1. Bezẹle nọn da manman ti mhan bhọ nin mhan rẹ ha yi Esali Jehova?

 O WO re imhan ghọnghọn rẹ ha yi Esali Jehova. Ọ yẹ wo re imhan hio! Uwedẹ ọkpa nin mhan rẹ rẹman ghe Esali Jehova mhan khin hi, sade mhan dọ lu iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua. Ọ wo re imhan ghọnghọn sade mhan sabọ rẹkpa ọria nọn ‘muegbe nin ọle rẹ nyẹnlẹn bhi uwedẹ nin ọle ha da miẹn aribhọ’ vae dọ ha ga iJehova. (Acts 13:48) Inian Jesu yẹ rẹ wo manman ha ghọnghọn ẹghe nin edibo nesọle rẹ vae dọ taman ọlẹn emhin esili nin ele miẹn bhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua.​—Luke 10:1, 17, 21.

2. Be imhan ha rẹ rẹman yẹ ghe, mhan ire obọ ikpẹghẹdẹ mun iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua nin mhan lu?

² Mhan ire obọ ikpẹghẹdẹ rẹ mun iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua nin mhan lu. Paul nin odibo da taman iTimothy yọle: “Gbẹlokotọ bhi egbe nọnsẹ bi uwedẹ nin uwẹ rẹ man emhin.” Paul da yẹ yọle: “Uwẹ ha lu iriọ, uwẹ ki miẹn egbe ẹ bi ẹbho ne ka uwẹ ehọ fan.” (1 Tim. 4:16) Bhiriọ, iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua nin mhan lu, miẹn iẹnlẹn ọsi ẹbho fan. Mhan gbẹlokotọ bhi uwedẹ nin mhan rẹ lu emhin, ranmhude ẹbho ne da nyẹnlẹn bhi Agbejele nọnsi Osẹnobulua mhan khin. Mhan guanọ nin mhan ha lu emhin nọn ha re ogẹn ji Jehova ẹghe rebhe, yẹ rẹman ghe, mhan lu rẹkhan ẹmhọn Osẹnobulua nin mhan taman ẹbho. (Phil. 1:27) Mhan rẹman ghe, mhan ‘gbẹlokotọ bhi uwedẹ nin mhan rẹ man emhin,’ sade mhan muegbe ọbhi otọ mhan kuẹ dọ tẹmhọn Osẹnobulua man ẹbho, bi sade mhan bhii Jehova nin ọle rẹkpa mhan ọkuẹsẹ mhan dọ tẹmhọn ọlẹn man ẹbho.

3. Ẹbho rebhe ha be ka mhan ehọ sade mhan tẹmhọn Osẹnobulua man ele? Re ijiẹmhin man.

³ Aharẹmiẹn mhan manman dọnmhegbe rẹ tẹmhọn Osẹnobulua man ẹbho, asabọmiẹn ikpeta ẹbho da kaehọ. Bha ji mhan fẹ okha ọsi obhio mhan natiọle Georg Lindal ghe, nin ọle ọkpa wo ha tẹmhọn Osẹnobulua bhi agbaẹbho ọsi Iceland rẹ na bhi 1929 rẹ  sẹbhi 1947. Ọle wo manman gha ebe ne bunbun nesẹmhan ne ẹbho. Ọkpakinọn, a bha miẹn ọria bhi ẹwẹ ene ẹbho nan nọn dọ kiẹn Ọsali Jehova. Ọle da yọle: “Inian ọ diabe ghe, ẹkẹ ọne uhọnmhunje bha fu eso hiehie. Sẹyẹ, ọ iti ene bunbun bhọ rẹ kaehọ.” Arẹmiẹn a je ibhio mhan ne yo isiku iGiliẹd ha khian ọne agbaẹbho nin ele dọ ha lu iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua bhi enin, ikpe isinlin da gbera, ọkuẹsẹ ẹbho eso bhi ọne agbaẹbho dọ re egbe guẹ nin Jehova yẹ mianmẹn. *

