1-2. Be ọria ọkpa nọn gbẹn ebe tale? Be bhọ mhan ha zilo nyan bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan?

ẸBHO ne bunbun ẹlẹnan ne yọle ghe, ele rẹọbhi Jesu ire obọ rẹkhan iman-emhin nesọle. (2 Tim. 4:​3, 4) Ọria ọkpa nọn gbẹn ebe da yọle: “Ahamiẹn okpea ọbhebhe ribhi ẹwẹ mhan ẹlẹnan nọn lu emhin beji Jesu rẹ lu emhin, mhan dẹ be he ọne okpea ẹlẹnan beji ẹbho rẹ he iJesu bhi ẹghe nọn gbera? Ehe, mhan dẹ he ọle.”

² Ẹghe nin Jesu rẹ ha ribhi ọne otọ nan, ẹbho ne bunbun wo họn ẹmhọn iman-emhin nesọle, yẹ daghe emhin ọhan-ilo kẹkẹ nin ọle ha lu. Ọkpakinọn, ele bha mhọn urẹọbhọ da ọle. Bezẹle? Bhi uhọnmhọn-ọta nin mhan luẹ fo, mhan da zilo nyan emhin enẹn ne zẹle nin ẹbho da he iJesu. Bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan, mhan dẹ zilo nyan emhin enẹn ebhebhe. Beji mhan ha rẹ ha zilo nyan ọne uhọnmhọn-ọta nan, mhan dẹ daghe ebezẹle nin ẹbho da he ene rẹkhan iJesu ẹlẹnan, bi ebi mhan ha lu nan da miẹn ghe, emhin soso bha re imhan zobọ bhi oga nọnsi Jehova.

3. Be iJesu lu nọn re ẹbho eso he ọle?

³ Ẹghe nin Jesu rẹ ha ribhi ọne otọ nan, unan ẹbho kẹkẹ ọle deba ha gbe ẹghe. Arẹmiẹn Jesu deba ene fele bi ene ribhi ahu le ebale, ibhioguele ọle manman deba ha muobọ. Rẹ deba ọnan, ọle da yẹ ha mhọn ẹkẹ-ẹjẹjẹ da ẹbho nin eria ghe bii eria olukhọ. Ẹbho eso ne ghe egbe ele bii ene khiale da he iJesu ranmhude emhin nin ọle ha lu. Ene ẹbho nan da nọọn edibo nesi Jesu ebezẹle nin ele da deba ene koko igho uhọnmhọn bi eria olukhọ ha le ebale. Jesu da wanniẹn ele yọle: “Ene egbe daanlẹn iguanọ idọkitọ, sokpan ene khọnmhọn guanọmhin. Eria ne bha khia mẹn dọ tie nin ele fidenọ, ọ iyi ene khiale.”​—Luke 5:​29-32.

4. Beji Isaiah nin akhasẹ tale, emhin nela ọ rẹ khẹke nin ibhokhan iJew lẹn rẹji ọne iMezaya?

 ⁴ Ebi Baibo tale. Ọkuẹsẹ ọne iMezaya vae, Isaiah nin akhasẹ da ka tale ghe, ẹbho bhi ọne agbọn nan ida miẹn ọlẹn ọbhi egbe. Ọle da yọle: “Ẹbho da re ẹlo gbe ọle a yẹ rẹban ọlẹn . . . Ọ da diabe ẹbho re ẹlo he nanlẹn. Ẹbho da re ẹlo gbe ọle a. Sẹyẹ, mhan bha ha ghe ọle bii ọria soso.” (Isa. 53:3) Ọne ọta akhasẹ nan da rẹman ghe, ẹbho dẹ he ọne iMezaya. Bhiriọ, ọ rẹ khẹke nin ibhokhan iJew ne ha nyẹnlẹn bhi ẹghe nin Jesu rẹ ribhi ọne otọ nan lẹn ghe, a dẹ he iJesu.

5. Ẹlo nela ẹbho ne bunbun ẹlẹnan rẹ ghe ene rẹkhan iJesu?

