1. Be iJehova yọle nin mhan ha lu?

Ọ YẸẸ iJehova rẹ ha re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man. (Hos. 6:6) Ọle yẹ guanọ nin eguọmhandia nesọle ha lu iriọ. Rẹ na obọ iMicah nin akhasẹ, Jehova da yọle nin mhan ha re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man. (Mic. 6:8) Ọkpakinọn, ọkuẹsẹ mhan sabọ lu iriọ, ọkhẹke nin mhan lẹn ebi a re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe ta.

2. Be a re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe ta?

² Be a re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe ta? Ọ sẹbhi igba 230 nan sounun bhi ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe bhi New World Translation of the Holy Scriptures. Bhiriọ, be a re ọle ta? Ọ mundia nin, nin ọria rẹ hoẹmhọn ọria ọbhebhe, yẹ sun rẹkhan ọlẹn rẹ sẹbhọ ghe, ọle ida zẹ ọle obọ. Oyẹẹ nin Osẹnobulua mhọn da eria, ọle a kẹ re ọle tẹmhọn ọlẹn. A yẹ re ọle tẹmhọn oyẹẹ nin eria mhọn da egbe. Jehova hi ọnọn sẹ re ọne oyẹẹ nan man nẹ. Bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan, mhan dẹ tẹmhọn ebi Jehova rẹ re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man eria yẹ. Bhi uhọnmhọn-ọta nọn rẹkhan ọnan, mhan ki zilo nyan ebi mhan ha rẹ re egbe khọkhọ iJehova yẹ, beji mhan ha rẹ ha re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man egbe.

3. Be iJehova taman iMoses rẹji egbe ọle?

³ Ọ bha sẹ bue gbe nin ibhokhan Izrẹl sibhi otọ Egypt re fo, Jehova da tẹmhọn egbe ọle, bi ikpẹ nesọle man iMoses. Ọle da taman ọlẹn yọle: “Jehova, Jehova, Osẹnobulua nọn mhọn itohan bi ẹkẹ-ẹjẹjẹ, nin ukpohu ikẹ re, nọn manman mhọn ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe, Osẹ ọsi ẹmhọanta, nọn re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man ẹbho ne bunbun, nọn rẹhunmhan idobọ, olukhọ bi emhin ebe.” (Ex. 34:6, 7) Jehova da noo ene ikpọta ne mhẹn an  nan rẹ taman iMoses ebi ọle rẹ re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man yẹ. Be iJehova rẹ re ọle man yẹ?

4-5. (a) Be iJehova yọle ghe ọle manman mhọnlẹn? (b) Inọnta nela mhan ha zilo nyan?

⁴ Jehova bha gheghe yọle ọle mhọn ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe. Sokpan, ọle da yọle, ọle “manman mhọn ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe.” Ọ sẹbhi igba ehan nin Baibo kie yẹ sounun bhọ ghe, Jehova manman mhọn ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe. (Num. 14:18; Neh. 9:17; Ps. 86:15; 103:8; Joel 2:13; Jonah 4:2) Bhi ene ẹghe nan rebhe, Jehova ọkpa a re ọle ha talọ je, ọ iyi imhan nin eria. Ọ wo ti mhan bhọ ghe, Jehova wo re inian tẹmhọn ọne ikpẹ nọnsọle nan man mhan bhi Baibo. Bhiriọ, mhan dọ daghe ọle ghe, ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe wo manman lu uhọnmhọn-emhin rẹji Jehova. * Ọnan zẹle nin David nin Ojie da yọle: “Eo Jehova, ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe nọnsẹ yo sẹbhi okhun, asun-rẹkhan nọnsẹ yo sẹbhi adudu-amẹn . . . Eo Osẹnobulua, ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe nọnsẹ wo manman ghan! Odotọ igẹn nọnsẹ, ọle eria da nẹko.” (Ps. 36:5, 7) Ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe nọnsi Osẹnobulua be ti mhan bhọ, beji ọ rẹ ti David bhọ?

⁵ Nin mhan rẹ manman lẹn ebi a re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe ta, bha ji mhan zilo nyan inọnta eva: Hela Jehova re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man? Be imhan ha rẹ miẹn elele yẹ, sade Jehova re ọle man mhan?

