Mẹn ki mhọn ọkhọle nọn fure, bi ọkhọle nọn khiale.” * Ọne ijiẹmhin nan rẹman ghe, ẹbho ne bha ka re  obọ rẹkhan uhi nesi Jehova si ọbalọ ji egbe ele. Ọrẹyiriọ, Jehova muegbe nin ọle rẹ rẹkpa ele fidenọ.

11. Emhin nela Jehova hele?

¹¹ Dọnmhegbe he emhin nin Jehova hele. (Ps. 97:10) Baibo yọle ghe Jehova he “okpẹhio, olanmhẹn nọn bha ohoghe, bi obọ nọn gbe ugbele.” (Prov. 6:16, 17) Sẹyẹ, ẹmhọn “ẹbho ne gbugbe, ne yẹ mun ọria lu sọnọn” ọlẹn. (Ps. 5:6) Jehova manman he ene emhin nan sẹbhọ ghe, ọle da fuẹn ẹbho ne imhẹn an bhi ẹghe nọnsi Noah, ranmhude nin ele rẹ ha gbe ugbele bhi ọne otọ nan. (Gen. 6:13) Bha ji mhan fẹ ijiẹmhin ọbhebhe ghe. Jehova da na bhi obọ Malachi nin akhasẹ yọle ghe, ọle he ẹbho ne guanọ nin ele sọebea, aharẹmiẹn ele bha miẹn emhin ebe nọn zẹle. Osẹnobulua ida miẹn oga nọnsele ọbhi egbe. Sẹyẹ, ọle dẹ bhu ele ohiẹn bhi uwedẹ nin ele rẹ nyẹnlẹn.​—Mal. 2:13-16; Heb. 13:4.

12. Be a re ọle ta nan rẹ “he emhin ebe”?

¹² Jehova guanọ nin mhan “he emhin ebe.” (Rom. 12:9) Nin mhan rẹ he emhin rẹman ghe, mhan ki ji ọne emhin manman ha sọnọn mhan. Riale ebi emhin ha dia uwẹ bhi egbe yẹ sade a yọle nin uwẹ dọ le ebale nọn fi ituntun. Ọ dẹ sabọ dia uwẹ bhi egbe ghe, uwẹ ho nin uwẹ ha khọnmhọn sade uwẹ ria ẹmhọn ọlẹn. Iriọ yẹ nọn rẹji mhan. Ọkhẹke nin mhan ji emhin nin Jehova hele ha sọnọn mhan.

13. Bezẹle nọn da khẹke nin mhan gbega ọkhọle nọnsẹmhan?

¹³ Gbega ọkhọle nọnsẹ. Emhin nin mhan ria bhi ọkhọle mhan lu. Ọnan zẹle nin Jesu da taman mhan nin mhan rẹban iria-eria ne ha re imhan lu emhin ebe nọn kakale. (Matt. 5:21, 22, 28, 29) Mhan wo guanọ nin mhan ha lu ebe ti Aba mhan nọn ribhi okhun bhọ. Bhiriọ, ọ wo manman khẹke nin mhan re ẹjẹje ha rẹban iria-eria ne imhẹn ne na mhan bhi ọkhọle!