⁵ Emhin nọn sẹ inian be yẹ sunu ẹlẹnan? Ehe. Ẹbho ne manman fe, ẹbho nan họn ẹmhọn ele, bi ẹbho nan ghe bii eria ne lẹn emhin, ele ẹbho ne mun ọkalo bhi otuẹ ẹlẹnan guanọ ne ha vae bhi otuẹ nọnsele. Ene mun ọkalo bhi otuẹ ki ha re otọ nin ẹbho rẹ ha vae bhi otuẹ nọnsele, aharẹmiẹn ene ẹbho nan ire obọ rẹkhan uhi nesi Osẹnobulua. Ele ki ha re ẹlo gbe Esali Jehova a ne dọnmhegbe rẹ ha re obọ rẹkhan uhi ne ribhi Baibo, ranmhude a imanman họn ẹmhọn ele bhi ọne agbọn nan beji a rẹ họn ẹmhọn ẹbho nekẹle. Paul da tale ghe, ẹbho nan re ẹlo gbe a, ele Osẹnobulua zẹ. (1 Cor. 1:​26-29) Ọrẹyiriọ, eguọmhandia nesi Jehova rebhe wo ghan bhi ẹlo nọnsọle.

6. Beji Matthew 11:​25, 26 tale, be imhan ha rẹ sabọ re egbe khọkhọ iJesu yẹ?

⁶ Be imhan ha lu nin mhan hẹi zobọ bhọ rẹ ha ga iJehova? (Tie Matthew 11:​25, 26.) Ọ bha khẹke nin mhan ha ghe ẹbho nesi Osẹnobulua bhi uwedẹ nin ọne agbọn nan rẹ ghe ele. Ọkhẹke nin mhan lẹn sẹbhọ ghe, ẹbho ne mhọn idegbere, ele ọkpa Jehova noo rẹ mun iho nọnsọle sẹ. (Ps. 138:6) Ha ria eria nyan emhin kẹkẹ nin Jehova sẹ noo eguọmhandia nesọle rẹ lu, nin ẹbho bhi ọne agbọn nan ghe bii eria ne bha lẹn emhin soso.

7. Bezẹle nin Jesu da tie ekhẹn Pharisee ene re ikpunun ga? Be ele ki lu yẹ?

⁷ Ene mun ọkalo bhi oga ẹghe nin Jesu rẹ ha ribhi ọne otọ nan, bha ha man ẹbho ẹmhọanta rẹji Jehova. Bhiriọ, Jesu da re izebhudu ha tale ghe, emhin nin ele lu bha gba. Bhi ọsi ijiẹmhin, ọle da rẹman ghe, ikpunun, ọle ibhokhan iPharisee rẹ ha ga. Ranmhude, ebi ele ha rẹ kpe obọ yẹ, ọle lu uhọnmhọn emhin nẹ rẹji ele gbera ebi ele ha rẹ ha gbẹloghe ene biẹ ele. (Matt. 15:​1-11) Ene ọta nin Jesu ta sabọ rẹ han edibo nesọle ilo. Bhiriọ, ele da nọọn ọlẹn yọle: “Uwẹ lẹnmhin ghe, ebi uwẹ tale kiẹn idobolo rẹji ene iPharisee ẹghe nin ele rẹ họn?” Jesu da wanniẹn ele yọle: “Oran nọn ki rẹ khin nan Aba mẹn bha kọ, a dẹ vu ọle fia. Eman-odẹ ne idaghe ele khin. Ahamiẹn okpea nọn ruẹlo re okpea nọn ruẹlo ha khian, ele veva ki de ọbhi uhio.” (Matt. 15:​12-14) Arẹmiẹn ẹkẹ Jesu wo ha khọ ene mun ọkalo bhi oga ẹghenin ranmhude emhin nin ọle ha ta, Jesu bha zobọ bhọ rẹ ha ta ẹmhọanta.

8. Be iJesu rẹ rẹman yẹ ghe, ọ iyi oga rebhe Osẹnobulua miẹn ọbhi egbe?

⁸ Jesu da yẹ rẹman ghe, Osẹnobulua bha re obọ ọbhi iman-emhin eso nin ẹbho ha man. Ọle bha tale ghe, oga rebhe Osẹnobulua miẹn ọbhi egbe. Ọle da yọle ghe, ẹbho ne bunbun dẹ ha ribhi uwedẹ nọn bhiabhia nọn khian ugbekhuelo. Sẹyẹ, ikpeta ẹbho ki ha ribhi ọne uwedẹ nọn dia kekeke nọn khian iẹnlẹn. (Matt. 7:​13, 14) Ọle da yọle ghe, ẹbho eso dẹ ha lu bii ẹbho ne ga Osẹnobulua, ọkpakinọn ele igene ga ọle. Ọle da yọle: “Bha ha babegbe, ranmhude ene ohẹn akhasẹ ọsi ohoghe ne re egbe ohuan bu bha re, ọkpakinọn, obidọn ele khin bhi ẹkẹ egbe. Ikpẹ nesele ibha da rẹ lẹn ele.”​—Matt. 7:​15-20.

