1. Idia nọn bha lẹkhẹ nela Jehoash, Uzaya, bi Josaya kuẹlo da?

 RE ỌKHỌLE muno ọlẹn ghe a re uwẹ kiẹn ojie ọsi ẹbho nesi Osẹnobulua beji uwẹ ribhi obhokhan. Be uwẹ ha rẹ noo ahu nọnsẹ yẹ? Baibo tẹmhọn usẹn ne bunbun ne gbẹloghe bhi agbaẹbho ọsi Juda. Bhi ọsi ijiẹmhin, ikpe 7 Jehoash ha ye beji ọle kiẹn ojie, Uzaya da ha ribhi ikpe 16, Josaya da ha ribhi ikpe 8. Ọnan ida lẹkhẹ nin ele hiehie. Arẹmiẹn emhin bha lẹkhẹ nin ele, ele rebhe miẹn urẹkpa rẹ sabọ khọn ọkakale, yẹ sabọ lu emhin ne mhẹn.

2. Bezẹle nọn da yi emhin nọn mhẹn nin mhan rẹ ha luẹ ẹmhọn ijiẹmhin ọsi Jehoash, Uzaya, bi Josaya?

² Ẹmhọanta nọn ghe mhan iyi ojie la esọn, ọkpakinọn mhan dẹ sabọ luẹ emhin kpataki bhi ijiẹmhin ọsi ene itue ea nan nan tẹmhọnlẹn bhi Baibo. Ele zẹ emhin nọn mhẹn rẹ lu, iriọ ele yẹ rẹ zẹ emhin nọn bha gba. Ijiẹmhin nọnsele dẹ rẹkpa mhan rẹ lẹn ebezẹle nọn da khẹke nin mhan ha zẹ imọẹ ne mhẹn, wo ha mhọn idegbere, yẹ ha sikẹ Jehova.

3. Be Jehoash nin ojie rẹ obọ rẹkhan emhin nin Jehoada nin Ojohẹn ha man ọle le yẹ?

³ Re egbe khọkhọ Jehoash bhi uwedẹ nin ọle rẹ zẹ emhin ne mhẹn rẹ lu. Ẹghe nin Jehoash rẹ dia khere, ọle da wo zẹ emhin nọn mhẹn rẹ lu. Beji a miẹn ghe ọle imhọn aba, ọle da wo re obọ rẹkhan adia nin Jehoada nin Ojohẹn ha re nanlẹn. Jehoada da wo man ọlẹn emhin beji ọle ha rẹ man ọmọn nọnsọle emhin. Ranmhude ijiẹmhin esili ọsi Jehoada, Jehoash da zẹ nin ọle rẹ ga Jehova yẹ rẹkpa ene ẹbho rẹ ha lu iriọ. Jehoash da mhanmhanlẹn nan rẹ hẹnhẹn uwa oga nọnsi Jehova.—2 Chron. 24:​1, 2, 4, 13, 14.

4. Be imhan rẹ miẹn elele bhọ yẹ sade mhan re obọ rẹkhan uhi nesi Jehova? (Proverbs 2:​1, 10-12)

⁴ Ahamiẹn ene biẹ uwẹ la ọria ọbhebhe man uwẹ le rẹ hoẹmhọn Jehova, yẹ ha re obọ rẹkhan uhi nesọle, lẹn sẹbhọ ghe  emhin kpataki ele lu nin uwẹ. (Tie Proverbs 2:​1, 10-12.) Enebiọmọn dẹ sabọ man imọn nesele emhin bhi uwedẹ kẹkẹ. Bha ji mhan fẹ ebi aba Katya rẹ rẹkpa ọle rẹ sabọ ha zẹ emhin ne mhẹn yẹ. Ahamiẹn aba ọle re ọle khian isiku ukpẹdẹ-ukpẹdẹ, ọle ki deba ọle zilo nyan ebe ukpẹdẹ. Katya da yọle, “Ene emhin nin aba mẹn deba mẹn zilo ọle rẹkpa mẹn rẹ lu emhin ne khẹke sade ọkakale zegbere bhi ọne ukpẹdẹ.” A ha ki miẹn ọ dia uwẹ bhi egbe ghe adia nin ene biẹ uwẹ re Baibo re nin uwẹ bha ji uwẹ da zẹ-obọ zẹ-oẹ kii? Be ha rẹkpa uwẹ rẹ sabọ re obọ rẹkhan adia nọnsele? Obhio mhan nin okhuo natiọle Anastasia sẹyẹ yere ebi ene biẹ ọle rẹ re ẹghe ọbhi otọ rẹ gbotọ ọle fanọan man ọlẹn ebezẹle nin ele da gbuhi eso. Ọle da yọle, “Ọnan da rẹkpa mẹn rẹ lẹn ghe, ọ iyi nin ele rẹ mun mẹn gba zẹle nin ele da gbuhi eso, sokpan nin ele rẹ gbega mẹn nọn ranmhude ele hoẹmhọn mẹn.”

