1. Beji Matthew 7:​13, 14 rẹman, okhian nela mhan rebhe ye?

MHAN rebhe dọnmhegbe rẹ khian rẹkhan ọne uwedẹ nọn ha sabọ rẹ mhan sẹbhi agbọn ọsọgbọn nọn vade. Jehova hi ọnọn da ha gbẹloghe bhi ọne agbọn ọsọgbọn. Ukpẹdẹ-ukpẹdẹ mhan rẹ dọnmhegbe nin mhan hẹi sibhi ọne uwedẹ nan rẹkhan miẹn iẹnlẹn re. Sokpan beji Jesu tale, ọne uwedẹ bha bhia. Sẹyẹ, ọ bha lẹkhẹ nan rẹ rẹkhan ọlẹn. (Tie Matthew 7:​13, 14.) Ranmhude ọ bha gba nin mhan fo, mhan dẹ sabọ denọ ẹlo sibhi ọne uwedẹ nan re.​—Gal. 6:1.

2. Be imhan ha zilo nyan bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan? (Fẹ ẹkpẹti ghe nọn yọle “ Idegbere Dẹ Rẹkpa Mhan Rẹ Fidenọ.”)

² Ahamiẹn mhan iguanọ nin mhan de sibhi uwedẹ iẹnlẹn re, ọkhẹke nin mhan muegbe rẹ ha fidenọ bhi iria-eria nọnsẹmhan, bi uwedẹ nin mhan rẹ lu emhin. Ọ yẹ khẹke nin mhan muegbe rẹ fi emhin eso denọ aharẹmiẹn emhin ne yẹẹ mhan nọn. Paul re ibhude in Kristiẹn ne ribhi Corinth ghe, nin ele wo ha fidenọ bhi iẹnlẹn. (2 Cor. 13:11) Ọ yẹ khẹke nin mhan ha re obọ rẹkhan ọne ibhude nan ẹlẹnan. Bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan, mhan dẹ zilo nyan ebi Baibo ha rẹ sabọ rẹkpa mhan ha fidenọ bhi iẹnlẹn yẹ, bi ebi imọẹ ne ziẹnlẹn bhi oga ha rẹ sabọ rẹkpa mhan yẹ, nin mhan hẹi de sibhi uwedẹ iẹnlẹn re. Mhan dẹ yẹ tẹmhọn emhin eso ne ha sabọ re ọle nọghọ mhan rẹ ha re obọ rẹkhan adia nin agbotu re nin mhan. Sẹyẹ, mhan ki zilo nyan ebi idegbere ha rẹ sabọ rẹkpa mhan yẹ, nin mhan da sabọ ha fidenọ bhi iẹnlẹn, bi ebi ọ ha rẹ rẹkpa mhan rẹ re eghọnghọn lu iriọ yẹ.

3. Be iBaibo ha sabọ rẹkpa uwẹ lẹn?

³ Ọkhọle nọnsẹmhan dẹ sabọ hiẹ mhan. Ranmhude ọnan, ọ nọghọmhin nin mhan rẹ lẹn eji ọ dia mhan khian ẹgheso. Bhiriọ, ahamiẹn mhan ho nin mhan tobọmhan fẹghe si mhan lu nọnsẹn bhi uwedẹ nin mhan rẹ ria eria, asabọmiẹn mhan ida tẹmhọanta  man egbe mhan. (Jer. 17:9) Mhan dẹ sabọ “re iria-eria nọn bha gba” rẹ hiẹ egbe mhan. (Jas. 1:22) Ọnan zẹle nan da miẹn ghe, Baibo ọkhẹke nin mhan rẹ ha fẹ egbe mhan ghe. Baibo dẹ sabọ rẹkpa mhan lẹn ebe re imhan bhi otọ ẹkẹ. (Heb. 4:​12, 13) Sokpan, ọkhẹke nin mhan ha mhọn idegbere nin mhan da sabọ re obọ rẹkhan adia ne ribhi Baibo, la ọne iJehova noo ene ga ọle re nin mhan.