9. Iman-emhin eso nela Jesu yọle e bha gba?

⁹ Ebi Baibo tale. Ọta akhasẹ bhi Baibo da  rẹman ghe, ọne iMezaya dẹ re ọyaya lu ilọnmhọn oga. (Ps. 69:9; John 2:​14-17) Ọne ọyaya nin Jesu ha mhọnlẹn rẹkpa ọle rẹ tẹmhọn uwedẹ nọn bha gba nin ẹbho rẹ ha ga, bi emhin ne bha gba nin ele ha lu. Bhi ọsi ijiẹmhin, ekhẹn iPharisee rẹọbhọ ghe, ọria ha yu, emhin si ọle bhi egbe re dọ ha nyẹnlẹn bhi ije ọbhebhe. Ọkpakinọn, Jesu da yọle ghe ene yu wẹ. (John 11:11) Ekhẹn Sadducee bha rẹọbhọ ghe ariọkpanọ ribhọ. Ọkpakinọn, Jesu da riọ ọmọẹ ọle nin Lazarus kpanọ bhi uu. (John 11:​43, 44; Acts 23:8) Ekhẹn Pharisee yọle ghe, Osẹnobulua tobọle zẹ emhin ne ha sunu ji mhan bi emhin nin mhan ha lu. Ọkpakinọn, Jesu da yọle ghe, ọria ha tobọle zẹ si ọle dẹ ga Osẹnobulua, la si ọle ida ga Ọle.​—Matt. 11:28.

10. Bezẹle nin ẹbho ne bunbun da he mhan ẹlẹnan? Gbotọle fanọn an.

¹⁰ Emhin nọn sẹ inian be yẹ sunu ẹlẹnan? Ehe. Ẹbho ne bunbun he mhan ẹlẹnan ranmhude mhan noo iBaibo rẹ rẹkpa ẹbho rẹ lẹn emhin eso ne bha gba nin ekhẹn otuẹ man. Ene mun ọkalo bhi otuẹ ẹlẹnan yọle ghe, Osẹnobulua dẹ re oya nin ene lu emhin ebe bhi agbọn-eranlẹn. Ele ki ha noo ọne iman-emhin nan rẹ gbofẹn ẹbho bhi ẹkẹ. Osẹnobulua nọn mhọn oyẹẹ Jehova khin. Bhiriọ, eguọmhandia nesọle rẹkpa ẹbho rẹ lẹn ghe ọne iman-emhin nan bha gba. Ene mun ọkalo bhi otuẹ yẹ man ẹbho le ghe, emhin ribhọ nọn si ọria bhi egbe re dọ ha nyẹnlẹn bhi ije ọbhebhe sade ọle yu. Ahamiẹn ẹmhọanta ele tale, ariọkpanọ bhi uu ida rẹ ha ribhọ. Bhiriọ, mhan rẹkpa ẹbho lẹn ghe, ọne iman-emhin nan iribhi Baibo. Ekhẹn otuẹ ne bunbun ẹlẹnan rẹọbhọ ghe, emhin nin ọria ha lu bhi ẹghe odalo, Osẹnobulua ki ka mhanmhan ele ọbhi otọ fo. Ọkpakinọn, mhan man ẹbho le ghe, ọria mhọn isẹhoa nin ọle rẹ tobọle zẹ emhin nin ọle ha lu. Ọria ha tobọle zẹ si ọle dẹ ga Osẹnobulua, la si ọle ida ga Ọle. Be ọ dia ene mun ọkalo bhi otuẹ yẹ bhi egbe sade mhan taman ẹbho ẹmhọanta ne ribhi Baibo? Ẹkẹ mhan ki wo manman ha khọ ele!

