1-2. Be hi emhin ọkpa nọn zẹle nin ebe ọsi Revelation ha da ha ti mhan bhọ?

 ỌRIA be sẹ ka mun ifoto nọnsọle nin uwẹ ghe? Beji uwẹ ha rẹ ha ghe ene ifoto, uwẹ ki daghe ẹbho ne bunbun nin uwẹ bha lẹn. Ọkpakinọn, ẹghe nin uwẹ ki rẹ daghe ifoto ọkpa, uwẹ da wo manman gbẹlokotọ ha ghe ọle. Bezẹle? Ranmhude uwẹ ribhi ọne ifoto. Beji uwẹ ha ghe ọne ifoto, uwẹ da dọnmhegbe nin uwẹ rẹ yere ẹghe nin uwẹ rẹ mun ọlẹn, bi eji uwẹ da mun ọlẹn. Uwẹ da yẹ dọnmhegbe, nin uwẹ rẹ ye ọrebhe re bhi ọne ifoto. Ọne ifoto nan dẹ wo manman ti uwẹ bhọ.

² Inian ebe ọsi Revelation diabe ọne ifoto nin. Bezẹle? Emhin eva zẹle. Ọhẹnhẹn, imhan a gbẹn ebe ọsi Revelation nan. Ulọnlẹn nin ọhẹnhẹn bhi ebe ọsi Revelation da yọle: “Arẹman nin Jesu Kristi miẹn, nin Osẹnobulua rẹman ọlẹn, nin ọle rẹ rẹman edibo nesọle emhin ne da kẹ sunu.” (Rev. 1:1) Bhiriọ, ọ iyi ọrebhe a gbẹn ebe ọsi Revelation nan, sokpan imhan a gbẹn ọlẹn nan​—imhan nin eguọmhandia nesi Osẹnobulua. Ranmhude eguọmhandia nesi Osẹnobulua mhan khin, ọ ida han mhan ilo sade mhan kere ghe, imhan mhọn obọ bhi imunsẹ bhi ene ọta akhasẹ ne ribhi ọne ebe nan. Bhiriọ, ahamiẹn mhan tie ebe ọsi Revelation, emhin ne rẹso mhan, imhan tie bhọ.

3-4. Beji ebe ọsi Revelation rẹman, ẹghela ọta akhasẹ ne ribhọ ha rẹ munsẹ? Be ọnan ha re ọdeọde bhi ẹwẹ mhan lu?

³ Emhin ọzeva nọn zẹle nin mhan ha da ji ọta akhasẹ ne ribhi ebe ọsi Revelation ha ti mhan bhọ hi, ranmhude ẹghe nin ene ọta akhasẹ ha rẹ munsẹ. Joni nin odibo da tẹmhọn ẹghe nin ene ọta akhasẹ nan ha rẹ munsẹ ẹghe nin ọle rẹ yọle: “Bhi  ahu ọsi ẹlinmhin nọn khiale, mẹn da ha ribhi ukpẹdẹ ọsi Ebeanlẹn mhan.” (Rev. 1:10) Ẹghe nin Joni rẹ ta ene ọta nan bhi egbẹghe 96 C.E., “ukpẹdẹ ọsi Ebeanlẹn mhan” bha sẹ zẹwẹ sire. (Matt. 25:14, 19; Luke 19:12) Beji ọta akhasẹ bhi Baibo rẹman, ọne ukpẹdẹ nin da munhẹn bhi ukpe 1914 ẹghe nin Jesu rẹ kiẹn Ojie fo bhi okhun. Rẹ na bhi ọne ukpe nin ha vade, ọle ọta akhasẹ ne ribhi ebe ọsi Revelation ne tẹmhọn emhin ne rẹso ẹbho nesi Osẹnobulua rẹ munhẹn ha munsẹ. Bhi ọsi ẹmhọanta, “ukpẹdẹ ọsi Ebeanlẹn mhan,” mhan da ha nyẹnlẹn!