14. Be ọta nin mhan ta rẹman? Inọnta nela ọkhẹke nin mhan wanniẹn?

¹⁴ Ha talọ bhi uwedẹ nọn gbale. Jesu yọle: “Emhin nọn ki rẹ dagbare bhi unun, ẹkẹ ọkhọle ọ da vae.” (Matt. 15:18) Gene-gene, ọta nin mhan ta rẹman unan ọria nin mhan khin. Bhiriọ, ọkhẹke nin mhan nọọn egbe mhan ene inọnta nan: ‘Mẹn be rẹban ohoghe, aharẹmiẹn ẹmhọanta nin mẹn ha ta dẹ mun mẹn ọbhi ẹmhọn? Ahamiẹn mẹn bọ ọdọ la re okhuo, mẹn be dọnmhegbe nin mẹn hẹi ha re egbe gbe ọria nọn iyi okhuo mẹn la ọdọ mẹn? Mẹn be rẹban ọta esankan? Mẹn be re ekpẹn-ekpẹn ne ọria talọ sade ọle re ohu re mẹn?’ Ọ  dẹ ha mhẹn sade uwẹ ria eria nyan ene inọnta nan. Inian ọta nin uwẹ ta diabe ibọtin ne ribhi ukpọn. Ahamiẹn uwẹ taan ene ibọtin an, ọ ki lẹkhẹ nin uwẹ rẹ kuọ ọne ukpọn sibhi egbe re. Iriọ yẹ nọn rẹji mhan. Ahamiẹn uwẹ dọnmhegbe rẹ rẹban ọta ne imhẹn, ohoghe, bi ọta esankan, ọ ki lẹkhẹ nin uwẹ rẹ kuọ unan ọria nin uwẹ ka rẹ ha khin mun fia.

15. Be a re ọle ta nan rẹ khan unan ọria nin mhan ka rẹ ha khin mun oran?

¹⁵ Muegbe rẹ lu emhin ne khẹke. Paul nin odibo da noo ijiẹmhin rẹ ji mhan lẹn ghe, ọ manman khẹke nin mhan fi uwedẹ nin mhan rẹ nyẹnlẹn denọ. Ọle da yọle ghe, nin mhan khan unan ọria nin mhan ka rẹ ha khin mun oran. (Rom. 6:6) Jesu da muegbe nan rẹ khan ọlẹn mun oran beji ọle ha da re Jehova ha ghọnghọn. Ahamiẹn mhan guanọ nin mhan lu ebe ti Jehova bhọ, ọkhẹke nin mhan ne abọ sibhi emhin nin ọle he re. Ahamiẹn mhan dọnmhegbe ha lu ene emhin nan, mhan ki ha mhọn ọkhọle nọn khiale, yẹ ha mhọn ọne iruduba rẹ nyẹnlẹn bhi ighegheghe. (John 17:3; 1 Pet. 3:21) Mhan yere ghe, Jehova ida fi uhi nesọle denọ beji mhan rẹ guanọ ọle. Sokpan, imhan ha fi uwedẹ nin mhan rẹ lu emhin denọ, yẹ ha re obọ rẹkhan uhi nesọle.​—Isa. 1:16-18; 55:9.

16. Bezẹle nọn da khẹke nin uwẹ dọnmhegbe ha khọn iria-eria ne bha gba?

¹⁶ Wo ha khọn iria-eria ne bha gba. Aharẹmiẹn uwẹ mianmẹn fo, ọkhẹke nin uwẹ sẹyẹ ha khọn iria-eria ne imhẹn. Bha ji mhan tẹmhọn okha ọsi okpea ọkpa natiọle Maurício. Ẹghe nin ọle rẹ ha ribhi usẹn, ọle da ha ne ikpea bii ọle nowẹ. Akizẹbue, ọle da miẹn Esali Jehova. Bhiriọ, ọle da munhẹn ha luẹ Baibo. Ọle ki fi emhin eso denọ bhi iẹnlẹn nọnsọle, ọle da mianmẹn bhi ukpe 2002. Arẹmiẹn ọ ki bue nin ọle mọn da ga Jehova nian, Maurício da yọle: “Ẹgheso, mẹn dọnmhegbe nin mẹn rẹ khọn iria-eria ne imhẹn.” Ọkpakinọn, ọle iji ọnan da gbe ọle ahu sotọ. Ọle da yọle: “Mẹn miẹn ikoudure ranmhude mẹn lẹnmhin ghe, ahamiẹn mẹn zẹ nin mẹn hẹi lu ene emhin nin mẹn ria bhi ọkhọle, mẹn ki re Jehova ha ghọnghọn.” *

