UHỌNMHỌN-ỌTA NỌNZI 40
Bọsi Pita, Uwẹ Dẹ Sabọ Sun Rẹkhan Jehova
“Sibhi eji mẹn ye re Ebeanlẹn mẹn ranmhude ọria olukhọ mẹn khin.”—LUKE 5:8.
ILLO 38 Jehova Dẹ Mun Uwẹ Ziẹn
EBI MHAN DA LUẸ a
1. Be Pita rẹ lu emhin yẹ beji Jesu re uwedẹ ọhan-ilo rẹ rẹkpa ele rẹ mun ehẹn ne bunbun?
ASỌN rebhe Pita noo rẹ ha guanọ ehẹn, ọkpakinọn, ọle bha miẹn ehẹn gbe. Ọ da han ọle ilo beji Jesu taman ọlẹn yọle: “Gua ọne okọ diọbhi eje dinmhin, uwẹ ha yẹ fi ọgan nọnsẹ ọbhi ẹkẹ ẹdẹ.” (Luke 5:4) Pita da ha mhọn edandan si ọle dẹ miẹn ehẹn soso bhi enin, ọkpakinọn ọle da lu beji a taman ọlẹn. Ọne ọgan nin ele mun fi ọbhi ẹkẹ ẹdẹ da munhẹn ha nyanghan beji ele ha mun sibhọre ranmhude ekute ehẹn nin ele mun. Beji ele ki dọ lẹn kẹre ghe emhin ọhan-ilo Jesu wo lu nin ele riọ, ilo da han ele rebhe. Pita da yọle: “Sibhi eji mẹn ye re Ebeanlẹn mẹn ranmhude ọria olukhọ mẹn khin.” (Luke 5:6-9) Asabọmiẹn Pita da ha riale ghe ọle bha sẹ ọria nọn ha deba Jesu ha khian.
2. Bezẹle nọn da yi emhin nọn mhẹn nin mhan rẹ ha luẹ ẹmhọn iẹnlẹn ọsi Pita?
2 Ẹmhọanta Pita ta—“ọria olukhọ” ọle khin. Baibo yọle ghe, ọle ta ọta la lu emhin nọn bha gba ẹgheso nọn re ọle dọ ha kiẹgbe. Emhin dia uwẹ bhi egbe ẹgheso beji ọ dia Pita le? Uwẹ be mhọn ikpẹ nọn imhẹn nin uwẹ dọnmhegbe rẹ rẹban? La uwẹ mhọn eji uwẹ da wẹghẹ nin uwẹ mọn da ne dan? Ọ ha yi iriọ, ọ dẹ re izebhudu nin uwẹ sade uwẹ dọ luẹ ẹmhọn iẹnlẹn ọsi Pita. Be ọ ha rẹ sabọ re izebhudu nin uwẹ yẹ? Ria ẹmhọn ọnan ghe: Jehova ha rẹ sabọ lu ọle beji a ha da miẹn ghe a bha gbẹn idobọ nesi Pita ọbhi Baibo. Ọkpakinọn, ọle da ji a gbẹn ele ọbhi otọ beji mhan ha da miẹn emhin luẹ bhọ. (2 Tim. 3:16, 17) Mhan ha luẹ ẹmhọn ijiẹmhin ọsi ọne okpea nan nin emhin dia ọle bhi egbe bii mhan, nọn yẹ mhọn eji ọle da wẹghẹ, ọ ki rẹkpa mhan rẹ lẹn ghe Jehova ire ẹlo ọbhọ mhan ida zẹwẹ dobọ. Ebi ọle guanọ hi, nin mhan rẹtẹ, nin mhan yẹ wo ha dọnmhegbe aharẹmiẹn mhan mhọn eji mhan da wẹghẹ.
