1-2. Bezẹle nọn da khẹke nin mhan ha re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man egbe?

EMHIN esili nabhọre sade mhan re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man egbe. Be bhọ hi eso bhi ene emhin esili nan? Bha ji mhan fẹ ewanniẹn nin ebe nọnsi proverbs re ọbhi ọne inọnta nan. Ọ yọle: “Hẹi ji ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe bi ẹmhọanta zẹ uwẹ obọ. . . . Bhiriọ, bhi ẹlo Osẹnobulua bi eria, uwẹ ki ha yi ọria nọn mhọn ilẹn-otọ-emhin, bi ọria nan re ẹlo esili ghe.” “Ọria nọn re ẹkẹ-ẹjẹjẹ man dẹ miẹn elele.” “Ọria nọn hi ki rẹ khin nọn khu rẹkhan ikhiakhiale bi ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe ki miẹn iẹnlẹn.”​—Prov. 3:3, 4; 11:17; 21:21.

² Eji mhan tiele nan sounun bhi emhin ea nọn zẹle nin mhan ha da ha re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man egbe. Ọhẹnhẹn, Jehova dẹ ha re ẹlo nọn ghanlẹn ghe mhan, sade mhan re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man egbe. Ọzeva, mhan dẹ miẹn elele nian, sade mhan re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man ẹbho. Bhi ọsi ijiẹmhin, mhan ki deba ẹbho ha mhọn ikolu nọn ha manman tọ. Ọzea, mhan dẹ miẹn elele ne bunbun bhi ẹghe odalo, sade mhan re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man. Ọkpa bhi ene elele nan hi iẹnlẹn ighegheghe nin Osẹnobulua ha re nin mhan. Bhi ọsi ẹmhọanta, mhan dẹ miẹn elele ne bunbun, sade mhan re obọ rẹkhan ọne adia nan ọsi Jehova nọn yọle: “Bha ha re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe bi itohan rẹ ne egbe lu emhin.”​—Zech. 7:9.

3. Inọnta nela mhan ha zilo nyan bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan?

³ Bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan, mhan dẹ zilo nyan inọnta enẹn.  Ene inọnta hi; Hela mhan ha re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man? Be ebe nọnsi Ruth bhi Baibo ha sabọ man mhan le rẹji ebi mhan ha rẹ ha re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man yẹ? Be imhan ha rẹ sabọ ha re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man yẹ ẹlẹnan? Elele nela ẹbho ne re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man ha miẹn?

4. Be imhan ha rẹ re egbe khọkhọ iJehova yẹ, beji mhan ha rẹ ha re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man? (Mark 10:29, 30)

⁴ Bhi uhọnmhọn-ọta nọn gbera, mhan da luẹ kere ghe, ẹbho ne hoẹmhọn iJehova, yẹ ga ọle, ele ọle re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe nọnsọle man. (Dan. 9:4) Bhiriọ, ọkhẹke nin mhan re egbe khọkhọ Osẹnobulua. (Eph. 5:1) Ranmhude ọnan, ọkhẹke nin mhan ha mhọn ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe da ibhio mhan nin mhan ko ga.​—Tie Mark 10:​29, 30.

5-6. Ẹlo nela ẹbho rẹ ghe asun-rẹkhan?

⁵ Ẹmhọanta nọn ghe, mhan ha manman lẹn ebi a re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe ta, mhan ki sabọ ha re ọle man ibhio mhan nin mhan ko ga nọnsẹn. Sokpan, ẹbho eso riale ghe asun-rẹkhan hi ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe. Nin mhan rẹ manman lẹn ebi a re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe ta, bha ji mhan fẹ ebi ọ rẹ dikẹ yẹ bhi asun-rẹkhan.

 ⁶ Mhan sabọ rẹ re ọria nọn mhọn asun-rẹkhan rẹ khọkhọ ọria nan miẹn ghe, ijianlẹn ọkpa ọle da wẹnna na bhi ikpe ne bunbun. Sokpan, ọle bha dọ wẹnna bhi ije ebhebhe. Arẹmiẹn ikpe ne bunbun ọne ọria nan sẹ rẹ wẹnna bhi enin, ọle bha sẹ re ẹlo miẹn eria ne nyan ọne iwẹnna. Arẹmiẹn ọle bha hoẹmhọn ọne iwẹnna, bi uhi nan gbe ọbhi otọ bhi enin, ọle da sẹyẹ ha wẹnna bhi enin ranmhude igho nan ha ọle le. Ahamiẹn ọle bha miẹn iwẹnna bhi ije ebhebhe nọn mhẹn nẹ ọnan, ọle dẹ sẹyẹ ha wẹnna bhi enin, rẹ sẹbhi ẹghe nin ọle ha rẹ pẹnshọn.

