1-2. Bezẹle nin ije eso bhi Baibo ha da manman lu uhọnmhọn emhin rẹji mhan, sade emhin fidenọ bhi iẹnlẹn nọnsẹmhan?

 ẸDẸ nin okpea bi okhuo re egbe, ọwanlẹn bhi agbotu ki re ọta man nọn rẹtẹ ibọdọ bi ireokhuo. Ọ iyi ẹdẹ nin ọkpa ele sẹ họn ene adia nan ha zilo ọle bhi ọne ọta. Ọkpakinọn, rẹ na ẹdẹ nin ha khian, ene adia dẹ wo manman lu uhọnmhọn emhin rẹji ele. Bezẹle? Ranmhude, ele dẹ ha noo ene adia bhi ibọdọ bi ireokhuo nọnsele.

² Iriọ yẹ nọn sade ibhio mhan ne bọ egbe dọ ha mhọn imọn. Bhi ikpe ne bunbun, asabọmiẹn ele wo họn ọta kẹkẹ ne talọ nyan uwedẹ nan rẹ ha bẹẹ imọn. Ọkpakinọn, bhi ejayenan nian, ene adia ne ribhi ene ọta nin ki manman dọ lu uhọnmhọn emhin rẹji ele. Ele dẹ ha mhọn ọmọn nọnsele nin ele ha bẹẹ wanre. Udede ẹsọn wo khọnan! Ahamiẹn emhin fidenọ bhi iẹnlẹn nọnsẹmhan, ije eso bhi Baibo ki manman dọ lu uhọnmhọn emhin rẹji mhan. Ọnan hi emhin ọkpa nọn zẹle nin eguọmhandia nesi Jehova da re ẹdagbọn iẹnlẹn nọnsele rebhe rẹ tie Baibo, beji a taman ijie ne gbẹloghe bhi otọ Izrẹl nin ele lu. Sẹyẹ, ele yẹ ria eria nyan ebi ele tiele.​—Deut. 17:19.

3. Be imhan ha zilo nyan bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan?

³ Enebiọmọn, bha mhọn isẹhoa nọn khua nin bha rẹ man imọn nesẹbha ẹmhọn Jehova. Ọkpakinọn, bha guanọ nin bha lu gbera nin bha rẹ gheghe man imọn nesẹbha ẹmhọn Osẹnobulua. Bha guanọ nin bha rẹkpa ele rẹ manman hoẹmhọn ọlẹn. Be ibha ha lu nin bha da sabọ rẹkpa imọn nesẹbha rẹ hoẹmhọn Jehova? Bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan, mhan dẹ zilo nyan adia enẹn bhi Baibo ne ha sabọ  rẹkpa bha. (2 Tim. 3:16) Mhan dẹ yẹ daghe ebi ibhio mhan eso ne biẹ imọn rẹ miẹn elele yẹ, nin ele rẹ re obọ rẹkhan adia ne ribhi Baibo.

4. Adia ọkpa nela ha sabọ rẹkpa enebiọmọn rẹ rẹkpa imọn nesele hoẹmhọn Jehova? (James 1:5)

⁴ Adia 1: Guanọ adia bhi obọ Jehova. Bhii Jehova nin ọle re ọne ẹwanlẹn nin uwẹ beji uwẹ ha da sabọ rẹkpa imọn nesẹ rẹ hoẹmhọn ọlẹn. (Tie James 1:⁠5.) Ọle hi ọria nọn mhẹn nẹ nọn ha sabọ re adia nin mhan. Emhin ne bunbun ribhọ ne zẹle. Bha ji mhan fẹ eva ghe. Ọhẹnhẹn, Jehova hi ọnọn mhọn isẹlobhemhin nẹ bhi ẹwẹ ene biẹ imọn. (Ps. 36:9) Ọzeva, elele wo na bhi adia nesọle vae.​—Isa. 48:17.

5. (a) Emhin nela agbotu nọnsi Jehova zẹ ọle egbe dagbare nọn ha rẹkpa enebiọmọn? (b) Beji a rẹman bhi ọne ividio, be uwẹ miẹn luẹ bhi uwedẹ nin obhio mhan nin Amorim bi okhuo ọle rẹ bẹẹ imọn nesele wanre yẹ?

