UHỌNMHỌN-ỌTA NỌNZI 21
Jehova Dẹ Re Ahu Nin Uwẹ
“Ẹghe nin mẹn rẹ wẹghẹ, ọle mẹn rẹ mhọn ahu.”—2 COR. 12:10.
ILLO 73 Re Izebhudu Nin Mhan
EBI MHAN DA LUẸ *
1-2. Ọnọghọ nela ibhio mhan ne bunbun kuẹlo da?
PAUL nin odibo da taman iTimothy ghe, nin ọle wo ha lu iwẹnna oga nọnsọle nọnsẹn. Ọne ọta nan nin Paul taman iTimothy wo sẹyẹ rẹso mhan ẹlẹnan. (2 Tim. 4:5) Bhiriọ, ọkhẹke nin mhan re obọ rẹkhan ọne adia nan. Ọkpakinọn, ọnan bha lẹkhẹ nan rẹ lu ẹgheso. Ibhio mhan ne bunbun wo dọnmhegbe nin ele rẹ re izebhudu ha tẹmhọn Osẹnobulua. (2 Tim. 4:2) Bhi ọsi ijiẹmhin, ibhio mhan eso nyẹnlẹn bhi agbaẹbho nan da mun idobolo ọbhi iwẹnna oga nọnsẹmhan. Ọkpakinọn, ele sẹyẹ tẹmhọn Osẹnobulua arẹmiẹn ọnan dẹ sabọ si okhẹnan ji ele.
2 Ibhio mhan wo mhọn ọnọghọ kẹkẹ nọn ha sabọ re egbe lọ ele. Bhi ọsi ijiẹmhin, ibhio mhan ne bunbun wo wẹnna kaka beji ele ha da miẹn emhin rẹ ha gbẹloghe azagba-uwa nọnsele. Ọ ha rẹ wo yẹẹ ene ibhio mhan nan rẹ ha dagbare bhi inẹbho bhi ẹdẹ iSaturday bi Sunday. Ọkpakinọn, ranmhude iwẹnna nin ele lu, egbe ki wo lọ ele. Ọ ha yẹ rẹ yẹẹ ibhio mhan eso rẹ manman ha lu ilọnmhọn oga. Ọkpakinọn, idọmanlẹn bi emianmhẹn bha ji ele da zẹ-obọ-zẹ-oẹ. Eso bhọ isabọ sibhi uwa re. Sẹyẹ, ibhio mhan eso riale ghe, Jehova imhọn ebi ọle ha re ele lu. Obhio mhan natiọle Mary, * da yọle: “Mẹn wo dọnmhegbe kaka nin mẹn hẹi ha ria eria ne gbe ahu sade egbe lọ mẹn. Bhiriọ, ọkhọle ki ha gbe mẹn asan ranmhude, ẹghe nin mẹn ha rẹ lu ilọnmhọn oga, mẹn ki ha noo ọle rẹ khọn iria-eria ne gbe ahu.”
3. Be imhan ha zilo nyan bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan?
3 Ọnọghọ nọn hi ki rẹ khin nin mhan miẹn, Jehova dẹ re ahu nin mhan rẹ sabọ ziẹngbe ọle, nin mhan ha da sabọ ha ga ọle beji ahu mhan sẹ. Ọkuẹsẹ mhan zilo nyan ebi Jehova ha rẹ rẹkpa mhan yẹ, bha ji mhan ka zilo nyan ebi ọle rẹ rẹkpa iPaul bi Timothy rẹ sabọ lu iwẹnna oga nin ele ha lu sotọ nọnsẹn, arẹmiẹn ele kuẹlo da ọnọghọ kẹkẹ.
JEHOVA RE AHU NIN MHAN RẸ SABỌ HA LU IWẸNNA ITẸMHỌN OSẸNOBULUA
4. Ọnọghọ kẹkẹ nela Paul kuẹlo da?
