UHỌNMHỌN-ỌTA NỌNZI 39
Ọria Nọn Fu, Ọle Hi Ọria Nọn Ziẹn
“Ọ bha khẹke nin igbọn nọnsi Ebeanlẹn mhan ha khọnlẹn. Ọkpakinọn, ọkhẹke nin ọle ha yi ọria nọn fu rẹji ọrebhe.”—2 TIM. 2:24.
ILLO 120 Ha Mhọn Ẹkẹ Nọn Fu Bọsi Jesu
EBI MHAN DA LUẸ a
1. Be ẹbho ha sabọ nọọn mhan le bhi isi iwẹnna la bhi isiku?
BE Ọ DIA uwẹ bhi egbe yẹ sade ọria nin bha ko wẹnna, la ibo ẹ bhi isiku nọọn uwẹ inọnta eso rẹji ebi uwẹ rẹọ ọi? Ofẹn be mun uwẹ? Ofẹn mun ene bunbun bhi ẹwẹ mhan. Ọkpakinọn, inọnta nọn sẹnian dẹ sabọ rẹkpa uwẹ rẹ lẹn ebi ọne ọria ria bhi ọkhọle, la ebi ọle rẹọ ọi. Ọ dẹ yẹ re isẹhọa nin uwẹ rẹ sabọ tẹmhọn Agbejele man ọlẹn. Ẹgheso, ọria sabọ rẹ nọọn uwẹ inọnta bọsi ghe bha ka ko van khẹ. Ọ bha khẹke nin mhan ji ọnan han mhan ilo. Bhi ọsi ẹmhọanta, asabọmiẹn a sẹ ka wo tẹmhọn eso ne iyi ẹmhọanta rẹji Esali Jehova man ele khẹ. (Acts 28:22) Rẹ deba ọnan, “ẹghe ọkike” mhan da nyẹnlẹn, ẹghe nin ẹbho ida yẹ rẹ ha re ekpẹn talọ, yẹ mhọn “izalo.”—2 Tim. 3:1, 3.
2. Bezẹle nọn da yi emhin nọn mhẹn nin mhan rẹ ha mhọn ẹkẹ nọn fu?
2 Uwẹ sabọ rẹ ha riale, ‘Be imẹn ha rẹ sabọ ku egbe ọi yẹ sade ọria re ovan nọọn mẹn inọnta rẹji ebi mẹn rẹọ ọi?’ Ẹkẹ nọn fu, ọle hi emhin nọn ha rẹkpa ẹ. Ohu ikẹ re ọria nọn mhọn ẹkẹ nọn fu. Sẹyẹ, ọ sabọ ku egbe ọi sade ẹbho re ẹkẹ khọ ọle, la bha lẹn ebi ọle ha ta rẹ re ewanniẹn ọbhi inọnta nan nọọn ọle le. (Prov. 16:32) Bhi ọsi ẹmhọanta, ọ iwo lẹkhẹ nan rẹ ha mhọn ẹkẹ nọn fu ẹghe rebhe. Be uwẹ ha rẹ sabọ ha mhọn ẹkẹ nọn fu yẹ? Be uwẹ ha rẹ sabọ re ẹkẹ nọn fu lu emhin yẹ sade ọria re ovan nọọn uwẹ inọnta rẹji ebe uwẹ rẹọ ọi? Ahamiẹn aba la inẹn uwẹ khin, be uwẹ ha rẹ sabọ rẹkpa imọn nesẹ rẹ sabọ re ẹkẹ nọn fu rẹ tẹmhọn ebi ele rẹọ ọi man ẹbho yẹ? Bha ji mhan fẹ ọle ghe.
