Fiọ diọ bhi uhọnmhọn-ota

Fiọ diọ bhi uri uhọnmọn-ọta

UHỌNMHỌN-ỌTA NỌNZI 41

Osẹ Nọn “Manman Mhọn Itohan” Mhan Ga

Osẹ Nọn “Manman Mhọn Itohan” Mhan Ga

“Jehova mhẹn da ọrebhe. Iwẹnna obọ nesọle rebhe rẹman ghe ọle mhọn itohan.”​—PS. 145:9.

ILLO 44 Erọnmhọn ọsi Ene Ibhiogue

EBI MHAN DA LUẸ *

1. Be ha sabọ vae bhi ọkhọle nọnsẹmhan sade mhan tẹmhọn ọria nọn mhọn itohan?

 AHAMIẸN a tẹmhọn ọria nọn mhọn itohan, mhan sabọ rẹ ha ria ẹmhọn ọria nọn fuẹkẹ, nọn mhọn ọkhọle esili, nọn mhọn ẹkẹ-ẹjẹjẹ, bi nọn zẹ emhin bhi obọ. Mhan sabọ rẹ ye okha ọsi ọria ọkpa re nọn na bhi Samaria vae nin Jesu tẹmhọnlẹn. Ọne ọria nan mhọn itohan. Arẹmiẹn agbaẹbho ọbhebhe ọne okpea nan na vae, ọle da mhọn itohan da obhi Jew nin ekhẹn oyi gbe fiọbhi odẹ. Ọne obhi Samaria da mhọn oyẹẹ da ọne obhi Jew, yẹ gbẹloghe ọle ranmhude itohan nin ọle ha mhọn da ọle. (Luke 10:29-37) Ọne okha nan rẹkpa mhan rẹ lẹn ghe Osẹnobulua nọnsẹmhan mhọn itohan. Osẹnobulua mhọn itohan da mhan ranmhude ọle hoẹmhọn mhan. Ukpẹdẹ-ukpẹdẹ ọle rẹ mhọn itohan da mhan bhi uwedẹ nin ọle rẹ ne imhan lu emhin.

2. Uwedẹ ọbhebhe nela ọria ha rẹ sabọ re itohan man?

2 Uwedẹ ọbhebhe ribhọ nin ọria ha rẹ sabọ re itohan man. Ọria nọn mhọn itohan sabọ rẹ zẹ nin ọle hẹi re oya nin ọria nọn khẹke nan re oya nan. Bhiriọ, Jehova wo gene ha mhọn itohan da mhan. Ọria ọkpa nọn gbẹn ebe iPsalm da yọle ghe, Osẹnobulua ighe uwedẹ nin mhan rẹ fiobọdọn rẹ ne imhan lu emhin. (Ps. 103:10) Sokpan, ẹgheso, Jehova sabọ rẹ re oya nin ọria nọn lu emhin ebe.

3. Inọnta nela mhan ha zilo nyan?

3 Mhan dẹ zilo nyan inọnta ea bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan. Ene inọnta hi, bezẹle nin Jehova da re itohan man? A dẹ be sabọ re oya nin ọria, yẹ mhọn itohan da ọle? Be ha rẹkpa mhan ha mhọn itohan da ọria? Bha ji mhan fẹ ebi Baibo rẹ re ewanniẹn ọbhi ene inọnta nan yẹ.

EBEZẸLE NIN JEHOVA DA MHỌN ITOHAN DA MHAN

4. Bezẹle nin Jehova da mhọn itohan da mhan?

4 Ọ yẹẹ iJehova rẹ ha mhọn itohan da mhan. Paul nin odibo da gbẹn yọle ghe, Osẹnobulua manman mhọn itohan. Itohan nọnsi Jehova nin Paul ha ta bhi enan hi, ikhuaẹloghe nin ọle re nin ẹbho ne bha gba nin ele rẹ dọ deba iJesu gbẹloghe bhi okhun. (Eph. 2:4-7) Ọkpakinọn, ọ iyi enanzẹle ọkpa Jehova mhọn itohan da. David da gbẹn yọle: “Jehova mhẹn da ọrebhe. Iwẹnna obọ nesọle rebhe rẹman ghe ọle mhọn itohan.” (Ps. 145:9) Ranmhude Jehova hoẹmhọn mhan, ọle mhọn itohan da mhan sade ọle kere ghe, ọkhẹke nin ọle lu iriọ.