4 Paul wo miẹn ọnọghọ ne bunbun bhi egbe. Paul wo ha guanọ nin Jehova rẹkpa ọle ẹghe nin eghian ọlẹn rẹ gbe ọle asan, ẹghe nin ele rẹ mun ọlẹn ọbhi ighan, bi ẹghe nin ele rẹ ha ho nin ele gbe ọle a. (2 Cor. 11:23-25) Paul da yọle ghe, ẹgheso yẹ ha ribhọ nin ọle rẹ ha dọnmhegbe nin ọle rẹ khọn iria-eria ne gbe ahu. (Rom. 7:18, 19, 24) Ọle da yẹ ha mhọn emianmhẹn nin ọle ha khọnmhọn nọn diabe igbẹn bhi efun nọnsọle, nin ọle wo ha guanọ nin Osẹnobulua re kie.—2 Cor. 12:7, 8.
5. Be iPaul sabọ lu arẹmiẹn ọle kuẹlo da ọnọghọ kẹkẹ?
5 Jehova da re ahu nin Paul rẹ sabọ ha lu ilọnmhọn oga arẹmiẹn ọle kuẹlo da ọnọghọ kẹkẹ. Bha ji mhan fẹ emhin nin Paul sabọ lu ghe. Bhi ọsi ijiẹmhin, ẹghe nan rẹ mun ọlẹn khue bhi uwa bhi Rome, ọle da sẹyẹ ha tẹmhọn Osẹnobulua man ene mun ọkalo bhi ibhokhan iJew. A sabọ yẹ miẹn ghe ọle yẹ ha tẹmhọn Osẹnobulua man ene ha ribhi ihe. (Acts 28:17; Phil. 4:21,22) Ọle da yẹ tẹmhọn Osẹnobulua man egbanegbe ne bunbun. Sẹyẹ, ọle da yẹ tẹmhọn Osẹnobulua man ẹbho rebhe ne rẹnẹ ji ọle bhi uwa nin ọle ha ye. (Acts 28:30, 31; Phil. 1:13) Bhi ọne ẹghe nan, Osẹnobulua da noo iPaul rẹ gbẹn ilẹta eso rẹ rẹkpa iKristiẹn ne ha nyẹnlẹn bhi ọne ẹghenin. Ene emhin nin Paul gbẹn, yẹ wo rẹkpa mhan ẹlẹnan. Ijiẹmhin nọnsi Paul da rẹkpa iKristiẹn ne ha ribhi Rome rẹ re izebhudu ha tẹmhọn Osẹnobulua gbera ọnikhẹ. (Phil. 1:14) Arẹmiẹn idia nin Paul ha ye bha ji ọle da lu eka nin ọle rẹ ha ho nin ọle lu, ọle da dọnmhegbe lu eka nin ọle ha sabọ lu. Ọle da noo isẹhoa nin ọle ha mhọnlẹn rẹ manman lu iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua nọnsẹn.—Phil. 1:12.
6. Beji 2 Corinthians 12:9, 10 rẹman, be rẹkpa iPaul rẹ sabọ lu ilọnmhọn oga sotọ?
6 Paul lẹnmhin ghe, ranmhude Jehova rẹkpa ọle zẹle nin ọle da sabọ lu eka nin ọle lu bhi oga nọnsi Jehova. Ọle da yọle ghe, Osẹnobulua re ahu nanlẹn rẹ sabọ khọn ọnọghọ nin ọle ha ye. (Tie 2 Corinthians 12:9, 10.) Jehova da re ahu ẹlinmhin nọn khiale nọnsọle rẹ rẹkpa Paul rẹ sabọ lu ilọnmhọn oga sotọ, arẹmiẹn ọle miẹn ọnọghọ kẹkẹ, a kpokpo ọle, yẹ mun ọlẹn khue.
7. Ọnọghọ kẹkẹ nela Timothy ha mhọnlẹn nọn ha rẹ sabọ de idobolo ọbhi iwẹnna oga nin ọle ha lu?
