1924—Ikpe Iyisẹn Ne Gbera
BULLETIN a ọsi Jẹnuare 1924 da yọle ghe, “emhin nọn mhẹn nọn nin ọrebhe ne re egbe guẹ nin Jehova rẹ guanọ uwedẹ nin ele ha rẹ ha lu re alo bhi oga nọnsi Jehova sade a wo la nabhi ukpe.” Bhi ọne ukpe nin, ene Bible Student da wo re obọ rẹkhan ọne adia nan bhi uwedẹ nin ele rẹ izebhudu rẹ ha tẹmhọn Osẹnobulua, bi uwedẹ ọgbọn kẹkẹ nin ele rẹ ha lu ọle.
ELE DA HA NOO REDIO RẸ TẸMHỌN OSẸNOBULUA
Ọ gbera ukpe ọkpa nian nin ibhio mhan ne ribhi Bẹtẹ mọn da wẹnna kaka nin ele rẹ sabọ bọn redio steshiọn natiọle WBBR bhi Staten Island, bhi New York. Ele ki hie ọne otọ fo, ele da bọn udede uwa nin ibhio mhan ne da ha wẹnna bhi enin da ha dia i, bi uwa ọbhebhe nan ha muno emhin ọsi ọne redio steshiọn ọ i. Ele ki bọn ọlẹn fo, ene ibhio mhan da munhẹn ha lu ene emhin kẹkẹ nọn ha rẹkpa ele rẹ sabọ ha noo ọne redio steshiọn beji ọrebhe ha da sabọ ha họn ebi a ta bhọ. Ọkpakinọn ele wo kuẹlo da ọkakale kẹkẹ beji ele rẹ lu ọle.
Ọ bha lẹkhẹ nin ene ibhio mhan rẹ sabọ mun ọne emhin natiọle atẹnan nọn ha re ọne redio steshiọn ha wẹnna fiọbhi okhun. Ọne atẹnan dẹ tan sẹbhi pole ọsi electric igbe (ifiti 300), sẹyẹ ele dẹ mun ọlẹn nyan uke udede eran eva nan fino ba bhi otọ ne yo sẹbhi pole ọsi electric ehan (ifiti 200). Bhi ẹghe ọhẹnhẹn, ọ bha fo ele rẹ mun ọlẹn fiọbhi okhun. Ranmhude ghe ele mun udu nyan Jehova, ele da sabọ mun ọlẹn fiọbhọ. Calvin Prosser nọn deba lu ọne iwẹnna da yọle: “Sade ọ fo mhan rẹ gene mun ọlẹn bhi okhun bhi ẹghe ọhẹnhẹn nọn, mhan ha rẹ ha re obọ si udu yọle, ‘Ghe ebi mhan lu!’” Jehova ene ibhio mhan re ọne ogẹn je. Ọkpakinọn, ene ibhio mhan yẹ kuẹlo da ọkakale ọbhebhe.
Bhi ọne ẹghe nan, a wo la munhẹn ha lu redio steshiọn, sẹyẹ ọ bha zẹwẹ lẹkhẹ nan rẹ dẹ ene emhin ne khẹke nan rẹ lu ọle. Ọrẹyiriọ, ene ibhio mhan da miẹn emhin eso nin ọria ka noo bhi egbegbe eji ele ye. Nin ele rẹ dọ dẹ macrofo ọsọgbọn, ele da noo ọnan ha miẹn bhi ifoni ẹghe nin. Bhi ukpasọn ọkpa bhi Fẹbuare, ene ibhio mhan da mhanmhanlẹn nin ele rẹ dọnmhẹn ọne emhin nin ele lu. Ọ da khẹke nin ele re emhin man bhi ọne redio steshiọn, bhiriọ ele da ha so illo nesẹmhan bhọ. Obhio mhan natiọle Ernest Lowe yẹ wo yere ebe sunu bhi ọne ọsemuan nin nọn manman re ele ojiẹ. Ọle da yọle ghe, beji ele rẹ so b da na bhi eji ọle ye bhi Brooklyn họn ọne illo nin ele ha so, bhiriọ ọle da tie ele bhi foni. Rẹ na bhi eji ọle ye rẹ sẹbhi ọne redio steshiọn de sẹbhi imali 15.