4. Be emhin ha sabọ dia mhan bhi egbe yẹ sade ẹbho bha ka re ehọ ọbhi ẹmhọn Osẹnobulua nin mhan ta?

⁴ Ọ manman ba mhan bhi egbe sade ẹbho bha guanọ nin ele luẹ iBaibo. Emhin sabọ rẹ dia mhan bhi egbe beji ọ dia iPaul bhi egbe. Ọle bha zẹwẹ ha ghọnghọn, ranmhude ibhokhan iJew ne bunbun bha guanọ nin ele rẹọbhọ ghe, Jesu hi ọne iMezaya nan ve ive ọle. (Rom. 9:1-3) Asabọmiẹn uwẹ wo ha dọnmhegbe nin uwẹ rẹ rẹkpa ọria nin uwẹ man ọlẹn iBaibo, yẹ nan erọnmhọn ji ọle. Ọrẹyiriọ, ọle bha ka re obọ rẹkhan emhin nin ọle luẹ. Bhiriọ, ọ da khẹke nin uwẹ zobọ bhi ọne iluẹmhin. La, asabọmiẹn uwẹ bha sẹ zẹwẹ rẹkpa ọria rẹ dọ mianmẹn. Bhiriọ, ọ be khẹke nin uwẹ ji ọkhọle ha gbe uwẹ asan, la ha riale ghe, Jehova bha nan erọnmhọn ọbhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua nin uwẹ lu? Bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan, mhan dẹ re ewanniẹn ọbhi ene inọnta eva nan: (1) Be rẹman ghe iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua nin mhan lu wo lu re alo? (2) Be ọkhẹke nin mhan ha mhọn bhi ọkhọle sade mhan tẹmhọn Osẹnobulua man ẹbho?

5. Bezẹle nin iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua nin mhan lu ida wo ha de odẹ re beji mhan guanọ ọle le ẹghe rebhe?

⁵ Baibo yọle ghe, ‘emhin rebhe nin ọria nọn lu iho nọnsi Osẹnobulua lu ki kiọnlẹn.’ (Ps. 1:3) Ọrẹyiriọ, ọnan bha rẹman ghe, emhin rebhe nin mhan lu nin Jehova dẹ wo ha de odẹ re beji mhan guanọ ọle le. Mhan rebhe bhi ọne agbọn nan wo miẹn ọnọghọ bhi iẹnlẹn ranmhude ọ bha gba nin mhan fo. (Job 14:1) Ẹbho ne bha hoẹmhọn mhan sabọ rẹ mun idobolo ọbhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua nin mhan lu. (1 Cor. 16:9; 1 Thess. 2:18) Bhiriọ, be iJehova rẹ lẹn yẹ si mhan lu re alo bhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua nin mhan lu? Bha ji mhan fẹ adia eso ghe bhi Baibo ne ha rẹkpa mhan rẹ re ewanniẹn ọbhi ọne inọnta nan.

6. Be re ẹsọn nin man miẹn nin Jehova ti ọle bhọ?

⁶ Jehova daghe uwedẹ nin mhan rẹ ha dọnmhegbe yẹ ziẹngbe. Ẹmhọn mhan ti Jehova bhọ sade mhan re ọhubhudu rẹ ha tẹmhọn ọlẹn man ẹbho ranmhude mhan hoẹmhọn ọlẹn, aharẹmiẹn ẹbho bha guanọ nin ele ka mhan ehọ. Paul da gbẹn yọle: “Osẹnobulua ilu emhin nọn bha gba. Ọle ida yele iwẹnna nọnsẹbha a bi oyẹẹ nin bha mhọn da elin nọnsọle nin bha rẹ rẹkpa ene khiale, sẹyẹ ha rẹkpa ele.” (Heb. 6:10) Jehova ida yele ẹsọn nin mhan miẹn nanlẹn an, bi oyẹẹ nin mhan mhọn da ọle, aharẹmiẹn mhan bha sẹ sabọ rẹkpa ọria dọ mianmẹn. Bhiriọ, ọta nin Paul taman ibhokhan iCorinth nọn yọle: “Bha ida miẹn ọne ẹsọn ọsi Ebeanlẹn nọnsẹmhan kua,” dẹ yẹ munsẹ bhi egbe mhan, aharẹmiẹn ẹsọn nin mhan miẹn  nin Jehova bha de odẹ re beji mhan guanọ ọle le.​—1 Cor. 15:58.