6. Hela Jehova re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man?

⁶ Hela Jehova re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man? Baibo yọle ghe, emhin ne bunbun ribhọ ne ha sabọ ha yẹẹ mhan. Emhin bọsi ugbo, anyọn bi abhii, adia, ilẹnmhin, ẹwanlẹn, bi emhin ebhebhe. (2 Chron. 26:10; Prov. 12:1; 21:17; 29:3) Ọkpakinọn, eria ọkpa a ha sabọ re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man. Ọrẹyiriọ, ọ iyi ẹbho rebhe Jehova re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man. Sokpan, ẹbho ne deba Osẹnobulua mhọn ikolu nọn ziẹnlẹn Ọle re ọle man. Jehova wo manman hoẹmhọn imọẹ nesọle rẹ sẹbhọ ghe, ọle ida zẹ ele obọ. Ọle mhọn emhanmhan nọn mhẹn rẹji ele. Sẹyẹ, ọle ida zobọ bhọ rẹ ha hoẹmhọn ele.

7. Be bhọ Jehova rẹ re oyẹẹ man ẹbho rebhe yẹ?

⁷ Jehova sẹ wo re oyẹẹ man ẹbho rebhe bhi ọne otọ nan. Jesu da taman okpea ọkpa natiọle Nicodemus yọle: “Osẹnobulua manman hoẹmhọn agbọn sẹ, ọle da re ukpọ Ọmọn ọkpa sẹsẹ nọnsọle nin ele. Bhiriọ, ọrebhe ne mhọn urẹọbhọ da ọne Ọmọn, a ida fuẹn ele a, ele ki ha mhọn iẹnlẹn ọsi ighegheghe.”​—John 3:1, 16; Matt. 5:44, 45.

8-9. Bezẹle nin Jehova da re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man eguọmhandia nesọle? (b) Be imhan ha ki zilo nyan nian?

 ⁸ Beji mhan ka ta, eguọmhandia nesi Jehova ne deba ọle mhọn ikolu nọn ziẹnlẹn, ele ọle re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe nọnsọle man. Mhan lẹn ọnan ranmhude ebi David nin Ojie bi Daniel nin akhasẹ tale. Bhi ọsi ijiẹmhin, David da yọle: “Sẹyẹ wo ha re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe nọnsẹ man ene lẹn uwẹ.” “Jehova dẹ ha re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe nọnsọle man ene mun ofẹn ọlẹn rẹ ha khian ighegheghe.” Daniel da yọle: “Eo Jehova nin Osẹnobulua ọsi ẹmhọanta, [nọn] re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man ene hoẹmhọn ọlẹn yẹ re obọ rẹkhan uhi nesọle.” (Ps. 36:10; 103:17; Dan. 9:4) Eji mhan tiele nan rẹman ghe, Jehova re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man eguọmhandia nesọle, ranmhude ele lẹn ọlẹn, ele mun ofẹn ọlẹn, ele hoẹmhọn ọlẹn yẹ re obọ rẹkhan uhi nesọle. Ene ga iJehova bhi uwedẹ ẹmhọanta, ele ọkpa ọle re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe nọnsọle man.

⁹ Ọkuẹsẹ mhan munhẹn ha ga iJehova, ọle da re oyẹẹ man mhan​—ọne oyẹẹ nin ọle yẹ rẹman ẹbho rebhe. (Ps. 104:14) Ọrẹyiriọ, ranmhude ene ga ọle mhan khin, ọle da yẹ re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe nọnsọle man mhan. Bhi ọsi ẹmhọanta, Jehova taman eguọmhandia nesọle ghe, ọle dẹ wo ha re ahoẹmhọn-egbe nọnsọle nọn ibeghe man ele. (Isa. 54:10) Beji Jehova rẹ re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man iDavid, iriọ ọle ha yẹ rẹ re ọle man ene sun rẹkhan ọlẹn. (Ps. 4:3) Bhiriọ, be ọnan ha rẹ mhan lu? Fẹ ebi ọria ọkpa nọn gbẹn ebe iPsalm tayẹ. Ọle da yọle: “Ọria nọn hi ki rẹ khin nọn wanlan dẹ re obọ rẹkhan ene emhin nan, sẹyẹ, ọle dẹ gbẹlokotọ bhi uwedẹ nin Jehova rẹ re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man.” (Ps. 107:43) Obọ iJehova, ọle ọne adia nọn mhẹn an nan na vae. Bhiriọ, bha ji mhan zilo nyan uwedẹ ea nin Jehova rẹ re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man, bi elele nin mhan ha miẹn sade Ọle re ọle man mhan.