7-8. (a) Be re ọria re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man? (b) Bezẹle nin mhan ha da zilo nyan ije eso bhi ebe nọnsi Ruth bhi Baibo?

⁷ Beji mhan luẹle bhi  uduọle nọnzi ehan, mhan dọ kere ghe, ikikẹ nọn ribhi asun-rẹkhan bi ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe, ọle hi ebezẹle nin ọria da re ọle man. Bezẹle nin ẹbho nesi Jehova bhi ẹghe ẹdẹlẹ da ha re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man? Ele wo ha re ọle man ranmhude, ọkhọle nọnsele ọ na vae. Ọ iyi ranmhude a sua ele ọbhọ rẹ lu iriọ. Bha ji mhan fẹ ijiẹmhin ọsi David ghe. Ọle wo ha re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man iJonathan nin ọmọẹ ọle, arẹmiẹn aba iJonathan guanọ nin ọle gbe ọle a. Arẹmiẹn ikpe ne bunbun gbera nin Jonathan yu, David da sẹyẹ ha re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man ọmọn nọnsọle nin Mephibosheth.​—1 Sam. 20:9, 14, 15; 2 Sam. 4:4; 8:15; 9:1, 6, 7.

⁸ Mhan dẹ kere ebi mhan ha rẹ manman ha re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man yẹ, sade mhan tie ije eso bhi ebe nọnsi Ruth bhi Baibo. Be imhan ha miẹn luẹ bhi obọ eria nan tẹmhọnlẹn bhi ebe nọnsi Ruth bhi Baibo, bhi uwedẹ nin ele rẹ re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man? Be imhan ha rẹ sabọ noo ebi mhan luẹ bhi ijiẹmhin nọnsele yẹ bhi agbotu nọnsẹmhan? *

9. Bezẹle nin Naomi da ha riale ghe, Jehova hi ọnọn si ọkakale ji ọle?

⁹ Mhan dẹ miẹn okha ọsi Naomi, Ruth nin okhuo ọmọn nọnsọle, bi okpea ọkpa natiọle Boaz tie bhi ebe nọnsi Ruth bhi Baibo. Obhio ọdọ iNaomi Boaz khin. Sẹyẹ, ọle wo manman hoẹmhọn Osẹnobulua. Ranmhude ukhunmhun nọn ha fi bhi otọ Izrẹl, Naomi, ọdọ ọle, bi imọn ikpea eva nọnsele da diọbhi otọ iMoab.  Ele ki zẹ nyẹnlẹn bhi enin, ọdọ iNaomi da yu. Akizẹbue, imọn ikpea eva nọnsele da re ikhuo. Ọkpakinọn, ele da yẹ yu. (Ruth 1:3-5; 2:1) Ene ọkakale nan ne sunu ji Naomi da re egbe iẹnlẹn lọ ọle. Egbe da lọ ọle sẹbhọ ghe, ọle da ha riale ghe Jehova si ene emhin nan ji ọle. Bha ji mhan fẹ ebi ọle tayẹ rẹji Osẹnobulua. Ọle da yọle ghe Osẹnobulua zẹle nin ọne emhin nan da sunu ji ọle. Sẹyẹ, ọle da yọle: “Osẹnobulua nọn kpọnọ nẹ re iẹnlẹn nọnsẹmhẹn ha riala.” Ọle da yẹ yọle: “Jehova fikeke gbe mẹn, sẹyẹ, Ọnọn Ke Okhun Nẹ si iloya ji mẹn.”​—Ruth 1:13, 20, 21.