⁵ Jehova noo Ọta nọnsọle bi agbotu rẹ rẹkpa enebiọmọn rẹ sabọ bẹẹ imọn nesele wanre, beji ele ha da hoẹmhọn ọlẹn. (Matt. 24:45) Bhi ọsi ijiẹmhin, bha dẹ sabọ miẹn adia ne ha rẹkpa bha bhi uhọnmhọn-ọta kẹkẹ nan ha gbẹn ọbhi Awake! bhi ikpe ne bunbun nọn yọle “Help for the Family,” nọn ki ribhi wẹbsaiti nọnsẹmhan nian. Sẹyẹ, ividio ne bunbun ribhi jw.org ne ha sabọ rẹkpa enebiọmọn rẹ re obọ rẹkhan adia nesi Jehova, beji ele ha rẹ ha bẹẹ imọn nesele. *​—Prov. 2:4-6.

6. Be ọ dia aba ọkpa bhi egbe yẹ rẹji adia nin ọle bi okhuo ọle ha miẹn bhi obọ agbotu nọnsi Jehova?

⁶ Ẹbho ne bunbun ne biẹ ọmọn yọle ghe, urẹkpa nin Jehova na bhi obọ agbotu nọnsọle re re, wo manman ti ele bhọ. Aba ọkpa natiọle Joe da yọle: “Ọ iyi ẹsọn nọn lẹkhẹ nan rẹ bẹẹ imọn ea wanre bhi oga. Mẹn bi okhuo mẹn wo bhii ji Jehova ẹghe rebhe nin ọle rẹkpa mhan. Sẹyẹ, ọ wo dia mhan bhi egbe ghe, ebe nọnsẹmhan la ividio wo dagbare bhi ẹghe nọn khẹke nọn ha rẹkpa mhan bhi idia nin mhan ye. Ẹghe rebhe mhan rẹ mun udu nyan ibhude nesi Jehova.” Joe bi okhuo ọle dọ kere ghe, ene ebe nesẹmhan nan, bi ividio wo ha rẹkpa imọn nesele rẹ ha sikẹ Jehova.

7. Bezẹle nọn da khẹke nin enebiọmọn dọnmhegbe rẹ ha re ijiẹmhin esili ọbhi otọ? (Romans 2:21)

 ⁷ Adia 2: Ha yi ijiẹmhin esili. Imọn manman ghe ene biẹ ele, yẹ kẹ re egbe khọkhọ ele. Bhi ọsi ẹmhọanta, aba la inẹn iribhọ nọn gba nan. (Rom. 3:23) Ọrẹyiriọ, ọkhẹke nin enebiọmọn dọnmhegbe ha re ijiẹmhin esili ọbhi otọ nin imọn nesele. (Tie Romans 2:21.) Ẹghe nin aba ọkpa rẹ ha tẹmhọn ibhokhan, ọle da yọle: “Inian ele diabe ifomu, nan ha miẹn ghe, a ha di ọle ọbhi amẹn, ọ ki si ọle muọn.” Ọle da yẹ yọle: “Ele dẹ taman mhan sade mhan bha lu emhin nin mhan man ele le, nin ele ha lu.” Bhiriọ, ahamiẹn mhan guanọ nin imọn nesẹmhan hoẹmhọn Jehova, ọkhẹke nin mhan ziẹn oyẹẹ nin mhan mhọn da Ọle, yẹ re ọle man.

8-9. Be uwẹ miẹn luẹ bhi ebi Andrew bi Emma tale?

⁸ Uwedẹ ne bunbun ribhọ nin enebiọmọn ha rẹ sabọ rẹkpa imọn nesele rẹ hoẹmhọn Jehova. Obhio mhan nin okpea natiọle Andrew nọn ribhi ikpe 17 da yọle: “Ene biẹ mẹn wo taman mẹn ẹghe rebhe ghe, ọ manman lu uhọnmhọn emhin nan rẹ ha nan erọnmhọn. Asọn rebhe, aba mẹn ki deba mẹn bhii, aharẹmiẹn mẹn tobọmhẹn nan erọnmhọn fo. Ẹghe rebhe ene biẹ mhan rẹ taman mhan ghe: ‘Bha dẹ sabọ nin Jehova talọ eka igba nọn hi ki rẹ khin nin bha guanọ.’ Ranmhude ọnan, erọnmhọn da wo manman kiẹn emhin kpataki rẹji mẹn. Bhi ejayenan nian, ọ wo lẹkhẹ nin mẹn rẹ ha bhii, yẹ ghe Jehova bii Aba nọn hoẹmhọn mẹn.” Enebiọmọn, bha wo ha yere ghe uwedẹ nin bha rẹ hoẹmhọn Jehova dẹ sabọ rẹkpa imọn nesẹbha yẹ rẹ hoẹmhọn ọlẹn.