17. Be uwẹ miẹn luẹ bhi okha ọsi Nabiha?

¹⁷ Bhii Jehova nin ọle rẹkpa ẹ, yẹ mun udu nyan ẹlinmhin nọn khiale nọnsọle, hẹi mun udu nyan egbe ẹ. (Gal. 5:22; Phil. 4:6) Ahamiẹn mhan ho nin mhan mun unan ọria nin mhan  ka rẹ ha khin fia, ọkhẹke nin mhan wẹnna kaka. Bha ji mhan fẹ ijiẹmhin ọsi okhuo ọkpa ghe natiọle Nabiha. Aba ọle da zẹ ọle obọ ẹghe nin ọle rẹ ha ribhi ikpe ehan. Ọle da yọle: “Mẹn da wo ha ribhi ọbalọ.” Nabiha ki ha wanre, ọle da manman ha khọẹkẹ, yẹ kẹ ha re ohu. Ọle da munhẹn ha khiẹn ikpẹ-ikhunmhun ne imhẹn. Bhiriọ, a da mun ọlẹn khue, yẹ gbe ikpe eso bhi ighan. Esali Jehova ne ha rẹnẹ vae bhi ọne ighan, da munhẹn ha man ọle Baibo. Nabiha da munhẹn ha fi emhin eso denọ bhi iẹnlẹn nọnsọle. Ọle da yọle: “Ọ da wo lẹkhẹ nin mẹn rẹ rẹban emhin eso nin mẹn ha lu. Ọkpakinọn, ọ bha lẹkhẹ nin mẹn rẹ re obọ sibhi isiga nan sin re. Ọ da wo nọghọ Nabiha na bhi ebe gbera ukpe ọkpa ọkuẹsẹ ọle sabọ re obọ sibhi isiga nan sin re. Be rẹkpa ọle? Ọle da yọle: “Ebe manman rẹkpa mẹn hi, erọnmhọn nin mẹn wo ha nan ji Jehova.” Ebi ọle ki yẹ taman ẹbho nian hi: “Mẹn rẹọbhọ ghe, ahamiẹn mẹn sabọ fi emhin eso denọ beji mẹn ha da ha lu ebe ti Jehova bhọ, a ida miẹn ọria soso nọn ida sabọ lu ọle!” *

18. Beji 1 Corinthians 6:9-11 rẹman, be bhọ eguọmhandia nesi Osẹnobulua ne bunbun sabọ lu?

¹⁸ Bhi ore nin ọhẹnhẹn, eso bhi ikpea bi ikhuo nin Jehova zẹ ne ha deba Jesu gbẹloghe, ka rẹ ha lu emhin ne imhẹn. Bhi ọsi ijiẹmhin, eso ka rẹ ha gboghẹ, ikpea ka rẹ ha ne ikpea nowẹ bhi ẹwẹ ele. Sẹyẹ, eso ka rẹ ha ra. Ọrẹyiriọ, ahu ẹlinmhin nọn khiale nọnsi Osẹnobulua da rẹkpa ele rẹ fi uwedẹ iẹnlẹn nọnsele denọ. (Tie 1 Corinthians 6:9-11.) Iriọ Baibo yẹ rẹ rẹkpa ẹbho ne bunbun rẹ fi uwedẹ iẹnlẹn nọnsele denọ ẹlẹnan. * Ele dọnmhegbe rẹ ne abọ sibhi emhin ne imhẹn nin ele guẹ re. Ijiẹmhin nọnsele rẹman ghe, uwẹ dẹ yẹ sabọ fi emhin eso denọ bhi iẹnlẹn nọnsẹ, yẹ rẹban emhin ne imhẹn nin uwẹ guẹle, beji uwẹ ha da sabọ mianmẹn.

19. Be imhan ha zilo nyan bhi uhọnmhọn-ọta nọn ki sẹ ọle bhi egbe?

¹⁹ Rẹ deba nan rẹ mun unan ọria nin mhan ka rẹ ha khin fia, ọkhẹke nin ene guanọ ne mianmẹn dọnmhegbe rẹ kiẹn eria ọgbọn. Uhọnmhọn-ọta nọn ki sẹ ọle bhi egbe dẹ zilo nyan ebi mhan ha rẹ sabọ lu ọnan yẹ, bi ebi ẹbho ha rẹ sabọ rẹkpa mhan yẹ.