Uwẹ Be Rẹ Lẹn?
Be imhan rẹ lẹn yẹ ghe illo wo manman lu uhọnmhọn emhin rẹji ibhokhan Izrẹl?
IBHOKHAN Izrẹl wo manman hoẹmhọn illo. Bhi igba ne bunbun, Baibo wo tẹmhọn eria ne ha khue emhin illo yẹ so illo. Bhi ọsi ẹmhọanta, uwedẹ nan re gbẹn illo a rẹ gbẹn ije bunbun bhi Baibo. Bhi ọsi ijiẹmhin, a gbẹn ebe ọsi Psalms, Song of Solomon, bi Lamentations bhi uwedẹ nan rẹ gbẹn illo. Ebe ọkpa nọn tẹmhọn ebi iẹnlẹn diayẹ bhi ẹghe ẹdẹlẹ da yọle ghe, Baibo wo tẹmhọn ebi ibhokhan Izrẹl rẹ ha noo illo yẹ bhi emhin kẹkẹ nin ele lu.
Ele wo ha so illo ukpẹdẹ-ukpẹdẹ. Ibhokhan Izrẹl wo ha so illo nin ele rẹ rẹman ebi emhin dia ele yẹ bhi egbe. (Isa. 30:29) Ene ikhuo kẹ wo noo emhin illo rẹ so illo, yẹ gbe ikhiẹn sade a re ọria kiẹn ojie, sade ele lu iluemhin, bi sade ele khọn miotọ. (Judg. 11:34; 1 Sam. 18:6, 7; 1 Ki. 1:39, 40) Ibhokhan Izrẹl yẹ wo so illo sade ọria nọnsele yu nin ele rẹ re ọbalọ nin ele ye man. (2 Chron. 35:25) Ebe ọkpa (Cyclopedia) nin McClintock bi Strong gbẹn da yọle ghe, “ibhokhan Izrẹl wo manman hoẹmhọn illo.”
A wo ha so illo bhi ẹguare ọsi ọnojie. Ijie ọsi ibhokhan Izrẹl wo hoẹmhọn illo. Sọl nin Ojie da re Devid vae bhi ẹguare nọnsọle nọn ha khue illo nanlẹn. (1 Sam. 16:18, 23) Ẹghe nin Devid ki rẹ kiẹn ojie, ọle da tobọle lu emhin kẹkẹ nan rẹ khue illo, gbẹn illo kẹkẹ ne mhẹn bhi ehọ, yẹ mhanmhan usun ẹbho ne ha so illo bhi uwa oga. (2 Chron. 7:6; Amos 6:5) Solomọn nin Ojie yẹ wo ha mhọn ikpea bi ikhuo ne ha so illo nanlẹn bhi ẹguare nọnsọle.—Eccl. 2:8.
Ele wo ha so illo bhi uwa oga. Ibhokhan Izrẹl yẹ wo noo illo rẹ ga Jehova. Bhi ọsi ẹmhọanta, ẹbho ne bun sẹbhi itue 4,000 ne guẹ ebi a rẹ so illo yẹ, ele ha so illo bhi uwa oga nọn ribhi Jerusalẹm. (1 Chron. 23:5) Ele da ha khue emhin illo bii cymbal, afan, akala bi emhin illo ebhebhe ne dia iriọ. (2 Chron. 5:12) Ọ i yi ene eria nan ne guẹ ebi a rẹ so illo yẹ ọkpa ha re illo rẹ gẹn Jehova, sokpan ibhokhan Izrẹl nekẹle yẹ wo ha lu iriọ sade ele khian Jerusalẹm dọ lu iluemhin bhi enin. Illo nan a tiọle Songs of the Ascents ele kẹ wo so. (Ps. 120-134) Beji ebe ọsi ibhokhan Ju rẹman, ibhokhan Izrẹl yẹ wo ha so illo natiọle Hallel Psalms a bhi Iluemhin Ọsi Anagbara.
Emhin kpataki illo sẹyẹ wo khin rẹji ẹbho nesi Osẹnobulua ẹlẹnan. (Jem. 5:13) Mhan yẹ wo so illo rẹ gẹn Jehova. (Ẹfẹ. 5:19) Beji mhan rẹ so illo bhi ikolo oga, ọ ku mhan bi ibhio mhan kugbe. (Kol. 3:16) Sẹyẹ, ọ re ahu nin mhan bhi ẹghe ọkakale. (Iwẹn. 16:25) Mhan noo illo rẹ re urẹọbhọ bi oyẹẹ nin mhan mhọn da Jehova man.
a Psalms 113 rẹ sẹbhi 118 nin ibhokhan Ju ha noo rẹ gẹn Jehova, ọle ele ha tiọle Hallel Psalms.