EBI MHAN HA RẸ SABỌ HA MHỌN ẸKẸ NỌN FU YẸ
3. Bezẹle nin mhan ha da sabọ yọle ghe, ọria mhọn ẹkẹ nọn fu bha rẹman ghe ọle wẹghẹa, sokpan ọle ziẹnmhin? (2 Timothy 2:24, 25)
3 Ọria mhọn ẹkẹ nọn fu bha rẹman ghe ọle wẹghẹa, sokpan ọle ziẹnmhin. Ọria nọn ziẹn, ọle bhọ ha sabọ ku egbe ọi sade ọle kuẹlo da idia nọn bha lẹkhẹ. Obọ ọkpa ẹkẹ nọn fu khin bhi “ikpẹ ọsi ẹlinmhin nọn khiale.” (Gal. 5:22, 23) A ka ha noo ukpọta Grik nan zedu ọle diọbhi “ẹkẹ nọn fu” rẹ tẹmhọn akasi nan man ọle emhin beji a ha da miẹn ọ bha yẹ ha to. Ria ẹmhọn akasi nan man ọle emhin nọn ki dọ fu. Arẹmiẹn ọne akasi nan ki wo dọ fu, ọle sẹyẹ ziẹn. Be imhan nin eria ha rẹ sabọ ha mhọn ẹkẹ nọn fu yẹ, sẹyẹ ziẹn? Mhan ida sabọ lu ọnan bhi ahu nọnsẹmhan. Emhin ọkpa nọn ha sabọ rẹkpa mhan hi, nin mhan rẹ ha bhii Osẹnobulua nin ọle re ẹlinmhin nọn khiale nọnsọle nin mhan rẹ sabọ ha mhọn ọne ikpẹ nan. Okha ọsi ibhio mhan kẹkẹ rẹman ghe ọnan dẹ sabọ sunu. Esali Jehova ne bunbun sẹ wo re ẹkẹ nọn fu lu emhin arẹmiẹn ẹbho re ovan nọọn ele inọnta. Ọnan sẹ wo rẹkpa ẹbho ne bunbun rẹ dọ ha re ẹlo nọn khẹke rẹ ghe Esali Jehova. (Tie 2 Timothy 2:24, 25.) Be uwẹ ha rẹ sabọ re inian ha mhọn ẹkẹ nọn fu yẹ?
4. Be imhan ha sabọ miẹn luẹ bhi okha ọsi Aizik rẹji nan rẹ ha mhọn ẹkẹ nọn fu?
4 Ijiẹmhin ne bunbun wo ribhi Baibo ne rẹman ebi ọ lu uhọnmhọn-emhin sẹ yẹ nan rẹ ha mhọn ẹkẹ nọn fu. Bha ji mhan fẹ ijiẹmhin ọsi Aizik ghe. Beji ọle ha nyẹnlẹn bhi eji a tiọle Gira bhi agbaẹbho ọsi Filistia, idiake nesọle ne ha mhọn ikhu da ọle da re ekẹn lan omi nin eguọmhandia nesi aba ọle tọ. Aizik bha ha ne ele gbegbe, sokpan, ọle da ne azagba-uwa nọnsọle kpanọ sibhi enin re dọ tọ omi ọbhebhe. (Gen. 26:12-18) Ọkpakinọn, ibhokhan Filistia da yẹ yọle ghe amẹn nin ọle miẹn bhi enin, ọsele sẹyẹ nọn. Arẹmiẹn ele re inian nin Aizik lu emhin, ọle da yẹ re ọfure nin ele lu emhin. (Gen. 26:19-25) Be rẹkpa ọle rẹ sabọ ku egbe ọi, arẹmiẹn ẹbho wo muegbe nin ele rẹ re ohu re ọle? Ọle wo manman gbẹlokotọ bhi ijiẹmhin ọsi ene biẹ ọle. Ọle wo luẹ emhin bhi uwedẹ nin aba ọle nin Ebraham rẹ re ọfure ha ne ẹbho lu emhin, yẹ gbẹlokotọ bhi “ọkhọle nọn lọre bi okhọle nọn fu” nin Sera ha mhọnlẹn.—1 Pet. 3:4-6; Gen. 21:22-34.
