Ọne emhin nọn sunu bhi ọne ukpasọn nin da wo fi iẹnlẹn nọnsẹmhẹn denọ, ranmhude ọ da re imẹn munhẹn ha guanọ nin mẹn lẹn Osẹnobulua. Ọkuẹsẹ mẹn ta emhin rebhe ne sunu bhi ọne ukpasọn nin, bha ji mẹn ka taman bha emhin ne sunu ji mẹn bhi ẹghe obhokhan, nọn re imẹn ha guanọ nin mẹn lẹn Osẹnobulua.

Ukpe 1937 a biẹ mẹn bhi Guesnain, bhi eji a da tọnọ udo bi emhin kẹkẹ ne manman ghan bhi otọ, bhi obọ ọsi north bhi agbaẹbho natiọle France. Ọne iwẹnna nan aba mẹn lu. Mẹn da luẹ bhi obọ ọle ebi a rẹ wẹnna kaka yẹ. Bọsi aba mẹn, ọ iyẹẹ mẹn rẹ daghe ẹbho lu ibo ele khọlọ. Ọ ire aba mẹn ghọnghọn sade ẹbho ilu ibo ele nọnsẹn ne yẹ lu ọne iwẹnna nan. Iwẹnna nọn kaka ele yẹ lu. Bhiriọ, ọle da ha guanọ nin ọle rẹkpa ele. Ranmhude aba mẹn guanọ nin ọle rẹkpa ele, ọle da deba usun ẹbho ne khọn nin ẹbho ne lu ọne iwẹnna nan. Emhin ọbhebhe nọn bha yẹ ha re aba mẹn ghọnghọn da ha yi uwedẹ nin ene mun ọkalo bhi otuẹ rẹ ha re ikpunun ga. Arẹmiẹn ene bunbun bhi ẹwẹ ele mhọn ebi ele rẹ gbẹloghe egbe, ele ki sẹyẹ ha taman ene lu ọne iwẹnna nan ne imanman mhọn igho nin ele ne ebale bi igho je ele. Ene emhin nan nin ele ha lu da wo khọ aba mẹn bhi ẹkẹ sẹbhọ  ghe, ọle bha ha guanọ nin mẹn lẹn emhin soso rẹji ẹmhọn otuẹ. Bhi ọsi ẹmhọanta, mhan bha ha tẹmhọn emhin soso ne rẹtẹ Osẹnobulua.

Ẹghe nin mẹn ki yẹ rẹ ha wanre, ọ bha ha yẹẹ mẹn sade ẹbho ilu ibo ele nọnsẹn. Emhin ọkpa nin ẹbho ha lu nọn bha ha yẹẹ mẹn da ha yi uwedẹ nin ẹbho ne bunbun rẹ ha zọn ẹbho ne dọ nyẹnlẹn bhi France. Ọkpakinọn, mẹn ki ha deba imọn ọsi ene ẹbho nan gbe ibọ yẹ khiẹnlẹn kugbe. Poland inẹn mẹn bhọ na vae, ọ iyi France. Mẹn da wo ha guanọ nin ẹbho ne na bhi agbaẹbho kẹkẹ vae ko ha nyẹnlẹn kugbe bhi ọfure, bi nan yẹ ha re obọ esili mun ele rebhe.

Bhi ukpe 1957, ene gbẹloghe da yọle nin mẹn dọ deba usun eyokhọnlẹn. Iriọ mẹn rẹ dọ deba eyokhọnlẹn nan je a khian Algeria ne ha ribhi uke oke bhi ọne ukpasọn nin, nin mẹn ka tẹmhọnlẹn. Ẹghe nin mẹn ki rẹ so dagbare nin “Osẹnobulua hinmhin mẹn!” Mẹn da dọ kere ghe, ọ iyi eghian mhan ha gbono oẹ bhi otọ vade. Ọkpakinọn, kẹtẹkẹtẹ ọsi ẹwẹ nọn. Bhiriọ, ọkhọle mẹn da wo lọre. Emhin nọn sunu bhi ọne ukpasọn nin bi okhọnlẹn nin mhan dọ khọn bhi enin, da wo re imẹn manman ha ria ẹmhọn iẹnlẹn. Bhiriọ, mẹn da nọọn egbe mẹn ene inọnta nan: Be bhọ mhan dọ lu bhi agbọn? Ẹmhọn mhan be rẹtẹ Osẹnobulua? Mhan dẹ miẹn ọfure bhi ọne otọ nan ghe?