10. Be ọ ha rẹ rẹkpa mhan yẹ, sade mhan lẹnmhin ghe ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe nọnsi Osẹnobulua ida fo ghẹdẹ? (Psalm 31:7)

¹⁰ Ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe nọnsi Osẹnobulua ida fo ghẹdẹ. Ọ sẹbhi igba 26 nan rẹman  bhi Psalm uhọnmhọnlẹn 136 ghe, ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe nọnsi Jehova ida fo ghẹdẹ. Ulọnlẹn nin ọhẹnhẹn da yọle: “Khuẹnmhẹn iJehova, ranmhude ọle mhẹnmhin; Ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe nọnsọle ida fo ghẹdẹ.” (Ps. 136:1) Bhi ulọnlẹn nọnzi 2 rẹ sẹbhi 26, mhan da tie ene ikpọta nan ne yọle: “Ahoẹmhọn-egbe nọnsọle ida fo ghẹdẹ.” Uwedẹ nin Jehova wo rẹ ha re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man dẹ han mhan ilo, beji mhan ha rẹ ha tie ene ulọnlẹn ne kẹre bhi ọne ebe iPsalm nan. Ene ọta ne yọle: “Ahoẹmhọn-egbe nọnsọle ida fo ghẹdẹ” rẹ mhan lẹn ghe, ahoẹmhọn-egbe nin Jehova mhọn da ẹbho nesọle ida fidenọ. Ọ wo ti mhan bhọ ghe, Jehova iwo re ẹjẹje zobọ bhọ rẹ ha hoẹmhọn ene ga ọle. Ahamiẹn ọle munhẹn ha hoẹmhọn ene ga ọle, ọle ida zẹ ele obọ, manman nọn sade ele ribhi ọnọghọ. Elele nin mhan miẹn: Ọ rẹ mhan ghọnghọn nin mhan rẹ dọ lẹn ghe, Jehova ne mhan dia. Ọ yẹ re ahu nin mhan rẹ ziẹngbe ọkakale, yẹ rẹ sabọ ha ga ọle.​—Tie Psalm 31:7.

11. Beji Psalm 86:5 rẹman, bezẹle nin Jehova da rẹhunmhan?

¹¹ Ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe nọnsi Osẹnobulua re ọle rẹhunmhan. Ahamiẹn Jehova daghe ọle ghe, ọria nọn lu emhin ebe gene fidenọ, yẹ re obọ sibhi emhin nin ọle lu re, ọle ki rẹhunmhan ọlẹn ranmhude ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe nọnsọle. Rẹji Jehova, David da yọle: “Ọle bha sẹ ne imhan lu emhin beji mhan rẹ lu emhin ebe, la nin ọle re ihaosa nin mhan beji mhan rẹ dobọ.” (Ps. 103:8-11) David tobọle lẹn ebi ọ rẹ manman ba bhi egbe yẹ, sade ọkhọle gbe ọria asan ranmhude emhin ebe nin ọle lu. Ọkpakinọn, ọle lẹnmhin ghe, Jehova muegbe nin ọle rẹ rẹhunmhan. Bezẹle nin Jehova da rẹhunmhan? Mhan dẹ miẹn ewanniẹn rẹji ọne inọnta nan bhi Psalm 86:5. (Tie ọle.) Beji David tale bhi erọnmhọn nin ọle nanlẹn, Jehova rẹhunmhan ranmhude, ọle manman mhọn ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe da ọrebhe ne bhii ọle nin ọle rẹhunmhan ele.

12-13. Be ha rẹkpa mhan sade ọkhọle manman ha gbe mhan asan ranmhude emhin ebe nin mhan lu bhi ẹghe nọn gbera?

¹² Emhin nọn khẹke nọn nin mhan rẹ ji emhin ebe nin mhan lu manman ba mhan bhi egbe. Ọ dẹ rẹkpa mhan rẹ fidenọ, yẹ bhii Osẹnobulua nin ọle rẹhunmhan mhan. Ọrẹyiriọ, ọkhọle sẹyẹ wo gbe eso bhi eguọmhandia nesi Osẹnobulua asan, ranmhude emhin ebe nin ele lu bhi ẹghe  nọn gbera. Ele ki ha riale ghe, Jehova ida rẹhunmhan ele ghẹdẹ, arẹmiẹn ele fidenọ, yẹ bhii ọle nin ọle rẹhunmhan ele. Ahamiẹn inian emhin dia uwẹ bhi egbe, uwẹ dẹ miẹn urẹkpa, sade uwẹ ria eria nyan uwedẹ nin Osẹnobulua rẹ re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man ene ga ọle.