5. Ijiẹmhin nela rẹman ghe, enebiọmọn dẹ sabọ rẹkpa imọn nesele rẹ ha mhọn ẹkẹ nọn fu?
5 Enebiọmọn, bha lẹn sẹbhọ ghe bha dẹ sabọ man imọn nesẹmhan ebi ọ lu uhọnmhọn-emhin sẹ yẹ nan rẹ ha mhọn ẹkẹ nọn fu. Bha ji mhan fẹ ijiẹmhin ọsi Maxence ghe nọn ribhi ikpe 17. Ọle wo ha miẹn ẹbho ne re ohu lu emhin bhi isiku bi bhi inẹbho. Ene biẹ ọle da fẹkẹ rẹkpa ọle rẹ sabọ ha mhọn ẹkẹ nọn fu. Ele da yọle: “Maxence dọ kere ghe, ọ wo lẹkhẹ nan rẹ re ohu lu emhin sade ọria re ẹkẹ khọ mhan. Ọkpakinọn, ọria nọn ziẹn, ọle hi ọria nọn sabọ ku egbe ọi.” Ọ wo ti mhan bhọ ghe Maxence dọ ha yi ọria nọn fu.
6. Be erọnmhọn ha rẹ rẹkpa mhan yẹ rẹ sabọ manman ha mhọn ẹkẹ nọn fu?
6 Be imhan ha lu yẹ sade mhan ribhi idia nọn bha da lẹkhẹ nan rẹ mun egbe mhọn, bọsi, sade ọria re unun riia elin nọnsi Osẹnobulua a, la Baibo a? Ọkhẹke nin mhan bhii Jehova nin ọle re ẹlinmhin nọn khiale, bi ẹwanlẹn nin mhan rẹ sabọ re ẹkẹ nọn fu lu emhin. Ọkpakinọn, be imhan ha lu yẹ sade mhan dọ kere ghe mhan bha re ọne ẹmhọn khian beji ọ rẹ khẹke? Mhan sabọ yẹ rẹ bhii ji Jehova bhi ọne ẹmhọn, yẹ ria eria nyan uwedẹ nọn mhẹn nẹ nin mhan ha rẹ sabọ re ọne ẹmhọn khian bhi ẹdẹ ọbhebhe. Bhiriọ, Jehova ki re ẹlinmhin nọn khiale nọnsọle nin mhan, beji mhan ha da sabọ mun egbe mhọn, yẹ rẹ ẹkẹ nọn fu lu emhin.
7. Ahamiẹn mhan lẹn ulọnlẹn eso bhi Baibo ọbhi uhọnmhọn, be ọ ha rẹ rẹkpa mhan rẹ lu emhin yẹ sade ọria rẹ ẹkẹ khọ mhan? (Proverbs 15:1, 18)
7 Ulọnlẹn eso ribhi Baibo ne ha rẹkpa mhan rẹ sabọ mun egbe mhọn beji a ha da miẹn mhan bha dọ ta ọta nọn bha gba sade ọria re ohu re mhan. Ẹlinmhin nọn khiale nọnsi Osẹnobulua dẹ rẹkpa mhan rẹ sabọ ye ene ulọnlẹn nan re. (John 14:26) Bhi ọsi ijiẹmhin, adia ne ribhi ebe ọsi Proverbs dẹ sabọ rẹkpa mhan rẹ ha mhọn ẹkẹ nọn fu. (Tie Proverbs 15:1, 18.) Ebe ọsi Proverbs yẹ tẹmhọn elele ne nabhọre sade mhan sabọ mun egbe mhan mhọn ahamiẹn mhan ribhi idia nin ohu ha da sabọ re mhan.—Prov. 10:19; 17:27; 21:23; 25:15.