4. Be rẹman ghe Saul ji okpẹhio da jẹre bhi ọkhọle nọnsọle?

⁴ Ijiẹmhin ọsi Saul nin Ojie rẹman mhan ebe ha sabọ sunu ji mhan sade mhan imhọn idegbere. Ranmhude okpẹhio nin Saul ha mhọnlẹn, ọle bha sabọ taman egbe ọle ghe, iria-eria nọnsọle bha gba, ghe ọkhẹke nin ọle fidenọ. (Ps. 36:​1, 2; Hab. 2:4) Saul da wo ha ria eria bhi uwedẹ nọn bha gba, ẹghe nin Jehova rẹ taman ọlẹn ebi ọle ha khian ibhokhan Amalek yẹ, sade ọle khọn ele miotọ. Saul bha re obọ rẹkhan ebi Jehova taman ọlẹn. Samuel nin akhasẹ ki dọ taman ọlẹn ghe, ọle bha re obọ rẹkhan ebi Jehova taman ọlẹn, Saul bha rẹọbhọ ghe ọle lu ọbe. Ọle da ha tale ghe, ebi ọle lu bha khọ gbe, ghe ene ẹbho si ọle ọbhọ nin ọle lu ebi ọle lu. (1 Sam. 15:​13-24) Saul ka yẹ lu emhin nọn sẹ inian ẹghe nọn gbera. (1 Sam. 13:​10-14) Ọ ba bhi egbe a ghe, Saul da wo ji okpẹhio jẹre bhi ọkhọle nọnsọle. Ọle bha ka fi iria-eria nọnsọle denọ. Bhiriọ, Jehova da he ọle yẹ re ọle sibhi ihe nin ọle ha ye re.

5. Be imhan ha sabọ miẹn luẹ bhi ijiẹmhin ọsi Saul?

⁵ Mhan iguanọ nin mhan diabe iSaul. Bhiriọ, ọkhẹke nin mhan nọọn egbe mhan ene inọnta nan: ‘Ahamiẹn mẹn tie iBaibo, mẹn be re obọ rẹkhan adia nin mẹn tie bhọ? Mẹn be riale ghe emhin ne bha gba nin mẹn lu bha khọ gbe? Mẹn be mun ọne ẹmhọn gbe ọria ọbhebhe?’ Ahamiẹn ehe hi ewanniẹn nọnsẹ rẹji ene inọnta nan, ọkhẹke nin uwẹ fi uwedẹ nin uwẹ rẹ ria-eria denọ. Ahamiẹn mhan bha fidenọ, mhan ki wo dọ ha mhọn okpẹhio rẹ sẹbhọ ghe, Jehova iyẹ da miẹn mhan ọbhi egbe bii imọẹ.​—Jas. 4:6.

6. Uwedẹ nela David rẹ dikẹ bhi Saul?

⁶ Bha ji mhan fẹghe ikẹkẹ nọn ribhi uwedẹ nin Saul rẹ lu emhin bi uwedẹ nin David rẹ lu emhin. Ọria nọn manman hoẹmhọn uhi nesi Jehova, ọle David ha khin. (Ps. 1:​1-3) David lẹnmhin ghe, Jehova miẹn eria ne mhọn idegbere fan, sokpan ọle he eria ne mhọn okpẹhio. (2 Sam. 22:28) David da wo ha re adia nesi Jehova rẹ fi iria-eria nọnsọle denọ. Ọle da gbẹn yọle: “Mẹn dẹ gẹn iJehova nọn re adia nin mẹn. Rẹ sẹbhi ọsasọn, ọkhọle nọnsẹmhẹn tobọle dia mẹn.”​—Ps. 16:7.

7. Be imhan ha lu sade mhan mhọn idegbere?

⁷ Ahamiẹn mhan mhọn idegbere, mhan ki ji ọta nọnsi Osẹnobulua da ha dia iria-eria nesẹmhan. Bhiriọ, ene iria-eria ida miotọ rẹ si mhan ọbhi emhin ọbe. Ọta nọnsi Osẹnobulua ki diabe ukpuru nọn taman mhan yọle: “Ọnan hi ọne uwedẹ. Khian rẹkhan ọlẹn.” Ọ ki ha gbuhi nin mhan sade mhan ho nin mhan munhẹn ha lu emhin nọn imhẹn. (Isa. 30:21) Mhan dẹ miẹn elele ne bunbun sade mhan hẹnmhọn nin Jehova. (Isa. 48:17) Bhi ọsi ijiẹmhin, ẹkhọle nọn nabhọre sade a re adia nin ọria ida sẹ mhan egbe. Sẹyẹ, mhan ki manman sikẹ Jehova nọnsẹn, ranmhude, mhan lẹnmhin ghe ọle gbẹloghe mhan beji aba rẹ gbẹloghe imọn.​—Heb. 12:7.