7 Timothy wo yẹ mun udu nyan Osẹnobulua nin Ọle rẹkpa ọle rẹ sabọ lu iwẹnna oga. Timothy da ha rẹkhan iPaul bhi iwẹnna imissiọnari in ọle ha lu. Sẹyẹ, Paul da yẹ je ọle ha khian agbotu kẹkẹ nin ọle rẹnẹ ji ele yẹ re izebhudu nin ele. 1 Cor. 4:17) Asabọmiẹn Timothy da ha riale ghe, ọle ida sabọ miẹn ọne ẹsọn nan. A sabọ yẹ miẹn ghe, ọnan zẹle nin Paul da taman ọlẹn yọle: “Hẹi ji ọria soso re ẹlo gbe uwẹ a ranmhude usẹn-obhokhan uwẹ khin.” (1 Tim. 4:12) Timothy da yẹ ha mhọn emianmhẹn nin ọle ha ne daan nọn diabe igbẹn bhi efun nọnsọle. (1 Tim. 5:23) Ọkpakinọn, Timothy lẹn sẹbhọ ghe, Jehova dẹ re ahu ẹlinmhin nọn khiale nọnsọle rẹ rẹkpa ọle nin ọle da sabọ manman lu iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua, bi nin ọle da sabọ re urẹkpa nin ibhio ọle nin ele ko ga.—2 Tim. 1:7.
(JEHOVA DẸ RẸKPA MHAN RẸ SẸYẸ HA GA ỌLE AHARẸMIẸN MHAN RIBHI ỌNỌGHỌ
8. Be iJehova rẹ rẹkpa ẹbho nesọle yẹ ẹlẹnan?
8 Ẹlẹnan nian, Jehova re ahu ẹlinmhin nọn khiale nọnsọle rẹ rẹkpa ẹbho nesọle, nin ele da sabọ ha ga ọle aharẹmiẹn ele ribhi ọnọghọ. (2 Cor. 4:7) Bha ji mhan zilo nyan emhin enẹn nin Jehova noo rẹ rẹkpa ẹbho nesọle beji ele ha da sabọ ha ga ọle. Ene emhin hi, erọnmhọn, Baibo, ibhio mhan nin mhan ko ga, bi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua.
9. Be erọnmhọn rẹ rẹkpa mhan yẹ?
9 Erọnmhọn rẹkpa mhan rẹ ziẹngbe ọnọghọ. Paul da taman mhan bhi ebe nọnsi Ephesians 6:18 ghe, nin mhan ha nan erọnmhọn ji Osẹnobulua ẹghe rebhe. Mhan ha nan erọnmhọn ji Osẹnobulua, ọle ki rẹkpa mhan. Jonnie, nọn nyẹnlẹn bhi Bolivia da wo miẹn urẹkpa bhi obọ Osẹnobulua bhi ẹghe nin ọle rẹ miẹn ọnọghọ kẹkẹ bhi egbe. Ene biẹ ọle bi okhuo ọle, da wo re osukpa ha khọnmhọn. Jonnie da wo manman ha dọnmhegbe kaka nin ọle rẹ gbẹloghe ele. Ọrẹyiriọ, inẹn ọlẹn da yẹ yu. Ọ da yẹ re ẹghe ọkuẹsẹ egbe daan aba ọle bi okhuo ọle. Jonnie da yọle: “Emhin ne rẹkpa mẹn bhi ẹkẹ ene ọnọghọ nan hi, erọnmhọn nin mẹn ha nan ji Jehova. Mẹn ki taman ọlẹn tee ọnọghọ nin mẹn ye.” Jehova da rẹkpa Jonnie rẹ sabọ ziẹngbe ọnọghọ nin ọle miẹn. Ronald nọn yi ọwanlẹn bhi agbotu nọn nyẹnlẹn bhi Bolivia da luẹ kere ghe, inẹn ọlẹn khọnmhọn emianmhẹn icancer. Uki ọkpa ki gbera, inẹn ọlẹn da yu. Be bhọ rẹkpa ọle bhi ọne ẹghe nan? Ọle da yọle: “Ahamiẹn mẹn nan erọnmhọn ji Jehova, mẹn ki taman ọlẹn ebi emhin dia mẹn yẹ bhi egbe. Mẹn lẹnmhin ghe, ọle lẹn mẹn nẹ beji mẹn lẹn egbe mẹn sẹ yẹ.” Ẹgheso, mhan sabọ ha riale ghe, mhan ida sabọ ziẹngbe ọnọghọ nin mhan ye, la mhan imhọn emhin nin mhan ha taman iJehova bhi erọnmhọn. Ọkpakinọn, Jehova guanọ nin mhan ha nan erọnmhọn je ọle aharẹmiẹn ọ nọghọ mhan rẹ ta ebe re imhan bhi ọkhọle man ọlẹn bhi erọnmhọn.—Rom. 8:26, 27.