5. Be iJesu rẹ lẹn yẹ ghe Jehova mhọn itohan?

5 Gbera ọnọn ki rẹ khin, Jesu hi ọnọn lẹn ebi ọ rẹ yẹẹ iJehova yẹ rẹ re itohan man. Jesu wo deba Aba ọle nyẹnlẹn bhi okhun bhi ikpe ne bunbun ọkuẹsẹ ọle vae bhi ọne otọ nan. (Prov. 8:30, 31) Jesu wo ha daghe ebi Aba ọle rẹ wo ha mhọn itohan da eria olukhọ yẹ. (Ps. 78:37-42) Sẹyẹ, ẹghe nin Jesu rẹ ha man emhin, ọle da wo ha tẹmhọn ọne ikpẹ esili nọnsi Aba ọle nan man ẹbho.

Ọne aba bha re unun riia ọmọn nọnsọle a nọn sibhi uwa re. Ọle da gbe obokhian nanlẹn (Fẹ uduọle nọnzi 6 ghe) *

6. Okha nela Jesu noo rẹ rẹkpa mhan lẹn ebi Aba ọle rẹ manman mhọn itohan yẹ?

6 Beji mhan ka luẹ bhi uhọnmhọn-ọta nọn gbera, Jesu da noo okha ọsi ọmọn-nọn-fuẹn-uku rẹ ji mhan lẹn ghe, ọ manman yẹẹ iJehova rẹ ha mhọn itohan da mhan. Ọne ọmọn da sibhi uwa re, “ọle da dọ re unyẹnmhin esankan rẹ fuẹn uku nọnsọle kua bhi enin.” (Luke 15:13) Akizẹbue, ọle da fidenọ bhi iẹnlẹn esankan nin ọle ha nyẹnlẹn. Ọle da degbere yẹ fikie ha khian uwa. Be aba ọle ki lu yẹ? Jesu da yọle: “Eji [ọne ọmọn] ye bha sẹ sire ẹghe nin aba ọle rẹ daghe ọle. Ọle da mhọn itohan da ọle, ọle da runẹ bu ọle, mun ọlẹn dede yẹ fẹkẹ mun ọle unun fiofio.” Aba ọle bha re ẹkhọ lu ọle. Sokpan, ọle da wo mhọn itohan da ọmọn nọnsọle, yẹ rẹhunmhan ọlẹn. Ọle da sẹyẹ gbe obokhian nanlẹn. Arẹmiẹn ọne ọmọn manman lu emhin ebe nọn kaka, aba ọle da yẹ rẹhunmhan ọlẹn ranmhude ọle gene fidenọ. Jehova ọne aba nọn mhọn itohan bhi ọne okha mundia nan. Jesu da noo ọne okha nan rẹ rẹman mhan ghe, Jehova guanọ nin ọle rẹhunmhan eria ne lu emhin ebe ne gene fidenọ.​—Luke 15:17-24.

7. Be uwedẹ nin Jehova rẹ re itohan man yẹ rẹ rẹman yẹ ghe ọle manman mhọn ẹwanlẹn?

7 Jehova re itohan man ranmhude ẹwanlẹn nọnsọle. Ẹwanlẹn nọnsi Jehova iyi ẹwanlẹn nan gheghe luẹ bhi isiku. Ọkpakinọn, Baibo yọle ghe, “ẹwanlẹn nọn na okhun vae, itohan vuọn ọlẹn.” (Jas. 3:17) Bọsi aba nọn mhọn oyẹẹ, Jehova lẹnmhin ghe, imọn nesọle dẹ miẹn elele sade ọle mhọn itohan da ele. (Ps. 103:13; Isa. 49:15) Ranmhude itohan nin Jehova mhọn da ele zẹle nin ele da mhọn ikhuaẹloghe arẹmiẹn ọ bha gba nin ele. Ẹwanlẹn nin Jehova manman mhọnlẹn zẹle nin ọle da re itohan man bhi ẹghe nọn hi ki rẹ khin nọn da khẹke. Ọkpakinọn, Jehova yẹ lẹn ẹghe nọn bha rẹ khẹke nin ọle rẹ re itohan man. Ranmhude ọle mhọn ẹwanlẹn, ọle ire itohan man sade ọ dẹ gue emhin ebe nin ọria lu.