10. Be iJehova rẹ ne iNaomi lu emhin yẹ, arẹmiẹn ọle ta ọta ne bha khẹke rẹji ọle? Be ọle rẹ rẹkpa iNaomi yẹ?

¹⁰ Be iJehova rẹ ne iNaomi lu emhin yẹ arẹmiẹn ọle ta ọta ne bha khẹke rẹji Ọle? Ọle bha fikeke gbe iNaomi bhi idia nin ọle ha ye. Sokpan, ọle da mhọn itohan da ọle. Jehova lẹnmhin ghe, ọkakale nin ọria ye, dẹ sabọ re ọle ta ọta nọn bha khẹke. (Eccl. 7:7) Ọrẹyiriọ, ọkhẹke nin Jehova rẹkpa iNaomi nin ọle da lẹn ghe Ọle bha fikeke gbe ọle. Be iJehova ki rẹ rẹkpa ọle yẹ? (1 Sam. 2:8) Ọle da noo iRuth rẹ re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man iNaomi. Ruth da ha guanọ nin ọle re ahoẹmhọn-egbe man iNaomi, yẹ rẹkpa ọle nin egbe hẹi lọ ọle. Ọle da rẹkpa Naomi lẹn ghe, Jehova yẹ wo hoẹmhọn ọlẹn. Be imhan miẹn luẹ bhi ijiẹmhin nọnsi Ruth?

11. Bezẹle nin ibhio mhan da rẹkpa ibhio ele nin ele ko ga nin egbe lọle?

¹¹ Ahamiẹn mhan mhọn ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe, mhan ki rẹkpa ẹbho nin egbe lọle. Beji Ruth bha rẹ zẹ iNaomi obọ, iriọ ibhio mhan nin mhan ko ga ne mhọn ọkhọle esili rẹ rẹkpa ibhio ele nin egbe lọle. Ele wo hoẹmhọn ibhio ele nin ele ko ga. Sẹyẹ, ele muegbe nin ele rẹ lu eka nin ele ha sabọ lu rẹ rẹkpa ele. (Prov. 12:25; 24:10) Ọnan Paul nin odibo yọle nin mhan ha lu ẹghe nin ọle rẹ yọle: “Bha ha ta ọta ikoudure man ene egbe lọle, nin bha ha rẹkpa ene wẹghẹ, bi nin bha ha re iziẹngbe rẹ ne ọrebhe lu emhin.”​—1 Thess. 5:14.

12. Uwedẹ nela mhan ha rẹ sabọ rẹkpa ibhio mhan nin mhan ko ga nin egbe lọle?

¹² Uwedẹ nọn mhẹn nẹ nin imhan ha rẹ sabọ rẹkpa ibhio mhan nin egbe lọle, ọle hi sade mhan ka ele ehọ ẹghe nin ele ha rẹ ha ne mhan talọ, yẹ taman ele ghe mhan hoẹmhọn ele. Ọ ti Jehova bhọ sade mhan dọnmhegbe rẹ rẹkpa eguọmhandia nesọle. (Ps. 41:1) Rẹji ọnan, Proverbs 19:17 da yọle: “Ọria nọn wo ha lu ene ibhioguele nọnsẹn, Jehova ọle re emhin nan mọnmọn, sẹyẹ, Ọle dẹ re ihaosa nanlẹn bhi emhin nin ọle lu.”

13. Be uwedẹ nin Ruth rẹ lu emhin rẹ dikẹ bhi uwedẹ nin Orpah rẹ lu emhin yẹ? Be iRuth rẹ re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man yẹ? (Fẹ adudu nọn ribhi odalo ọne ebe nan ghe.)