EBI ILẸN-OTỌ-EMHIN RẸ RẸKPA MHAN RẸ SABỌ HA MHỌN ẸKẸ NỌN FU YẸ
8. Bezẹle nọn da khẹke nin mhan ria eria nyan ebe re ọria nọọn inọnta nin ọle nọọn?
8 Ilẹn-otọ-emhin dẹ yẹ sabọ rẹkpa mhan. (Prov. 19:11) Ọria nọn mhọn ilẹn-otọ-emhin mun egbe mhọn sade ẹbho re ovan nọọn ọlẹn inọnta rẹji ebi ọle rẹọ ọi. Inian iria-eria ne ribhi ọkhọle ọsi ọria diabe amẹn nọn ribhi uhio nọn dinmhin. Bhi ọsi ijiẹmhin, emhin nin ọria mhọn bhi ọkhọle nin mhan bha lẹn, la emhin nọn kpokpo ọle sabọ rẹ re ọle nọọn inọnta. Bhiriọ, ọkuẹsẹ mhan wanniẹn ọne ọria, ọkhẹke nin mhan ha mhọnlẹn bhi ọkhọle ghe, asabọmiẹn mhan bha lẹn emhin rebhe nọn zẹle nin ọle da nọọn ọne inọnta.—Prov. 16:23.
9. Be Gidiọn rẹ re ilẹn-otọ-emhin man yẹ, yẹ re ẹkẹ nọn fu lu emhin beji ọle ha ne ikpea ọsi Ifrem talọ?
9 Bha ji mhan fẹ ebi Gidiọn rẹ wanniẹn ikpea ọsi Ifrem yẹ, ẹghe nin ele rẹ re ovan nọọn ọlẹn ebezẹle nin ọle bha da tie ele nin ele dọ deba ọle khọn eghian ibhokhan Izrẹl. Emhin be ribhọ nọn re inian re ele ha khọẹkẹ? Asabọmiẹn ghe itẹngbemun re ele lu ọnan. Ebi ọ hi ki rẹ khin nọn re ele lu ọle, Gidiọn da dọnmhegbe nin ọle rẹ lẹn ebe re ohu ha re ele, yẹ re ẹkẹ nọn fu rẹ wanniẹn ele. Be ki nabhọre? Baibo ji mhan lẹn ghe, ọle ki re inian re ekpẹn-ekpẹn nin ele talọ, “ẹkẹ da fu ele re.”—Judg. 8:1-3.
10. Be ha rẹkpa mhan rẹ lẹn ebi mhan ha rẹ wanniẹn eria ne nọọn inọnta rẹji ebi mhan rẹọ ọi yẹ? (1 Peter 3:15)
10 Asabọmiẹn ghe ibo mhan nin mhan ko yo isiku, la ọria nin mhan ko wẹnna nọọn mhan ebezẹle nin mhan da re obọ rẹkhan uwedẹ nin Osẹnobulua yọle nin mhan rẹ ha nyẹnlẹn. Bhi idia nọn sẹnian, mhan dọnmhegbe rẹ re otọle man ọne ọria ebezẹle nin mhan da lu iriọ, sẹyẹ mhan re ekpẹn-ekpẹn lu ọle. (Tie 1 Peter 3:15.) Nin mhan rẹ ha riale ghe ọne ọria nọọn ọne inọnta nin ọle rẹ gheghe ha re unun riia mhan an, ọkhẹke nin mhan ghe ọne inọnta bii emhin nọn ha rẹkpa mhan rẹ sabọ lẹn ebe ri ọle bhi ọkhọle. Emhin nọn hi ki rẹ khin nọn re ọria nọọn inọnta, ọkhẹke nin mhan re uwedẹ ekpẹn bi ifuẹkẹ rẹ wanniẹn ọlẹn. Ewanniẹn nin mhan ha re nanlẹn dẹ sabọ rẹkpa ọle rẹ ghe ọne ẹmhọn bhi uwedẹ ọbhebhe. Aharẹmiẹn ọne ọria talọ sankan-sankan, la talọ beji ọ ghọn ọlẹn, ọ sẹyẹ khẹke nin mhan re uwedẹ nọn fu rẹ nanlẹn talọ.—Rom. 12:17.
