1-2. Be Ahab nin Ojie bi Manasseh nin Ojie rẹ dikẹ yẹ? Inọnta nela mhan ha zilo nyan?

 BHA ji mhan tẹmhọn ijie eva ne nyẹnlẹn bhi ẹghe ẹdẹlẹ. Ọkpa bhọ da ha gbẹloghe ulin-uwa igbe ọsi Izrẹl. Ọnọnkẹle da ha gbẹloghe ulin-uwa eva ọsi Judah. Arẹmiẹn ẹghe kikẹ ele rẹ nyẹnlẹn, emhin eso nin ele lu da wo khọ egbe. Ene ijie veva da sọtẹ bhi obọ iJehova, yẹ re ẹbho nesọle ha lu emhin ebe. Ele wo ga ẹbọ, yẹ gbugbele. Ọrẹyiriọ, emhin ribhọ nin ele lu nọn dikẹ. Ọkpa bhọ da re ẹdagbọn iẹnlẹn nọnsọle rẹ lu emhin ebe. Ọnọnkẹle da fidenọ. Bhiriọ, Osẹnobulua da rẹhunmhan ọlẹn. Hela ene eria nan nin mhan tẹmhọn ọlẹn?

² Elin nọnsele hi Ahab nin Ojie ọsi Izrẹl, bi Manasseh nin Ojie ọsi Judah. Ikẹkẹ nọn ribhi ẹwẹ ene ikpea nan veva dẹ sabọ man mhan emhin kpataki. Ọne emhin hi nin ọria rẹ fidenọ. (Acts 17:30; Rom. 3:23) Be bhọ a re ọle ta nin ọria rẹ fidenọ? Be ọria ha rẹ rẹman yẹ ghe, ọle gene fidenọ? Ọ dẹ khẹke nin mhan lẹn ewanniẹn rẹji ene inọnta nan, ranmhude, mhan guanọ nin Jehova rẹhunmhan mhan sade mhan lu emhin ebe. Nin mhan rẹ miẹn ewanniẹn rẹji ene inọnta nan, mhan dẹ zilo nyan uwedẹ nin ene ijie nan nin mhan tẹmhọnlẹn rẹ nyẹnlẹn yẹ, bi ebi mhan ha sabọ miẹn luẹ bhi okha nọnsele. Sẹyẹ, mhan dẹ zilo nyan ebi Jesu man mhan le rẹji nin ọria rẹ fidenọ.

3. Unan ojie nela Ahab ha khin?

³ Ahab hi ojie nọnzi ihinlọn nọn gbẹloghe ulin-uwa igbe ọsi Izrẹl. Ọle da re iJezebel nin ọmọn ọsi ojie ọsi Sidon bhi amhẹn. Agbaẹbho ọsi Sidon wo manman fe. Asabọmiẹn, agbaẹbho ọsi Izrẹl da wo kie manman fe ranmhude Jezebel nin Ahab re bhi amhẹn. Ọkpakinọn, ọ da yẹ re ibhokhan Izrẹl rẹ manman ha lu emhin ebe da iJehova. Ẹbọ natiọle Baal, ọle Jezebel ga. Bhiriọ,  ọle da yẹ si Ahab ọbhọ nin ọle lu ọle nin ọrebhe ha ga ọne ẹbọ nan. Ele ki ha gboghẹ yẹ re imọn nesele zọese bhi uwa oga nin ele da ga ọne ẹbọ nan. Akhasẹ nesi Jehova rebhe da wo ha ribhi okhẹnan bhi obọ iJezebel ẹghe nin ọdọ ọle nin Ahab rẹ ha yi ojie. Ọle bhọ da gbono ene bunbun bhi ẹwẹ ele a. (1 Ki. 18:13) Ahab tobọle “wo manman lu ọbe bhi ẹlo nọnsi Jehova gbera ọrebhe ne ka ọle nyẹnlẹn.” (1 Ki. 16:30) Jehova wo ha daghe emhin ebe nin Ahab bi Jezebel ha lu. Ranmhude Osẹ nọn fuẹ-ẹkẹ-nẹ-ẹdẹ Jehova khin, ọle da ji Elijah nin akhasẹ nin ọle dọ sekha nin ẹbho nesọle. Elijah da taman ele nin ele fi uwedẹ iẹnlẹn nọnsele denọ beji ẹghe sẹyẹ ribhọ. Ọkpakinọn, Ahab bi Jezebel bha kaehọ.