8. Beji James 1:​22-25 rẹman, be imhan ha rẹ sabọ noo iBaibo bii ughegbe yẹ?

⁸ Ọta nọnsi Osẹnobulua dẹ sabọ diabe ughegbe rẹji mhan. (Tie James 1:​22-25.) Ẹdẹdẹ ẹbho ne bunbun rẹ fẹ egbe ghe bhi ughegbe ọkuẹsẹ ele sibhi uwa re. Ughegbe dẹ sabọ rẹkpa mhan daghe eje bha de ọbhọ nọnsẹn bhi egbe nọnsẹmhan ọkuẹsẹ ẹbho daghe ọle. Iriọ yẹ nọn rẹji Baibo. Ahamiẹn mhan tie ọle ẹdẹdẹ, mhan ki daghe eji mhan ha da fidenọ bhi iria-eria nọnsẹmhan bi uwedẹ nin mhan rẹ lu emhin. Ẹdẹdẹ, ọle ibhio mhan eso rẹ wo tie ebe ukpẹdẹ ọkuẹsẹ ele sibhi uwa re. Ele ki ji emhin nin ele tiele da sẹ ele otọ ẹkẹ. Bhiriọ, beji ele rẹ  lu ilọnmhọn ukpẹdẹ-ukpẹdẹ, ele ki ha guanọ uwedẹ nin ele ha rẹ lu rẹkhan ebi ele tiele. Rẹ deba ebe ukpẹdẹ nọnsẹmhan, ọkhẹke nin mhan yẹ ha mhọn ẹghe nin mhan rẹ tie iBaibo ẹdẹdẹ yẹ ria eria nyan ọlẹn. Ọ bha khẹke nin mhan re ẹlo gbe iBaibo nan tie a, ranmhude, ọkpa nọn bhi emhin kpataki ne ha sabọ rẹkpa mhan, nin mhan hẹi sibhi uwedẹ iẹnlẹn re.

9. Ẹghela ọmọẹ ẹ ha rẹ sabọ dọ re adia nin uwẹ?

⁹ Ẹghe be ha ribhọ nin uwẹ rẹ ha lu emhin nọn iyẹẹ iJehova, sokpan ọmọẹ ẹ da vae dọ re adia nin uwẹ? (Ps. 73:​2, 3) Uwẹ be ka ọle ehọ yẹ miẹn ọne adia ọbhi egbe? Ahamiẹn uwẹ miẹn ọne adia ọbhi egbe, emhin esili uwẹ lu. Mhan lẹnmhin ghe ọ wo ti uwẹ bhọ ghe, ọmọẹ ẹ vae dọ re adia nin uwẹ.​—Prov. 1:5.