3. Bezẹle nọn da khẹke nin mhan wo ha dọnmhegbe?
3 Bezẹle nọn da khẹke nin mhan wo ha dọnmhegbe? Ranmhude ebi a lu a guẹ. Nan rẹ re ijiẹmhin ọbhọ, ọria nọn khue illo sabọ rẹ noo ikpe ne bunbun rẹ luẹ ebi a rẹ khue emhin illo yẹ. Beji ọle rẹ luẹ ọle, ọle sabọ rẹ dobọ igba ne bunbun, ọkpakinọn ọle da dọnmhegbe yẹ wo ha luẹ ọle, ọle ki ha lu re alo. Aharẹmiẹn ọle ki manman guẹ ebi a rẹ khue illo yẹ, asabọmiẹn ọle dẹ yẹ dobọ ẹgheso. Ọrẹyiriọ ọle ida ji egbe lọ ọle. Ọle ki sẹyẹ wo ha luẹ ọle beji ọle ha da manman ha lu re alo. Iriọ sẹyẹ nọn, aharẹmiẹn mhan riale ghe mhan khọn eji mhan da wẹghẹ miotọ fo, mhan sabọ rẹ kie dọ ha lu ọne emhin ẹgheso. Ọkpakinọn mhan sẹyẹ wo dọnmhegbe beji mhan ha da ha lu re alo. Mhan rebhe ta ọta, la lu emhin nin mhan dọ ha kiẹgbe ọle sade akizẹbue; ọrẹyiriọ, ahamiẹn mhan bha ji egbe lọ mhan, Jehova dẹ rẹkpa mhan rẹ wo sabọ ha lu re alo. (1 Pet. 5:10) Bha ji mhan zilo nyan ijiẹmhin ọsi Pita nin mhan daghe ebi ọle rẹ dọnmhegbe yẹ. Itohan nin Jesu mhọn da ọle arẹmiẹn ọle manman dobọ dẹ rẹkpa mhan rẹ sabọ wo ha ga Jehova khian.
IDOBỌ NESI PITA BI ELELE NIN ỌLE MIẸN
4. Beji a rẹman bhi Luke 5:5-10, be Pita rẹ tẹmhọn egbe ọle yẹ, ọkpakinọn be Jesu rẹ re izebhude nanlẹn yẹ?
4 Baibo bha taman mhan ebezẹle nin Pita da tie egbe ọle “ọria olukhọ,” la emhin ebe nin ọle ha mhọn bhi ọkhọle. (Tie Luke 5:5-10.) Ọkpakinọn asabọmiẹn ghe, ọle wo lu emhin ebe eso ne manman kaka. Jesu lẹnmhin ghe, asabọmiẹn nin Pita rẹ ha riale ghe ọle bha mhẹn sẹ re ofẹn ha mun ọlẹn. Sẹyẹ, Jesu lẹn ghe Pita dẹ sabọ sun rẹkhan Osẹnobulua. Bhiriọ ọle da fẹkẹ taman Pita yọle, “hẹi yẹ ji ofẹn ha mun uwe.” Ọne uwedẹ nan nin Jesu rẹ nanlẹn talọ da re ọle fi iẹnlẹn nọnsọle denọ. Akizẹbue, Pita bi obhio ọle nin Andru da fikeke gbe ẹki ehẹn nin ele rẹ ha do, dọ re ẹghe nọnsele rebhe ha rẹkhan Jesu. Ọne emhin nan nin ele zẹ rẹ lu da re ele manman miẹn erọnmhọn.—Mark 1:16-18.