4. Be iJehova yọle ọle dẹ lu da Ahab? Be Ahab ki rẹ lu emhin yẹ?

⁴ Akizẹbue, Jehova da zẹ emhin nin ọle ha lu. Ọle da je Elijah bu Ahab bi Jezebel, nin ọle dọ taman ele ebi Ọle ha rẹ re oya nin ele yẹ. Osẹnobulua da yọle ghe, a dẹ fuẹn ọrebhe ne ribhi azagba-uwa nọnsele a. Ọne ẹmhọn nan da wo manman rẹso Ahab. Ọ da wo han-ilo ghe, Ahab nọn mhọn okpẹhio da wo degbere.​—1 Ki. 21:19-29.

5-6. Be rẹman ghe Ahab bha gene fidenọ?

⁵ Arẹmiẹn Ahab degbere ranmhude ebi Elijah taman ọlẹn, uwedẹ nin ọle kie rẹ lu emhin bha rẹman ghe ọle gene fidenọ. Ọle bha dọnmhegbe rẹ re ọkpẹnlẹn ọbhi oga ọsi Baal ẹghe nin ọle rẹ ha gbẹloghe. Ọle bhọ bha rẹkpa ene ẹbho rẹ ha ga iJehova. Emhin eso yẹ ribhọ nin Ahab lu nọn rẹman ghe ọle bha gene fidenọ.

⁶ Akizẹbue, Ahab da taman iJehoshaphat nin Ojie ọsi Judah nin ọle dọ deba ọle khọn ibhokhan Syria. Ranmhude ojie nọn mhẹn, nọn yẹ mun udu nyan iJehova Jehoshaphat khin, ọle da taman Ahab nin ele ka dọ nọọn akhasẹ nọnsi Jehova ebi ele ha lu yẹ ọkuẹsẹ ele dọ khọnlẹn. Ahab bha rẹ guanọ nin ọle lu iriọ. Ọle da yọle: “Okpea ọkpa sẹyẹ ribhọ nin mhan ha sabọ na bhi obọ ọle lẹn ebi Jehova tayẹ; sokpan, ẹmhọn ọlẹn izẹwẹ yẹẹ mẹn, ranmhude ọle igbo kha akhasẹ ne mhẹn rẹji mẹn, emhin ne imhẹn ọkpa.” Ọrẹyiriọ, ele da dọ nọọn Micaiah nin akhasẹ nọnsi Jehova ebi ele ha lu yẹ. Beji Ahab gene ta, ọne akhasẹ nọnsi Jehova da taman ọlẹn ghe, emhin ọbe ha ruan ọlẹn bhi ọne okhọnlẹn. Ọ rẹ khẹke nin ọnan re Ahab fidenọ, yẹ bhii Jehova nin ọle rẹhunmhan ọlẹn. Sokpan, ọle bha lu iriọ. Ọle da mun ọne akhasẹ fiọbhi ighan. (1 Ki. 22:7-9, 23, 27) Arẹmiẹn Ahab mun ọne akhasẹ ọbhi ighan, emhin nin ọne akhasẹ tale da yẹ munsẹ. Ele ki yo ọne okhọnlẹn, a da gene gbe Ahab a.​—1 Ki. 22:34-38.