10. Beji Hebrews 4:12 rẹman, bezẹle nọn da manman lu uhọnmhọn emhin nin mhan ha tie iBaibo yẹ ria eria nyan ebi mhan tie bhọ?
10 Baibo rẹkpa mhan rẹ ziẹngbe ọnọghọ. Paul da ha tie ebe nọn khiale nin ọle da sabọ miẹn ahu bi ikoudure bhọ. Ọ yẹ khẹke nin mhan ha lu iriọ ẹlẹnan. (Rom. 15:4) Beji mhan ha rẹ ha tie Baibo yẹ ria eria nyan ebi mhan tie bhọ, Jehova ki re ahu ẹlinmhin nọn khiale nọnsọle rẹ rẹkpa mhan lẹn ebi eji mhan tiele ha rẹ sabọ rẹkpa mhan yẹ bhi idia nin mhan ye. (Tie Hebrews 4:12.) Ronald nin mhan ka tẹmhọn ọlẹn da yọle: “Ọ wo ti mẹn bhọ ghe, mẹn wo dọnmhegbe ha tie ijeso bhi Baibo ọkuẹsẹ mẹn nowẹ ọsasọn. Ẹghe rebhe mẹn rẹ ria eria nyan ikpẹ nesi Jehova, bi uwedẹ nin ọle rẹ re oyẹẹ rẹ ne eguọmhandia nesọle lu emhin. Ọnan ki wo re ahu nin mẹn.”
11. Be iBaibo rẹ sabọ rẹkpa obhio mhan nin ọdọ ọle yu yẹ?
11 Ahamiẹn mhan ria eria nyan Ọta nọnsi Osẹnobulua, ọle ki rẹkpa mhan rẹ sabọ ha re ẹlo nọn khẹke rẹ ghe ọnọghọ nin mhan ye. Bha ji mhan fẹghe ebi Baibo rẹ rẹkpa obhio mhan nọn ha lu akhiẹ ranmhude ọdọ ọle yu. Ọwanlẹn ọkpa bhi agbotu da taman ọlẹn nin ọle tie okha nọnsi Job bhi Baibo, beji ọle ha da miẹn emhin luẹ bhọ ne ha rẹkpa ọle. Ẹghe nin ọle rẹ ha tie ọle, ọle da wo re ẹjẹje ha tale ghe, uwedẹ nin Job rẹ lu
emhin bha gba. Bhi ọkhọle nọnsọle, ọle da yọle: “Ọnọghọ nin Job ye ọkpa ọle wo ha ria ẹmhọn ọlẹn!” Sokpan, ọle da dọ luẹ kere ghe, uwedẹ nin ọle rẹ ha lu emhin bha manman dikẹ bhi uwedẹ nin Job rẹ lu emhin. Ọnan da wo rẹkpa ọle rẹ fi uwedẹ nin ọle rẹ ha ghe emhin denọ. Ọle da yẹ miẹn ahu rẹ sabọ ziẹngbe uu nọnsi ọdọ ọle.12. Uwedẹ nela Jehova rẹ noo ibhio mhan bhi agbotu rẹ rẹkpa mhan?