5. Be uwedẹ nin uwẹ rẹ lu emhin ha rẹ rẹso ene biẹ uwẹ bi Jehova yẹ? (Proverbs 22:6; 23:​15, 24, 25)

⁵ Ene biẹ uwẹ dẹ ha ghọnghọn sade uwẹ re obọ rẹkhan adia nin ele re nin uwẹ. Ọnọn ke okhun nẹ hi, uwẹ ki re Osẹnobulua ha ghọnghọn, yẹ deba ọle ha mhọn ikolu nọn manman ziẹn. (Tie Proverbs 22:6; 23:​15, 24, 25.) Ọnan bha be re uwẹ ha ho nin uwẹ re egbe khọkhọ Jehoash bhi uwedẹ nin ọle rẹ lu emhin beji ọle ribhi obhokhan?

6. Ẹbho nela Jehoash munhẹn ha ka ele ehọ? Be ki nabhọre? (2 Chronicles 24:​17, 18)

⁶ Luẹ emhin bhi emhin nọn bha gba nin Jehoash lu. Beji Jehoada ki yu fo, Jehoash da dọ zẹ imọẹ ne imhẹn. (Tie 2 Chronicles 24:​17, 18.) Ọle da dọ ha re ehọ ọbhi adia ọsi ekhaẹmhọn ọsi Juda ne bha hoẹmhọn Jehova. Uwẹ dẹ rẹọbhọ ghe ọ bha rẹ khẹke nin Jehoash deba ẹbho ne sẹnian ha muobọ. (Prov. 1:10) Ọkpakinọn ọle bha lu iriọ, ọle da ha ka ele ehọ. Ẹghe nin Zẹkaraya nin ọmọn ọsi Jehoada nọn yi obhio ọle bhọ rẹ re adia nanlẹn, ọle da yọle nan gbe ọle a. (2 Chron. 24:​20, 21; Matt. 23:35) Uza ọle lu! Jehoash rẹ munhẹn nọnsẹn, ọkpakinọn ọ ba bhi egbe a ghe ọle da de sibhi oga re, yẹ kiẹn ọgbugbe. Bhi ọkike ọle, ọguọmhandia nọnsọle da gbe ọle a. (2 Chron. 24:​22-25) Iẹnlẹn nọnsọle hẹi rẹ dia inian sade ọle wo ha hẹnmhọn nin Jehova bi ẹbho nesọle. Be uwẹ miẹn luẹ bhi ọne okha nan?

7. Ẹbho nela ọkhẹke nin uwẹ zẹ bhi imọẹ? (Yẹ fẹ ifoto ghe.)