8. Be ọkhẹke nan lu da ọria ọbe nọn bha ka fidenọ bhi agbotu? Bezẹle?

8 Be imhan ha lu yẹ, ahamiẹn ọkpa bhi eguọmhandia nesi Osẹnobulua wo taan ẹlo a ha nyẹn iẹnlẹn esankan? Jehova da taman iPaul nin ọle taman ene agbotu ghe, nin ele hẹi nin ọria nọn sẹ iriọ muobọ. (1 Cor. 5:11) Bhiriọ, ọria ebe nọn bha ka fidenọ, a ki khu ọle agbotu. Ọnan wo khẹke beji mhan ha da sabọ gbega ibhio mhan nin mhan ko ga, yẹ kpe elin nọnsi Jehova khia. Ọkpakinọn, ẹbho eso riale ghe, ahamiẹn a khu ọria bhi agbotu, ọ iyi itohan Osẹnobulua mhọn da ọle. Ẹmhọanta ọnan be khin? Bha ji mhan fẹ ọle ghe.

ITOHAN A BE RẸMAN SADE A KHU ỌRIA BHI AGBOTU?

A sabọ rẹ mun ohuan kpanọ bhi eji ibo ọle ye, sade ọle khọnmhọn. Sokpan, ọne ọsun-ohuan sẹyẹ gbẹloghe ọle (Fẹ uduọle nọnzi 9 rẹ sẹbhi 11 ghe)

9-10. Beji Hebrews 12:5, 6 rẹman, bezẹle nin mhan ha da sabọ yọle ghe, emhin itohan nọn sade a khu ọria nọn lu emhin ebe bhi agbotu? Arẹkhọkhọ nela rẹkpa mhan rẹ lẹn otọ ọnan?

9 Ọ manman ba mhan bhi egbe sade mhan họn bhi ikolo oga ghe, ọria nin mhan lẹnlẹn nin mhan yẹ hoẹmhọn ọlẹn iyẹ yi ọkpa bhi Esali Jehova. Mhan sabọ rẹ ha riale: Ọ be khẹke nan ha khu ọria bhi agbotu? Emhin itohan be gene nọn nan rẹ khu ọria bhi agbotu? Ehe. Ahamiẹn mhan bha re adia nọn khẹke nin ọria, ọ bha rẹman ghe mhan mhọn ẹwanlẹn, itohan bi oyẹẹ. (Prov. 13:24) Ahamiẹn a khu ọria bhi agbotu, ọ dẹ be gene rẹkpa ọle rẹ fidenọ? Ehe. Ibhio mhan ne bunbun ne lu emhin ebe nọn kaka da yọle ghe, ukhumhin nan khu ele bhi agbotu rẹkpa ele rẹ lẹn ghe, emhin nin ele lu bha gba. Ọ da yẹ rẹkpa ele rẹ fidenọ, yẹ bu iJehova re.​—Tie Hebrews 12:5, 6.

10 Bha ji mhan fẹ ọne arẹkhọkhọ nan ghe. Ọsun-ohuan da lẹn sẹbhọ ghe, ọkpa bhi ihuan nesọle khọnmhọn. Ọle lẹnmhin ghe, nin ọle da sabọ gbẹloghe ọne ohuan nin, ọkhẹke nin ọle re ọle kpanọ bhi eji ihuan nekẹle ye. Ihuan wo guanọ nin ele wo re usun ha khian. Ahamiẹn a mun ọkpa kie bhi ọne usun, egbe sabọ rẹ ha to ọle. Ọnan be rẹman ghe, ọria ọbe ọne ọsun-ohuan khin nin ọle rẹ mun ọne ohuan kpanọ bhi ẹwẹ enekẹle dọ ha gbẹloghe ọle? Eye. Ọle lẹnmhin ghe, ọle ha zẹ ọne ohuan nọn khọnmhọn obọ bhi ẹwẹ enekẹle, ene ihuan nekẹle ki mun ọne emianmhẹn. Ranmhude ọle mun ọne ohuan nọn khọnmhọn kie, ọle da gbega ihuan nekẹle.​—Yẹ fẹ Leviticus 13:3, 4 ghe.