Ahamiẹn uwẹ ka ria eria nyan ebezẹle nin ọria da guanọ nin uwẹ deba bhi iluemhin ọsi bẹde, ọ dẹ rẹkpa uwẹ rẹ lẹn ebi uwẹ ha ta rẹ wanniẹn ọlẹn (Fẹ uduọle nọnzi 11 bi 12 ghe)
11-12. (a) Be ọkhẹke nin mhan ka ria eria nyan ọkuẹsẹ mhan re ewanniẹn ọbhi inọnta nọn bha lẹkhẹ? (Yẹ fẹ ifoto ghe.) (b) Gbotọle fanọn an ebi inọnta nin mhan nọọn ọria le ha rẹ sabọ re otọ nin mhan rẹ deba ọle zilo yẹ.
11 Bhi ọsi ijiẹmhin, ahamiẹn ọria nin mhan ko wẹnna nọọn mhan ebezẹle nin mhan ida lu bẹde kii? Bha ji mhan ria ẹmhọn ọnan ghe: Ranmhude ọle riale a izẹwẹ re otọ nin mhan da sọnyẹnmhẹn be zẹ nin ọle da nọọn ọne inọnta? La ranmhude ọle riale ghe ọ dẹ sabọ rẹso okugbe nọn ribhi ẹwẹ bha bhi isi iwẹnna be zẹ? Mhan sabọ rẹ khuẹnmhẹn ọlẹn bhi uwedẹ nin ọle rẹ ji ẹmhọn ẹbho nin ele ko wẹnna da rẹtẹ ọle, yẹ ji ọle lẹn ghe mhan guanọ nin ọrebhe ha ghọnghọn bhi eji mhan da wẹnna. Ọnan dẹ sabọ ku ọle udu re. Sẹyẹ, ọ dẹ sabọ re ọne isẹhoa nin bha rẹ ko zilo nyan ebi Baibo tale bhi ẹmhọn bẹde.
12 Mhan dẹ yẹ sabọ noo ọne uwedẹ nan sade ọria nọọn mhan inọnta ebhebhe ne yẹ dia inian. Ọria bhi isiku sabọ rẹ taman ẹn ghe ọkhẹke nin Esali Jehova fi uwedẹ nin ele rẹ ghe ilọnmhọn nin okpea rẹ ha re okpea, la nin okhuo rẹ ha re okhuo denọ. Ọle be ta ọnan ranmhude ọle bha lẹn ebi Esali Jehova rẹọ ọi bhi ọne ẹmhọn nan, la ranmhude ghe ọle mhọn ọmọẹ la obhio nọn lu ilọnmhọn nọn sẹnian be zẹ? Ọle be riale ghe mhan bha zẹwẹ hoẹmhọn ẹbho ne nyẹn iẹnlẹn nọn sẹnian? Asabọmiẹn ọ dẹ khẹke nin mhan ji ọle lẹn ghe, ẹmhọn ọrebhe rẹtẹ mhan, yẹ re ekpẹn-ekpẹn ji ọle lẹn ghe, ọdeọde ha tobọle zẹ ebi ọle ha re iẹnlẹn nọnsọle lu. b (1 Pet. 2:17) Mhan ha lu inian, asabọmiẹn mhan dẹ miẹn isẹhoa rẹ rẹkpa ọle rẹ lẹn ebi Baibo tale bhi ọne ẹmhọn nan, bi ebi ọle ha rẹ miẹn elele yẹ sade ọle re obọ rẹkhan ọlẹn.