⁴ Ranmhude ọne ẹghe eghọnghọn nan mhan da ha nyẹnlẹn, imhan hi ene ha re obọ rẹkhan ibhude nọn ribhi Revelation 1:3 nọn yọle: “Eghọnghọn hi ọsi ọria nọn tie ọta ọsi ọne akhasẹ nan dagbare, ẹbho ne kaehọ ọle, bi ẹbho ne lu rẹkhan ọta nan gbẹn ọbhi ẹkẹ ọle, ranmhude, ọne ẹghe nan rẹyi sire.” Gene-gene, ọkhẹke nin mhan ha tie ene ọta akhasẹ nan, beji mhan ha da “kaehọ ọle” yẹ “lu rẹkhan ọta nan gbẹn ọbhi ẹkẹ ọle.” Be bhọ hi eso bhi ene ọta akhasẹ nan ne khẹke nin mhan lu rẹkhan?

5. Be ebe ọsi Revelation rẹ rẹman yẹ ebezẹle nọn da lu uhọnmhọn emhin nin mhan rẹ ha ga Jehova bhi uwedẹ nin ọle ha da miẹn ọlẹn ọbhi egbe?

⁵ Rẹ na bhi uhọnmhọnlẹn nin ọhẹnhẹn bhi ebe ọsi Revelation, mhan da luẹ ghe, Jesu lẹn emhin ne sunu bhi agbotu kikẹ. (Rev. 1:12-16, 20; 2:1) Uhọnmhunje kẹkẹ nin Jesu je ha khian agbotu ihinlọn bhi Esia Minọ da re ọnan man. Bhi ene uhọnmhunje nin, ọle da re adia kikẹ nin Kristiẹn bhi ore nin ọhẹnhẹn, ne ha rẹkpa ele ha ga Jehova bhi uwedẹ nin ọle ha da miẹn oga nọnsele ọbhi egbe. Sẹyẹ, ene uhọnmhunje nin dẹ yẹ sabọ rẹkpa ẹbho nesi Osẹnobulua rebhe ẹlẹnan. Be ọnan man mhan le? Ebi ọnan man mhan le hi, Jesu Kristi nọn sun mhan lẹnmhin si mhan deba Jehova mhọn ikolu nọn ziẹnlẹn. Ranmhude Jesu hi ọnọn sun mhan yẹ gbega mhan, emhin soso iribhọ nin ọle idaghe. Ọle lẹn ebi mhan ha lu, beji Jehova ha da re ẹlo esili ha ghe mhan. Adia nela ọle re ọbhi otọ nin mhan ẹlẹnan nin mhan ha re obọ rẹkhan?

6. (a) Beji Jesu tale bhi Revelation 2:3, 4, ọnọghọ nela Kristiẹn ne ha ribhi Ẹfẹsọs kuẹlo da? (b) Be imhan miẹn luẹ bhọ?

⁶ Tie Revelation 2:3, 4. Ọ bha khẹke nin mhan fikeke gbe oyẹẹ nin mhọn da Jehova bhi ẹghe ọhẹnhẹn. Uhọnmhunje nin Jesu je bu Kristiẹn ne ha ribhi Ẹfẹsọs da rẹman ghe, ele wo ha mhọn iziẹngbe. Sẹyẹ, ele wo ha ga Jehova, arẹmiẹn ele kuẹlo da ọnọghọ kẹkẹ. Ọrẹyiriọ, ele bha yẹ ha mhọn oyẹẹ nin ele ka ha mhọn bhi ẹghe ọhẹnhẹn. Ọ da khẹke nin ele ha mhọn ọne oyẹẹ nan, beji Jehova ha da miẹn oga nọnsele ọbhi egbe. Ẹlẹnan nian sẹyẹ, ọkhẹke nin mhan lu gbera nin mhan rẹ ha mhọn iziẹngbe. Ọkhẹke nin mhan ranmhude emhin ne khẹke ha ziẹngbe. Ranmhude, ọ iyi ebi mhan lu ọkpa Osẹnobulua daghe, ọle yẹ daghe ebezẹle nin mhan da lu ọle. Ebezẹle nin mhan da ga ọle manman lu uhọnmhọn emhin rẹji ọle, ranmhude ọle guanọ nin mhan ha ga ọle ranmhude mhan manman hoẹmhọn ọlẹn, yẹ ji emhin nin ọle lu nin mhan ha ti mhan bhọ.​—Prov. 16:2; Mark 12:29, 30.