12 Ibhio mhan nin mhan ko ga rẹkpa mhan rẹ ziẹngbe ọnọghọ. Jehova noo ibhio mhan nin mhan ko ga rẹ rẹkpa mhan rẹ ziẹngbe ọnọghọ. Paul da gbẹn yọle ghe, ọ wo ha ghọn ọlẹn nin ọle rẹ miẹn ibhio ọle nin ele ko ga, nin ele da re izebhudu nin egbe. (Rom. 1:11, 12) Ọ wo ha yẹẹ Mary nin mhan ka tẹmhọn ọlẹn rẹ ha ribhi ẹwẹ ibhio ọle nin ele ko ga. Ọle da yọle: “Jehova sẹ wo noo ibhio mhan bhi agbotu rẹ rẹkpa mẹn arẹmiẹn ele bha lẹn ọnọghọ nin mẹn ye. Ele da ta ọta nọn ha re izebhudu nin mẹn, yẹ gbẹn ebe je imẹn. Ọnan da wo ha yi ebi mẹn a guanọ bhi ọne ẹghe nan. Uwedẹ nin ele rẹ re izebhudu nin mẹn da wo rẹkpa mẹn rẹ ha nin ibhio mhan nin ikhuo zilo ne ka ha ribhi idia nin mẹn ye. Mẹn da yẹ miẹn emhin luẹ bhi ebi ele lu nọn rẹkpa ele. Ene ewanlẹn bhi agbotu da wo ha rẹkpa mẹn rẹ lẹn ghe, ibhio mhan bhi agbotu wo hoẹmhọn mẹn.”
13. Be imhan ha rẹ sabọ ha re izebhudu ne egbe yẹ bhi ikolo oga nesẹmhan?
13 Ikolo oga nesẹmhan, ọle hi ijianlẹn ọkpa nin mhan ha da sabọ manman re izebhudu ne egbe. Uwẹ ha yo ikolo oga, dọnmhegbe rẹ re izebhudu nin ibhio mhan. Uwẹ dẹ sabọ lu ọnan sade uwẹ khuẹnmhẹn ele bhi emhin nin ele lu, yẹ rẹman ele ghe, ẹmhọn ele ti uwẹ bhọ. Bhi ọsi ijiẹmhin, ọkuẹsẹ a mun ikolo oga hẹn, Peter nọn yi ọwanlẹn bhi agbotu da taman obhio mhan nin okhuo nin ọdọ ọle iga iJehova yọle: “Ijiẹmhin esili uwẹ wo ha rẹman, nin uwẹ rẹ ha dọnmhegbe vae bhi ikolo oga. Ẹghe rebhe uwẹ rẹ ne imọn ehan nesẹ vae bhi ikolo oga, yẹ mun ele egbe ọbhi otọ nin ele da sabọ re ewanniẹn ọbhi inọnta.” Ebi ọne ọwanlẹn nan taman ọne obhio mhan nan da wo rẹso ọle sẹbhọ ghe ọle da yọle: “Obulu bhi ọne ọta nan nin uwẹ taman mẹn. Ebi mẹn ho nin mẹn họn ẹlẹnan wo khọnan.”