Ẹghe nin mẹn rẹ vae bhi uwa dọ tuẹ ene biẹ mẹn, mẹn da miẹn Ọsali Jehova. Ọle da mun iBaibo natiọle La Sainte nin mẹn, nin ekhẹn Catholic zedu ọle diọbhi urolo iFrench. Mẹn da munhẹn ha tie ọle ẹghe nin mẹn ki rẹ kpanọ ha khian Algeria. Eji mẹn tie bhọ nọn manman rẹso mẹn da ha yi Revelation 21:​3, 4. Enin yọle: “Osẹnobulua taan ibọkpọ nọnsọle nyan agbọn . . . Ọle dẹ gbo amẹn eviẹ rebhe si ele bhi ẹlo re. Uu ida yẹ ha ribhọ, la akhiẹ, la ukpuru eviẹ, la ọbalọ.” * Mẹn bha sẹ ka họn ọta nọn sẹ inian khẹ. Bhiriọ mẹn da nọọn egbe mẹn yọle: ‘Ene emhin nan dẹ gene sunu?’ Bhi ọne ẹghe nan, mẹn bha manman lẹn emhin soso rẹji Osẹnobulua bi Baibo.

Bhi ukpe 1959, mẹn bha yẹ ha yi ọkpa bhi ene egbanegbe nan. Mẹn da miẹn Ọsali Jehova natiọle François nọn man mẹn emhin ne bunbun bhi Baibo. Bhi ọsi ijiẹmhin, ọle da rẹman mẹn bhi Baibo ghe, Jehova hi elin nọnsi Osẹnobulua. (Ps. 83:18) François da yẹ taman mẹn ghe, Jehova dẹ hẹnhẹn emhin rebhe ọi bhi ọne otọ nan rẹ sẹbhọ ghe, ọne otọ nan ki kiẹn otọ ọfubhegbe. Ẹghenin, ọle ki mun ọta nọn ribhi Revelation 21:​3, 4 sẹ.

Ene emhin nin mẹn ha luẹ da wo mun mẹn ẹlo kore yẹ rẹso mẹn bhi ọkhọle. Ọkpakinọn, ẹkẹ ene mun ọkalo bhi otuẹ da wo manman ha khọ mẹn, ranmhude uwedẹ nin ele rẹ ha man emhin ne iribhi Baibo. Ọ da wo ha ghọn mẹn nin mẹn wo dọ taman ele ghe, emhin nin ele man bha gba. Ọkpakinọn, mẹn da ha ria eria bhi uwedẹ nin aba mẹn rẹ ha ria eria. Mẹn bha ha mhọn iziẹngbe. Mẹn da wo ha guanọ nin mẹn re ẹjẹje re ọkpẹnlẹn ọbhi emhin ebe nin ẹbho lu.

François bi Esali Jehova nin mẹn zẹ bhi imọẹ da rẹkpa mẹn rẹ de ọkhọle re. Ele da taman mẹn ghe, ọ iyi iwẹnna ọsi Esali Jehova nin ele rẹ ha bhohiẹn ẹbho. Ọkpakinọn, iwẹnna nọnsele hi, nin ele rẹ ha tẹmhọn Agbejele nọnsi Osẹnobulua man ẹbho. Ọne iwẹnna nan Jesu dọ lu bhi ọne otọ nan. Ọle da yẹ taman ene rẹkhan ọlẹn nin ele yẹ ha lu ọle. (Matt. 24:14; Luke 4:43) Mẹn da yẹ luẹ ebi mẹn ha rẹ ha re ekpẹn-ekpẹn nin ẹbho talọ yẹ, aharẹmiẹn ọ iyi ebi mẹn rẹọ i, ele rẹọ i. Baibo yọle: “Ọ bha khẹke nin igbọn nọnsi Ebeanlẹn mhan ha khọnlẹn. Ọkpakinọn,  ọkhẹke nin ọle ha yi ọria nọn fu rẹji ọrebhe.”​—2 Tim. 2:24.