ọne illo, obhio mhan nin Judge Rutherford,Ọle da yọle: “Bha zobọ bhi ọne itanẹmhọn nin, inian ọ diabe ghe ibha wo gheghe ha yanagban.” Ọnan da re ẹkhọ mun ene ibhio mhan, sẹyẹ ele da zobọ bhọ. Ọkpakinọn ọnan da re ele lẹn ghe ọne redio steshiọn gene ha wẹnna, sẹyẹ ele ki dẹ sabọ ha re emhin man bhọ.
Bhi Fẹbuare 24, 1924, nọn yi ukpẹdẹ nin ọhẹnhẹn nan rẹ gene re emhin man bhi ọne redio steshiọn, obhio man nin Rutherford da yọle ghe, “iwẹnna nin Jesu Kristi nin Ojie nọnsẹmhan mun nin imhan ha lu, ọle a da ha re ọne redio steshiọn rẹ lu.” Ọle da yẹ yọle: “Nan rẹ rẹkpa ẹbho rẹ sabọ lẹn otọ Baibo nọnsẹn, yẹ rẹ lẹn ebi ẹghe nin mhan da nyẹnlẹn nan lu uhọnmhọn emhin sẹ yẹ, ọle zẹle nan da lu ọne redio steshiọn nan.”
Emhin da wo gene khian nọnsẹn bhi ẹghe ọhẹnhẹn nan rẹ re emhin man bhọ. Bhi ẹkẹ ikpe 33 ne rẹkhan ọlẹn, a da wo ha noo ọle rẹ wewe ẹmhọn iwẹnna oga ọsi Esali Jehova.
ELE DA WO RE IZEBHUDU HA RE IMAN-EMHIN OHOGHE ỌSI ENE MUN ỌKALO BHI OTUẸ MAN
Bhi Julai 1924, ene ekhẹn Bible Student da do usikoko nọn nẹ bhi Columbus, Ohio. Ene Bible Student da na bhi ije kẹkẹ bhi ọne otọ agbọn nan vae bhi ọne usikoko. A da re ọta man bhi urolo kẹkẹ, urolo bii Arabic, English, French, German, Greek, Hungarian, Italian, Lithuanian, Polish, Russian, Scandinavian, bi Ukrainian. Sẹyẹ, a da re eso bhi ene ọta man bhi redio steshiọn. Rẹ deba ọnin, ene ibhio mhan da taman ẹbho ne gbẹn ebe nuiz bhi enin ghe, nin ele ha gbẹn ẹmhọn ebi ọne usikoko re khian yẹ ukpẹdẹ-ukpẹdẹ bhi ebe nuiz nọnsele.
Bhi ẹdẹ Tọzde Julai 24, ibhio mhan ne bun gbera itue 5,000 ne vae bhi ọne usikoko, da dagbare dọ tẹmhọn Osẹnobulua bhi agọ nan da ha do ọne usikoko. Ebe nesẹmhan nin ele gha nin ẹbho dẹ bun sẹbhi 30,000, sẹyẹ, ele da munhẹn ha man ẹbho ne bunbun Baibo. Watch Tower ki ha tẹmhọn ọne ukpẹdẹ nin, ọ da yọle ghe, “ọne ukpẹdẹ ele ghọnghọn nẹ bhi ọne usikoko.”