¹³ Elele nin mhan miẹn: Arẹmiẹn ọ bha gba nin mhan, mhan dẹ sabọ re eghọnghọn ha ga iJehova, yẹ ha mhọn ọkhọle nọn fure. Ọnan dẹ sabọ sunu, ranmhude “aranlẹn nọnsi Jesu nin Ọmọn nọnsọle, ọle kpe mhan khia bhi olukhọ rebhe.” (1 John 1:7) Ahamiẹn ọkhọle manman ha kpokpo uwẹ ranmhude emhin ebe nin uwẹ lu, yere ghe Jehova muegbe nin ọle rẹ rẹhunmhan uwẹ sade uwẹ fidenọ. Bha ji mhan fẹ ebi David taman mhan rẹji ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe nọnsi Osẹnobulua, bi uwedẹ nin ọle rẹ rẹhunmhan. Ọle da yọle: “Beji okhun rẹ manman yo nẹ otọ, iriọ ọle yẹ rẹ manman mhọn ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe da ene mun ofẹn ọlẹn. Beji eji oẹnlẹn da hẹnre rẹ manman ree bhi eji ọ da defia, iriọ ọle rẹ manman si olukhọ nọnsẹmhan ree sibhi eji mhan ye re.” (Ps. 103:11, 12) Bhi ọsi ẹmhọanta, Jehova muegbe nin ọle rẹ re ‘ọkhọle rebhe rẹhunmhan mhan.’​—Isa. 55:7.

14. Be iDavid yọle ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe nọnsi Osẹnobulua rẹ gbega mhan yẹ?

¹⁴ Ugbega ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe nọnsi Osẹnobulua khin rẹji mhan. Bhi erọnmhọn nin David nan ji Jehova, ọle da yọle: “Uwẹ hi eji mẹn da nẹko; uwẹ dẹ gbega mẹn bhi ọkakale. Uwẹ dẹ re imẹn ọbhi ẹwẹ ẹbho ne da ha ghọnghọn ranmhude uwẹ miẹn mẹn fan. . . . Jehova re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe nọnsọle rẹ gbega ọria nọn mun udu nyan ọlẹn.” (Ps. 32:7, 10) Beji ogbe nan gba nẹga agbaẹbho bhi ẹghe ẹdẹlẹ rẹ gbega ẹbho ne ribhi ọne agbaẹbho, iriọ ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe nin Jehova mhọn da mhan rẹ gbega mhan bhi obọ emhin ne ha sabọ riia ikolu nin mhan bi ọle ko mhọnlẹn an. Sẹyẹ, ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe nọnsi Jehova re ọle si mhan kẹ egbe.​—Jer. 31:3.

15. Be ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe nin Jehova rẹman rẹ diabe ugue bi eji a da nẹko yẹ?

¹⁵ David da noo emhin ọbhebhe rẹ khọkhọ uwedẹ nin Jehova rẹ gbega ẹbho nesọle. Ọle da yọle: “Osẹnobulua hi ugue nọnsẹmhẹn, Osẹ nọn re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man mẹn.” David da yẹ yọle: “Ọle hi ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe nọnsẹmhẹn bi eji mẹn da nẹko, ugue nọnsẹmhẹn bi ọnọn miẹn mẹn fan, ugue nọnsẹmhẹn bi ọne imẹn rẹ lu eji mẹn da nẹko.” (Ps. 59:17; 144:2) Bezẹle nin David da re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe nọnsi Jehova rẹ khọkhọ ugue bi eji a da nẹko? Eji ọ hi ki rẹ khin nin mhan da nyẹnlẹn, Jehova dẹ ne emhin ne khẹke nin mhan rẹ gbega ikolu nin mhan bi ọle ko mhọnlẹn, sade mhan bha zẹ ọle obọ. Psalm 91 da yẹ rẹkpa mhan lẹn ghe, Jehova dẹ gbega mhan. Ọria nọn gbẹn ọne ebe iPsalm da yọle: “Imẹn dẹ taman iJehova yọle: ‘Uwẹ hi ugue nọnsẹmhẹn bi eji mẹn da nẹko.’” (Ps. 91:1-3, 9, 14) Moses da yẹ tie iJehova ugue nọnsọle. (Ps. 90:1.) Ọ bha sẹ bue gbe ọkuẹsẹ Moses yu, ọle da yọle: “Rẹ na ẹghe ẹdẹlẹ, ọle Osẹnobulua rẹ yi ugbega, obọ ọsi ighegheghe nọnsọle ribhi odotọ uwẹ.” (Deut. 33:27) Be ene ọta nan, “obọ ọsi ighegheghe nọnsọle ribhi odotọ uwẹ” taman mhan rẹji Jehova?