7. Be imhan luẹle bhi ebi Paul nin odibo tale rẹji iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua nin ọle lu?

⁷ Paul nin odibo wo ha lu re alo bhi iwẹnna imisiọnari nin ọle ha lu. Ọle da yẹ mun agbotu gbọ bhi agbaẹbho ne bunbun. Ọkpakinọn, ẹghe nin ẹbho eso rẹ re unun ha riia ọle a, yẹ ha taman ọlẹn ghe ọle isabọ man emhin nọnsẹn, ọle bha ha taman ele ẹbho ne bunbun nin ọle rẹkpa kiẹn iKristiẹn. Sokpan, ene ha guanọ nin ele rẹman iPaul ghe ele khua okhun gbera ọle, ọle da ji ele lẹn ghe, ebi ele ta iyi ẹmhọanta. Bhiriọ, ọle da yọle: “Imẹn bhọ hi ọnọn wẹnna nin Kristi nẹ.” (2 Cor. 11:23) Bọsi Paul, mhan ha mhọnlẹn bhi ọkhọle ghe, uwedẹ nin mhan rẹ ha wẹnna kaka yẹ ziẹngbe lu uhọnmhọn-emhin nẹ bhi ẹlo nọnsi Jehova.

8. Be ọkhẹke nin mhan yere rẹji iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua nin mhan lu?

⁸ Iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua nin mhan lu ti Jehova bhọ. Jesu da je edibo nesọle ne bun sẹbhi itue 70 dagbare, nin ele dọ tẹmhọn Agbejele nọnsi Osẹnobulua man ẹbho. Ele ki yo vae, ele da wo manman ha ghọnghọn. Bezẹle nin ele da wo re iriọ manman ha ghọnghọn? Ele da yọle: “Ene ẹlinmhin ebe bhọ da deuhọnmhọnre nin mhan beji mhan noo elin nọnsẹ.” Ọkpakinọn, Jesu da dia iria-eria nọnsele. Ọle da taman ele yọle: “Bha hẹi ha ghọnghọn ranmhude ene ẹlinmhin de uhọnmhọn re nin bha, ọkpakinọn, bha ha ghọnghọn ranmhude a gbẹn elin nọnsẹbha ọbhi okhun.” (Luke 10:17-20) Jesu lẹnmhin ghe, ọ iyi inian emhin ha wo ha dia nin ele bhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua nin ele lu ẹghe rebhe. Bhi ọsi ẹmhọanta, mhan bha lẹn eka itue ne dọ kiẹn iKristiẹn bhi ẹwẹ ẹbho ne ka ene edibo nesi Jesu ehọ. Ọkhẹke nin ene edibo lẹn sẹbhọ ghe, ọ iyi sade ẹbho ka ele ehọ ọkpa ha re ele ha ghọnghọn. Sokpan, ebe ha manman re ele ha ghọnghọn hi, sade ele lẹn sẹbhọ ghe, ẹmhọn ele ti Jehova bhọ beji ele rẹ ha wẹnna kaka miẹnsọn nin ọle mun nin ele.

9. Beji Galatians 6:7-9 rẹman, elele nela mhan ha miẹn sade mhan bha ji egbe lọ mhan bhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua nin mhan lu?

⁹ Ahamiẹn mhan re iziẹngbe rẹ ha tẹmhọn Osẹnobulua, mhan ki miẹn iẹnlẹn ighegheghe. Ahamiẹn mhan wo manman dọnmhegbe ha tẹmhọn Osẹnobulua yẹ man ẹbho emhin, ẹlinmhin nọn khiale nọnsi Osẹnobulua mhan re otọ nan rẹ ha wẹnna bhi egbe mhan. Ahamiẹn mhan bha ji egbe lọ mhan, Jehova vele ghe, ọle dẹ re iẹnlẹn ọsi ighegheghe nin mhan aharẹmiẹn mhan bha sabọ rẹkpa ọria dọ mianmẹn.​—Tie Galatians 6:​7-9.