⁹ Bha ji mhan yẹ fẹ ijiẹmhin ọsi Emma ghe. Ẹghe nin aba ọle rẹ zẹ azagba-uwa nọnsele obọ, ọle da zẹ udede osa obọ nin inẹn ọlẹn, nin ọle ha. Emma da yọle: “Ẹghe ne bunbun ribhọ nin inẹn mẹn irẹ manman mhọn igho. Ọkpakinọn, ọle wo tẹmhọn ebi Jehova rẹ gbẹloghe eguọmhandia nesọle yẹ. Mẹn daghe bhi uwedẹ nin ọle rẹ nyẹnlẹn ghe, ọle wo gene rẹọbhi ebi ọle ta. Inẹn mẹn da wo ha re obọ rẹkhan ebi ọle man mẹn le.” Be imhan luẹ bhọ? Enebiọmọn dẹ sabọ re ijiẹmhin nọnsele rẹ man imọn nesele emhin, aharẹmiẹn idia nin ele ye bha lẹkhẹ.​—Gal. 6:9.

10. Isẹhoa kẹkẹ nela ibhokhan Izrẹl ne bunbun mhọnlẹn, nin ele rẹ ne imọn nesele zilo? (Deuteronomy 6:6, 7)

¹⁰ Adia 3: Deba imọn nesẹ ha talọ ẹghe rebhe. Jehova da taman ibhokhan Izrẹl nin ele ha man imọn nesele ẹmhọn ọlẹn ẹghe rebhe. (Tie Deuteronomy 6:6, 7.) Ene ibhokhan Izrẹl ne mhọn imọn da wo ha mhọn isẹhoa ne bunbun bhi uri-ẹdẹ, nin ele rẹ ne imọn nesele ha talọ, yẹ rẹkpa ele hoẹmhọn Jehova. Bhi ọsi ijiẹmhin, obhokhan Izrẹl nin usẹn okpea sabọ rẹ noo ẹghe ne bunbun rẹ deba aba ọle ha kọ emhin, la ha rọ emhin bhi ugbo. Obhio ọle nin okhuo sabọ rẹ manman noo ẹghe bhi ukpẹdẹ rẹ ha rẹkpa inẹn ọlẹn so ukpọn, la fi ukpọn, yẹ miẹnsọn nekẹle bhi uwa. Beji enebiọmọn bi imọn nesele ha rẹ ko ha wẹnna kugbe, ele ki sabọ ko ha zilo nyan uhọnmhọn-ọta kpataki ne bunbun. Bhi ọsi ijiẹmhin, ele sabọ rẹ talọ nyan umhẹnmhin nọnsi Jehova, bi ebi ọle rẹ ha rẹkpa azagba-uwa nọnsele yẹ.

11. Isẹhoa ọkpa nela ibhio mhan ne mhọn imọn ha sabọ noo rẹ ne imọn nesele talọ?

¹¹ Ẹghe nin mhan ye wo ha fidenọ. Bhi agbaẹbho ne bunbun, enebiọmọn bi imọn nesele isabọ ko gbe ẹghe kugbe rẹ na bhi uri-ẹdẹ. Enebiọmọn sabọ rẹ ha ribhi isi iwẹnna, ene imọn sabọ rẹ ha ribhi isiku. Bhiriọ,  ọkhẹke nin enebiọmọn guanọ ẹghe rẹ deba imọn nesele ha talọ. (Eph. 5:15, 16; Phil. 1:10) Oga azagba-uwa hi uwedẹ ọkpa nin ele ha rẹ sabọ lu ọnan. Obhio mhan nin usẹn okpea natiọle Alexander da yọle: “Aba mẹn wo lu emhanmhan nin mhan rẹ lu oga azagba-uwa. Sẹyẹ, ọle iji emhin soso da re imhan miẹn ghe mhan bha lu ọle. Mhan ha zobọ bhi ọne iluẹmhin, mhan ki ko zilo nyan emhin kikẹ nin mhan mhọn bhi ọkhọle.”