7. Unan ọria nela Jehova yọle Ahab khin ẹghe nin ọle rẹ yu fo?

⁷ Ahab ki yu fo, Jehova da rẹman ẹlo nin ọle rẹ ghe ọle. Be ọle rẹ re ọnan man yẹ? Ẹghe nin Jehoshaphat nin Ojie ki rẹ miuhọnmhọn rẹ sẹbhi uwa, Jehova da je iJehu nin akhasẹ nin ọle dọ taman ọlẹn ghe, ọle bha lu nọnsẹn nin ọle rẹ dọ rẹkpa Ahab. Jehu da taman ọlẹn yọle: “Ọ be khẹke nin uwẹ ha rẹkpa ọria ọbe, yẹ ha hoẹmhọn ẹbho ne he iJehova?” (2 Chron. 19:1, 2) Riale ghe: Sade Ahab gene fidenọ nọn, Jehu nin akhasẹ ha be rẹ tale ghe, ọria ọbe nọn bha hoẹmhọn iJehova ọle khin? Bhi ọsi ẹmhọanta, arẹmiẹn Ahab lu akhiẹ ọbhi emhin ebe nin ọle lu, ọle bha rẹman ghe ọle gene fidenọ.

8. Be imhan luẹ bhi okha ọsi Ahab?

⁸ Be imhan miẹn luẹ bhi okha ọsi Ahab? Ẹghe nin Elijah rẹ taman Ahab ghe, a dẹ re oya nin azagba-uwa nọnsọle, Ahab da degbere. Ọle wo rẹ lu nọnsẹn nin ọle rẹ lu ọnan. Akizẹbue, emhin nin ọle lu da rẹman ghe ọle bha gene fidenọ. Bhiriọ, nin ọria rẹ fidenọ gbera nin ọle rẹ lu akhiẹ ọbhi emhin ebe nin ọle lu. Bha ji mhan zilo nyan okha ọbhebhe nọn ha rẹkpa mhan rẹ lẹn ebi a re ọle ta nin ọria rẹ gene fidenọ.

9. Unan ojie nela Manasseh ha khin?

⁹ Ebe sẹbhi ikpe iyisẹn eva ki gbera, Manasseh da kiẹn ojie ọsi Judah. Asabọmiẹn emhin ebe nin ọle bhọ lu khọ nẹ ọsi Ahab. Baibo da yọle ghe, ọle da wo manman lu emhin ebe rẹ rahiẹ iJehova. (2 Chron. 33:1-9) Manasseh da bọn ukhuo-izọese kẹkẹ nan da ga osẹ ohoghe. Ọle da yẹ kanọ ẹbọ mun ọbhi uwa oga nọnsi Jehova. Ọne ẹbọ nan sabọ rẹ mundia nin iga-ẹbọ nan rẹ lu ilọnmhọn oghẹ. Ọle da ha lu ilọnmhọn idunan bi ilọnmhọn ikpẹbo. Ọle da yẹ wo manman ha gbono ẹbho a ne bha lẹn-ọkpa-lẹn-eva. Ọle da lu ọnan sẹbhọ ghe, ọle da ha tuẹ imọn nesọle a bhi eranlẹn, rẹ zọese ji ẹbọ.​—2 Ki. 21:6, 7, 10, 11, 16.

10. Be iJehova rẹ re oya nin Manasseh yẹ? Be iManasseh ki rẹ lu emhin yẹ?

¹⁰ Bọsi Ahab, Manasseh wo gene wo bhi uhọnmhọn. Ọle bha re ehọ ọbhi adia nin Jehova na bhi obọ ene akhasẹ nesọle ha re nanlẹn. Bhi ọkike ọle, “Jehova da lu ọle nin ene mun ọkalo bhi eyokhọnlẹn nesi As·syrʹi·a mun okhọnlẹn bu [Judah]. Bhiriọ, ele da mun Ma·nasʹseh, ele da re isanhan mun ọlẹn, yẹ re ighan ọsi oze rẹ gba ọle. Ele da mun ọlẹn ha khian iBabylon.” Asabọmiẹn Manasseh wo manman ha ria ẹmhọn emhin nin ọle lu ẹghe nin ọle rẹ ha ribhi ighan bhi Babylon. “Ọle da sẹyẹ wo manman ha degbere bhi ẹlo ọsi Osẹnobulua nọnsi aba ọle nin odede.” Ọle bhọ da yẹ lu gbera iriọ. “Ọle da bhii Jehova nin Osẹnobulua nọnsọle nin Ọle mhọn itohan da ọle.” Bhi ọsi ẹmhọanta, Manasseh da wo ha nan erọnmhọn ji Ọle. Ọne okpea nọn imhẹn nan da wo ha fidenọ. Ọle da munhẹn ha ghe iJehova bii Osẹnobulua nọnsọle. Ọle da sẹyẹ wo ha nan erọnmhọn ji ọle ẹghe rebhe.​—2 Chron. 33:10-13.