5. Elele nela Pita miẹn nin ọle re khọn emhin nin re ofẹn ha mun ọlẹn, yẹ rẹ dọ kiẹn odibo nọnsi Jesu?
5 Ẹlo Pita wo sẹbhi emhin ọhan-ilo kẹkẹ beji ọle dọ kiẹn odibo nọnsi Jesu. Ẹlo ọle sẹbhọ beji Jesu re egbe dan ene khọnmhọn, khu ẹlinmhin ne mhẹn si ẹbho bhi egbe re, yẹ riọ ẹbho ne yu kpanọ. b (Matt. 8:14-17; Mark 5:37, 41, 42) Ọle yẹ wo miẹn imian-alo nọn re ihe nin Jesu da ha ye bhi Agbejele nọnsi Osẹnobulua man. Pita bha yele ọne imian-alo nan an ghẹdẹ. (Mark 9:1-8; 2 Pet. 1:16-18) Pita da miẹn emhin kẹkẹ nin ọle irẹ miẹn sade ọle bha rẹkhan Jesu nọn. Ọle dẹ wo manman ha ghọnghọn ghe ọle bha ji uwedẹ nin ọle rẹ ka ha ghe egbe ọle re ọle miẹn ghe ọle bha miẹn ene elele nan.
6. Osukpa Pita rẹ wo khọn eji kẹkẹ nin ọle da wẹghẹ? Re otọle man.
6 Ọ sẹyẹ wo ha nọghọ Pita rẹ khọn eji ọle da wẹghẹ arẹmiẹn ẹlo sẹbhi ene emhin nan rebhe, yẹ hẹnmhọn emhin kẹkẹ. Bha ji mhan fẹ ijiẹmhin eso ghe. Ẹghe nin Jesu rẹ ha tẹmhọn ebi ọle ha rẹ loya yẹ yu yẹ, nin ọle rẹ mun ọta akhasẹ ne ribhi Baibo sẹ, Pita da re gbe ọle bhi unun. (Mark 8:31-33) Bhi igba ne bunbun, Pita bi edibo nekẹle da ha gbugan ba ẹmhọn ọnọn ke okhun nẹ bhi ẹwẹ ele. (Mark 9:33, 34) Ọne ukpasọn ọkuẹsẹ Jesu yu, Pita da hian ọkpa bhi ene ẹbhọ ne dọ mun Jesu ehọ a. (John 18:10) Sẹyẹ, bhi ọne ukpasọn nin, Pita da ranmhude ofẹn yọle ghe ọle bha lẹn Jesu igba ea. (Mark 14:66-72) Ọnan da re Pita wo manman ha viẹ.—Matt. 26:75.
7. Isẹhoa nela Jesu re nin Pita beji ọle riọ kpanọ fo?
7 Jesu bha ji egbe Pita lọ ọle ranmhude emhin nin ọle lu. Beji ọle riọ kpanọ fo, ọle da re ọne isẹhoa nin Pita rẹ kie rẹman ghe ọle hoẹmhọn ọlẹn. Ọle da mun ọne ẹsọn nin Pita nin ọle rẹ ha gbẹloghe ihuan nesọle. (John 21:15-17) Pita da muegbe nin ọle rẹ miẹn ọne ẹsọn nin Jesu mun nanlẹn. Jerusalẹm ọle ha ye bhi ukpẹdẹ ọsi Pẹnticọst, sẹyẹ ọle deba ẹbho ọhẹnhẹn nan re ẹlinmhin nọn khiale rẹ zẹ.
8. Emhin nọn bha gba nela Pita lu bhi Antiọki?
8 A rẹ re ẹlinmhin nọn khiale rẹ zẹ Pita fo, ọle sẹyẹ wo ha mhọn eji ọle ida lu nọnsẹn. Bhi ukpe 36 C.E, ẹlo Pita sẹbhi ẹghe nin Osẹnobulua rẹ re ẹlinmhin nọn khiale rẹ zẹ Kọniliọs nọn iyi obhokhan Ju. Ọnan da rẹman ghe “Osẹnobulua izọn eria,” sẹyẹ ẹbho ne iyi ibhokhan Ju dẹ sabọ dọ deba ene ibhio ha ga bhi agbotu. (Acts 10:34, 44, 45) Ranmhude ọnan, Pita da sabọ dọ deba ẹbho ne iyi ibhokhan Ju ha le ebale, emhin nin ọle irẹ ka lu khẹ. (Gal. 2:12) Ọrẹyiriọ, ibhokhan Ju eso ne yi Kristiẹn da ha riale ghe, ọ bha khẹke nin ele deba ẹbho ne iyi Ju ha le ebele. Beji ẹbho eso ne re inian ria eria ki vae bhi Antiọki, Pita da zobọ bhọ rẹ deba ibhio ọle ne iyi Ju ha le ebale. Asabọmiẹn ọle lu ọnan ranmhude ọle bha ho nin ọle rahiẹ ene ibhio ọle ne la vae. Pọl nin odibo daghe ọne emhin nan nin Pita lu, bhiriọ ọle da re adia nanlẹn bhi isira ọrebhe. (Gal. 2:13, 14) Pita bha ji egbe lọ ọle arẹmiẹn emhin nọn sẹnian sunu. Be rẹkpa ọle?