12. Be ọkhẹke nin ọdafẹn-uwa ha mhọn bhi ọkhọle sade ele lu oga azagba-uwa?

¹² Ahamiẹn ọdafẹn-uwa uwẹ khin, be uwẹ ha sabọ lu beji a ha da miẹn imọn nesẹ ki sabọ sọnyẹnmhẹn bhi oga azagba-uwa nọnsẹbha? Ọ dẹ ha mhẹn sade uwẹ noo ebe nọnsẹmhan nan la re dagbare natiọle Sọnyẹnmhẹn bhi Ighegheghe! rẹ ha man imọn nesẹ emhin. Ọne ebe nan dẹ re ọle lẹkhẹ nin bha rẹ ko zilo kugbe nọnsẹn. Uwẹ guanọ nin imọn nesẹ taan ọkhọle a man ẹn rẹji ebi ele ria, bi ebe kpokpo ele bhi ọkhọle. Bhiriọ, hẹi noo ọne ẹghe nin bha rẹ lu oga azagba-uwa rẹ ha re unun riia ele a, la ha re adia nin ele. Sẹyẹ, hẹi ji ẹkẹ khọ ẹ sade imọn nesẹ ta emhin ne bha diẹn mun Baibo. Sokpan, ha ghọnghọn ghe ele taman uwẹ emhin nin ele ria bhi ọkhọle, yẹ rẹkpa ele beji ọ ha da lẹkhẹ nin ele rẹ ha lu iriọ. Uwẹ dẹ sabọ manman rẹkpa imọn nesẹ sade uwẹ lẹn ebi emhin dia ele yẹ bhi egbe.

13. Isẹhoa ebhebhe nela enebiọmọn mhọnlẹn nin ele rẹ rẹkpa imọn nesele rẹ sikẹ Jehova?

¹³ Enebiọmọn, bha guanọ isẹhoa kẹkẹ bhi uri-ẹdẹ rẹ rẹkpa imọn nesẹbha rẹ sikẹ Jehova. Bha ida mundia khẹ ẹghe nin bha rẹ luẹ Baibo ọkuẹsẹ bha man ele ẹmhọn Osẹnobulua. Inẹn ọkpa natiọle Lisa da yọle: “Mhan noo emhin rebhe ne nẹga mhan rẹ man imọn nesẹmhan ẹmhọn Jehova. Bhi ọsi ijiẹmhin, ahamiẹn awa nesẹmhan lu emhin ne re imọn nesẹmhan ha jiẹ, mhan ki rẹkpa ele lẹn ghe, ọnan rẹman Osẹ ọsi eghọnghọn Jehova khin. Ọle da yẹ lu ọle nin mhan ha ghọnghọn, yẹ sọnyẹnmhẹn bhi emhin ne ha re imhan ha jiẹ.”

14. Bezẹle nọn da khẹke nin enebiọmọn rẹkpa imọn nesele rẹ zẹ imọẹ esili? (Proverbs 13:20)

¹⁴ Adia 4: Rẹkpa imọn nesẹ rẹ zẹ imọẹ esili.  Baibo rẹman ghe ikolu nin mhan mhọnlẹn dẹ sabọ re imhan ha yi ọria esili, la ọria ọbe. (Tie Proverbs 13:20.) Enebiọmọn, bha be lẹn ikolu ọsi imọn nesẹbha? Bha be sẹ miẹn ele yẹ deba ele gbe ẹghe? Be ibha ha sabọ lu rẹ rẹkpa imọn nesẹbha rẹ zẹ imọẹ bhi ẹwẹ ẹbho ne hoẹmhọn Jehova? (1 Cor. 15:33) Bha dẹ sabọ rẹkpa ele rẹ zẹ imọẹ esili sade bha tie ibhio mhan ne lu nọnsẹn bhi oga, nin ele rẹnẹ ji bha bhi uwa.​—Ps. 119:63.

15. Be enebiọmọn ha sabọ lu rẹ rẹkpa imọn nesele ha mhọn imọẹ esili?

¹⁵ Aba ọkpa natiọle Tony da ta ebi ọle bi okhuo ọle lu rẹ rẹkpa imọn nesele rẹ guanọ imọẹ esili. Ọle da yọle: “Bhi ikpe ne bunbun, mẹn bi okhuo mẹn wo ha tie ibhio mhan ne wanre, bi ene usẹn vae bhi uwa nọnsẹmhan. Mhan ki ko le ebale, yẹ lu oga azagba-uwa kugbe. Uwedẹ kpataki ọnan khin nin mhan rẹ lẹn ẹbho ne hoẹmhọn Jehova, ne yẹ re eghọnghọn ga ọle. Ene ọfẹotughe, imisiọnari, bi ibhio mhan nekẹle sẹ dọ debhi uwa nọnsẹmhan an. Isẹlobhemhin nọnsele, ọhubhudu, bi uwedẹ nin ele rẹ ha wẹnna kaka rẹ ga Jehova wo manman rẹso imọn nesẹmhan, yẹ rẹkpa ele rẹ sikẹ Jehova.” Enebiọmọn, bha dọnmhegbe rẹ rẹkpa imọn nesẹbha rẹ ha mhọn imọẹ esili.