11. (a) Uwedẹ nela mhan ha rẹ sabọ re ọria nan khu bhi agbotu rẹ khọkhọ ohuan nọn khọnmhọn? (b) Be eria nan khu bhi agbotu ha sabọ lu? Urẹkpa nela ele ha sabọ yẹ miẹn?

11 Mhan sabọ rẹ re obhio mhan nan khu bhi agbotu rẹ khọkhọ ọne ohuan nin nọn khọnmhọn. Ọle diabe ọria nọn khọnmhọn, ranmhude ọle riia ikolu nin ọle bi Osẹnobulua ko mhọnlẹn an. (Jas. 5:14) Beji emianmhẹn eso nin ẹbho khọnmhọn rẹ sabọ nabhi egbe ọsi ẹbho nekẹle, iriọ ẹbho ne riia ikolu nin ele bi Jehova ko mhọnlẹn an, ha yẹ rẹ sabọ re ẹbho nekẹle ha lu emhin ebe. Bhiriọ, ọkhẹke nan khu ẹbho ne lu emhin ebe sibhi agbotu re sade ọkhẹke. Ọnan rẹman ghe, Jehova hoẹmhọn ẹbho nesọle. Sẹyẹ, ọ dẹ sabọ rẹkpa ọne ọria rẹ lẹn ghe ọle lu emhin ebe, yẹ fidenọ. Ọria nan khu bhi agbotu sabọ rẹ ha vae bhi ikolo oga beji ọle ha da sẹyẹ ha họn adia ne ribhi Baibo, yẹ kie sabọ bọn urẹọbhọ nọnsọle okhun. Ọle dẹ yẹ sabọ ha ne ebe nesẹmhan nin ọle ha tie, yẹ ha luẹ. Ọle dẹ yẹ sabọ ha ghe JW Broadcasting®. Beji ene ewanlẹn ha rẹ ha daghe uwedẹ nin ọle rẹ ha fidenọ, ele sabọ rẹ ha re ibhude nanlẹn nọn ha rẹkpa ọle rẹ kie deba iJehova ha mhọn ikolu, beji ọle ha da sabọ kie kiẹn ọkpa bhi Esali Jehova. *

12. Be ene ewanlẹn ha rẹ sabọ rẹman ọria nọn bha ka fidenọ ghe ele hoẹmhọn ọlẹn yẹ mhọn itohan da ọle?

12 Ọkhẹke nin mhan lẹn sẹbhọ ghe, eria ne lu emhin ebe ne bha ka fidenọ, ele a khu bhi agbotu. Ene ewanlẹn lẹnmhin ghe, ọkhẹke nin ele manman ria eria nyan ọne ẹmhọn nọnsẹn ọkuẹsẹ ele zẹ nin ele rẹ khu ọria bhi agbotu. Ele lẹnmhin ghe, adia nọn khẹke Jehova re nin mhan. Ọle yẹ guanọ nin ele yẹ lu iriọ. (Jer. 30:11) Ene ewanlẹn wo hoẹmhọn ibhio ele nin ele ko ga. Ele iguanọ nin ele lu emhin soso nọn ha riia ikolu nin ele bi Jehova ko mhọnlẹn an. Sokpan, ẹgheso, emhin nọn khẹke nan lu hi, nan rẹ khu ọria nọn lu emhin ebe sibhi agbotu re.

13. Bezẹle nọn da khẹke nan khu iKristiẹn ọkpa sibhi agbotu re bhi Corinth?

13 Bha ji mhan fẹ ebi Paul nin odibo yọle nan lu ọria nọn lu emhin ebe nọn bha ka fidenọ yẹ bhi ore nin ọhẹnhẹn. Kristiẹn ọkpa ribhi Corinth ẹghenin nọn ne okhuo aba ọle ha nowẹ. Emhin akhailu wo khọnan. Bhi ẹghe nọn gbera, Jehova da taman ibhokhan Izrẹl yọle: “Okpea nọn ne okhuo aba ọle nowẹ, re eban nọnsi aba ọle man. Ọkhẹke nan wo gbono ele veva a.” (Lev. 20:11) Bhi ọsi ẹmhọanta, Paul bha taman ene iKristiẹn ne ribhi enin nin ele gbe ọne okpea a. Sokpan, ọle da taman ele nin ele khu ọle sibhi agbotu re. Ọne iẹnlẹn esankan nin ọne okpea ha nyẹnlẹn da rẹso iKristiẹn nekẹle bhi agbotu. Eso bhi ẹwẹ ele bhọ bha riale ghe, emhin ọbe nọn kaka ọle ha lu!​—1 Cor. 5:1, 2, 13.