Mẹn da fi emhin eso denọ bhi iẹnlẹn nọnsẹmhẹn, yẹ mianmẹn bhi usikoko nan do bhi ukpe 1959. Bhi enin, mẹn da miẹn obhio mhan natiọle Angèle. Mẹn da wo manman hoẹmhọn ọlẹn. Mẹn da wo ha rẹnẹ ji agbotu nọnsọle. Bhi ukpe 1960, mhan da bọ egbe. Okhuo nọn re ẹwanlẹn lu emhin ọle wo khin. Jehova re ọle lu ẹsele nin mẹn.​—Prov. 19:14.

Bhi ikpe ne bunbun nian, mẹn wo miẹn emhin kpataki luẹ bhi obọ ibhio mhan ne deziẹn bhi oga. Ọkpa bhi ene emhin nan hi, nin mhan da sabọ miẹnsọn nọn hi ki rẹ khin nan mun nin mhan, ọkhẹke nin mhan ha mhọn idegbere, yẹ re obọ rẹkhan adia nọn ribhi Proverbs 15:22 nọn yọle: “Emhanmhan dẹ de odọ re sade a guanọ adia bhi obọ eria.”

Bhi ukpe 1964, mẹn da munhẹn ha daghe ẹmhọanta nọn ribhi ọne iBaibo nin. Bhi ọne ukpe nin, mẹn da munhẹn ha lu iwẹnna ọfẹotughe. Mẹn da ha rẹnẹ ji agbotu kẹkẹ dọ ha re izebhudu nin ibhio mhan, yẹ rẹkpa ele ha ziẹn ikolu nin ele bi Jehova ko mhọnlẹn. Ọkpakinọn, ikpe 27 mẹn ha ye ẹghenin, mẹn bha sẹ guẹ emhin eso sẹ. Bhiriọ, mẹn da lu emhin eso nọn bha khẹke nin mẹn lu. Ọkpakinọn, mẹn da dọnmhegbe luẹ emhin kpataki bhi ene emhin nin mẹn lu. Rẹ deba ọnan, mẹn da luẹ emhin kpataki bhi obọ ibhio mhan ne deziẹn bhi oga.

Mẹn ye emhin nọn sunu re, ẹghe nin mẹn rẹ wo la kiẹn ọfẹotughe. Ẹghe nin mẹn rẹ rẹnẹ ji agbotu ọkpa bhi Paris, obhio mhan nin okpea nọn deziẹn bhi oga da nọọn mẹn si ọle dẹ sabọ nin mẹn talọ. Mẹn da yọle: “Ehe.”

Ọle da yọle: “Louis, ahamiẹn dọkitọ vae bhi uwa ọsi ọria, họla ọle vae dọ miẹn?”

Mẹn da wanniẹn ọlẹn yọle: “Ọria nọn khọnmhọn.”

Ọle da yọle: “Ẹmhọanta uwẹ wo ta. Mẹn dọ daghe ọle ghe, ẹbho ne ziẹn bhi oga uwẹ deba gbe ẹghe nẹ, bọsi ene ewanlẹn bhi agbotu. Ẹbho nin egbe lọle, ẹbho ne la munhẹn ha vae bhi ikolo oga, bi ẹbho nin ẹkhọ lo ribhi agbotu nọnsẹmhan. Ọ dẹ wo re izebhudu nin ele sade uwẹ deba ele gbe ẹghe, sade uwẹ rẹnẹ ji ele bhi uwa, yẹ deba ele le ebale.”

Ọne adia nin ọne obhio mhan nan re nin mẹn da wo manman ti mẹn bhọ. Uwedẹ nin ọle wo rẹ hoẹmhọn ihuan nesi Jehova da wo manman rẹso mẹn. Bhiriọ, mẹn da wo re ẹjẹje re obọ rẹkhan emhin nin ọle ta. Mẹn bha ha muan ọlẹn. Mẹn wo manman khuẹnmhẹn iJehova bhi ibhio ne sẹ inian.