7. (a) Beji Revelation 3:1-3 rẹman, ọnọghọ nela agbotu nọn ha ribhi Sadis ha mhọnlẹn? (b) Be ọkhẹke nin mhan lu?

⁷ Tie Revelation 3:1-3. Ọkhẹke nin mhan sẹyẹ ha sasa bhi oga. Kristiẹn ne ha ribhi agbotu bhi Sadis da kuẹlo da ọnọghọ ikẹ. Ele bha yẹ manman ha sasa bhi oga nọnsi  Osẹnobulua, arẹmiẹn ele ka wo ha lu iriọ bhi ẹghe nọn gbera. Bhiriọ, Jesu da taman ele nin ele riọ bhi owe. Be imhan miẹn luẹ bhi ọnan? Bhi ọsi ẹmhọanta, Jehova ida yele ẹsọn nin mhan miẹn nanlẹn an. (Heb. 6:10) Ọrẹyiriọ, ọ bha khẹke nin mhan ha riale ghe, ranmhude mhan ga Jehova bhi ẹghe nọn gbera, ọ bha yẹ khẹke nin mhan sẹyẹ ha lu iriọ nian. Arẹmiẹn mhan ida wo sabọ ha lu iriọ beji mhan ka rẹ ha lu ọle khẹ, ọ sẹyẹ wo khẹke nin mhan manman ha lu iwẹnna ọsi Ebeanlẹn mhan, yẹ ha sasa bhi oga rẹ sẹbhi ọkpẹnlẹn.​—1 Cor. 15:58; Matt. 24:13; Mark 13:33.

8. Beji a gbẹn ọbhi Revelation 3:15-17, be imhan miẹn luẹ bhi ọta nan gbẹn ji Kristiẹn ne ha ribhi Laodesia?

⁸ Tie Revelation 3:15-17. Ọkhẹke nin mhan re ọyaya bi ọkhọle rebhe rẹ ha ga Osẹnobulua. Uhọnmhunje nin Jesu je bu Kristiẹn ne ha ribhi Laodesia da yẹ re ọnọghọ ikẹ man. Ele bha ha re ọyaya rẹ lu ilọnmhọn oga. Ranmhude ọne idia nan nin ele ha ye, Jesu da taman ele ghe ele loya. Ọ da khẹke nin ele manman re ọyaya ha ga Jehova. (Rev. 3:19) Be imhan miẹn luẹ bhọ? Ahamiẹn imhan iyẹ manman re ọyaya rẹ lu ilọnmhọn oga, ọkhẹke nin mhan ji emhin esili rebhe nin Jehova bi agbotu nọnsọle lu nin mhan manman ha ti mhan bhọ. (Rev. 3:18) Ọ bha khẹke nin mhan ranmhude ebi mhan ha le, la ebi mhan ha da miẹn ghe, mhan bha yẹ mun ilọnmhọn oga kalo bhi iẹnlẹn nọnsẹmhan.

9. Beji uhọnmhunje nin Jesu je bu Kristiẹn ne ha ribhi Pẹgamọn bi Tayataira rẹman, emhin nela ọkhẹke nin mhan rẹban?

⁹ Ọkhẹke nin mhan rẹban iman-emhin ọsi ẹbho ne de sibhi oga re. Jesu da re adia nin ẹbho eso bhi Pẹgamọn ranmhude nin ele rẹ ha guanọ nin ele si ozughu re bhi agbotu. (Rev. 2:14-16) Ọle da gẹn ene ha ribhi Tayataira ranmhude nin ele rẹ rẹban iman-emhin nesi Esu. Ọle da yẹ taman ele nin ele wo ha rẹkhan uwedẹ ẹmhọanta. (Rev. 2:24-26) Ọ da yẹ khẹke nin Kristiẹn ne bha ziẹn bhi oga ne ribhi enin, ne ji iman-emhin ohoghe da rẹso ele fidenọ. Imhan kii? Ọkhẹke nin mhan rẹban iman-emhin nọn hi ki rẹ khin nọn bha diẹn mun iman-emhin nesi Jehova. Ẹbho ne de sibhi oga re sabọ rẹ man ha lu ghe, emhin ne ribhi Baibo ele man. Sokpan, ele ilu rẹkhan ebi Baibo tale. (2 Tim. 3:5) Ọ dẹ lẹkhẹ nin mhan rẹ lẹn iman-emhin ohoghe yẹ rẹban ele, sade mhan re ẹghe ọbhi otọ rẹ ha luẹ Baibo.​—2 Tim. 3:14-17; Jude 3, 4.