13. Be uwẹ ha rẹ sabọ rẹkpa ọria yẹ nọn bha rẹọbhọ ghe Aman ribhọ nọn man emhin?
13 Ahamiẹn ọria bha zẹwẹ rẹọbhi ebi mhan taman ọlẹn bhi Baibo, ọ bha khẹke nin mhan wo ha riale ghe mhan lẹn ebi ọle rẹọ ọi. (Titus 3:2) Bhi ọsi ijiẹmhin, ahamiẹn ọria nin mhan ko yo isiku yọle ghe, ọ iyi emhin ẹwanlẹn nin uwẹ rẹ rẹọbhọ ghe Osẹnobulua ribhọ kii? Uwẹ dẹ wo ha riale ghe, ebi ọle rẹọ ọi hi, emhin ne nyẹnlẹn tobele zegbere, sẹyẹ, ọle wo manman lẹn otọ ebi ọle ta? Bhi ọsi ẹmhọanta, asabọmiẹn ọne ọria bhọ bha sẹ manman re ẹghe ọbhi otọ rẹ ria eria nyan emhin nin ọle ta. Nin bha rẹ ko dọ ha gbugan si Aman ribhọ nọn man emhin la si ọ iribhọ, uwẹ sabọ rẹ guanọ emhin rẹman ọlẹn nin ọle ha dọ ria eria nyan sade akizẹbue. Uwẹ sabọ rẹ re uhọnmhọn-ọta eso man ọlẹn bhi jw.org, ne zilo nyan ebi a rẹ man emhin yẹ. Asabọmiẹn ọ dẹ yẹẹ ọle rẹ deba uwẹ zilo nyan uhọnmhọn-ọta, la vidio nin ọle miẹn bhi enin sade akizẹbue. Ahamiẹn uwẹ re inian re uwedẹ ekpẹn rẹ nanlẹn zilo, asabọmiẹn ọ dẹ ha ghọn ọlẹn rẹ luẹ ẹmhọn ebi Baibo tale.
14. Be Niall rẹ noo jw.org yẹ rẹ rẹkpa ọria nin ele ko ribhi klass rẹ lẹn ghe, ohoghe emhin eso nin ẹbho ta Esali Jehova bhi egbe khin?
14 Obhio mhan nin usẹn natiọle Niall da noo jw.org rẹ rẹkpa ọria nin ele ko ribhi klass rẹ lẹn ghe emhin eso nin ẹbho ta Esali Jehova bhi egbe iyẹ ẹmhọanta. Ọle da yọle: “Ẹghe-ẹghe ọria nin mhan ko ribhi klass rẹ ha taman mẹn ghe, Baibo nin ẹbho tobele gbẹn mẹn rẹọ ọi gbera ebi ekhẹn azemhinre tale.” Beji a ki miẹn ghe ọne ọria bha re otọ nanlẹn rẹ tẹmhọn emhin nin ọle rẹọ ọi man ọlẹn, ọle da re obọle natiọle “Science and the Bible” man ọlẹn bhi jw.org. Akizẹbue Niall da dọ kere ghe, ọne ọria dọ tie ebe ribhi enin, yẹ muegbe nin ọle rẹ deba ọle zilo ẹmhọn ebi iẹnlẹn rẹ munhẹn yẹ. Emhin esili dẹ yẹ sabọ re inian nabhọre sade uwẹ dọnmhẹn ọne uwedẹ nan.
BHA REBHE BHI AZAGBA-UWA KO HA MUEGBE ỌBHI OTỌ
15. Be enebiọmọn ha rẹ sabọ rẹkpa imọn nesele rẹ re ẹkẹ nọn fu ne ẹbho zilo yẹ sade ele nin ele gbugan ẹmhọn ebi ele rẹọ ọi?