BE RẸKPA PITA RẸ SẸYẸ RẸTẸ?
9. Be John 6:68, 69 rẹ re asun-rẹkhan nin Pita ha mhọnlẹn man yẹ?
9 Pita wo ha mhọn asun-rẹkhan. Ọle bha je emhin soso da re ọle miẹn ghe ọle bha yẹ ha rẹkhan Jesu. Ọle da re ọne asun-rẹkhan nan man bhi ẹghe ọkpa nin Jesu rẹ tẹmhọn emhin nin ene edibo bha lẹn otọle. (Tie John 6:68, 69.) Ene bunbun bhi ene edibo da zobọ bhọ rẹ ha rẹkhan Jesu arẹmiẹn ele bha nọọn ọlẹn ebi ọle re ọne ẹmhọn ta, la mundia nin ọle gbotọle fanọn an. Ọkpakinọn Pita bha lu iriọ. Pita lẹn sẹbhọ ghe Jesu ọkpa “mhọn ọta nọn re aribhọ ọsi ighegheghe re.”
10. Be Jesu rẹ rẹman yẹ ghe ọle lẹn emhin nin Pita ha sabọ lu? (Yẹ fẹ ifoto ghe.)
10 Jesu bha fikeke gbe Pita. Jesu lẹn sẹbhọ ghe Pita bi edibo nekẹle dẹ fikeke gbe ọle bhi ọne ukpasọn nọn kike nin ọle ha gbe bhi ọne otọ nan. Ọrẹyiriọ, Jesu mhọn ọne izebhudu ghe Pita dẹ yẹ fikie bu ọle re. (Luke 22:31, 32) Jesu lẹnmhin ghe, ele ‘wo rẹ muegbe nin ele rẹ lu emhin nọn mhẹn, ọkpakinọn, efun nọnsẹle wẹghẹ a.’ (Mark 14:38) Arẹmiẹn Pita yọle ghe ọle bha lẹn Jesu, Jesu bha fikeke gbe ọle. Beji Jesu riọ kpanọ, ọle da zegbere man Pita. Asabọmiẹn Pita ọkpa ha ribhi ọsọle bhi ọne ẹghe nan. (Mark 16:7; Luke 24:34; 1 Cor. 15:5) Ria ẹmhọn ebi ọnan ha rẹ ko Pita nọn rẹ ha lu akhiẹ udu re yẹ!