10. Emhin ọbhebhe nela mhan ha miẹn luẹ bhi ebi Jesu taman agbotu ne ribhi Pẹgamọn bi Tayataira?

 ¹⁰ Ọkhẹke nin mhan rẹban ilọnmhọn oghẹ nọn hi ki rẹ khin. Kristiẹn ne ha ribhi Pẹgamọn bi Tayataira da ha mhọn ọnọghọ ọbhebhe. Jesu bha ha re ẹlo esili ghe ẹbho eso ne ha ribhi agbotu ne ribhi enin, ne bha ka rẹban ilọnmhọn oghẹ. (Rev. 2:14, 20) Be imhan miẹn luẹ bhọ? Mhan ida ha khẹ nin Jehova re ẹlo gbera ilọnmhọn oghẹ nọn hi ki rẹ khin nin mhan lu, aharẹmiẹn ọ bue nin mhan mọn da ga ọle, la mhan mhọn ihe kẹkẹ nin mhan ye bhi agbotu. (1 Sam. 15:22; 1 Pet. 2:16) Ọle guanọ nin mhan ha re obọ rẹkhan uhi nesọle, arẹmiẹn uwedẹ nin ọne agbọn nan rẹ lu emhin wo ha khọ bhọ.​—Eph. 6:11-13.

11. Be bhọ mhan sẹ luẹ? (Yẹ fẹ ọne ẹkpẹti ghe nọn yọle, “ Ebi Mhan Miẹn Luẹ Bhọ.”)

¹¹ Be bhọ mhan sẹ luẹ? Mhan luẹ ebezẹle nọn da khẹke nin mhan ha ga Jehova bhi uwedẹ nin ọle ha rẹ miẹn ọlẹn ọbhi egbe. Bhiriọ, ahamiẹn mhan lu emhin nọn ha re Jehova miẹn ghe, ọle bha yẹ miẹn oga nọnsẹmhan ọbhi egbe, ọkhẹke nin mhan re ẹjẹje rẹban ọlẹn. (Rev. 2:5, 16; 3:3, 16) Ọkpakinọn, Jesu da yẹ sounun bhi emhin ọbhebhe bhi ebi ọle gbẹn ji ene agbotu. Be bhọ ọne emhin?

12. Be imhan ha sabọ miẹn luẹ bhi ebi Jesu taman iKristiẹn ne ha ribhi Smaina bi Filadefia? (Revelation 2:10)

¹² Bha ji mhan zilo nyan uhọnmhunje nin Jesu je ha khian agbotu ne ha ribhi Smaina bi Filadefia. Ọle da taman iKristiẹn ne ha ribhi enin ghe, nin ele hẹi ji ofẹn ekpokpo ha mun ele, ranmhude ele dẹ miẹn elele sade ele sabọ ziẹngbe. (Tie Revelation 2:10; 3:10) Be imhan miẹn luẹ bhọ? Ọkhẹke nin mhan ha mhọnlẹn bhi ọkhọle ghe, mhan dẹ miẹn ekpokpo, yẹ muegbe rẹ ziẹngbe. (Matt. 24:9, 13; 2 Cor. 12:10) Bezẹle nọn da khẹke nin mhan ha mhọn ọnan bhi ọkhọle?

13-14. Be emhin ne sunu nan gbẹn ọbhi Revelation uhọnmhọnlẹn 12 rẹ rẹso ẹbho nesi Osẹnobulua yẹ?

¹³ Ebe ọsi Revelation ji mhan lẹn ghe, a dẹ kpokpo ẹbho nesi Osẹnobulua bhi ẹghe nọnsẹmhan​—“ukpẹdẹ ọsi Ebeanlẹn mhan.” Revelation uhọnmhọnlẹn 12 da tẹmhọn okhọnlẹn nọn de bhi okhun, ẹghe nin Jesu wo rẹ la kiẹn Ojie ọsi Agbejele nọnsi Osẹnobulua fo. Ẹghe nin Maikẹ nin Jesu Kristi rẹ sẹbhi okhun, ọle bi ẹhi nesọle da ne Esu bi ẹlinmhin ebe nesọle khọnlẹn. (Rev. 12:7, 8) Jesu bi ẹhi nesọle da khọn ele miotọ, yẹ khu ele vae bhi ọne otọ nan. Bhiriọ, ele wo ha si iloya re bhi ọne otọ nan. (Rev. 12:9, 12) Ọkpakinọn, be ọnan rẹ rẹso ẹbho nesi Osẹnobulua yẹ?