¹³ Mhan dẹ daghe uwedẹ ọbhebhe nin mhan ha rẹ sabọ re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man, sade mhan luẹ ebe sunu ji Naomi ẹghe nin ọdọ ọle bi imọn ikpea eva nọnsele rẹ yu fo. Ẹghe nin Naomi ki rẹ lẹn sẹbhọ ghe, ukhunmhun bha yẹ fi bhi otọ Izrẹl, ọle da zẹ nin ọle rẹ fikie ha  khian uwa. (Ruth 1:6) Ẹghe nin ọle rẹ kpanọ, ikhuo imọn nesọle da rẹkhan ọlẹn. Ele ki ha khian bhi uwedẹ, Naomi da taman ele igba ea nin ele fikie ha khian uwa. Be ele ki lu yẹ? Baibo ji mhan lẹn ghe, Orpah da mun Naomi unun fiofio. Bhiriọ, ọle da kpanọ. Ọkpakinọn, Ruth da sun rẹkhan ọlẹn. (Ruth 1:7-14) Orpah da lu rẹkhan ebi Naomi taman ọlẹn tee. Ọle da fikie ha khian iMoab. Ọkpakinọn, Ruth bha fikie ha khian uwa arẹmiẹn ọle ha rẹ sabọ lu iriọ. Sokpan, ranmhude ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe nin ọle mhọn da Naomi, ọle da zẹ rẹ rẹkhan ọlẹn beji ọle ha da sabọ rẹkpa ọle. (Ruth 1:16, 17) Ọ iyi ranmhude a sua Ruth ọbhọ zẹle nin ọle da sun rẹkhan Naomi, sokpan, ranmhude ọle guanọ nin ọle lu iriọ. Ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe nin Ruth ha mhọnlẹn zẹle nin ọle da sabọ lu ọnan. Be imhan miẹn luẹ bhi uwedẹ nin Ruth rẹ lu emhin?

14. (a) Be ibhio mhan ne bunbun rẹ ha re egbe khọkhọ ijiẹmhin ọsi Ruth yẹ? (b) Beji Hebrews 13:16 rẹman, emhin nela mhan ha lu nin mhan rẹ re Osẹnobulua ha ghọnghọn?

¹⁴ Ahamiẹn mhan mhọn ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe, mhan ki manman dọnmhegbe rẹ rẹkpa ẹbho nekẹle. Beji ẹbho nesi Jehova lu bhi ẹghe ẹdẹlẹ, ibhio mhan ne bunbun ẹlẹnan wo zẹ rẹ ha re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man ibhio ele nin ele ko ga, rẹ dọ sẹbhi ene ele bha lẹn. Bhi ọsi ijiẹmhin, ahamiẹn emhin idunmhunri sunu je ibhio ele, ele ki jẹje guanọ uwedẹ nin ele ha rẹ sabọ rẹkpa. Ahamiẹn emhin nọghọ ibhio ele nin ele ko ga, ranmhude ele bha miẹn rẹ lu, ele ki guanọ uwedẹ kẹkẹ nin ele ha rẹ sabọ rẹkpa ele. Beji Kristiẹn bhi ore nin ọhẹnhẹn ne ha ribhi Macedonian lu, ele wo manman dọnmhegbe rẹ rẹkpa ibhio ele. Ele noo ẹghe bi emhin nin ele mhọn rẹ rẹkpa ibhio ele ne bha miẹn rẹ lu. (2 Cor. 8:3) Ọ manman wo re iJehova ghọnghọn sade ọle daghe ẹbho nesọle re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man egbe.​—Tie Hebrews 13:16.

15-16. Be iRuth rẹ dọnmhegbe rẹ rẹkpa iNaomi yẹ?

¹⁵ Mhan dẹ miẹn emhin ne bunbun luẹ bhi okha ọsi Ruth bi Naomi bhi Baibo. Bha ji mhan zilo nyan eso bhọ.

¹⁶ Wo ha dọnmhegbe rẹ rẹkpa. Bhi ọsi ọhẹnhẹn nin Ruth rẹ yọle ọle dẹ rẹkhan iNaomi fikie diọbhi Judah, Naomi bha ka. Ọkpakinọn, Ruth bha ji egbe lọ ọle. Bhiriọ, be iNaomi ki lu yẹ? Baibo da yọle: “Naomi ki daghe ọle ghe, Ruth bha guanọ nin ọle zẹ ọle obọ, ọle bha yẹ ha taman ọlẹn nin ọle fikie.”​—Ruth 1:15-18.

17. Be ha rẹkpa mhan nin mhan hẹi ji egbe ibhio mhan kẹ wo lọ mhan?

¹⁷ Ebi mhan luẹ bhọ: Nin mhan da sabọ rẹkpa ẹbho nin egbe lọle, ọkhẹke nin mhan ha mhọn iziẹngbe. Ọ bha khẹke nin mhan ji egbe lọ mhan rẹ ha rẹkpa ele. Asabọmiẹn obhio mhan nin okhuo nin mhan lẹnlẹn nọn guanọ urẹkpa, bha ka nin mhan rẹkpa ọle. * Ọrẹyiriọ, ranmhude ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe nin mhan mhọnlẹn, mhan ida ji egbe ọle lọ mhan. Mhan dẹ yẹ dọnmhegbe rẹ rẹkpa ọle. (Gal. 6:2) Mhan ha mhọnlẹn bhi ọkhọle ghe, ẹdọkpa-ẹdọkpa, ọle dẹ ka nin mhan rẹkpa ọle, yẹ re ikoudure nanlẹn.