10. Bezẹle nin ẹbho eso da kaehọ sade mhan tẹmhọn Osẹnobulua man ele? Bezẹle nin ẹbho eso ida kaehọ?

¹⁰ Ẹbho ha tobele zẹ si ele dẹ miẹn ẹmhọanta nin mhan taman ele ọbhi egbe, la ele ida lu iriọ. Jesu da re ọnan man bhi okha ọsi ọmungbo nọn kọ ikpẹ ọbhi otọ kẹkẹ. Sokpan, ọne ọle kọ bhi otọ nọn mhẹn ọkpa kiọnlẹn. (Luke 8:5-8) Jesu da yọle ghe, ene otọ nan kọ emhin ọi mundia nin ẹbho ne re uwedẹ kẹkẹ rẹ miẹn ọta nọnsi Osẹnobulua ọbhi egbe. (Luke 8:11-15) Bọsi ọne ọria nọn kọ emhin, ọ iribhi obọ mhan rẹ lẹn ọria nọn ha vae dọ ga iJehova bhi ẹwẹ ene imhan tẹmhọn Osẹnobulua man. Ọkpakinọn, ẹsọn nọnsẹmhan hi nin mhan rẹ wo ha tẹmhọn Agbejele nọnsi Osẹnobulua man ẹbho. Paul nin odibo da yọle ghe, ọdeọde dẹ miẹn ihaosa nọnsọle beji ọle rẹ wẹnna. Ọ iyi elele nọn na bhi iwẹnna nọnsọle vae.​—1 Cor. 3:8.

11. Bezẹle nin ẹmhọn iNoah da wo ha ti Jehova bhọ arẹmiẹn ẹbho bha ka ọle ehọ? (Fẹ adudu nọn ribhi odalo ọne ebe nan ghe.)

¹¹ Ọ iyi ẹbho rebhe re ehọ ọbhi ẹmhọn Osẹnobulua nin eguọmhandia nesi Jehova ta bhi ẹghe ẹdẹlẹ. Bhi ọsi ijiẹmhin, asabọmiẹn ebe gbera ikpe 40, la 50, ọle Noah tẹmhọn Osẹnobulua na. (2 Pet. 2:5) Iriọ a ha da miẹn ghe, ọle wo ha mhọnlẹn bhi ọkhọle ghe, ẹbho dẹ re ehọ ọbhi  ẹmhọn Osẹnobulua nin ọle ha taman ele. Ọkpakinọn, Jehova bha yọle ghe ọnan dẹ sunu. Bhiriọ, ẹghe nin Osẹnobulua rẹ taman Noah nin ọle kanọ okọ, ọle da taman ọlẹn yọle: “Uwẹ ha nabhi ẹkẹ ọne okọ, uwẹ, imọn nesẹ, amhẹn uwẹ, bi amhẹn imọn nesẹ.” (Gen. 6:18) Ẹghe nin Jehova rẹ taman ọlẹn ebi okọ nin ọle ha kanọ ha kpọnọ sẹ yẹ, Noah sabọ rẹ ha mhọnlẹn bhi ọkhọle ghe, ọ iyi ẹbho rebhe ha ka ọle ehọ, ranmhude ọne okọ ida gua ẹbho ne bunbun. (Gen. 6:15) Sokpan, ọria soso bha re ehọ ọbhi uhọnmhunje nin Noah ha wewe. (Gen. 7:7) Jehova be riale ghe, Noah bha lu iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua nọnsẹn? Hiehie! Ẹmhọn Noah wo ti Jehova bhọ ranmhude ọle lu rẹkhan ebi Ọle taman ọlẹn nin ọle lu.​—Gen. 6:22.

12. Be rẹkpa iJeremiah nin akhasẹ rẹ ha ghọnghọn bhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua nin ọle ha lu, arẹmiẹn ẹbho bha re ehọ ọbhi ebi ọle ha ta, yẹ ha kpokpo ọle?

¹² Ebe gbera ikpe 40 Jeremiah nin akhasẹ yẹ rẹ tẹmhọn Osẹnobulua, arẹmiẹn ẹbho bha re ehọ ọbhi ebi ọle ha ta, sẹyẹ, arẹmiẹn ele kpokpo ọle. Uwedẹ nin ẹbho rẹ ha jẹ ọle yẹ ghunmhun ọlẹn, da re egbe lọ ọle sẹbhọ ghe, ọle da ha guanọ nin ọle zobọ bhi ẹsọn nin Jehova mun nanlẹn. (Jer. 20:8, 9) Ọkpakinọn, Jeremiah bha ji egbe lọ ọle. Be rẹkpa ọle rẹ sẹ yẹ ha miẹnsọn nin Jehova mun nanlẹn, yẹ re eghọnghọn ha lu ọle? Emhin eva kpataki rẹkpa ọle. Ọhẹnhẹn, uhọnmhunje nọnsi Osẹnobulua nin Jeremiah ha taman ẹbho dẹ re ikoudure nin ele, bi iẹnlẹn nọn mhẹn bhi ẹghe odalo. (Jer. 29:11) Ọzeva, Jehova zẹ iJeremiah nin ọle dọ tẹmhọn ọlẹn man ẹbho. (Jer. 15:16) Ẹlẹnan nian yẹ, ẹmhọn Osẹnobulua nin mhan taman ẹbho yẹ re ikoudure bi ikhuaẹloghe nin ele. Sẹyẹ, Jehova zẹ imhan nin mhan dọ ha tẹmhọn ọlẹn man ẹbho. Mhan dẹ sabọ ha ghọnghọn sade mhan mhọn ene emhin nan eva bhi ọkhọle, aharẹmiẹn ẹbho ka mhan ehọ, la ele bha ka mhan ehọ.