16. Be iJehova rẹ rẹkpa mhan yẹ? (Psalm 136:23)

¹⁶ Ahamiẹn mhan mun udu nyan iJehova ghe ọle hi ugue nọnsẹmhan, ofẹn ida ha mun mhan. Ẹghe eso ribhọ nin egbe ha rẹ lọ mhan rẹ sẹbhọ ghe, mhan ida sabọ lu emhin soso. Be iJehova ha sabọ lu nin mhan bhi ẹghe nọn sẹ iriọ? (Tie Psalm 136:23.) Ọle ki rẹkpa mhan, yẹ ko mhan udu re nin egbe hẹi lọ mhan. (Ps. 28:9; 94:18) Elele nin mhan miẹn: Ranmhude mhan lẹnmhin ghe mhan dẹ sabọ mun udu nyan Osẹnobulua nin ọle rẹkpa mhan, mhan dẹ miẹn elele bhi uwedẹ eva. Ọhẹnhẹn, eji ọ hi ki rẹ khin nin mhan da nyẹnlẹn, mhan lẹnmhin ghe, Jehova dẹ ha gbega mhan. Ọzeva, ẹmhọn mhan wo manman rẹtẹ Aba mhan nọn ribhi okhun.

17. Iruduba nela mhan ha sabọ ha mhọnlẹn, ranmhude ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe nọnsi Osẹnobulua? (Psalm 33:18-22)

¹⁷ Beji mhan sẹ luẹ nian, mhan dẹ sabọ ha mhọn ọne iruduba ghe, ahamiẹn mhan kuẹlo da ekpokpo, Jehova dẹ rẹkpa mhan nin mhan da yẹ sabọ sun rẹkhan ọlẹn. (2 Cor. 4:7-9) Jeremiah nin akhasẹ da yọle: “Ranmhude ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe nọnsi Jehova zẹle nin mhan bha sẹ da fuẹn an, itohan nọnsọle ida fo ghẹdẹ.” (Lam. 3:22) Mhan dẹ sabọ ha mhọn ọne iruduba ghe, Jehova dẹ wo ha re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe nọnsọle man mhan, ranmhude, Baibo taman mhan ghe, “ẹlo nọnsi Jehova ghe ẹbho ne mun ofẹn ọlẹn, ẹbho ne mundia khẹ ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe nọnsọle.”​—Tie Psalm 33:18-22.

18-19. (a) Emhin nela ọkhẹke nin mhan yere? (b) Be imhan ha zilo nyan bhi uhọnmhọn-ọta nọn ki sẹ ọle bhi egbe?

¹⁸ Be ọkhẹke nin mhan yere? Ọkuẹsẹ mhan munhẹn ha ga iJehova, ọle da re oyẹẹ man ẹbho rebhe, rẹ dọ sẹbhi imhan. Ọkpakinọn, ranmhude ene ga ọle mhan khin, ọle yẹ re oyẹẹ nọn ibeghe nọnsọle man mhan. Ọne oyẹẹ nan nin Jehova mhọnlẹn zẹle nin ọle da gbega mhan. Ọle dẹ wo ha si mhan kẹ egbe, yẹ mun ive nin ọle ve nin mhan sẹ. Ọle guanọ nin mhan ha yi imọẹ ọle rẹ sẹbhi ighegheghe. (Ps. 46:1, 2, 7) Bhiriọ, ọnọghọ nin mhan hi ki rẹ miẹn, Jehova dẹ re ahu nin mhan rẹ ziẹngbe, yẹ rẹ sun rẹkhan ọlẹn.

¹⁹ Mhan wo dọ luẹ ebi Jehova rẹ re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man eguọmhandia nesọle yẹ. Sokpan, ọle yẹ guanọ nin mhan ha re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man egbe. Be imhan ha rẹ sabọ lu iriọ yẹ? Mhan dẹ zilo nyan ọnin bhi uhọnmhọn-ọta nọn ki sẹ ọle bhi egbe.