Emhin kpataki ọbhebhe nọn ti ele bhọ bhi ọne usikoko da ha yi ebe sunu bhi ẹdẹ Fraide Julai 25, beji obhio mhan nin Rutherford ha re ọta man. Ọle da re izebhudu rẹ tie ebe ọkpa nọn talọ nyan emhin nọn bha gba nin ẹbho ne mun ọkalo bhi otuẹ ha lu. Ọle da yọle ghe, ene lu ilọnmhọn ahinmhin-ibo, ene mun ọkalo bhi oga bi ene do ẹki bhi ọne agbọn nan “bha
ji ẹbho da luẹ ẹmhọanta ọsi Agbejele nọnsi Osẹnobulua, nin Osẹnobulua ha noo rẹ nan erọnmhọn ne eria.” Ọle da yẹ yọle ghe, “ene ẹbho nan re iyobọ nin agbotu nin ẹbho mun gbọ natiọle League of Nation, nin ele riale ghe ọ dẹ sabọ mun ọfure re bhi ọne otọ nan. Ele da yẹ ha yọle ghe ‘ọne League of Nation nan Osẹnobulua rẹ ha gbẹloghe ọne otọ nan.’” Ọ da khẹke nin ene Bible Student ha mhọn izebhudu nin ele rẹ sabọ ha wewe ọne uhọnmhunje nan man ẹbho.Watch Tower ki ha tẹmhọn ebi ọne usikoko nan rẹ rẹso ẹbho yẹ, ọ da yọle: “Ọne usikoko nọn nẹ nan do bhi Columbus wo ziẹn urẹọbhọ ọsi ene ibhio mhan, sẹyẹ ọ wo re izebhudu nin ele rẹ sabọ ha tẹmhọn Osẹnobulua khian arẹmiẹn a kpokpo ele.” Obhio mhan natiọle Leo Claus nọn yo ọne usikoko da yọle: “Beji mhan zobọ, ọ da wo ha hu man bhi udu rẹ dọ ha wewe ọne uhọnmhuje nan bhi idunmhun nin mhan da tẹmhọn Osẹnobulua.”
Bhi Ọtoba bhi ọne ukpe, ene Bible Student da munhẹn ha gha itrati ọkpa natiọle Ecclesiastics Indicted. Ọne ilẹta nin obhio mhan nin Rutherford tie bhi usikoko nin ele yo, nin ọle rẹ talọ je emhin ne bha gba nin ẹbho ne mun ọkalo bhi oga ha lu ribhi ọne itrati. Frank Johnson da dọ gha ọne itrati bhi obhi idunmhun natiọle Cleveland, bhi Oklahoma. Beji ọle gha ọne itrati nin ẹbho fo bhi enin, ọ da khẹke nin ọle re ebe sẹbhi ihuẹnlo 20 rẹ mundia khẹ ene ibhio mhan nekẹle. Ọ bha khẹke nin ọle mundia bhi eji ẹbho ha da manman ha daghe ọle, ranmhude ọne uhọnmhunje nin ọle ha wewe wo manman ha khọ ẹbho ne bunbun bhi ẹkẹ. Bhiriọ, ọle da zẹ nin ọle rẹ dọ nẹhe bhi ẹkẹ otuẹ nọn sikẹ eji ọle ye. Ọle ki kere ghe ọria soso i ribhi ẹkẹ ọne otuẹ, ọle da ne ene itrati ọbhi ẹkẹ Baibo nin ọle kere bhi enin, yẹ ne ele ọbhi uki aga rebhe ne ribhi enin. Ọle da jẹje lu ọle yẹ sibhi ọne otuẹ re. Beji ọle kere ghe, ọle sẹyẹ mhọn obhi ẹghe khere, ọle da yẹ jẹje lu iriọ bhi otuẹ eva ebhebhe.
Ọle ki lu iriọ fo, ọle da jẹje diọbhi eji ene ibhio ọle ha da dọ mun ọlẹn. Ọle da nẹhe bhi eji a da kiẹn fuẹl yẹ na bhi enin ha baba ikpea ne ha guanọ ọlẹn. Ene ikpea da hẹn moto gbera bhi eji ọle da nẹhe, ọkpakinọn, ele bha daghe ọle. Ene ikpea ki wo gbera fo, ene ibhio mhan da hẹn moto vae yẹ mun ọlẹn kpanọ.