14. Be iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua ha rẹ sabọ rẹkpa mhan yẹ?
14 Iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua rẹkpa mhan rẹ ziẹngbe ọnọghọ. Ahamiẹn mhan dọ tẹmhọn Osẹnobulua man ẹbho, egbe ki wo fu mhan re aharẹmiẹn ele ka mhan ehọ, la ele bha ka mhan ehọ. (Prov. 11:25) Obhio mhan ọkpa natiọle Stacy da dọ kere ghe, iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua wo manman rẹkpa ọria. Ẹghe nan rẹ khu ọria bhi azagba-uwa nọnsọle bhi agbotu, ọle bha zẹwẹ ha ghọnghọn. Bhiriọ, ọle da nọọn egbe ọle, ‘Emhin be ribhọ nin mẹn ha rẹ lu rẹ rẹkpa ọle?’ Ọne ẹmhọn nan Stacy ki wo ha ria ẹmhọn ọlẹn ẹghe rebhe. Be ki rẹkpa ọle bhi ọne idia nan nin ọle ha ye? Iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua! Beji ọle ki wo rẹ ha tẹmhọn Osẹnobulua, ọle da ha mun ọkhọle ọbhi ebi ọle ha rẹ rẹkpa ẹbho nin ọle a tẹmhọn Osẹnobulua man. Ọle da yọle: “Bhi ọne ẹghe nan, Jehova da wo rẹkpa mẹn rẹ miẹn ọria ha man ọlẹn iBaibo. Ọle da yẹ wo ha re obọ rẹkhan emhin nin ọle luẹ. Ọnan da wo re ọkhọle mẹn lọre. Iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua hi emhin nọn sẹ rẹkpa mẹn nẹ bhi iẹnlẹn.”
15. Be uwẹ miẹn luẹ bhi ọta nin Mary tale?
15 Ranmhude idia nin ibhio mhan eso ye, ele sabọ ha riale ghe, ele imhọn eka nin ele ha sabọ manman lu bhi ilọnmhọn oga. Ahamiẹn inian ọ dia uwẹ bhi egbe, yere ghe uwẹ ha lu eka nin uwẹ ha sabọ lu, Jehova dẹ miẹn ọlẹn ọbhi egbe. Bha ji mhan yẹ fẹ ijiẹmhin ọsi Mary ghe. Ẹghe nin ọle rẹ diọbhi agbaẹbho nan da zẹ urolo ọbhebhe, ọle da ha riale ghe, ọle iyẹ mhọn eka nin ọle sabọ lu bhi ilọnmhọn oga. Ọle da yọle: “Ẹgheso, nan rẹ wo gheghe ta obhi ọta khere yẹ tie Baibo, la re trati nin ọria, ọle ọkpa mẹn ki sabọ lu bhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua.” Ranmhude ọle isabọ zẹ ọne urolo beji ẹbho nekẹle rẹ zẹ ọle, ọle da ha
riale ghe ọle iyẹ mhọn eka nin ọle sabọ lu bhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua. Ọkpakinọn, ọle da fi uwedẹ nin ọle rẹ ha ria eria denọ. Ọle da dọ lẹn ghe, Jehova dẹ yẹ sabọ noo ọle aharẹmiẹn ọle isabọ zẹ ọne urolo nọnsẹn. Ọle da yọle: “Ene ẹmhọanta nin mhan man ẹbho le wo lẹkhẹ. Ene ẹmhọanta nan hi ebe fi iẹnlẹn ọsi ẹbho denọ.”16. Be ha sabọ rẹkpa ibhio mhan ne bha sabọ sibhi uwa re ne rẹ ha guanọ nin ele dọ tẹmhọn Osẹnobulua?
16 Jehova lẹnmhin ghe, eso bhi ẹwẹ mhan guanọ nin ele dọ tẹmhọn Osẹnobulua. Ọkpakinọn, idia nin ele ye bha ji ele da sibhi uwa re. Bhi ọsi ijiẹmhin, ahamiẹn emianmhẹn bha ji mhan da sibhi uwa re, Jehova dẹ sabọ rẹkpa mhan rẹ tẹmhọn ọlẹn man ene gbẹloghe mhan bi ene idọkitọ. Ahamiẹn mhan re ebi mhan sabọ lu bhi ẹghe nọn gbera rẹ ha khọkhọ ebi mhan sabọ lu nian, ọnan sabọ rẹ re egbe lọ mhan. Ọkpakinọn, ahamiẹn mhan daghe uwedẹ nin Jehova rẹ rẹkpa mhan nian, ọnan ki re ọne ahu nin mhan rẹ re eghọnghọn ha ziẹngbe ọnọghọ nọn hi ki rẹ khin nin mhan miẹn.