16. Be uwẹ ha lu yẹ ahamiẹn ọmọn nọnsẹ yọle ghe ọle bha yẹ guanọ nin ọle ga Jehova?

¹⁶ Ahamiẹn beji uwẹ dọnmhegbe sẹ, ọkpa bhi imọn nesẹ yọle ghe ọle bha ho nin ọle ga Jehova kii? Hẹi ha riale uwẹ bha dọnmhegbe rẹ man ọlẹn emhin sẹ, beji ọle ha da hoẹmhọn Jehova. Jehova re isẹhoa nin mhan rebhe, rẹ dọ sẹbhi ọmọn nọnsẹ, rẹ tobọmhan zẹ emhin nin mhan ha lu. Bhiriọ, mhan ha tobọmhan zẹ si mhan dẹ ga Osẹnobulua, la si mhan ida ga ọle. Ahamiẹn ọmọn nọnsẹ zẹ Jehova obọ, ha mhọn ọlẹn bhi ọkhọle ghe, ọle dẹ dọ ga Jehova. Ye okha ọsi ọmọn-nọn-fuẹn-uku re. (Luke 15:11-19, 22-24) Ọne usẹn okpea da lu emhin ebe ne bunbun. Ọkpakinọn, bhi ọkike ọle, ọle da fikie bu aba ọle re. Ẹbho dẹ sabọ yọle: “Okha  gheghe khọnan. Ọmọn nọnsẹmhẹn dẹ sabọ gene fikie bu Jehova re?” Ehe, ọ dẹ sabọ! Bhi ọsi ẹmhọanta, ọnan hi ebe sunu ji usẹn okpea natiọle Elie.

17. Be uwẹ miẹn luẹ bhi okha ọsi Elie?

¹⁷ Elie da ta ene ọta nan rẹji ene biẹ ọle yọle: “Ele wo dọnmhegbe rẹkpa mẹn hoẹmhọn Jehova, bi Ọta nọnsọle. Ọrẹyiriọ, ẹghe nin mẹn rẹ ha ribhi usẹn, mẹn da munhẹn ha lu emhin ne bha gba.” Elie da munhẹn dọ ha lu emhin ne imhẹn. Sẹyẹ, ọle bha re ehọ ọbhọ, ẹghe nin ene biẹ ọle rẹ ha dọnmhegbe rẹ rẹkpa ọle sikẹ Jehova. Ọle ki sibhi uwa re fo, ọle da munhẹn ha nyẹn iẹnlẹn esankan. Ọrẹyiriọ, ọle ki ha ne ọkpa bhi imọẹ nesọle zilo bhi Baibo ẹghe eso. Elie da yọle: “Beji mẹn rẹ ha tẹmhọn Jehova man ọmọẹ mẹn, ọ da kie re imẹn manman ha ria ẹmhọn Jehova. Khere-khere, ikpẹ ọsi Agbejele nin ene biẹ mẹn dọnmhegbe rẹ kọ mẹn bhi ọkhọle, da dọ ha wanre bhi ọkhọle mẹn.” Akizẹbue, Elie da fikie bu Jehova re. * Ọ dẹ wo manman re ene biẹ ọle ha ghọnghọn ghe, ele wo dọnmhegbe rẹ na bhi egbe obhokhan rẹkpa ọle rẹ hoẹmhọn Jehova!​—2 Tim. 3:14, 15.

18. Ẹlo nela uwẹ rẹ ghe enebiọmọn ne wo ha wẹnna kaka rẹ rẹkpa imọn nesele rẹ hoẹmhọn Jehova?

¹⁸ Enebiọmọn, Jehova re isẹhoa kpataki nin bha, nin bha rẹ bẹẹ imọn nesẹbha wanre dọ ga ọle. (Ps. 78:4-6) Ọnan iyi ẹsọn nọn lẹkhẹ. Bhiriọ, mhan manman khuẹnmhẹn ibha nin bha rẹ ha wẹnna kaka rẹ rẹkpa imọn nesẹbha! Bha lẹn sẹbhọ ghe, ọ dẹ wo ha ti Aba mhan nọn ribhi okhun bhọ sade bha wo ha lu eka nin bha ha sabọ lu rẹ rẹkpa imọn nesẹbha rẹ hoẹmhọn ọlẹn, yẹ ha man ele le, nin ele ha hẹnmhọn nanlẹn.​—Eph. 6:4.