11. Beji Jesu tale bhi John 8:​45-47, be bhọ Osẹnobulua guanọ nin ẹbho nesọle ha lu?

¹¹ Be imhan ha lu nin mhan hẹi zobọ bhọ rẹ ha ga iJehova? Ahamiẹn mhan hoẹmhọn ẹmhọanta  nin mhan luẹ, mhan ki ha hẹnmhọn nin Osẹnobulua. (Tie John 8:​45-47.) Mhan ida re egbe khọkhọ Esu nọn bha mundia bhi ẹmhọanta. Sẹyẹ, mhan ida ha lu emhin nin Osẹnobulua bha re obọ ọi. (John 8:44) Osẹnobulua guanọ nin ẹbho nesọle he emhin ne imhẹn. Ọle yẹ guanọ nin ele ha lu emhin ne mhẹn beji Jesu lu.​—Rom. 12:9; Heb. 1:9.

12. Bezẹle nin ibhokhan iJew ne bunbun da he iJesu ranmhude a gbe ọle a bhi okhun oran?

¹² Emhin ọbhebhe nela zẹle nin ibhokhan iJew eso da he iJesu? Paul da yọle ghe, ọ bha yẹẹ ibhokhan iJew ghe a gbe iJesu a bhi okhun oran. (1 Cor. 1:23) Bezẹle nin ibhokhan iJew ne bunbun da he iJesu ranmhude a gbe ọle a bhi okhun oran? Ranmhude, uwedẹ nan rẹ gbe iJesu a bhi okhun oran da re ọle diabe oyi, ọ iyi bii Mezaya nan ve ive ọle.​—Deut. 21:​22, 23.

13. Emhin nela ẹbho ne he iJesu bha guanọ nin ele lẹn otọle?

¹³ Arẹmiẹn Jesu bha miẹn emhin ọbe soso nin ọle lu, a da mun ohogho gbe ọle yẹ re oya nanlẹn. Ọkpakinọn, eso bhi ibhokhan iJew bhọ bha fẹ ọne ẹmhọn nan ghe nọnsẹn. Bhiriọ, ele da he ọle. Ene ẹbho nan da wo bhu iJesu ohiẹn beji ọ ghọn ele. Eso bhi ibhokhan iJew ne bhohiẹn da wo re ẹjẹje sikoko bhu iJesu ohiẹn. Ele bha re obọ rẹkhan uwedẹ nọn khẹke nan rẹ ha bhohiẹn. (Luke 22:54; John 18:24) Nin ele rẹ fẹ otọ ọne ẹmhọn nan ghe nọnsẹn, ele bha lu iriọ. Ọkpakinọn, ele bhọ da ha guanọ orẹsin nin ele ha mun gbe iJesu beji ele ha da gbe ọle a. Ele ki daghe ghe, ọnan bha wẹnna nin ele, ọne ojohẹn da ha guanọ nin ọle re iJesu ta ọta nọn bha gba, beji ele ha da yọle ghe, emhin nan yọle iJesu lu ẹmhọanta nọn. Ọne uwedẹ nan nin ele rẹ bhohiẹn, bha zẹwẹ rẹkhan uwedẹ nọn khẹke nan rẹ ha bhohiẹn. (Matt. 26:59; Mark 14:​55-64) Sẹyẹ, ẹghe nin Jesu rẹ riọkpanọ fo bhi idin, ele da re igho nin egbanegbe nesi Rome ne ha gbega idin nan da re iJesu tọ. Ele da lu ọnan, beji ene egbanegbe ha da bha ohoghe rẹji ebe sunu ji egbe nọnsi Jesu.​—Matt. 28:​11-15.

14. Be iBaibo tale rẹji uyumhin nin ọne iMezaya ha yu?

¹⁴ Ebi Baibo tale. Arẹmiẹn ibhokhan iJew ne bunbun bhi ẹghe nin Jesu rẹ ha ribhi ọne otọ nan bha rẹ riale ghe, ọne iMezaya dẹ yu, bha ji  mhan fẹghe ebi Isaiah nin akhasẹ tale rẹji ọle. Ọ yọle: “Ranmhude ọnin, mẹn dẹ gha emhin nanlẹn bhi ẹwẹ ene bunbun. Ọle dẹ deba eyokulo ne khua gha emhin nan muno kiere bhi okhọnlẹn. Ranmhude, ọle re iẹnlẹn nọnsọle ze rẹ sẹbhi uu. A da yẹ ka ọle ba eria olukhọ; Ọle da mun olukhọ ọsi eria ne bunbun. Sẹyẹ, ọle da bhii nin eria olukhọ.” (Isa. 53:12) Bhiriọ, emhin soso iribhọ nọn ha rẹ re ibhokhan iJew he iJesu ranmhude a gbe ọle a bii ọria ọbe.