10. Be ọkhẹke nin uwẹ rẹ lu emhin yẹ sade ọmọẹ uwẹ dọ re adia nin uwẹ?

¹⁰ Baibo taman mhan yọle: “Ikuan-egbe nin ọria miẹn bhi obọ ọmọẹ ọle, ọle a sabọ mun udu tẹ gbera imun-unun-fiofio ọsi oghian ọria.” (Prov. 27:6) Ẹmhọanta ọne iBaibo nan be ta? Bha ji mhan fẹ ọne ijiẹmhin nan ghe: Ji a man yọle ghe, uwẹ ki ho nin uwẹ fan ukhuo ra, uwẹ bha denọ ẹlo ọbhi uwedẹ ranmhude uwẹ da ha fẹ emhin ghe bhi ifoni. Uwẹ ki wo ho nin uwẹ fan ra, ọmọẹ ẹ da wo tuabe si uwẹ obọ sibhi ukhuo re. Sokpan, ranmhude ọle manman si uwẹ obọ, obọ da ha ba uwẹ. Ọkpakinọn, moto nọn ha vade bha de gbe uwẹ. Aharẹmiẹn ọne obọ dẹ ba uwẹ na bhi ikpẹdẹ ne bunun, ẹkẹ ọne ọmọẹ ẹ dẹ be ha khọ uwẹ? Hiehie! Uwẹ dẹ wo manman khuẹnmhẹn ọlẹn. Iriọ yẹ nọn rẹji ọmọẹ ẹ nọn re adia nin uwẹ sade ọta nọnsẹ, la emhin nin uwẹ lu bha diẹn mun adia nesi Jehova. Adia nin ọle re nin uwẹ sabọ rẹ ba uwẹ bhi egbe, ọkpakinọn, hẹi ji ẹkẹ ọle ha khọ uwẹ. Ọ ida ha yi emhin ẹwanlẹn sade uwẹ lu iriọ. (Eccl. 7:9) Ọkhẹke nin uwẹ khuẹnmhẹn ọmọẹ ẹ ghe, ọle re izebhudu rẹ dọ dia uwẹ.

11. Be ha sabọ re ọria he adia nọn mhẹn nin ọmọẹ ọle re nanlẹn?

¹¹ Be ha sabọ re ọria he adia esili nin ọmọẹ ọle re nanlẹn? Ẹhio! Ẹbho ne mhọn okpẹhio ki ha guanọ nan wo ha taman ele ebi ele guanọ nin ele họn, ele ighọnghọn sade a ta ẹmhọanta man ele. (2 Tim. 4:​3, 4) Ranmhude ele riale ghe ele wanlan gbera ọrebhe, ele imiẹn adia ọsi ọria ọbhebhe ọbhi egbe. Sokpan, ghe ebi Paul tale bhi Baibo rẹji eria ne sẹ iriọ: “Ahamiẹn ọria nọn bha sẹ emhin soso riale ghe okpọria ọle khin, egbe ọle ọ gheghe hiẹ.” (Gal. 6:3) Solomon nin Ojie da wo gbotọ ọne ọta nan fanọn an ẹghe nin ọle rẹ yọle: “Obhokhan nọn bha miẹn rẹ lu, nọn mhọn ẹwanlẹn, ọle mhẹn gbera ojie nọn ki dọmanlẹn nọn de uuki a, nọn iyẹ manman mhọn ẹwanlẹn rẹ lu rẹkhan uhi nan gbe.”​—Eccl. 4:13.

12. Be imhan ha sabọ luẹ bhi ijiẹmhin nọnsi Peter nan gbẹn ọbhi Galatians 2:​11-14?

¹² Bha ji mhan zilo nyan ijiẹmhin nin Peter nin odibo rẹman ẹghe nin Paul rẹ re adia nanlẹn bhi ogbakha. (Tie Galatians 2:​11-14.) Peter bha ji ẹkẹ iPaul ha khọ ọle, arẹmiẹn uwedẹ nin Paul rẹ re ọne adia nanlẹn, bi eji ọle da re ọne adia nanlẹn sẹ ebe ha re ẹkẹ khọ ọle. Sokpan, Peter da rẹman ghe, ọria nọn mhọn ẹwanlẹn ọle khin. Ọle da wo miẹn ọne adia ọbhi egbe. Ọle bha re ọne ẹmhọn gbanọ bhi ẹkẹ. Akizẹbue, ọle bhọ da tie iPaul obhio ọle nin ọle hoẹmhọn ọlẹn.​—2 Pet. 3:15.