⁷ Emhin ọkpa nin mhan luẹ bhi ọne okha nan hi, ọkhẹke nin mhan zẹ imọẹ ne ha sabọ rẹkpa mhan bhi uwedẹ nọn mhẹn, imọẹ ne hoẹmhọn Jehova, ne yẹ ho ne re ọle ha ghọnghọn. Ọ iyi usẹn bii mhan ọkpa mhan ha wo deba ha lu imọẹ. Yere ghe, obhokhan Jehoash ha khin bhi eji ọmọẹ ọle nin Jehoada ye. Rẹji ẹbho nin uwẹ zẹ bhi imọẹ, nọọn egbe ẹ: ‘Ele be rẹkpa mẹn rẹ ha ziẹn urẹọbhọ nin mẹn mhọn da  Jehova? Ele be rẹkpa mẹn rẹ ha re obọ rẹkhan uhi nesi Osẹnobulua? Ele be tẹmhọn Jehova bi ẹmhọanta kpataki nin ọle rẹkpa mhan rẹ lẹn? Ele be re ẹlo nọn ghanlẹn rẹ ghe uhi nesi Osẹnobulua? Emhin nin ele lẹn sẹ ghe ọ dẹ yẹẹ mẹn rẹ họn ọkpa ele be taman mẹn, la ele be re adia nin mẹn sade mẹn dọ ha lu emhin ne bha gba?’ (Prov. 27:​5, 6, 17) Bhi ọsi ẹmhọanta, ahamiẹn imọẹ ẹ bha hoẹmhọn Jehova, ọ bha khẹke nin uwẹ nin ele ha muobọ. Bhi obọ nọnkẹle, ahamiẹn uwẹ mhọn imọẹ ne hoẹmhọn Jehova, sun rẹkhan ele—ele dẹ wo ha rẹkpa uwẹ!—Prov. 13:20.

8. Ahamiẹn uwẹ noo itanẹti, be ọkhẹke nin uwẹ ha mhọn bhi ọkhọle?

⁸ Itanẹti hi uwedẹ ọkpa nin ẹbho noo rẹ nin imọẹ ele bi azagba-uwa nọnsele zilo ẹlẹnan. Ọkpakinọn, ẹbho ne bunbun ẹlẹnan noo ọle rẹ re egbe man. Ele ki ha ne ifoto bi vidio ọsi emhin nin ele lu, bi emhin nin ele dẹ ku ọbhọ. Ahamiẹn uwẹ noo ene uwedẹ kẹkẹ nan rẹ nin egbe zilo bhi itanẹti, nọọn egbe ẹ: ‘Nin mẹn rẹ ha re egbe man be zẹle nin mẹn da noo ọle? Nin mẹn rẹ rẹkpa ẹbho be nọn, la nin ẹbho rẹ ha gẹn mẹn? Mẹn be ji uwedẹ nin ẹbho eso ne noo itanẹti rẹ lu emhin da rẹso uwedẹ nin mẹn rẹ ria eria, ọta nin mẹn ta, bi emhin nin mẹn lu?’ Obhio mhan nin Nathan Knorr nọn ka ga bhi ihe ọsi Otu Nọn Sun Oga da re ọne adia nan nin mhan. Ọle da yọle: “Hẹi ha dọnmhegbe nin uwe rẹ wo ha lu emhin ne ha ti ọrebhe bhọ. Ahamiẹn uwẹ lu iriọ, emhin nin uwẹ lu ida ti ọsoso bhọ. Sokpan, ha lu emhin ne ha ti Jehova bhọ, ẹghenin, emhin nin uwẹ lu ki ha ti ọrebhe ne hoẹmhọn Jehova bhọ.”

9. Be Jehova rẹkpa Uzaya rẹ sabọ lu? (2 Chronicles 26:​1-5)

⁹ Re egbe khọkhọ Uzaya bhi uwedẹ nin ọle rẹ zẹ emhin ne mhẹn rẹ lu. Uzaya wo ha mhọn idegbere beji ọle ribhi obhokhan. Ọle da luẹ “rẹ ha mun ofẹn Osẹnobulua ọsi ẹmhọanta.” Sẹyẹ Jehova da manman nan erọnmhọn nanlẹn bhi ene ikpe 68 nin ọle gbe. (Tie 2 Chronicles 26:​1-5.) Uzaya da khọn agbaẹbho ne bunbun ne yi eghian ibhokhan Izrẹl miotọ, yẹ manman ziẹn ogbe ne nẹga Jerusalẹm beji a ha da miẹn eghian ele bha sabọ nabhọ. (2 Chron. 26:​6-15) Uzaya da wo ha ghọnghọn ranmhude emhin kẹkẹ nin Jehova rẹkpa ọle rẹ sabọ lu.—Eccl. 3:​12, 13.