Ọkpa bhi ene ibhio mhan da tẹmhọn ebi ele daghe beji ele ha sibhi ọne idunmhun re. Ọle da yọle: “Beji mhan rẹ khian, mhan da gbera otuẹ ea. Mhan da daghe ebe sẹbhi itue 50 mundia bhi odalo ene otuẹ kẹkẹ. Eso bhi ene ẹbho da ha tie ọne itrati, eso da ha re ebe ribhi ẹkẹ ọle man ẹbho ne man ele emhin bhi ene otuẹ. Ẹghe nọn khẹke mhan rẹ wo kpanọ bhi enin tee. Mhan wo khuẹnmhẹn Osẹnobulua bhi uwedẹ nin ọle rẹ rẹkpa mhan rẹ sabọ wewe ọne uhonmhunje bhi enin, beji a ha da miẹn a bha mun mhan.”
ELE DA WO RE IZEBHUDU HA TẸMHỌN OSẸNOBULUA KHIAN
Ene ekhẹn Bible Student da wo re inian re izebhudu ha tẹmhọn Osẹnobulua bhi ene agbaẹbho nekẹle. Bhi obọ ọsi nọth bhi France, obhio mhan nin Józef Krett da tẹmhọn Osẹnobulua man eria ne na bhi Poland vae ne guanọ emhin ne ghanlẹn khian bhi ẹkẹ otọ. A da mhanmhanlẹn nin ọle rẹ re ọta ogbakha man nọn yọle, “A Dẹ Kẹ Riọ Ene Yu Kpanọ.” Ẹghe nin ene ibhio mhan rẹ ha tie ẹbho vae bhi ọne ọta ogbakha, ifada ọkpa da sekha nin ẹbho ne yo otuẹ nọnsọle ghe, nin ele hẹi yo. Ọkpakinọn, isekha nọnsọle bha wẹnna. Ẹbho ne bun gbera itue 5,000 dọ kaehọ ọne ọta, rẹ dọ sẹbhi ọne fada. Obhio mhan nin Krett da taman ọne fada nin ọle dọ gbotọ ebi ọle rẹọ i fanọn an man ele, ọkpakinọn, ọle bha ka. Beji obhio mhan nin Krett re ọne ọta man fo, ọle da gha ebe rebhe nin ọle mhọn nin ene ẹbho ranmhude ọle daghe ọle ghe, ele ho nin ele luẹ Baibo.—Amos 8:11.
Obhio mhan nin Claude Brown da wewe ọne ọta nọn mhẹn sẹbhi Gold Coast, nan ki tiọle Ghana nian bhi otọ Africa. Ene ebe nin ọle ha gha, bi ọta ogbakha nin ọle ha rẹman da wo rẹkpa ẹbho bhi ọne
agbaẹbho rẹ kẹ luẹ ẹmhọanta. Ọria ọkpa natiọle John Blankson, nọn ha luẹ ebi a rẹ khiẹn ikhunmhun yẹ bhi isiku da dọ kaehọ ọta ọkpa nin obhio mhan nin Brown rẹman. Emhin nin ọle họn da rẹkpa ọle rẹ lẹn ghe ọle wo miẹn ẹmhọanta. John da yọle, “Ẹmhọanta nin mẹn luẹ da wo re mẹn ha ghọnghọn, sẹyẹ, mẹn da wo ha tẹmhọnlẹn man ẹbho nin mhan ko ribhi ọne isiku.”John da dọ kere ghe ọne iman-emhin ghe itue ea ribhi Osẹnobulua bha gba. Ẹdọkpa, ọle da rẹnẹ diọbhi otuẹ ọkpa ọsi Anglican dọ nọọn fada nọn ribhi enin ẹmhọn ọne iman-emhin. Ọne fada da khu ọle fia yẹ re ohu reso yọle: “Uwẹ i yi Kristiẹn; Esu noo uwẹ. Sibhi enan re!”
John ki sẹbhi uwa, ọle da gbẹn ebe ji ọne fada rẹ taman ọlẹn nin ọle dọ re otọle man bhi ogbakha ebi itue ea rẹ ribhi Osẹnobulua yẹ. Ọne fada da taman John ghe, nin ọle diọbhi ọfisi ọsi ọwanlẹn nọn re emhin khian bhi isiku nin ọle yo. Ọle ki sẹbhi enin, ọne ọwanlẹn da nọọn ọlẹn si ọle gene gbẹn ebe ji ọne ifada.