11. Be Jesu rẹ rẹkpa Pita rẹ lẹn yẹ ghe Jehova dẹ wo ha rẹkpa ọle?
11 Jesu da ji Pita lẹn ghe Jehova dẹ wo ha rẹkpa ọle. Jesu da gbo kie re uwedẹ ọhan-ilo rẹ rẹkpa Pita bi edibo nekẹle rẹ sabọ manman miẹn ehẹn mun. (John 21:4-6) Ọne emhin ọhan-ilo nan da rẹ rẹkpa Pita rẹ lẹn ghe, Jehova dẹ wo ha rẹkpa ọle rẹ miẹn ebi ọle ha rẹ ha gbẹloghe egbe. Asabọmiẹn ọnan da ye ene edibo ẹmhọn nin Jesu tale re, ghe Jehova dẹ wo ha ne emhin nin ene “khu ọbhi ẹmhọn Agbejele” guanọ nin ele. (Matt. 6:33) Ọnan da rẹkpa Pita rẹ mun ẹmhọn Agbejele kalo bhi iẹnlẹn nọnsọle gbera ẹki ehẹn. Ọle da wo manman re izebhudu tẹmhọn Osẹnobulua bhi ukpẹdẹ ọsi Pẹnticọst 33 C.E., ọnan da rẹkpa ẹbho ne bunbun rẹ miẹn ẹmhọn Agbejele ọbhi egbe. (Acts 2:14, 37-41) Sẹyẹ, ọle da rẹkpa ibhokhan Sameria bi ẹbho ne iyi ibhokhan Ju rẹ luẹ ẹmhọn Jesu yẹ ha rẹkhan ọlẹn. (Acts 8:14-17; 10:44-48) Jehova wo manman noo Pita rẹ rẹkpa ẹbho kẹkẹ rẹ vae bhi agbotu nọnsọle.
BE IMHAN MIẸN LUẸ BHI OKHA ỌSI PITA?
12. Beji mhan luẹ bhi okha ọsi Pita, be ọkhẹke nin mhan ha yere sade mhan mhọn emhin nọn imhẹn nin mhan mọn da ne dan?
12 Jehova dẹ rẹkpa mhan rẹ sabọ wo ha dọnmhegbe. Asabọmiẹn ọ iyi ẹghe rebhe ọ ha rẹ lẹkhẹ nin mhan rẹ lu ọnan, manman nọn sade ọ reele nin mhan mọn da dọnmhegbe rẹ rẹban emhin nọn imhẹn nin mhan guẹle. Ẹgheso, eji mhan ida lu nọnsẹn sabọ rẹ khọ nẹ ọsi Pita. Ọkpakinọn, Jehova dẹ re ahu nin mhan rẹ sabọ khọn ele. (Ps. 94:17-19) Bhi ọsi ijiẹmhin, obhio mhan ọkpa nin okpea ka rẹ ha deba okpea bii ọle nowẹ bhi ikpe ne bunbun ọkuẹsẹ ọle dọ luẹ ẹmhọanta. Ọle da wo rẹban iẹnlẹn nọn sẹnian sẹsẹsẹ. Ọrẹyiriọ, ene iria-eria ne bha gba nan sẹyẹ vae bhi ọkhọle nọnsọle ẹgheso. Be rẹkpa ọle rẹ sẹyẹ ha dọnmhegbe? Ọle da yọle: “Jehova re ahu mhan.” Ọle da yẹ yọle: “Mẹn dọ kere ghe, . . . , Jehova ha re ẹlinmhin nọn khiale nọnsọle rẹ rẹkpa mhan, mhan dẹ sabọ [wo] ha nyẹnlẹn bhi uwedẹ nin ọle yọle nin mhan rẹ ha nyẹnlẹn . . . Jehova sẹ wo noo mẹn bhi oga nọnsọle. Arẹmiẹn ọ bha gba nin mẹn, ọle sẹyẹ rẹkpa mẹn.”