18. Emhin nela ha rẹ sabọ re ẹkẹ ha khọ iRuth?

¹⁸ Hẹi ji ẹkẹ khọ uwẹ: Ẹghe nin Naomi bi Ruth rẹ sẹbhi Bethlehem, Naomi bi idiake nesọle da ko miẹn egbe. Bhiriọ, ọle da taman ele yọle: “Mẹn wo manman ha mhọn emhin ẹghe nin mẹn rẹ ha khian, sokpan, Jehova ji mẹn da re obọ ọkhọnkhan kiere.” (Ruth 1:21) Riale ebi emhin ha dia iRuth bhi egbe yẹ, ẹghe nin ọle rẹ họn ọta nin Naomi tale. Ruth wo dọnmhegbe rẹ rẹkpa iNaomi. Ọle wo deba ọle ha viẹ, re  ikoudure nanlẹn, yẹ sun rẹkhan ọlẹn. Arẹmiẹn ọle lu enan rebhe, Naomi da yẹ yọle ghe, Jehova ji ọle re obọ ọkhọnkhan kiere. Ene ọta nin Naomi tale arẹmiẹn iRuth mundia sikẹ ọle, da re ọle diabe ghe, urẹkpa nin Ruth re nanlẹn bha ti ọle bhọ. Asabọmiẹn ọnan dẹ wo manman ba iRuth bhi egbe. Ọrẹyiriọ, ọle bha zẹ iNaomi obọ.

19. Be ha rẹkpa mhan rẹ sun rẹkhan ọria nọn ribhi ọnọghọ?

¹⁹ Ebi mhan luẹ bhọ: Ẹlẹnan nian, obhio mhan nin okhuo nin egbe lọle ranmhude ọnọghọ nin ọle ye, sabọ rẹ ta ọta nọn ha ba mhan bhi egbe, arẹmiẹn mhan wo ha dọnmhegbe rẹ rẹkpa ọle. Ọnan ha rẹ sunu, ọkhẹke nin mhan dọnmhegbe nin ẹkẹ hẹi khọ mhan. Mhan ida zẹ ọle obọ. Sẹyẹ, mhan ki bhii Jehova nin ọle rẹkpa mhan guanọ uwedẹ nin mhan ha rẹ sabọ ko ọle udu re.​—Prov. 17:17.

20. Be re ahu nin Ruth rẹ sẹyẹ sabọ ha rẹkpa iNaomi?

²⁰ Re izebhudu nin ọria, sade ọkhẹke nin uwẹ lu iriọ. Ruth wo re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man iNaomi. Ọkpakinọn, bhi ejayenan nian, ọkhẹke nan re izebhudu nin Ruth. Jehova da noo Boaz rẹ re izebhudu nanlẹn. Boaz da taman iRuth yọle: “Jehova dẹ re ihaosa nin uwẹ bhi emhin nin uwẹ lu. Sẹyẹ, uwẹ dẹ miẹn erọnmhọn bhi obọ iJehova nin Osẹ ọsi Izrẹl nin uwẹ vae dọ nẹko bhi odotọ igẹn nọnsọle.” Ene ọta nan da wo re ikoudure nin Ruth. Bhiriọ, ọle da taman iBoaz ghe, ọle ko ọle udu re, yẹ ta ọta ne ha re izebhudu nanlẹn. (Ruth 2:12, 13) Ene ọta nan nin Boaz taman iRuth ẹghe nin ọle wo rẹ ha guanọ ọlẹn, da re ahu nin Ruth rẹ sabọ sun rẹkhan iNaomi.