11. Beji 2 Chronicles 33:15, 16 rẹman, be iManasseh rẹ rẹman yẹ ghe ọle gene fidenọ?

¹¹ Akizẹbue, Jehova da wanniẹn erọnmhọn nọnsi Manasseh. Ọle daghe Manasseh gene fidenọ ranmhude emhin kẹkẹ nin ọle ha nan bhi erọnmhọn ji Ọle. Bhiriọ, Jehova da rẹhunmhan iManasseh, yẹ re ọne isẹhoa nanlẹn rẹ kie kiẹn ojie. Manasseh da wo manman dọnmhegbe rẹman ghe ọle gene fidenọ. Ọle da lu emhin nin Ahab bha lu. Ọle da fi uwedẹ iẹnlẹn nọnsọle denọ. Ọle da khọn oga ohoghe, yẹ taman ene ẹbho nin ele ha ga iJehova. (Tie 2 Chronicles 33:15, 16.) Izebhudu bi urẹọbhọ nin Manasseh ha mhọnlẹn rẹkpa ọle rẹ sabọ lu ọnan. Ranmhude, ọkuẹsẹ ọle fidenọ, ọle wo ha yi ijiẹmhin ebe rẹji azagba-uwa nọnsọle, ene ijie, bi ẹbho nesọle bhi ikpe ne bunbun. Ọkpakinọn, ẹghe nin Manasseh ki rẹ dọmanlẹn, ọle da dọnmhegbe hẹnhẹn emhin eso nin ọle bha lu nọnsẹn. Akizẹbue, Josiah nin eyẹ nọnsọle da dọ kiẹn ojie. Asabọmiẹn ijiẹmhin esili nọnsọle rẹkpa Josiah ha yi ojie nọn mhẹn.​—2 Ki. 22:1, 2.

12. Be imhan miẹn luẹ bhi okha ọsi Manasseh?

¹² Be bhọ mhan ha sabọ miẹn luẹ bhi okha ọsi  Manasseh? Ọle da degbere. Sẹyẹ, ọle da bhii Osẹnobulua nin ọle mhọn itohan da ọle. Ọle da sẹyẹ fi uwedẹ iẹnlẹn nọnsọle denọ. Ọle da dọnmhegbe rẹ hẹnhẹn emhin nin ọle bha lu nọnsẹn. Ọle da yẹ dọnmhegbe ha ga iJehova, yẹ rẹkpa ẹbho rẹ lu iriọ. Okha ọsi Manasseh rẹkpa ẹbho ne manman lu emhin ebe rẹ lẹn ghe, ele dẹ sabọ fidenọ. Ebe sunu ji Manasseh yẹ rẹkpa mhan rẹ lẹn ghe, Osẹnobulua nọn mhẹn iJehova khin, ghe ọle muegbe nin ọle rẹ rẹhunmhan mhan. (Ps. 86:5) Jehova dẹ rẹhunmhan ẹbho ne gene fidenọ.

