Ọne ukpasọn ọkuẹsẹ Jesu yu, ọle da taman etuegbe nesọle ghe, nin ele hẹi ha khu ọbhọ nan re ele ọbhi ihe nọn kpọnọ bhi ẹwẹ ele. Ọle da taman ele yọle: “Ene ijie ne gbẹloghe bhi ọne agbọn nan de nyẹnyẹn ene ele gbẹloghe. Sẹyẹ, ene ribhi ihe bhi ọne agbọn nan, ele a tiọle, ene lu ẹsele nin ẹbho. Ọi yi iriọ ọkhẹke nin bha dia.”—Luke 22:25, 26.

Ẹbho nela Jesu tiọle, ene lu ẹsele nin ẹbho? Ebe nin ẹbho gbẹn ẹghe ẹdẹlẹ, bi emhin nin ele gbẹn ọbhi igho bi egbe-uwa rẹman ghe, ibhokhan iGreek bi ibhokhan iRome wo ha mun ovan nin ẹbho ne hẹn usi, bi ẹbho ne ha gbẹloghe rẹ gẹn ele. Ovan nin ele ha mun hẹ ele hi Euergetes la ene lu ẹsele nin ẹbho. Ranmhude ene eria nan sẹ wo lu emhin rẹ rẹkpa agbaẹbho nọnsẹle, ọle zẹle nin ẹbho da ha re ọne ovan nan rẹ gẹn ele.

Ene bunbun bhi ẹwẹ ene ha gbẹloghe ẹghe ẹdẹlẹ wo ha mhọn ọne ovan nan. Eso bhọ hi Ptolemy III Euergetes, bi Ptolemy VIII Euergetes II ne gbẹloghe bhi Egypt. Augustus, bi Julius Caesar ne gbẹloghe bhi Rome yẹ ha mhọn ọlẹn. A yẹ mun ọne ovan nan hẹ Herod nọn khua nin ojie ọsi Judea. Asabọ miẹn ebale natiọle wheat nin Herod dẹ ji ẹbho nesọle ẹghe nin ukhunmhun rẹ ha fi, bi ikpọn nin ọle dẹ nin ene imhọnlẹn, ọle zẹle nin ẹbho da mun ọne ovan hẹ ọle.

Obhokhan iGermany natiọle Adolf Deissmann, nọn fẹ otọ iBaibo ghe tale ghe ẹbho wo manman ha noo ọne ovan nan. Ọ da tale ghe ọ ida zẹwẹ ria ẹghe a nan rẹ koko emhin kẹkẹ nan gbẹn ọne ovan nan ọi.

Bhiriọ, be iJesu ha tẹmhọnlẹn ẹghe nin ọle rẹ taman edibo nesọle yọle, “Ọi yi iriọ ọkhẹke nin bha dia.”? Jesu be ha taman ele ghe nin ele hẹi ha lu emhin nin agbaẹbho nọnsele? Hiehie. Emhin nin ẹbho mhọn bhi ọkhọle nọn zẹle ele rẹkpa ẹbho, ọle Jesu ha tẹmhọnlẹn.

Ẹghe nin Jesu rẹ ha ribhi ọne otọ nan, ene fele ki wo ha zẹ igho bhi obọ nin ele rẹ rẹkpa sade a bọn emhin kẹkẹ bhi agbaẹbho, emhin bọsi uwa oga, eji a da lu gemu, bi emhin ne dia inian. Ọkpakinọn, bezẹle nin ele da lu ọnan? Ele lu ọnan ranmhude ele guanọ nan họn elin ele, nin ẹbho ha gẹn ele, bi nin ẹbho re ebe ele bhi ẹkpẹti. Ebe ọkpa da tale ghe, arẹmiẹn eso gene re ọkhọle rebhe rẹkpa, ene bunbun gheghe lu ọnan ranmhude ilọnmhọn ọfinẹfi nin ele ne obọ ọi. Ọne uwedẹ nan, nan rẹ gheghe zẹ emhin bhi obọ, ọle Jesu ha taman edibo nesọle nin ele rẹban.

Ikpe ne bunbun ki gbera, Paul nin odibo da yẹ tale ghe, ọkhọle rebhe ọkhẹke nan rẹ ha zi emhin bhi obọ. Paul da gbẹn ji ibhokhan iCorinth yọle: “Ji ọdeọde ha lu beji ọle mhanmhanlẹn bhi ọkhọle, ọiyi bọsi ebi a sua ọle lu, ranmhude, ẹmhọn ọria nọn re eghọnghọn zẹ emhin bhi obọ ti Osẹnobulua bhọ.”—2 Cor. 9:7.