21. Beji Isaiah 32:1, 2 rẹman, be ewanlẹn bhi agbotu ne mhọn oyẹẹ ha lu nin ibhio ele nin ele ko ga?

²¹ Ebi mhan luẹ bhọ: Ọ yẹ khẹke nan ha re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man ibhio mhan ne rẹkpa ibhio ele ne ribhi ọnọghọ. Boaz da khuẹnmhẹn iRuth beji ọle lẹn sẹbhọ ghe, Ruth wo ha rẹkpa iNaomi. Ẹlẹnan nian yẹ, ewanlẹn bhi agbotu wo khuẹnmhẹn ibhio mhan ne wo ha rẹkpa ibhio ele nin ele ko ga. Ahamiẹn ene  ewanlẹn kẹ wo re inian khuẹnmhẹn ibhio mhan ne sẹ inian, ele ki wo ha mhọn ọne ọhubhudu rẹ ha rẹkpa, ranmhude, obulu a rẹ mhọn ahu ilọnmhọn.​—Tie Isaiah 32:1, 2.

22-23. Be uwedẹ nin Naomi rẹ ha lu emhin rẹ fidenọ yẹ? Bezẹle? (Psalm 136:23, 26)

²² Akizẹbue, Boaz da ne ebale ne bunbun nin Ruth bi Noami. (Ruth 2:14-18) Be iNaomi ki tayẹ ẹghe nin Boaz rẹ ne ebale ji ele? Ọle da yọle: “Ọle dẹ miẹn erọnmhọn bhi obọ iJehova, nọn bha zobọ bhọ rẹ ha re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe nọnsọle man ene nyẹnlẹn bi ene yu.” (Ruth 2:20a) Ọnan rẹman ghe, uwedẹ nin Naomi rẹ ha ria eria fidenọ. Ẹghe nin ọle ka rẹ ha ribhi ọbalọ, ọle da yọle: “Jehova fikeke gbe mẹn.” Sokpan, bhi ejayenan nian, ọle da re eghọnghọn yọle: “Jehova . . . bha zobọ bhọ rẹ ha re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe nọnsọle man.” Bezẹle nin uwedẹ nin Naomi rẹ ha ghe emhin da fidenọ?

²³ Bhi ọkike ọle, Naomi da dọ kere ghe, Jehova bha zẹ ọle obọ. Jehova da noo iRuth rẹ rẹkpa ọle, ẹghe nin ọle rẹ fikie ha khian iJudah. (Ruth 1:16) Naomi da yẹ dọ kere ghe, Jehova hi ọnọn noo Boaz rẹ rẹkpa ọle bi Ruth. (Ruth 2:19, 20b) Asabọmiẹn ejayenan nian, Naomi da dọ lẹn sẹbhọ ghe, Jehova bha zẹ ọle obọ, ghe ọle wo ha rẹkpa ọle bhi ene ẹghe nan rebhe. (Tie Psalm 136:23, 26.) Ọ wo manman ti Naomi bhọ ghe, Ruth bi Boaz bha ji egbe ọle da lọ ele. Ọ dẹ wo re ele rebhe ha ghọnghọn ghe, Naomi wo kie ha ghọnghọn, yẹ ha sọnyẹnmhẹn bhi oga nọnsi Jehova.

24. Bezẹle nin mhan da guanọ nin mhan ha re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man ibhio mhan?

²⁴ Be imhan miẹn luẹ bhi ebe nọnsi Ruth bhi Baibo, rẹji ebi mhan ha rẹ ha re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man yẹ? Ahamiẹn mhan mhọn ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe, mhan ida kẹ ji egbe ibhio mhan ne ribhọ ọnọghọ da lọ mhan. Ọ dẹ yẹ re imhan dọnmhegbe rẹ lu ebi mhan ha sabọ lu rẹ rẹkpa ele. Ọkhẹke nin ene ewanlẹn wo ha khuẹnmhẹn ibhio mhan ne re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man ibhio ele ne guanọ urẹkpa. Mhan dẹ miẹn eghọnghọn sade mhan kere ghe, ibhio mhan ne rẹ ha ribhi ọnọghọ kie ghọnghọn yẹ sọnyẹnmhẹn bhi oga nọnsi Jehova. (Acts 20:35) Ọkpakinọn, be bhọ hi emhin nọn lu uhọnmhọn-emhin nẹ, nọn zẹle nin mhan da re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe man? Ranmhude, mhan guanọ nin mhan re egbe khọkhọ iJehova “nọn manman mhọn ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe,” yẹ ha lu emhin ne ti ọle bhọ.​—Ex. 34:6; Ps. 33:22.