John da yọle, “Ehe, ọwanlẹn.”
Ọne ọwanlẹn da taman John nin ọle gbẹn ilẹta ji ọne ifada rẹ bhii ọle. Bhiriọ, John da gene gbẹn yọle:
“Ọwanlẹn, ọman-emhin nọnsẹmhẹn yọle nin mẹn gbẹn ilẹta ji uwẹ rẹ bhii uwẹ, ọkpakinọn, mẹn dẹ gbẹn ọlẹn sade uwẹ miẹnkue ghe iman-emhin ohoghe uwẹ man ẹbho le.”
Ọnan da re egbe lọ ọne ọman-emhin, bhiriọ, ọle ki da nọọn yọle, “Blankson, ọnan hi emhin nin uwẹ ho nin uwẹ gbẹn?”
“Ehe ọwanlẹn. Ọnan hi emhin nin mẹn ha sabọ gbẹn.”
“A dẹ khu uwẹ sẹbhi ọne isiku nan re. Uwẹ i da yẹ sabọ ha ribhi ọne isiku nan sade uwẹ bha zobọ bhọ rẹ ha re unun ji fada ọsi otuẹ nin ekhẹn gọvamẹnti re obọ i.”
“Ọwanlẹn, . . . ọ i yi mhan be nọọn uwẹ inọnta sade emhin nin uwẹ man mhan le bha mun mhan ẹlo kore?”
“Ehe, bha nọọn mẹn inọnta.”
“Ọwanlẹn, ọnan yẹ hi emhin nọn sunu riọ. Baibo ọne ifada ha man mhan le, bhiriọ, mẹn da nọọn ọlẹn inọnta. Ahamiẹn ọle bha sabọ wanniẹn mẹn, bezẹle nin mẹn ha da ki dọ ha bhii ọle?”
A bha khu Blankson sibhi ọne isiku re, sẹyẹ, ọle bha gbẹn ebe soso ji ọne fada rẹ bhii ọle.
ELE DA HA KHUAẸLOGHE ẸGHE ODALO
Watch Tower ki ha tẹmhọn emhin nin ele lu bhi ọne ukpe, ọ da yọle: “Mhan dẹ gene wo sabọ tẹmhọn nin Devid ta ẹghe nin ọle rẹ yọle: ‘Uwẹ dẹ re ahu nin mẹn rẹ khọn ọne okhọn.’ (Psalm 18:39) Ukpe nọn mhẹn wo khọnan, ranmhude mhan daghe ebi Osẹnobulua rẹ wo ha rẹkpa mhan yẹ . . . Eguọmhandia nesọle ne wo ha sun rẹkhan ọlẹn . . . wo sabọ re eghọnghọn ha wewe ọne ọta nọn mhẹn.”
Beji ọne ukpe ki ha bu ọkpẹnlẹn, ene ibhio mhan da mhanmhanlẹn nin ele rẹ bọn redio steshiọn ọbhebhe. A da munhẹn ha bọn ọlẹn bhi Chicago, U.S.A. A da ha tie ọne redio steshiọn ỌTA, ranmhude a dẹ ha noo ọle rẹ wewe Ọta nọnsi Osẹnobulua. Emhin ne manman kpọnọ a noo bhi ọne redio steshiọn beji emhin nan ta bhọ ha da sabọ ha sẹbhi eji manman ree, rẹ dọ sẹbhi obọ ọsi nọt bhi Canada.
Bhi 1925, Jehova da rẹkpa ene ibhio mhan rẹ sabọ lẹn otọ ẹmhọn nọn ribhi Arẹman uhọnmhọnlẹn nọnzi 12. Ọne emhin ọgbọn nin ele dọ luẹ, da re eso zobọ bhọ rẹ ha ga Jehova. Ọkpakinọn, ọ da ha ti eso ebhbhe bhọ rẹ manman lẹn otọ ene emhin ne da sunu bhi okhun, bi ebi ọ ha rẹ rẹso ẹbho nesi Osẹnobulua yẹ bhi ọne otọ nan.