15. Emhin eso nela ẹbho tale rẹji Esali Jehova nọn re ẹbho eso he ele?

¹⁵ Emhin nọn sẹ inian be yẹ sunu ẹlẹnan? Ehe! A da bha iJesu ohoghe, yẹ bhohiẹn eku gbe ọle. Iriọ Esali Jehova yẹ miẹn bhi egbe ẹlẹnan. Bha ji mhan fẹ ijiẹmhin eso ghe. Rẹ na bhi 1930 rẹ sẹbhi 1950 bhi United States, ẹzọ kẹkẹ rẹji Esali Jehova da wo ribhi kotu kẹkẹ. Ọnan sunu ranmhude ele guanọ nan re isẹhoa nin ele rẹ ha ga Osẹnobulua. Ẹbho eso ne bhohiẹn bhi kotu da wo he mhan. Bhi Quebec bhi agbaẹbho natiọle Canada, ekhẹn otuẹ bi ene ribhi gọvamẹnt da wo ha wẹnna kugbe nin ele rẹ mun idobolo ọbhi iwẹnna oga nọnsẹmhan. A da muno ibhio mhan ne bunbun ọbhi ighan, ranmhude ele ha tẹmhọn Osẹnobulua man idiake nesele. Ẹghe nin ekhẹn Nazi rẹ ha gbẹloghe bhi Germany, ele da gbono ibhio mhan ne bunbun an. Bhi Russia, a wo ha bhohiẹn eku gbe ibhio mhan ne bunbun yẹ muno ele ọbhi ighan, ranmhude ele noo Baibo rẹ tẹmhọn Osẹnobulua man ẹbho. Ele yọle ghe, iwẹnna nọn si ozughu re, ọle ibhio mhan lu. Ele da yẹ yọle ghe, nan hẹi yẹ noo New World Translation of the Holy Scriptures nan re urolo iRussia gbẹn bhi agbaẹbho nọnsele, ranmhude ele yọle ghe ọ si ozughu re, beji a miẹn ghe, elin nọnsi Jehova ribhi ẹkẹ ọle.

16. Beji 1 John 4:1 tale, bezẹle mhan ida ji ohoghe nin ẹbho bha gbe Esali Jehova da hiẹ mhan?

¹⁶ Be ha rẹkpa mhan nin mhan hẹi zobọ bhi oga nọnsi Jehova? Ọkhẹke nin mhan ha lẹn otọ ẹmhọn nọnsẹn. Bhi ọta ogbakha nin Jesu ta bhi uke ọke, ọle da taman ene ka ọle ehọ ghe, ẹbho dẹ ta ọta ne imhẹn rẹ bha ele ohoghe. (Matt. 5:11) Obọ Esu ene ohoghe nan na vae. Ọle ki ha noo eghian mhan rẹ bha mhan ohoghe. (Rev. 12:​9, 10) Ọ bha khẹke nin mhan ha re ehọ ọbhi ene ohoghe nan. Mhan ida ji ene ohoghe nan rẹ mhan miẹn ghe mhan bha yẹ ga Osẹnobulua, la ji ele wẹghẹ urẹọbhọ nọnsẹmhan an.​—Tie 1 John 4:1.

17. Emhin nela sunu ji Jesu ọkuẹsẹ ọle yu nọn ha sabọ re ẹbho he ọle?

¹⁷ Ọkuẹsẹ a gbe iJesu a, ọkpa bhi etuegbe nesọle da khiẹn ọlẹn. Ọkpa bhi ene etuegbe nesọle da yẹ he ọle igba ea. Sẹyẹ, etuegbe nesọle rebhe da nẹgbe zẹ ọle obọ bhi ọne emuan ọkuẹsẹ a gbe ọle a. (Matt. 26:​14-16, 47, 56, 75) Ene emhin nan ne sunu bha han iJesu ilo. Ọle bhọ ka tale ghe, ene emhin nan dẹ sunu. (John 6:64; 13:​21, 26, 38; 16:32) Ẹbho eso ne daghe ene emhin nan ne sunu sabọ rẹ ha riale ghe, ‘Ahamiẹn inian etuegbe nesi Jesu rẹ lu emhin, mhan ida deba ele!’