13. Sounun bhi arẹkhọkhọ nọn rẹman ebi a re ọle ta nin ọria rẹ gene fidenọ.

¹³ Ọ iyi akhiẹ ọkpa Manasseh lu ọbhi emhin ebe nin ọle lu. Ọnan man mhan emhin kpataki rẹji ebi a re ọle ta nin ọria rẹ gene fidenọ. Bha ji mhan fẹ ọne arẹkhọkhọ nan ghe. Ji a man yọle ghe, uwẹ dọ dẹ ibrẹdi bhi eji a da khiẹn ọlẹn. Uwẹ ki sẹbhi enin, ọne ọria nọn khiẹn ọne ibrẹdi bha re ibrẹdi nin uwẹ. Ọle da re ẹkẹn-ọkhọ nin uwẹ. Uwẹ dẹ be ha ghọnghọn? Hiehie. Ahamiẹn ọne ọria nọn khiẹn ọne ibrẹdi taman uwẹ ẹkẹn-ọkhọ deba emhin nan rẹ lu ọne ibrẹdi, ọ dẹ be yẹẹ uwẹ rẹ dẹ ọle? Eye. Iriọ yẹ nọn. Jehova guanọ nin eria ne lu emhin ebe gene fidenọ. Emhin nọn mhẹn nọn sade ọria nọn lu emhin ebe lu akhiẹ ọbhi emhin ebe nin ọle lu. Ọnan deba emhin nin ọle ha lu, nin ọle da sabọ fidenọ. Sokpan, ọnan bha sẹ. Emhin ọbhebhe nela ọkhẹke nin ọle lu? Mhan dẹ luẹ ọnan bhi okha nin Jesu tẹmhọnlẹn.

14. Bhi okha ọsi ọmọn-nọn-fuẹn-uku nin Jesu tẹmhọnlẹn, be ọne ọmọn okpea rẹ rẹman yẹ ghe, ọle munhẹn ha fidenọ?

¹⁴ Jesu da gbokha ọsi ọmọn-nọn-fuẹn-uku bhi Luke 15:11-32. Ọne okha nan dẹ sabọ re izebhudu nin mhan. Ọne ọmọn okpea da sọtẹ da aba ọle, yẹ kpanọ bhi uwa ha khian agbaẹbho nọn manman ree. Bhi enin, ọle da ha nyẹn iẹnlẹn esankan. Ẹghe nin emhin ki rẹ kaka mun ọlẹn, ọle da dotua ria eria nyan emhin nin ọle zẹ rẹ lu. Ọle da dọ kere ghe, iẹnlẹn wo mhẹn nanlẹn ẹghe nin ọle rẹ ha ribhi isi aba ọle. Jesu da yọle ghe, ẹwanlẹn da dọ gba nin ọne usẹn okpea nan. Ọle da zẹ rẹ fikie uwa, yẹ taman aba ọle nin ọle rẹhunmhan ọlẹn. Emhin nọn lu uhọnmhọn-emhin nọn, nin ọne ọmọn rẹ dọ lẹn kere ghe, emhin nin ọle zẹ rẹ lu bha gba. Ọkpakinọn, ọ iyi ọnan ọkpa ọkhẹke nin ọle lu. Ọkhẹke nin ọle fi uwedẹ iẹnlẹn nọnsọle denọ.

15. Be ọmọn-nọn-fuẹn-uku nin Jesu tẹmhọnlẹn rẹ rẹman yẹ ghe ọle gene fidenọ?

¹⁵ Ọne ọmọn-nọn-fuẹn-uku da rẹman ghe, ọle gene fidenọ bhi emhin ebe nin ọle lu. Ọle da kpanọ bhi eje manman ree nin ọle da nyẹnlẹn re ha khian uwa. Ọle ki sẹbhi uwa, ọle da taman aba ọle yọle: “Imẹn lu olukhọ da okhun bi uwẹ. Mẹn bha yẹ sẹ ọnan ha tie ọle ọmọn nọnsẹ.” (Luke 15:21) Uwedẹ nin ọne okpea nan rẹ rẹman ghe ọle gene lu emhin ebe, da rẹman ghe, ọle guanọ nin ọle fikie bu iJehova re. Ọle da yẹ lẹn sẹbhọ ghe, emhin nin ọle lu wo ba aba ọle bhi egbe. Ọle da muegbe nin ọle rẹ lu  emhin nọn ha kie re ọle deba aba ọle ha mhọn ikolu nọn ziẹnlẹn. Ọle bhọ da yọle ghe, nin aba ọle re ọle kiẹn ọkpa bhi ikpea ne wẹnna nanlẹn. (Luke 15:19) Ọ iyi izebhudu ọkpa ọne okha nan ha re nin mhan. Adia ne ribhọ dẹ rẹkpa ene ewanlẹn bhi agbotu rẹ lẹn si ọria nọn lu emhin ebe nọn kaka gene fidenọ.