13. Be bhọ mhan miẹn luẹ bhi arẹkhọkhọ nin Jesu tẹmhọnlẹn bhi Mark 4:26-29?

¹³ Ọ re ẹghe ọkuẹsẹ ọria rẹọbhi ebi ọle luẹ. Jesu da re ọnan man bhi arẹkhọkhọ ọsi ọria nọn kọ emhin fo dọ nowẹ. (Tie Mark 4:26-29.) Ọne ọria ki kọ ikpẹ fo, ene ikpẹ da fẹkẹ ha wanre. Ọ imhọn ebi ọle ha lu nin ene ikpẹ da wo re osukpa wanre beji ọle guanọ ọle le. Bọsi ọne ọria nọn kọ emhin, asabọmiẹn ọ dẹ re ẹghe ọkuẹsẹ ọne ọria nin uwẹ man ọlẹn iBaibo munhẹn ha re obọ rẹkhan ebi ọle luẹ. Beji ọmungbo irẹ sabọ lu ọle nin ebi ọle kọ wo re osukpa wanre beji ọle guanọ ọle le, mhan ida yẹ sabọ lu ọle nin eria nin mhan man ele iBaibo wo ha re obọ rẹkhan emhin nin ele luẹ beji mhan guanọ ọle le. Bhiriọ, mhan hẹi ji egbe lọ mhan sade eria nin mhan man ele iBaibo bha ha re obọ rẹkhan emhin nin ele luẹ beji mhan guanọ ọle le. Beji ọmungbo rẹ ziẹngbe sade ọle kọ emhin, iriọ ọ yẹ rẹ khẹke nin mhan mhọn iziẹngbe da eria nin mhan man ele iBaibo, ọkuẹsẹ ele tobele zẹ rẹ dọ ha ga iJehova.​—Jas. 5:7, 8.

14. Ijiẹmhin nela rẹman ghe, ọ sabọ rẹ re ẹghe ọkuẹsẹ ẹbho munhẹn ha ka mhan ehọ?

¹⁴ Bhi agbaẹbho eso, ọ re ẹghe ọkuẹsẹ ọria nan man ọle emhin sabọ mianmẹn. Bha ji mhan fẹ okha ọsi ibhio mhan nin ikhuo nin Gladys bi Ruby Allen ghe. Ibhio ele khin. Bhi ukpe 1959, a da je ele ha khian agọ ọkpa bhi Quebec bhi agbaẹbho ọsi Canada nin ele dọ lu iwẹnna ọkanẹfan bhi enin. * Ẹbho ne ribhi enin bha ha ka ele ehọ, ranmhude, ele da ha mun ofẹn ebe idiake nesele, la ebi ene mun ọkalo bhi otuẹ Catholic ha lu ele yẹ, la taman ele sade ele ka Esali Jehova ehọ. Gladys da yọle: “Mhan da ha noo uri-agogo elẹnlẹn ukpẹdẹ-ukpẹdẹ rẹ tẹmhọn Osẹnobulua rẹ na bhi uwa rẹ sẹbhi uwa. Mhan da lu ọnan na bhi ikpe eva. Sokpan, a bha miẹn ọria soso nọn ka mhan ehọ. Ene ẹbho ha tuje odẹ a kere ghe imhan nọn, ele ki fikie ẹkẹ uwa. Ọkpakinọn, mhan bha ji egbe lọ mhan.” Akizẹbue, ene ẹbho da munhẹn ha miẹn mhan ọbhi egbe. Sẹyẹ, eso bhi ẹwẹ ele da munhẹn ha ka mhan ehọ. Ẹlẹnan nian, agbotu ea ki ribhi enin.​—Isa. 60:22.