14. Be iPaul rẹ mhọn itohan da ọne okpea nan khu bhi agbotu bhi Corinth yẹ? Bezẹle? (2 Corinthians 2:5-8, 11)

14 Akizẹbue, Paul da dọ lẹn kere ghe, ọne okpea fi emhin eso denọ bhi iẹnlẹn nọnsọle. Bhi ọsi ẹmhọanta, ọle wo gene fidenọ! Arẹmiẹn emhin nin ọne okpea nan lu wo re okan sin agbotu, Paul da taman ene ewanlẹn ghe, ọle bha guanọ nin ọle re ohu rẹ re adia nanlẹn. Ọle da taman ele yọle: “Bha rẹhunmhan ọlẹn yẹ ko ọle udu re.” Fẹ ebezẹle nin Paul da taman ele nin ele lu iriọ. Ọle da yọle: “Beji a ha da miẹn ghe ọle bha lu akhiẹ sẹbhọ ghe, ahu ki fo ọle bhọ.” Paul wo mhọn itohan da ọne okpea nọn fidenọ. Paul bha guanọ nin ọne okpea nan ji emhin nin ọle lu re egbe iẹnlẹn lọ ọle rẹ sẹbhọ ghe, ọle ki zobọ bhọ rẹ ha guanọ nan rẹhunmhan ọlẹn.​—Tie 2 Corinthians 2:5-8, 11.

15. Be ene ewanlẹn ha rẹ sabọ gbe ọria bhi esankan yẹ ha mhọn itohan da ọle yẹ?

15 Beji Jehova lu, ọ yẹ yẹẹ ene ewanlẹn rẹ ha re itohan man. Ele re adia nọn khẹke nin ọria nọn lu emhin ebe. Sokpan, ele yẹ wo re itohan man sade ọkhẹke. Ahamiẹn ene ewanlẹn bha re adia nin ọria nọn lu emhin ọbe hiehie, ele bha mhọn itohan da ọle. Sokpan, emhin ebe ele gbegue. Ọkpakinọn, ene ewanlẹn ọkpa ọ be khẹke ne ha re itohan man?

BE HA SABỌ RẸKPA MHAN REBHE HA RE ITOHAN MAN?

16. Be iProverbs 21:13 yọle Jehova dẹ lu da eria ne imhọn itohan da ibo ele?

16 Kristiẹn rebhe dọnmhegbe nin ele rẹ re egbe khọkhọ iJehova bhi uwedẹ nin ọle rẹ re itohan man. Bezẹle? Emhin ọkpa nọn zẹle hi, Jehova ida họn erọnmhọn ọsi ẹbho ne bha ka mhọn itohan da ibo ele. (Tie Proverbs 21:13.) Ọria soso iribhi ẹwẹ mhan nọn guanọ nin Jehova hẹi họn erọnmhọn nọnsọle. Bhiriọ, ọkhẹke nin mhan ha mhọn itohan da ẹbho. Ọ bha khẹke nin mhan ha re ẹlo gbera ibhio mhan ne loya a. Ọkhẹke nin mhan ha rẹkpa ele. Sẹyẹ, ọkhẹke nin mhan lu rẹkhan ọne adia nan nọn yọle: “Ọnọn imhọn itohan, a ida mhọn itohan da ọle sade a khian bhu ohiẹn nọnsọle.” (Jas. 2:13) Mhan ha yere ghe, mhan guanọ nan wo ha mhọn itohan da mhan, ọ sabọ rẹ lẹkhẹ nin mhan rẹ ha mhọn itohan da ẹbho nekẹle. Ọkhẹke nin mhan ha mhọn itohan da ibhio mhan nan khu bhi agbotu ne fidenọ yẹ fikie vae.