Bhi ukpe 1969 bi ukpe 1973, imẹn hi ọwanlẹn nọn ha  mhọn obọ bhi ebale bhi usikoko nọn nẹ eva nan do bhi agbaẹbho natiọle Colombes, bhi Paris. Bhi usikoko nọn nẹ nan do bhi ukpe 1973, a da yọle ghe, a dẹ re ebale nin ẹbho ne bun sẹbhi itue 60,000 le bhi ikpẹdẹ isẹn. Mẹn bha lẹn ebi mhan ha rẹ sabọ lu ọnan yẹ. Ọkpakinọn, emhin nọn rẹkpa mẹn hi adia nọn ribhi Proverbs 15:22 nọn yọle nin mhan ha guanọ ibhude bhi obọ ẹbho. Mẹn da guanọ ibhude bhi obọ ibhio mhan ne deziẹn bhi oga ne ka yẹ wẹnna bhi eji a da lu ebale. Eso bhi ẹwẹ ele da ha yi ene gbe elanmhẹn khiẹn, ene mun ugbo ẹfọ, ene nyẹn ebale, bi ene do ẹki. Ranmhude urẹkpa nọnsele, mhan da sabọ miẹn ọne ẹsọn nin mhan rẹ ha riale ghe mhan ida sabọ miẹn.

Bhi ukpe 1973, a da yọle nin mẹn bi okhuo mẹn dọ ha ga bhi Bẹtẹ nọn ribhi France. Iwẹnna ọhẹnhẹn nan yọle nin mẹn lu bhi enan da yẹ ha yi iwẹnna nọn bha lẹkhẹ. A da yọle nin mẹn ha mun ebe nesẹmhan je ibhio mhan ne nyẹnlẹn bhi Cameroon bhi otọ Africa. Bhi ọne ẹghe nan, a da mun idobolo ọbhi ilọnmhọn oga nọnsẹmhan bhi enin rẹ na bhi 1970 rẹ sẹbhi 1993. Mẹn bha lẹn si mẹn dẹ sabọ lu ọne iwẹnna nan. Obhio mhan nọn gbẹloghe iBẹtẹ nọn ribhi France ẹghenin da ta ọta izebhudu man mẹn yọle: “Ibhio mhan ne ribhi Cameroon, wo ha guanọ ọne ebale oriọn nan. Ọkhẹke nin mhan mun ọne ebale oriọn nan je ele!” Bhiriọ, mhan da wo gene lu beji ọle tale.

Mẹn da ha khian okhian yo agbaẹbho kẹkẹ ne nẹga Cameroon, bhi eji ewanlẹn ne ribhi agbotu ne ribhi Cameroon ha da sabọ bu mẹn re. Ene ibhio mhan nan wo ha mhọn ẹwanlẹn bi iziẹngbe. Ele da rẹkpa mẹn noo uwedẹ kẹkẹ, beji a ha da miẹn ghe, mhan ki sabọ ha ne ebe nesẹmhan ji ibhio mhan kẹkẹ bhi Cameroon. Jehova da wo nan erọnmhọn bhi ọne iwẹnna nan. Bhi ọsi ẹmhọanta, a bha miẹn ẹghe nin ẹbho nesi Osẹnobulua bha rẹ miẹn Watchtower bi ebe natiọle Our Kingdom Service ha noo bhi ebe sẹbhi ikpe 20 bhi ikolo oga nọnsẹmhan ẹghenin.

Ẹghe nin mẹn bi Angèle rẹ zẹ egbe bhi ọshiọ, mẹn da wo kere ghe, ọle wo manman hoẹmhọn iJehova.  Mhan ki bọ egbe fo, mẹn da kere ghe, ọle yẹ wo mhọn ikpẹ esili ne bunbun. Bhi ọsi ẹmhọanta, ọne emuan nin mhan bọ egbe fo, ọle da taman mẹn nin mẹn nan erọnmhọn ji Jehova nin ọle rẹkpa mhan rẹ manman ha ga ọle. Jehova da wo re ewanniẹn ọbhi ọne erọnmhọn nan.