¹⁴ Ebe ọsi Revelation da yẹ taman mhan ebi Esu rẹ lu emhin yẹ. Ranmhude a khu ọle fia  bhi okhun, ọle wo ha kpokpo enanzẹle ne ribhi ọne otọ nan. Enanzẹle nan hi ene ha deba Jesu gbẹloghe bhi Agbejele nọnsi Osẹnobulua, nan yẹ mun ọne iwẹnna nan nin ele rẹ ha sọsali rẹji Jesu. (Rev. 12:17; 2 Cor. 5:20; Eph. 6:19, 20) Be ọne ọta akhasẹ nan rẹ munsẹ yẹ?

15. Hela esali eva nin Revelation uhọnmhọnlẹn 11 tẹmhọnlẹn? Be sunu ji ele?

¹⁵ Esu da lu ọle nin eghian nesi Osẹnobulua ha kpokpo ibhio mhan nan zẹle ne ha mun ọkalo bhi ilọnmhọn itẹmhọn Osẹnobulua. Ene ibhio mhan nan mundia nin esali eva nan gbono a, nin ebe ọsi Revelation tẹmhọnlẹn. * (Rev. 11:3, 7-11) Bhi ukpe 1918, a da mun orẹsin sin ibhio mhan elẹnlẹn ne ha mun ọkalo bhi oga, yẹ je ele ha khian ighan nin ele dọ gbe ikpe ne bunbun bhi enin. Bhi ẹlo nọnsi eria, ọ da diabe a re ọkpẹnlẹn ọbhi ẹsọn nin ene ibhio mhan nan ha lu.

16. Emhin ọhan-ilo nela sunu bhi ukpe 1919? Be Esu sẹyẹ ha lu rẹ na bhi ọne ẹghe nin ha vade?

¹⁶ Ọta akhasẹ nọn ribhi Revelation uhọnmhọnlẹn 11 da yẹ yọle ghe, ene esali eva dẹ fikie vae bhi agbọn sade obhi ẹghe khere gbera fo. Ọne ọta akhasẹ nan da munsẹ beji ọ bha sẹ sẹbhi ukpe ọkpa nan muno ene ibhio mhan nan khue bhi ighan. Bhi March 1919, a da fan ene ibhio mhan nan zẹle fia bhi ighan. Akizẹbue, a da mun ẹzọ nọnsele sibhi ikotu re. Ene ibhio mhan nan da re ẹjẹje munhẹn ha lu iwẹnna oga. Ọkpakinọn, Esu bha zobọ bhọ rẹ ha kpokpo ẹbho nesi Osẹnobulua. Rẹ na bhi ọne ẹghe nin ha vade, Esu wo ha si ekpokpo ji ẹbho nesi Osẹnobulua. (Rev. 12:15) Bhi ọsi ẹmhọanta, ọkhẹke nin mhan rebhe ha mhọn iziẹngbe bi urẹọbhọ.​—Rev. 13:10.

17. Urẹkpa nela ẹbho nesi Osẹnobulua sẹ miẹn bhi uwedẹ nin ele bha re ẹlo ọi, arẹmiẹn Esu wo ha kpokpo ele?

¹⁷ Revelation uhọnmhọnlẹn 12 da rẹman ghe, ẹbho nesi Osẹnobulua dẹ miẹn urẹkpa bhi uwedẹ nin ele bha re ẹlo ọi. Ọ ki diabe otọ so ekpokpo kẹkẹ nan ha kpokpo ele lọlọ. (Rev. 12:16) Ọnan hi ebe gene sunu. Ẹgheso, ẹbho ne ribhi odotọ ugbẹloghe nọnsi Esu bọsi ikotu ki rẹkpa ẹbho nesi Osẹnobulua. A sẹ wo manman bhohiẹn nin eguọmhandia nesi Osẹnobulua bhi ikotu, nọn re ọne isẹhoa nin ele rẹ ha ga Osẹnobulua. Be ele sẹ  rẹ noo ọne isẹhoa nan yẹ? Ele sẹ wo noo ọle rẹ ha lu iwẹnna nin Jehova mun nin ele. (1 Cor. 16:9) Be bhọ ọne iwẹnna nan?