18. Ọta akhasẹ nela munsẹ bhi egbe nọnsi Jesu, ọkuẹsẹ a gbe ọle a?

¹⁸ Ebi Baibo tale. Ikpe ne bunbun ne gbera ọkuẹsẹ Jesu vae bhi ọne otọ nan, Jehova da tale ghe a dẹ khiẹn ọne iMezaya bhi ikpẹ isiliva 30. (Zech. 11:​12, 13) Ọne ọria nọn ha khiẹn iJesu dẹ ha yi ọkpa bhi imọẹ ne manman sikẹ ọle. (Ps. 41:9) Zechariah nin akhasẹ da yọle ghe, a ha fi ọne ọsun ohuan emhin, ene ihuan nesọle ki zagha a. (Zech. 13:7) Ẹbho ne gene hoẹmhọn Osẹnobulua ida rẹ he iJesu ranmhude ene emhin nan ne sunu. Sokpan, ene emhin nan ne sunu ha rẹ re urẹọbhọ nọnsele ziẹn, ranmhude ele daghe ọta akhasẹ nan tale rẹji Jesu munsẹ.

19. Be ẹbho ne hoẹmhọn Osẹnobulua lẹnlẹn?

¹⁹ Emhin nọn sẹ inian be yẹ sunu ẹlẹnan? Ehe.  Ẹlẹnan nian, ibhio mhan eso de sibhi oga re. Ele ki ha dọnmhegbe nin ele rẹ si ibhio mhan nekẹle rẹkhan egbe. Sẹyẹ, ele ki ha bha ohogho gbe Esali Jehova bhi TV, radio, niuzpepa bi itanẹti. Ọkpakinọn, ene hoẹmhọn iJehova iji ọnan da re ele zobọ bhi oga. Ele ki ka lẹn ebi Baibo tale, ghe emhin ne sẹ inian dẹ sunu.​—Matt. 24:24; 2 Pet. 2:​18-22.

20. Be ha sabọ rẹkpa mhan nin ẹbho ne de sibhi oga re hẹi rẹ mhan zobọ bhi oga? (2 Timothy 4:​4, 5)

²⁰ Be ha re imhan miẹn ghe mhan bha zobọ bhi oga nọnsi Jehova? Ọkhẹke nin mhan ha mhọn urẹọbhọ nọn ziẹnlẹn. Mhan dẹ sabọ ha mhọn urẹọbhọ nọn ziẹnlẹn sade mhan tie Baibo bi ebe nesẹmhan, sade mhan nan erọnmhọn ẹghe rebhe, bi sade mhan lu iwẹnna nin Jehova mun nin mhan. (Tie 2 Timothy 4:​4, 5.) Ahamiẹn mhan mhọn urẹọbhọ, mhan ida ha kpokpo egbe sade mhan họn ghe ẹbho bha ohoghe gbe Esali Jehova. (Isa. 28:16) Ahamiẹn mhan hoẹmhọn iJehova, ọta nọnsọle, bi ibhio mhan, eria ne de sibhi oga re ida sabọ rẹ mhan zobọ bhi oga nọnsi Jehova.

21. Arẹmiẹn ẹbho ne bunbun ẹlẹnan ire ehọ ọbhi uhọnmhunje nin mhan wewe, be bhọ mhan ha mhọn bhi ọkhọle?

²¹ Bhi ore nin ọhẹnhẹn, ẹbho ne bunbun da de sibhi oga re yẹ he iJesu. Ọrẹyiriọ, ẹbho ne bunbun da sẹyẹ ha rẹkhan ọlẹn. Eso bhi ene ẹbho nan da ha yi otuọnkpa nọn wẹnna bhi kotu natiọle Sanhedrin, bi usun ohẹn ne bunbun. (Acts 6:7; Matt. 27:​57-60; Mark 15:43) Ẹlẹnan nian yẹ, ene bunbun bhi ẹwẹ ene ga iJehova bha zobọ bhi oga. Bezẹle? Ranmhude ele lẹn ẹmhọanta ne ribhi Baibo yẹ hoẹmhọn ele. Baibo da yọle: “Ene hoẹmhọn uhi nọnsẹ dẹ manman ha mhọn ọfure; emhin soso iribhọ nọn ha dua ele oẹ.”​—Ps. 119:165.