13. Be ọkhẹke nin mhan ria eria nyan ọkuẹsẹ mhan dọ re adia nin ọria?

¹³ Ahamiẹn uwẹ guanọ nin uwẹ dọ re adia nin ọmọẹ ẹ, be ọkhẹke nin uwẹ ha mhọn bhi ọkhọle? Ọkuẹsẹ uwẹ bu ọmọẹ ẹ, ọkhẹke nin uwẹ ka nọọn ọne inọnta nan rẹ fẹ egbe uwẹ ghe: ‘Mẹn be lu emhin bhi uwedẹ nọn ha re ẹbho ha tale ghe imẹn khia nẹ?’ (Eccl. 7:16) Ọria nọn re inian lu emhin ire uhi nesi Jehova rẹ dia ẹbho. Sokpan, ebi ọle tobọle mhanmhan bhi ọkhọle ọle rẹ dia ẹbho. Sẹyẹ, ọle imhọn itohan da ẹbho. Ahamiẹn uwẹ re ọne inọnta nin rẹ fẹ egbe uwẹ ghe fo, uwẹ  da kere ghe, ọ sẹyẹ khẹke nin uwẹ dọ re adia nin ọne ọmọẹ ẹ, wo taman ọlẹn ebezẹle nin uwẹ da dọ re adia nanlẹn, uwẹ ha re inọnta rẹ rẹkpa ọle daghe ghe ebi ọle lu bha gene gba. Ji a miẹn ghe, ọta rebhe nin uwẹ ha taman ọlẹn diẹn mun iBaibo, ranmhude, uwẹ bha vae dọ bhu ọle ohiẹn, sokpan, uwẹ vae dọ rẹkpa ọle lẹn ẹlo nin Jehova rẹ ghe ebi ọle lu. Jehova hi ọnọn ha bhu ọle ohiẹn. (Rom. 14:10) Ahamiẹn uwẹ re adia nin ọria, ha noo ẹwanlẹn ne ribhi Baibo, uwẹ ha yẹ re egbe khọkhọ iJesu bhi uwedẹ nin ọle rẹ re ẹkẹ-ẹjẹjẹ man. (Prov. 3:5; Matt. 12:20) Bezẹle? Ranmhude uwedẹ nin mhan rẹ ne ibo mhan lu emhin, iriọ Jehova ha yẹ rẹ ne mhan lu emhin.​—Jas. 2:13.

14. Emhin eso nela agbotu nọnsi Jehova re nin mhan?

¹⁴ Jehova noo agbotu nọnsọle bhi ọne otọ nan rẹ dia mhan, nin mhan da sabọ ha ribhi uwedẹ nọn ha re imhan miẹn iẹnlẹn ọsi ighegheghe. Ọne agbotu nọnsọle nan noo ividio, ebe kẹkẹ, bi ikolo oga rẹ rẹkpa mhan rẹ miẹn adia ne ribhi Baibo ọbhi egbe. Mhan dẹ sabọ mun udu nyan ene adia nan, ranmhude, ẹkẹ iBaibo ele na vae. Ẹlinmhin nọn khiale Otu Nọn Sun Oga mun udu tẹ, sade ele mhanmhan ebi mhan ha rẹ sabọ ha tẹmhọn Osẹnobulua nọnsẹn yẹ. Sẹyẹ, ẹghe rebhe ele rẹ fẹ ọne emhanmhan ghe, nin ele rẹ lẹn si a dẹ fi emhin eso denọ bhọ. Bezẹle? Beji a miẹn ghe ọne agbọn nan wo fidenọ, ọ yẹ khẹke nin agbotu nọnsi Jehova ha fi emhin eso denọ rẹkhan ọlẹn.​—1 Cor. 7:31.

15. Ọnọghọ eso nela ibhio mhan eso miẹn ranmhude uwedẹ nin agbotu rẹ fi emhin denọ?

¹⁵ Agbotu nọnsi Jehova ha re uwedẹ ọsọgbọn rẹ gboto iman-emhin ne ribhi Baibo fanọn an man mhan, la ahamiẹn ele taman mhan uwedẹ nọn khẹke nin mhan ha rẹ ha nyẹnlẹn, mhan wo re ọkhọle rebhe rẹ miẹn ọlẹn ọbhi egbe. Sokpan, be uwẹ ha lu yẹ, sade emhin nin agbotu fidenọ wo rẹso uwẹ bhi uwedẹ nin uwẹ bha mun ọkhọle ọi? Bhi ọsi ijiẹmhin, ẹlẹnan nian, ọ ki wo manman ghan nan rẹ bọn uwa oga yẹ ha hẹnhẹn ele. Ranmhude ọnan, Otu Nọn Sun Oga da yọle ghe, nin agbotu eso kugbe ha noo iKindọn Họọ kpọkpa. Bhiriọ, a da ku agbotu eso kugbe yẹ khiẹn iKindọn Họọ eso. A da re ọne igho rẹ dọ bọn iKindọn Họọ bhi agbaẹbho ne imhọnlẹn hiehie. Ibhio mhan eso ne nyẹnlẹn bhi eji a da re inian ku agbotu eso kugbe, miẹn ọnọghọ eso bhi egbe. Kindọn Họọ nin ele ha ki da ha yo ikolo oga ki ree bhi eji ele ye. Sẹyẹ, ọ ba eso bhi egbe ghe, a khiẹn Kindọn Họọ nin ele noo ahu bi ẹghe nọnsele rẹ deba bọn. Ọrẹyiriọ, ele sẹyẹ wo  re obọ rẹkhan uwedẹ nin Otu Nọn Sun Oga yọle nan rẹ ha lu emhin.