16. Be ha sabọ re ọle nọghọ ene ewanlẹn rẹ lẹn si ọria nọn lu emhin ebe gene fidenọ?

¹⁶ Ọ iyi emhin nọn lẹkhẹ nin ene ewanlẹn rẹ lẹn si ọria nọn lu emhin ebe nọn kaka gene fidenọ. Bezẹle? Ranmhude ele isabọ lẹn ebe ribhi ọkhọle nọnsi ọria. Bhiriọ, ọkhẹke nin ele gbẹlokotọ ha fẹ uwedẹ nin ọne obhio mhan rẹ ha lu emhin nin ele rẹ lẹn si ọle gene fidenọ. Ẹgheso, asabọmiẹn ranmhude emhin ebe nin ọria lu wo manman khọ bhi ẹlo, ene ewanlẹn nan je bu ọle ida rẹọbhọ ghe, ọle gene fidenọ.

17. (a) Ijiẹmhin nela rẹman ghe, ọria ha gheghe lu akhiẹ ọbhi emhin ebe nin ọle lu bha rẹman ghe ọle gene fidenọ? (b) Beji 2 Corinthians 7:11 rẹman, be ọria nọn lu emhin ebe ha lu nin ọle rẹ rẹman ghe ọle gene fidenọ?

¹⁷ Bha ji mhan fẹ ijiẹmhin ọkpa ghe. Bhi ikpe ne bunbun, obhio mhan nin okpea da wo ha gboghẹ. Ọle bha guanọ urẹkpa. Sokpan, ọle da gbegue ọne emhin ebe nan, nin okhuo ọle, imọẹ ọle, bi ene ewanlẹn bhi agbotu hẹi lẹn. Ọkpakinọn, ene ewanlẹn da lẹn ebi ọle lu. Ẹghe nin ene ewanlẹn rẹ taman ọlẹn emhin nin ọle lu, ọle da miẹnkue, yẹ lu bọsi ghe, ọne emhin ebe manman ba ọle bhi egbe. Sokpan, ọnan be rẹman ghe ọle gene fidenọ? Eye. Ọ iyi uwedẹ nin ọle rẹ lu akhiẹ ene ewanlẹn ne mhọn obọ bhi ọne ẹmhọn ha wo ghe rẹ bhohiẹn, ranmhude ọle bha dobọ lu ọne emhin ebe nan osukpa. Ọkpakinọn, emhin ebe nin ọle wo lu na bhi ẹkẹ ikpe ne bunbun nọn. Ọ iyi ọle tobọle dọ re egbe ọle ka. Sokpan, ọria nọn lẹn emhin ebe nin ọle lu dọ taman ene ewanlẹn. Bhiriọ, ọkhẹke nin ene ewanlẹn daghe emhin nọn rẹman ghe, ọne ọria nan gene fidenọ bhi uwedẹ nin ọle rẹ ria eria, ebi emhin dia ọle yẹ bhi egbe, bi uwedẹ nin ọle rẹ lu emhin. (Tie 2 Corinthians 7:11.) Ọ sabọ rẹ re ẹghe nin ọle rẹ lu emhin ne ha rẹman ghe ọle gene fidenọ. Ẹmhọanta nọn ghe, a dẹ khu ọle bhi agbotu bhi ẹgheso.​—1 Cor. 5:11-13; 6:9, 10.