Okhuo mẹn da yẹ wo rẹkpa mẹn rẹ manman mun udu nyan iJehova. Bhi ọsi ijiẹmhin, ẹghe nan rẹ tie mhan vae bhi Bẹtẹ bhi ukpe 1973, mẹn bha rẹ guanọ nin mẹn yo ranmhunde mẹn wo manman hoẹmhọn iwẹnna ọfẹotughe. Sokpan, okhuo mẹn da taman mẹn yọle ghe, beji a miẹn mhan re iẹnlẹn nọnsẹmhan guẹ nin Jehova, ọ bha be khẹke nin mhan lu emhin nọn hi ki rẹ khin nin agbotu nọnsọle taman mhan nin mhan lu? (Heb. 13:17) Mẹn da wo rẹọbhi ebi ọle tale. Bhiriọ, mhan da diọbhi Bẹtẹ. Okhuo mẹn wo mhọn ẹwanlẹn, yẹ lu emhin ọbhi oleghe. Ọle wo yẹ manman hoẹmhọn iJehova. Ene ikpẹ esili nin okhuo mẹn mhọnlẹn wo rẹkpa ibọdọ bi ire okhuo nọnsẹmhan. Ọ yẹ wo rẹkpa mhan rẹ zẹ emhin ne mhẹn rẹ lu.

Arẹmiẹn mhan ki dọmanlẹn nian, okhuo mẹn sẹyẹ wo rẹkpa mẹn bhi uwedẹ kẹkẹ. Bhi ọsi ijiẹmhin, nin mhan da sabọ yo isiku kẹkẹ nin agbotu mhanmhanlẹn, mẹn bi ọle da wo wẹnna kaka nin mhan da sabọ guẹ ebi a rẹ zẹ urolo Ebo (English) yẹ, beji a miẹn ghe urolo Ebo a rẹ do ene isiku nan. Ọ da yẹ khẹke nin mhan deba agbotu ne zẹ Ebo, arẹmiẹn mhan gbera ikpe 70 ẹghenin. Ranmhude ọkpa bhi ibhio mhan ne sun iBẹtẹ nọn ribhi France mẹn khin, mẹn bha ha mhọn ẹghe rẹ ha luẹ urolo ọbhebhe ranmhude ẹsọn nọn ha ribhi mẹn bhi obọ. Ọkpakinọn, mẹn bi okhuo mẹn da wo rẹkpa egbe. Arẹmiẹn mhan wanre gbera ikpe 80 nian, mhan sẹyẹ wo re urolo Ebo bi French rẹ muegbe ikolo oga nesẹmhan ọbhi otọ. Mhan yẹ wo dọnmhegbe rẹ deba ibhio mhan yo inẹbho, yẹ deba ele bhi ikolo oga. Jehova wo rẹkpa mhan rẹ sabọ luẹ urolo Ebo.

Jehova da yẹ wo nan erọnmhọn nin mhan bhi ukpe 2017. Bhi ọne ukpe nin, a da tie mhan nin mhan dọ yo Isiku ọsi Ewanlẹn Ne Sun IBẹtẹ bi Ikhuo Ele nan do bhi Watchtower Educational Center bhi Patterson, New York.

Jehova gene hi Ọman-emhin nọn Ke Okhun Nẹ. (Isa. 30:20) Ọnan zẹle nin ọle da man ẹbho nesọle emhin ne mhẹn nẹ, aharẹmiẹn ibhokhan ele khin la ewanlẹn. (Deut. 4:​5-8) Mẹn dọ luẹ kere ghe, elasẹre ne ka Osẹnobulua ehọ, ne yẹ re obọ rẹkhan adia nin ibhio mhan bhi agbotu re nin ele, wo zẹ emhin ne mhẹn rẹ lu yẹ lu re alo bhi oga. Proverbs 9:9 yọle: “Uwẹ ha re adia nin ọria nọn wanlan, ọle ki manman kie ha wanlan. Uwẹ ha man ọria nọn khiale emhin, ọle ki luẹ ba emhin nin ọle ka lẹn.”

Ẹgheso, mẹn ki ha ria eria nyan emhin nọn sunu bhi ọne ukpasọn nin bhi uke oke ọsi Algeria. Ebe sẹbhi kpe 60 ki nọn nian nọn sunu. Mẹn bha rẹ lẹn bhi ọne ukpasọn nin ghe, mẹn dẹ re inian ha ghọnghọn bhi iẹnlẹn. Mẹn sẹ wo manman luẹ emhin bhi obọ ibhio mhan. Jehova wo re iẹnlẹn nọn mhẹn an nin mẹn bi Angèle nin okhuo mẹn. Bhiriọ, mhan wo muegbe nin mhan rẹ sẹyẹ ha luẹ emhin bhi obọ iJehova bi obọ ibhio mhan ne deziẹn bhi oga.