15 Enebiọmọn dẹ sabọ rẹkpa imọn nọnsele rẹ lẹn ebe ele ha rẹ fẹkẹ re ekpẹn-ekpẹn ne ẹbho talọ yẹ sade ele ne ele gbugan ẹmhọn ebi ele rẹọ ọi. (Jas. 3:13) Azagba-uwa eso noo oga azagba-uwa nọnsele rẹ muegbe ọbhi otọ beji ele ha da lẹn ebi ele ha rẹ re emhin khian yẹ sade idia nọn sẹnian zegbere. Ele ki ria eria nyan inọnta eso ne ha sabọ zegbere bhi isiku, zilo nyan ọlẹn, yẹ lu arẹman ọsi ebe ele ha rẹ sabọ wanniẹn ọne inọnta yẹ, yẹ man ele ebe ele ha rẹ sabọ re ẹkẹ nọn fu bi ekpẹn-ekpẹn rẹ lu ọle yẹ.—Fẹ ọne ẹkpẹti ghe nọn yọle, “ Ọ Rẹkpa Azagba-Uwa Sade Ele Muegbe Ebi Ele Ha Sabọ Ta Ọbhi Otọ.”
16-17. Be ọ ha rẹ rẹkpa ene elasẹre yẹ, sade ene biẹ ele deba ele muegbe ọbhi otọ bhi oga azagba-uwa?
16 Ahamiẹn enebiọmọn re inian deba imọn nesele muegbe ọbhi otọ bhi oga azagba-uwa, ọ rẹkpa imọn nesele rẹ manman lẹn ebezẹle nin ele da rẹọbhi ebe ele rẹọ ọi, yẹ rẹ tobele gbotọle fanọn an man ẹbho. Obọle natiọle “Young People Ask” bhi jw.org mhọn uhọnmhọn-ọta kẹkẹ, bi ẹho nin elasẹre ha sabọ ha gbẹn emhin ọi. A mhanmhan ene emhin nan beji ọ ha da rẹkpa ele rẹ lẹn ebezẹle nin ele da rẹọbhi ebi ele rẹọ ọi, yẹ rẹkpa ele rẹ tobele muegbe ewanniẹn nin ele ha re ọbhi inọnta ọbhi otọ. Ahamiẹn azagba-uwa kugbe ha luẹ ene uhọnmhọn-ọta kẹkẹ nan, ọ ki rẹkpa ọrebhe bhi azagba-uwa rẹ lẹn ebi ele ha rẹ ha re uwedẹ ekpẹn rẹ wanniẹn ẹbho yẹ.
17 Usẹn okpea natiọle Matthew da tẹmhọn ebi ọ rẹ rẹkpa ọle yẹ nin ele rẹ ko re inian ha muegbe ọbhi otọ bhi azagba-uwa. Ene biẹ Matthew da deba ọle ha gua otọ inọnta eso ne ha sabọ ha zegbere bhi isiku, bi ebi ọle ha rẹ ha re ele khian yẹ bhi oga azagba-uwa nọnsele. Ọle da yọle: “Mhan ki ria eria nyan inọnta eso ne ha sabọ zegbere. Mhan ki noo emhin nin mhan gua otọle fẹghe rẹ muegbe ebi mhan ha rẹ re ewanniẹn ọbhi ene inọnta yẹ. Mẹn ha lẹn emhin ne rẹ mẹn rẹọbhi ebi mẹn rẹọ ọi, mẹn ki wo manman ha mhọn izebhudu, sẹyẹ, ọ ki wo lẹkhẹ nin mẹn rẹ re ẹkẹ nọn fu rẹ nin ẹbho zilo.”