13. Beji Acts 4:13, 29, 31 rẹman, be imhan ha rẹ sabọ re egbe khọkhọ Pita yẹ? (Yẹ fẹ ifoto ghe.)
13 Beji mhan sẹ luẹ, mhan kere ghe Pita ranmhude ofẹn eria lu emhin nọn bha gba ẹgheso. Ọkpakinọn, ranmhude nin ọle rẹ bhii nin Jehova re izebhudu nanlẹn, ọle da sabọ lu emhin ne khẹke. (Tie Acts 4:13, 29, 31.) Bọsi Pita, mhan dẹ yẹ sabọ khọn emhin ne re ofẹn mun mhan. Bha ji mhan fẹ ijiẹmhin ọsi obhio mhan nin usẹn okpea natiọle Horst ghe, nọn ha nyẹnlẹn bhi Germany bhi ẹghe nin Hitler rẹ ha gbẹloghe. Bhi ọne ẹghe nan, a da yọle nin ẹbho ha tuẹ egbe bhi uwedẹ kpataki. Ebi emhin nin ele ta bhi ọne otuẹ mundia nan hi, “Hitler hi ọnọn ha hinmhin mhan.” Arẹmiẹn Horst lẹn sẹbhọ ghe ọ bha khẹke nin ọle deba ha tuẹ ọne otuẹ nan, ọle da ha tuẹ ọle ẹgheso ranmhude ofẹn ọsi ọman-emhin nọnsọle, bi ibo ọle bhi isiku nọn ha mun ọlẹn. Ene biẹ ọle bha ha re unun gbe ọle, ọkpakinọn ele da deba ọle bhii Jehova nin ọle re izebhudu nanlẹn. Ranmhude uwedẹ nin ene biẹ ọle rẹ rẹkpa ọle, bi nin ọle rẹ mun udu nyan Jehova, ọle da fẹkẹ dọ miẹn ahu rẹ sabọ lu emhin nọn gbale. Akizẹbue, ọle da yọle: “Ẹghe bha ha ribhọ nin Jehova rẹ fikeke gbe mẹn.” c
14. Be ene ewanlẹn ha rẹ sabọ re ikoudure nin eria nin egbe lọ yẹ?
14 Jehova bi Jesu ida fikeke gbe mhan. Ẹghe nin Pita rẹ tale fo ghe ọle bha lẹn Jesu, ọ da khẹke nin ọle zẹ emhin nin ọle ha lu. Ọle dẹ be zobọ bhọ rẹ ha rẹkhan Jesu, la ọle dẹ sẹyẹ dọnmhegbe rẹ ha rẹkhan ọlẹn? Jesu bhọ ka bhii Jehova nin ọle rẹkpa Pita beji a ha da miẹn ghe urẹọbhọ nọnsọle bha wẹghẹa. Jesu da tẹmhọn ọne erọnmhọn nan man Pita, yẹ ji ọle lẹn ghe, ọle nin Pita dẹ sabọ ziẹn ene ibhio udu. (Luke 22:31, 32) Edandan iribhọ ghe ọ dẹ wo ziẹn Pita udu sade ọle ye ẹmhọn nin Jesu tale re. Ahamiẹn emhin re egbe lọ mhan beji mhan rẹ dọnmhegbe rẹ ha ga Jehova, Jehova sabọ rẹ noo ọwanlẹn bhi agbotu rẹ re izebhudu nin mhan beji mhan ha da sẹyẹ sabọ sun rẹkhan ọlẹn. (Eph. 4:8, 11) Obhio mhan natiọle Paul nọn reele nọn mọn da ga bhi ihe ọsi ọwanlẹn bhi agbotu dọnmhegbe rẹ ha re ikoudure nọn sẹnian nin ẹbho. Ọle ki taman eria nọn dia ele bhi egbe nin ele zobọ bhọ rẹ ha dọnmhegbe nin ele ria eria nyan ebi Jehova ka rẹ si ele vae bhi agbotu yẹ. Ẹghenin, ọle ki ji ele lẹn ghe, ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe nin Jehova mhọn da ele ida ji ọle da fikeke gbe ele. Ọle da yọle: “Mẹn sẹ wo miẹn eria ne bunbun nin egbe rẹ lọ ne sẹyẹ wo ha dọnmhegbe ranmhude urẹkpa nin ele miẹn bhi obọ Jehova.”