17. Be iDavid nin Ojie rẹ re itohan man yẹ?

17 Ijiẹmhin ribhi Baibo ne ha sabọ rẹkpa mhan rẹ ha mhọn itohan da ẹbho, yẹ rẹban egbetomhin. Bhi ọsi ijiẹmhin, bha ji mhan ria ẹmhọn iDavid nin Ojie. Ọle wo ha re itohan man. Arẹmiẹn Saul guanọ nin ọle gbe ọle a, David da yẹ wo ha mhọn itohan da ọne ojie nan nin Osẹnobulua zẹle. Ọle bha guanọ nin ọle sọikhi nin egbe ọle, la nin ọle gbe ọle a.​—1 Sam. 24:9-12, 18, 19.

18-19. Idia eva nela David bha da re itohan man?

18 Ọ iyi ẹghe rebhe David rẹ wo ha re itohan man. Bhi ọsi ijiẹmhin, Nabal nọn yi okpea nọn to bhi egbe da ghunmhun David. Sẹyẹ, ọle bha ka ne ebale ji David bi ikpea nesọle. Bhiriọ, ọle da zẹ nin ọle rẹ dọ gbe iNabal bi ikpea rebhe ne ribhi azagba-uwa nọnsọle a. Ọkpakinọn, Abigail nin okhuo iNabal da ha yi ọria nọn mhọn ifuẹkẹ bi iziẹngbe. Ọle da wo re ẹjẹje ne ebale ji David. Bhiriọ, David bha yẹ dọ gbe iNabal bi ikpea nesọle a.​—1 Sam. 25:9-22, 32-35.

19 Ẹghe yẹ ha ribhọ nin Nathan nin akhasẹ rẹ dọ taman iDavid ghe, okpea ọkpa nọn manman fe ribhọ nọn do ohuan ọsi ediake nọnsọle mun. Obhioguele ọne ediake nan khin. Sẹyẹ, ọle wo manman hoẹmhọn ọne ohuan. Ẹkẹ da wo manman khọ iDavid sẹbhọ ghe, ọle da yọle ọkhẹke nin okpea nọn lu ọne emhin nan yu! (2 Sam. 12:1-6) Sokpan, David lẹn ebi uhi nin Osẹnobulua na obọ iMoses gbe tayẹ. Ahamiẹn ọria do ohuan ọsi ọria mun, ọle ki re enẹn rẹ haosa. (Ex. 22:1) Sokpan, David da yọle nan gbe ọne okpea a. Ọle bha zẹwẹ re itohan rẹ bhu ọne ohiẹn nan. Nathan da gbe ọne okha nan rẹ rẹkpa David lẹn ghe, ọle wo manman lu emhin ebe nọn kaka gbera ọsi ọne okpea nọn do ọria ohuan mun. Jehova da mhọn itohan da iDavid gbera itohan nin David ha rẹ mhọn da ọne okpea nin Nathan gbe man ọlẹn bhi okha.​—2 Sam. 12:7-13.

David nin Ojie bha mhọn itohan da ọne okpea nin Nathan gbe bhi okha man ọlẹn (Fẹ uduọle nọnzi 19 bi 20 ghe) *

20. Be imhan ha sabọ miẹn luẹ bhi okha ọsi David?

20 Bhi ẹghe nin ẹkẹ rẹ manman khọ iDavid, ọle da yọle ghe, Nabal bi ikpea nesọle dẹ yu. Akizẹbue, David da yọle nan gbe ọne okpea nọn manman fe bhi okha nin Nathan gbe man ọlẹn a, ranmhude emhin nin ọle lu. Ọria nọn mhọn ifuẹkẹ David khin. Bhiriọ, bezẹle nin ọle da re inian bhohiẹn gbe ọne oyi? Bha ji mhan fẹ idia nin David ha ye bhi ọne ẹghe nan. Ọkhọle da wo ha gbe iDavid asan ranmhude emhin ebe nin ọle lu. Ahamiẹn ọria bha re itohan rẹ bhu ọria ohiẹn, ọ rẹman ghe, ikolu nin ọle bi Jehova ko mhọnlẹn bha ziẹn sẹ. Jesu da sekha nin ene rẹkhan ọlẹn yọle: “Bha hẹi yẹ ha bhohiẹn, nan hẹi bhohiẹn gbe bha; ranmhude uwedẹ nin bha rẹ bhohiẹn gbe ẹbho, ọle a da yẹ rẹ bhohiẹn gbe bha.” (Matt. 7:1, 2) Bhiriọ, ọkhẹke nin mhan hẹi ha yi ọria nọn to bhi egbe. Mhan dọnmhegbe ha re itohan man beji Osẹnobulua lu.