18. Emhin nela Colossians 4:6 ji mhan lẹn?
18 Bhi ọsi ẹmhọanta, ọ iyi nin mhan rẹ wo gheghe gbotọ ebi mhan rẹọ ọi fanọn an man ẹbho ọkpa ha re ele miẹn ebi mhan taman ele ọbhi egbe. Ọ dẹ lẹkhẹ nin ele rẹ miẹn ebi mhan taman ele ọbhi egbe sade mhan re uwedẹ ekpẹn bi ẹkẹ nọn fu rẹ lu ọle. (Tie Colossians 4:6.) Mhan dẹ sabọ re uwedẹ nin mhan rẹ tẹmhọn ebi mhan rẹọ ọi man ẹbho rẹ khọkhọ uwedẹ nin itue eva rẹ gbe bọlu ji egbe. Mhan sabọ rẹ manman gbe ọne bọlu ji ọne ọria la re ekpẹn-ekpẹn gbe ọle. Mhan ha fẹkẹ gbe ọle, ọne ọria ki sabọ mun ọlẹn, yẹ gbe ọle ji mhan. Iriọ yẹ nọn, ahamiẹn mhan re uwedẹ ẹkpẹn bi ẹkẹ nọn fu rẹ ne ẹbho zilo, asabọmiẹn ọ dẹ re ele ka mhan ehọ yẹ deba mhan ha zilo. Bhi obọ nọnkẹle, ahamiẹn nin ọria rẹ gheghe ne mhan ha gbugan, la re imhan ha zojiẹ zẹle nin ọle da nọọn mhan inọnta, mhan ida riia ẹghe a rẹ wanniẹn ọlẹn. (Prov. 26:4) Asabọmiẹn ẹbho ne sẹnian ida bun. Ọkpakinọn, ene bunbun dẹ ha ho nin ele ka mhan ehọ.
19. Be ha rẹkpa mhan rẹ ha re ẹkẹ nọn fu man sade mhan tẹmhọn ebi mhan rẹọ ọi man ẹbho?
19 Bhi ọsi ẹmhọanta, elele manman wo nabhọre sade mhan re ẹkẹ nọn fu lu emhin. Bhii ji Jehova nin ọle rẹkpa uwẹ rẹ sabọ ku egbe ọi sade uwẹ re ewanniẹn ọbhi inọnta ne manman kaka, la sade ẹbho re uwẹ zojiẹ. Yere ghe uwedẹ ekpẹn nin uwẹ rẹ ne ẹbho lu emhin, dẹ sabọ rẹkpa beji a ha da miẹn ghe uwedẹ kẹkẹ nin ẹbho rẹ ghe emhin bha si ovan re. Ẹkẹ nọn fu nin uwẹ mhọn bi uwedẹ ekpẹn nin uwẹ rẹ ne ẹbho talọ dẹ sabọ rẹkpa ẹbho eso rẹ fi uwedẹ nin ele rẹ ghe mhan bi ẹmhọanta ne ribhi Baibo denọ. Wo ha “muegbe ọbhi otọ ẹghe rebhe” rẹ ha tẹmhọn ebi uwẹ rẹọ ọi man ẹbho, “re uwedẹ ekpẹn bi ọkhọle nọn lọre” rẹ lu ọle. (1 Pet. 3:15) Bha wo ji mhan dọnmhegbe ha mhọn ẹkẹ nọn fu!
ILLO 88 Rẹ Mẹn Lẹn Uwedẹ Nọnsẹ
a Ọne uhọnmhọn-ọta nan dẹ zilo nyan ebi mhan ha rẹ sabọ re ẹkẹ nọn fu tẹmhọn ebi mhan rẹọ ọi man ẹbho yẹ, aharẹmiẹn ele re ẹkẹ khọ mhan, la ne mhan talọ beji ele sabọ.
b Nin uwẹ rẹ miẹn emhin eso ne ha sabọ rẹkpa uwẹ, fẹ ọne uhọnmhọn-ọta ghe nọn yọle, “What Does the Bible Say About Homosexuality?” nọn ribhi Awake! Nọnzi 4, 2016.
c Uwẹ dẹ miẹn emhin eso ne ha sabọ rẹkpa uwẹ bhi jw.org, bhi usun uhọnmhọn-ọta natiọle “Young People Ask” bi “Frequently Asked Questions About Jehovah’s Witnesses.”