16. Bezẹle nin mhan ha da ha ghọnghọn sade mhan re obọ rẹkhan ebi Colossians 3:​23, 24 tale?

¹⁶ Mhan dẹ sabọ ha ghọnghọn bhi ẹkẹ ene ufidenọ nan rebhe, sade mhan yere ghe, Jehova mhan wẹnna nan, ghe ọle hi ọnọn dia agbotu nọnsọle. (Tie Colossians 3:​23, 24.) David nin Ojie wo re ijiẹmhin esili man, ẹghe nin ọle rẹ ha zẹ emhin bhi obọ rẹ rẹkpa uwa oga nan ha bọn ẹghe nin. Ọle da yọle: “Họla hi mẹn bi ẹbho nesẹmhẹn, nin mhan ha da sẹbhi ihe ọsi ọnọn ha sabọ zọese ọsọhẹ bọsi ọnan ji uwẹ? Obọ nọnsẹ emhin rebhe na vae. Emhin ne na obọ nọnsi uwẹ vae, ele mhan ne fikie nin uwẹ.” (1 Chron. 29:14) Ẹlẹnan nian yẹ, ahamiẹn mhan zẹ emhin bhi obọ rẹ rẹkpa agbotu nọnsi Jehova, emhin nin Jehova ka ne nin mhan, ọle mhan yẹ zẹ bhi obọ nanlẹn. Ọrẹyiriọ, ahu, ẹghe bi emhin kẹkẹ nin mhan rẹ rẹkpa agbotu manman ti Jehova bhọ.​—2 Cor. 9:7.

17. Bezẹle nọn bha da khẹke nin mhan ji egbe lọ mhan rẹ ha fi emhin eso denọ bhi iẹnlẹn?

¹⁷ Nin mhan da sabọ khian rẹkhan ọne uwedẹ nọn khian iẹnlẹn, ọkhẹke nin mhan ha re egbe khọkhọ ijiẹmhin nọnsi Jesu. (1 Pet. 2:21) Ahamiẹn emhin eso ribhọ nọn khẹke nin uwẹ fidenọ bhi iẹnlẹn, hẹi ria ẹghe a rẹ fi ele denọ. Mhan ha lu iriọ, ọ ki rẹman ghe, mhan muegbe rẹ rẹkhan adia nesi Jehova. Jehova lẹnmhin ghe, ọ bha gba nin mhan fo, bhiriọ, ọle ikhẹ nin mhan wo diabe iJesu tee.

18. Be ọkhẹke nin mhan lu nin mhan da sabọ miẹn elele ne khẹ mhan bhi ẹghe odalo?

¹⁸ Bha ji mhan rebhe ha khuaẹloghe ebe khẹ mhan bhi ẹghe odalo. Bha ji mhan wo ha fidenọ bhi uwedẹ nin mhan rẹ ria-eria, bi uwedẹ nin mhan rẹ lu emhin. (Prov. 4:25; Luke 9:62) Bha ji mhan wo ha degbere yẹ re eghọnghọn miẹn adia ọbhi egbe. (2 Cor. 13:11) Mhan ha lu iriọ, Jehova nin Osẹ nọn mhọn oyẹẹ bi ọfure ki ne mhan dia. Bhiriọ, mhan ki sabọ ha sọnyẹnmhẹn bhi uwedẹ iẹnlẹn nọn ha re imhan sẹbhi agbọn ọsọgbọn.