21-22. Uwedẹ eso nela mhan ha rẹ sabọ re itohan man?

21 Ahamiẹn mhan ji emhin ne sunu ji ẹbho gheghe ba mhan bhi egbe bha rẹman ghe mhan mhọn itohan. Ọria nọn mhọn itohan lu emhin nin ọle rẹ rẹkpa ibo ọle. Bhiriọ, ọkhẹke nin mhan rebhe guanọ ẹbho nin mhan ha sabọ rẹkpa bhi azagba-uwa nọnsẹmhan, agbotu nọnsẹmhan, bi idunmhun nin mhan da nyẹnlẹn. Bhi ọsi ẹmhọanta, idia ne bunbun wo ribhọ nin mhan ha da sabọ re itohan man. Ọria be ribhọ nọn guanọ urẹkpa? Mhan dẹ be sabọ rẹkpa ọle bọsi nan rẹ ne ebale nanlẹn, la rẹkpa ọle bhi uwedẹ ọbhebhe? Obhio mhan nan fikiere bhi agbotu be guanọ imọẹ esili ne ha re ikoudure nanlẹn? Mhan dẹ be sabọ dọ tẹmhọn Osẹnobulua man ẹbho nọn ha re ikoudure nin ele? Ọnan hi ọkpa bhi uwedẹ ne mhẹn nẹ nin mhan ha rẹ sabọ mhọn itohan da ẹbho nin mhan miẹn.​—Job 29:12, 13; Rom. 10:14, 15; Jas. 1:27.

22 Ahamiẹn mhan lẹn sẹbhọ ghe ẹbho guanọ urẹkpa, mhan ki kere ghe, isẹhoa kẹkẹ ribhọ nin mhan ha rẹ sabọ re itohan man. Ahamiẹn mhan re itohan man, mhan ki re Aba mhan nọn ribhi okhun ha ghọnghọn, ranmhude ọle manman mhọn itohan.

ILLO 43 Erọnmhọn Nan Rẹ Khuẹnmhẹn IJehova

^ udu ọle 5 Ọkpa bhi ikpẹ esili nesi Jehova, ọle itohan khin. Ọkhẹke nin ọdeọde bhi ẹwẹ mhan ha mhọn ọne ikpẹ nan. Bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan, mhan dẹ zilo nyan ebezẹle nin Jehova da re itohan man, ebezẹle nin mhan ha da sabọ yọle ghe, Jehova re itohan man sade ọle gbe ọria bhi esankan, bi ebi mhan ha rẹ ha mhọn itohan yẹ bọsi Jehova.

^ udu ọle 11 Nin uwẹ rẹ luẹ ebi eria nan re kie re bhi agbotu ha rẹ kie deba Osẹnobulua ha mhọn ikolu yẹ, bi ebi ene ewanlẹn ha yẹ rẹ sabọ rẹkpa ele yẹ, fẹ uhọnmhọn-ọta ghe, nọn yọle: “Kie Ziẹn Ikolu Nin Uwẹ bi Jehova Ko Mhọnlẹn” bhi ọne ebe nan.

^ udu ọle 60 EBI A RẸMAN BHI FOTO: Ọne aba na bhi okhun uwa nọnsọle daghe ọmọn nọnsọle nọn sibhi uwa re vade. Bhiriọ, ọle da runẹ dagbare dọ dede ọle.

^ udu ọle 64 EBI A RẸMAN BHI FOTO: Ranmhude ọkhọle nọn ha gbe iDavid nin Ojie asan, ọle da re ohu rẹ taman Nathan nan gbe ọne okpea nọn manman fe bhi okha nin ọle gbe man ọlẹn an.