15. Be 1 Corinthians 3:6, 7 taman mhan rẹji iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua nin mhan lu?

 ¹⁵ Ẹbho rebhe bhi agbotu ko re ọria kiẹn odibo nọnsi Jesu. Ẹbho rebhe bhi agbotu rẹkpa ọria ọkuẹsẹ ọle sabọ dọ mianmẹn. (Tie 1 Corinthians 3:6, 7.) Bhi ọsi ijiẹmhin, obhio mhan bhi agbotu sabọ rẹ re ebe nọnsẹmhan nin ọria nọn guanọ nin ọle luẹ iBaibo. Sokpan, ọne obhio mhan da dọ kere ghe, ọle ida miẹn ẹghe rẹ ha fikie bu ọne ọria ẹghe nin ọle ha rẹ miẹn ẹghe. Bhiriọ, ọle da taman obhio mhan ọbhebhe bhi agbotu nin ọle dọ ha man ọlẹn emhin. Ọne obhio mhan da munhẹn ha man ọne ọria iBaibo. Ọle da yẹ taman ibhio mhan kẹkẹ nin ele deba ọle dọ ha man ọne ọria emhin. Ọdeọde bhi ẹwẹ ene ibhio mhan nan ki re uwedẹ kẹkẹ rẹ ha re izebhudu nin ọne ọria nọn luẹ emhin. Ele ki rẹkpa ọne ọria rẹ ha ziẹn urẹọbhọ nọnsọle. Bhiriọ, ọrebhe ne deba man ọria emhin dẹ sabọ ha ghọnghọn sade ọle mianmẹn.​—John 4:35-38.

16. Bezẹle nin uwẹ ha da sẹyẹ sabọ ha ghọnghọn bhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua nin uwẹ lu, aharẹmiẹn uwẹ mhọn emianmhẹn nin uwẹ ne dan, la uwẹ iyẹ manman mhọn ahu?

¹⁶ Be uwẹ ha lu yẹ sade uwẹ iyẹ sabọ tẹmhọn Osẹnobulua beji uwẹ ka lu khẹ ranmhude emianmhẹn, la ranmhude uwẹ iyẹ manman mhọn ahu? Uwẹ dẹ yẹ sabọ ha ghọnghọn ranmhude eka nin uwẹ sabọ lu. Bha ji mhan fẹ ebi David nin Ojie lu, ẹghe nin ọle bi ikpea nesọle rẹ dọ hinmhin azagba-uwa nọnsele, bi emhin nesele bhi obọ ibhokhan Amalek. Ikpea iyisẹn eva bhi ẹwẹ ikpea nesọle bha sabọ rẹkhan ọlẹn dọ khọnlẹn ranmhude egbe lọ ele. Bhiriọ, ele da dotua ha gbega ihẹ nesele. Ẹghe nin David bi ikpea nekẹle ki rẹ khọn ọne okhọn miotọ, David da yọle ghe, nin ọrebhe gha emhin nin ele miẹn bhi ọne okhọnlẹn ẹlo-ẹlo. (1 Sam. 30:21-25) Iriọ yẹ nọn rẹji iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua nin mhan lu ẹlẹnan. Ahamiẹn mhan dọnmhegbe lu eka nin mhan ha sabọ lu bhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua, mhan dẹ ha ghọnghọn sade ọria vare dọ ha ga iJehova.

17. Be imhan ha khuẹnmhẹn iJehova nan?

¹⁷ Mhan wo manman khuẹnmhẹn iJehova bhi uwedẹ nin ọle rẹ ghe iwẹnna nin mhan lu nanlẹn. Ọle lẹnmhin ghe, mhan ida sabọ sua ẹbho ọbhọ nin ele ka mhan ehọ, la nin ele dọ ha ga ọle. Ọrẹyiriọ, ọle daghe uwedẹ nin mhan rẹ wẹnna kaka, bi ebi mhan yẹ rẹ manman hoẹmhọn ọlẹn. Bhiriọ, ọle ida yele ẹsọn nin mhan miẹn nanlẹn an. Sẹyẹ, ọle yẹ man mhan ebi mhan ha lu, nin mhan da sabọ ha ghọnghọn bhi eka nin mhan sabọ lu bhi iwẹnna nin ọle mun nin mhan. (John 14:12) Mhan ha mhọnlẹn bhi ọkhọle ghe, ẹmhọn mhan dẹ ha ti Jehova bhọ ahamiẹn mhan bha ji egbe lọ mhan!