18. Iwẹnna kpataki nela mhan lu bhi ọne ẹghe ọkike nan?

¹⁸ Jesu da yọle ghe, ẹbho nesọle dẹ tẹmhọn Agbejele na bhi ọne otọ agbọn nan rebhe ọkuẹsẹ ọkpẹnlẹn vae. (Matt. 24:14) Ahamiẹn ele tẹmhọn Osẹnobulua, ele miẹn urẹkpa bhi obọ ẹhi la usun ẹhi, nan yọle ghe ele mhọn “ọta nọn mhẹn ọsi ighegheghe nin [ele] ha wewe man ọrebhe ne nyẹnlẹn bhi otọ, agbaẹbho rebhe, ulin-uwa rebhe, urolo rebhe, bi ẹbho rebhe.”​—Rev. 14:6.

19. Uhọnmhunje ọbhebhe nela ẹbho ne hoẹmhọn Jehova ha wewe?

¹⁹ Ọ iyi ẹmhọn Agbejele nọnsi Osẹnobulua ọkpa ẹbho nesi Osẹnobulua ha tẹmhọnlẹn. Ọ yẹ khẹke nin ele re iyobọ nin ene ẹhi bhi iwẹnna nin ele lu nan tẹmhọnlẹn bhi Revelation uhọnmhọnlẹn 8 rẹ sẹbhi 10. Ene ẹhi nan tẹmhọn ọbabhegbe kẹkẹ ne ha sunu ji ẹbho ne bha ka re ehọ ọbhi ẹmhọn Agbejele nọnsi Osẹnobulua. Esali Jehova bhọ munhẹn ha tẹmhọn ibhohiẹn nọnsi Osẹnobulua fo nan rẹ khọkhọ esia bi eranlẹn. Ọnan rẹman ibhohiẹn nin Osẹnobulua mun bu ọne agbọn Esu nan vade. (Rev. 8:7, 13) Ọkhẹke nin ẹbho lẹn sẹbhọ ghe ọne agbọn Esu nan dẹ kẹ kpẹn, beji ele ha da fidenọ yẹ miuhọnmhọn bhi ukpẹdẹ ohu nọnsi Jehova. (Zeph. 2:2, 3) Ọkpakinọn, ọ iyi ẹbho ne bunbun lẹn ọne uhọnmhunje nan. Ọkhẹke nin mhan ha mhọn izebhudu, beji mhan ha da sabọ tẹmhọn ọne uhọnmhunje nan man ẹbho. Bhi ẹghe ekpokpo nọn khua, uhọnmhunje ọsi ibhohiẹn nọn kike nin mhan ha tẹmhọnlẹn, dẹ manman re ẹkẹ khọ ẹbho.​—Rev. 16:21.

20. Be imhan ha zilo nyan bhi uhọnmhọn-ọta eva ne ki sẹ ele bhi egbe?

²⁰ Ọkhẹke nin mhan lu rẹkhan “ọta ọsi ọne akhasẹ nan,” ranmhude mhan deba ene ha mun ọta nan gbẹn ọbhi ebe ọsi Revelation sẹ. (Rev. 1:3) Ọkpakinọn, be imhan ha rẹ sabọ ziẹngbe ekpokpo yẹ, yẹ re izebhudu ha wewe ene uhọnmhunje nan? Emhin eva ha sabọ rẹkpa mhan: ọhẹnhẹn, emhin nin ebe ọsi Revelation tale rẹji eghian nesi Osẹnobulua. Ọzeva, erọnmhọn nin mhan ha miẹn bhi obọ Jehova bhi ẹghe odalo sade mhan sun rẹkhan ọlẹn sẹbhi ọkpẹnlẹn. Ene emhin nan mhan ha zilo nyan bhi uhọnmhọn-ọta eva ne ki sẹ ele bhi egbe.