18. Be ọria nan khu bhi agbotu ha rẹ rẹman yẹ ghe ọle gene fidenọ? Be ha sunu sade ọle gene fidenọ?

¹⁸ Nin ọria nan khu bhi agbotu rẹ rẹman ghe ọle gene fidenọ, ọkhẹke nin ọle ha vae bhi ikolo oga ẹghe rebhe. Ọ yẹ khẹke nin ọle re obọ rẹkhan adia ọsi ene ewanlẹn nin ọle rẹ ha nan erọnmhọn yẹ luẹ iBaibo ẹghe rebhe. Ọle ki dọnmhegbe rẹban emhin ne ha kie re ọle lu emhin ebe. Ọle ha dọnmhegbe fidenọ bhi emhin ebe nin ọle lu, Jehova ki rẹhunmhan ọlẹn. Sẹyẹ, ene ewanlẹn ki re ọle kiere bhi agbotu. Bhi ọsi ẹmhọanta, ahamiẹn ene ewanlẹn fẹghe si ọria nọn lu emhin ebe gene fidenọ, ele dẹ ka fẹ idia nọn re ọne ọria lu ọne emhin ebe. Bhiriọ, ele ki lẹn uwedẹ nọn khẹke nin ele ha rẹ re ọne ẹmhọn khian.

19. Be a re ọle ta nin ọria rẹ gene fidenọ? (Ezekiel 33:14-16)

 ¹⁹ Mhan dọ luẹ kere ghe, nin ọria rẹ rẹman ghe ọle gene fidenọ, gbera nin ọle rẹ gheghe lu akhiẹ ọbhi emhin ebe nọn kaka nin ọle lu. Ọkhẹke nin ọle fi uwedẹ nin ọle rẹ ria eria, bi uwedẹ nin ọle rẹ lu emhin denọ. Ọ yẹ khẹke nin ọle ha lu emhin nin ọle rẹ rẹman ghe ọle gene fidenọ. Ọnan rẹman ghe, ọle dẹ re obọ sibhi emhin ebe nin ọle lu re, yẹ dọ ha lu emhin ne ti Jehova bhọ. (Tie Ezekiel 33:14-16.) Emhin nọn lu uhọnmhọn-emhin nẹ nin ọria nọn lu emhin ebe ha lu hi, nin ọle kie rẹ deba iJehova ha mhọn ikolu nọn ziẹnlẹn.

20-21. Be imhan ha rẹ sabọ rẹkpa ọria nọn lu emhin ebe nọn kaka yẹ?

²⁰ Jesu ji mhan lẹn emhin kpataki nọn deba ebezẹle nin ọle da ha tẹmhọn Osẹnobulua ẹghe nin ọle rẹ yọle: “Eria ne bha khia mẹn dọ tie nin ele fidenọ.” (Luke 5:32) Ọ yẹ khẹke nin mhan re egbe khọkhọ iJesu bhi ọne uwedẹ nan. Be imhan ha lu yẹ, sade mhan lẹn sẹbhọ ghe, ọmọẹ mhan lu emhin ebe nọn manman kaka?

²¹ Mhan ilu ọmọẹ mhan nọnsẹn sade mhan bha dọ taman ene ewanlẹn emhin ebe nin ọle lu. Mhan ida sabọ re ọne emhin ebe he, ranmhude, Jehova daghe emhin rebhe ne sunu. (Prov. 5:21, 22; 28:13) Uwẹ dẹ sabọ rẹkpa ọmọẹ ẹ sade uwẹ taman ọlẹn ghe, ene ewanlẹn bhi agbotu guanọ nin ele rẹkpa ọle. Ahamiẹn ọmọẹ ẹ bha ka dọ taman ene ewanlẹn emhin ebe nin ọle lu, ọkhẹke nin uwẹ dọ re ọle ka man ene ewanlẹn. Uwẹ ha lu ọnan, uwẹ ki rẹman ghe uwẹ gene ha guanọ nin uwẹ rẹkpa ọle, ranmhude, ikolu nin ọle bi Jehova ko mhọnlẹn ribhi okhẹnan.

22. Be imhan ha zilo nyan bhi uhọnmhọn-ọta nọn ki sẹ ọle bhi egbe?

²² Ahamiẹn ene ewanlẹn khu ọria nọn mọn da lu emhin ebe nọn kaka bhi agbotu, ọ be rẹman ghe ele bha mhọn itohan da ọle? Bhi uhọnmhọn-ọta nọn ki sẹ ọle bhi egbe, mhan dẹ zilo nyan ebi Jehova rẹ re itohan dia eria ne lu emhin ebe yẹ, bi ebi mhan ha yẹ rẹ re egbe khọkhọ ọle.