17. Beji Ecclesiastes 11:6 rẹman, bezẹle nin mhan ha da sẹyẹ ha tẹmhọn Osẹnobulua aharẹmiẹn ghe, ẹbho nin mhan tale man bha sẹ vae dọ ga iJehova?
17 Mhan bha lẹn ọnọn ha vae dọ ga iJehova bhi ẹwẹ eria nin mhan tẹmhọn Osẹnobulua man. (Tie Ecclesiastes 11:6.) Bhi ọsi ijiẹmhin, obhio mhan ọkpa ribhọ natiọle Barbara nọn gbere ikpe 80. Foni bi ilẹta nan gbẹn ọle rẹ tẹmhọn Osẹnobulua ẹghe rebhe. Bhi ilẹta ọkpa nin ọle gbẹn, ọle da re Watchtower ọsi March 1, 2014 ba ọle. Ọne Watchtower mhọn uhọnmhọn-ọta nọn yọle, “Ebi Osẹnobulua Lu Nin Uwẹ” (“What God Has Done for You”). Ọle bha lẹn ghe okhuo bi ọdọ ne ka rẹ ha yi Esali Jehova ọle je ọne ilẹta nan je. Ele da wo manman tie ọne Watchtower. Ọ da wo dia ọne okpea bhi egbe ghe, Jehova wo nanlẹn ha talọ. Ọne okhuo bi ọdọ nan da munhẹn ha vae bhi ikolo oga. Akizẹbue, ele da kie dọ kiẹn Esali Jehova, arẹmiẹn ọ gbera ikpe 27 nin ele bha rẹ ha yi Esali Jehova. Barbara da wo ha ghọnghọn nin ọle rẹ daghe elele nọn nabhọre bhi ilẹta nin ọle gbẹn!
18. Be imhan ha sabọ lu nin mhan da miẹn ahu bhi obọ Osẹnobulua?
18 Jehova ne emhin kẹkẹ nin mhan ne ha sabọ rẹkpa mhan miẹn ahu bhi obọ ọle. Ene emhin hi, erọnmhọn, Baibo, ibhio mhan nin mhan ko ga, bi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua nin mhan lu. Ahamiẹn mhan noo ene emhin nan, mhan ki rẹman iJehova ghe, mhan rẹọbhọ ọle dẹ sabọ rẹkpa mhan. Jehova guanọ nin ọle rẹkpa mhan. Bhiriọ, bha ji mhan ha mun udu nyan iJehova ẹghe rebhe ranmhude ọle guanọ nin ọle “re ahu nọnsọle man bhi egbe ọsi ẹbho ne re ọkhọle rebhe ga ọle.”—2 Chron. 16:9.
ILLO 61 Bha Ji Mhan Dọ Tẹmhọn IJehova!
^ udu ọle 5 Ẹghe nọn kaka mhan da ha nyẹnlẹn ẹlẹnan. Ọkpakinọn, Jehova rẹkpa mhan rẹ sabọ ha ziẹngbe. Bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan, mhan dẹ zilo nyan ebi Jehova rẹ rẹkpa iPaul nin odibo bi Timothy yẹ rẹ sẹyẹ sabọ ha ga ọle arẹmiẹn ele mhọn ọnọghọ kẹkẹ. Mhan dẹ yẹ zilo nyan emhin enẹn nin Jehova ne nin mhan ne ha rẹkpa mhan rẹ sẹyẹ sabọ ha ga ọle.
^ udu ọle 2 Elin ọbhebhe a mun hẹ ọle.
^ udu ọle 53 EBI A RẸMAN BHI FOTO: Ẹghe nan rẹ mun iPaul khue bhi ighan bhi Rome, ọle da gbẹn ilẹta je agbotu kẹkẹ. Ọle da sẹyẹ ha tẹmhọn Osẹnobulua man ẹbho ne dọ tuẹ ọle.
^ udu ọle 55 EBI A RẸMAN BHI FOTO: Timothy ta ọta izebhudu man ene iKristiẹn nin ọle rẹnẹ je.