15. Be ijiẹmhin ọsi Pita bi ọsi Horst rẹ rẹman yẹ ghe ẹmhọanta ẹmhọn nọn ribhi Matthew 6:33 khin?
15 Beji Jehova rẹ ne ebi Pita bi ene edibo nekẹle ha rẹ ha gbẹloghe egbe nin ele, iriọ ọle ha yẹ rẹ ne emhin nin mhan ha rẹ ha gbẹloghe egbe nin mhan sade mhan mun ẹmhọn Agbejele kalo bhi iẹnlẹn nọnsẹmhan. (Matt. 6:33) Beji a khọn okhọn nọnzi eva fo nin ọne agbọn nan rebhe kugbe khọn, Horst nin mhan ka tẹmhọnlẹn da ha mhọnlẹn bhi ọkhọle nin ọle rẹ munhẹn ha lu iwẹnna ọkanẹfan. Ranmhude obhioguele ọle khin, ọle da ha riale ọle ida miẹn ebi ọle ha rẹ ha gbẹloghe egbe sade ọle munhẹn ha lu iwẹnna ọkanẹfan ọsi ẹghe rebhe. Be ọle ki da lu yẹ? Ọle da mhanmhanlẹn nin ọle rẹ dọnmhẹn Jehova fẹghe. Ọle da dagbare bhi inẹbho bhi ukpẹdẹ rebhe bhi ọne uzana nin ọfẹotughe rẹ rẹnẹ ji agbotu nọnsele. Beji ọne uzana ki sotọ, ọ da wo han ọle ilo beji ọne ọfẹotughe re igho nanlẹn, sokpan ọle bha taman ọlẹn ọria nọn re ọne igho re. Ọne igho dẹ sẹ ọle rẹ gbẹloghe egbe bhi uki ne bunbun sade ọle munhẹn ha lu iwẹnna ọkanẹfan ọsi ẹghe rebhe. Ọnan da rẹkpa ọle rẹ lẹn ghe, Jehova dẹ wo ha gbẹloghe ọle. Ọle da noo ẹdagbọn iẹnlẹn nọnsọle rebhe rẹ ha khu ọbhi ẹmhọn Agbejele.—Mal. 3:10.
16. Bezẹle nọn da yi emhin nọn mhẹn nin mhan rẹ ha luẹ ẹmhọn iẹnlẹn ọsi Pita bi ene ebe nin ọle gbẹn?
16 Pita dẹ wo manman ha ghọnghọn ghe Jesu bha sibhi eji ọle ye re beji ọle rẹ bhii Jesu le. Jesu da wo ha man Pita emhin beji ọle ha da sabọ ha ga Osẹnobulua nọnsẹn, yẹ ha yi ijiẹmhin esili rẹji Kristiẹn nekẹle. Mhan rebhe dẹ wo miẹn emhin luẹ bhi emhin nin Jesu man Pita le. Pita da tẹmhọn eso bhi ene emhin nin Jesu man ọle le bhi ebe eva nin ọle gbẹn ji agbotu kẹkẹ bhi ore nin ọhẹnhẹn. Uhọnmhọn-ọta nọn ki sẹ ọle bhi egbe dẹ zilo nyan adia eso ne ribhi ene ebe nin ọle gbẹn, bi ebi mhan ha rẹ sabọ re obọ rẹkhan ele yẹ ẹlẹnan.
ILLO 126 Ha Sasa, Hẹi Ji Egbe Lọ Uwẹ
a A gbẹn ọne uhọnmhọn-ọta nan nan rẹ rẹkpa ene khọn ije ele da wẹghẹ rẹ lẹn ghe, ele dẹ sabọ khọn miọto yẹ sun rẹkhan Jehova.
b Ebe ọsi Mark a da ne Baibo ne bunbun ne ribhi ọne uhọnmhọn-ọta nan. Asabọmiẹn emhin nin ọle họn bhi unun ọsi Pita nin ẹlo sẹbhi emhin kẹkẹ ne sunu ọle gbẹn ọbhi otọ.
c Fẹ okha ọsi Horst Henschel ghe nọn yọle “Motivated by My Family’s Loyalty to God,” bhi Awake! ọsi February 22, 1998.
d EMHIN NAN RẸMAN BHI IFOTO : Beji a rẹman bhi ọne ifoto, inian ene biẹ Horst Henschel rẹ deba ọle ha nan erọnmhọn, yẹ rẹkpa ọle beji ọle ha da ha mhọn ọne izebhudu rẹ wo ha sun rẹkhan Jehova.