10. Be emhin rẹ khian yẹ bhi iẹnlẹn ọsi Uzaya?

¹⁰ Luẹ emhin bhi emhin nọn bha gba nin Uzaya lu. Beji a miẹn Ojie Uzaya ha khin, ọle hi ọnọn ha taman ẹbho emhin nin ele ha lu. Asabọmiẹn ọnan da re ọle ha riale ghe, ọle dẹ sabọ lu emhin nọn hi ki rẹ khin nọn ghọn ọlẹn. Ẹdọkpa, Uzaya da vae bhi uwa oga nọnsi Jehova, yẹ re ẹhio dọ ha tuẹ emhin nọn vin-ohin a bhi ukhuo izoẹse, emhin nọn bha khẹke nin ojie lu. (2 Chron. 26:​16-18) Azaraya nin Ojohẹn da dọnmhegbe re adia nanlẹn, ọkpakinọn ẹkẹ da wo manman ha khọ ọle. Ọ ba bhi egbe a ghe, Uzaya da tobọle riia ikolu nin ọle bi Jehova ko mhọnlẹn an, sẹyẹ Jehova da mun emianmhẹn egbekẹn gbe ọle. (2 Chron. 26:​19-21) Iẹnlẹn nọnsọle irẹ dia inian sade ọle wo ha mhọn idegbere khian.

11. Emhin nela ha rẹman si mhan mhọn idegbere? (Yẹ fẹ ifoto ghe.)

¹¹ Ẹghe nin Uzaya ki rẹ manman ha mhọn ahu, ọle da yelea ghe Jehova hi ọnọn re ahu nanlẹn, yẹ re emhin rebhe kiọnlẹn nanlẹn. Be imhan luẹ bhi ọnan? Ọkhẹke nin mhan ha ye egbe mhan re ghe, emhin rebhe nin mhan mhọn bi ihe nin mhan ye, Jehova re ọle nin mhan. Nin mhan rẹ re emhin nin mhan sẹ sabọ lu ha dẹgbọ, ọkhẹke nin mhan re ogẹn ji Jehova bhi emhin rebhe nin mhan sabọ lu. b (1 Cor. 4:7) Ọkhẹke nin  mhan yere ghe ọ bha gba nin mhan, bhiriọ a dẹ re adia nin mhan ẹgheso. Obhio mhan nin okpea nọn ribhi ikpe 60 da gbẹn yọle: “Mẹn dọ kere ghe, ọ bha khẹke nin mẹn re ẹlo nọn ghan gbe rẹ ha ghe egbe mẹn. Ahamiẹn a re adia nin mẹn ẹgheso ranmhude emhin nọn bha gba nin mẹn lu, mẹn dọnmhegbe rẹ wẹnna ọbhọ, yẹ wo ha lu re alo.” Ẹmhọanta nọn ribhọ hi, ahamiẹn mhan mun ofẹn Jehova, yẹ re ẹlo nọn khẹke rẹ ghe egbe mhan, mhan ki ha mhọn eghọnghọn bhi iẹnlẹn.—Prov. 22:4.

12. Beji Josaya ribhi usẹn, be ọle rẹ munhẹn ha guanọ Jehova yẹ? (2 Chronicles 34:​1-3)

¹² Re egbe khọkhọ Josaya bhi uwedẹ nin ọle rẹ zẹ emhin ne mhẹn rẹ lu. Obhokhan Josaya ha khin beji ọle munhẹn ha guanọ Jehova. Ọle da ha ho nin ọle lẹn ẹmhọn Jehova yẹ ha lu iho nọnsọle. Ọkpakinọn, iẹnlẹn bha lẹkhẹ nin Josaya nọn re egbe obhokhan kiẹn ojie. Bhi ọne ẹghe nan, ene ẹbho da ha ga ẹbọ. Bhiriọ ọ da khẹke nin Josaya ha mhọn izebhudu nin ọle rẹ sabọ re ọkpẹnlẹn ọbhi igẹbọ. Ọle da gene sabọ lu ọle. Ọkuẹsẹ Josaya sẹbhi ikpe 20, ọle da munhẹn ha gbo oga ohoghe sibhi ọne agbaẹbho re.—Tie 2 Chronicles 34:​1-3.

13. Be ọ ha rẹ rẹso iẹnlẹn nọnsẹ yẹ sade uwẹ re egbe guẹ nin Jehova?

¹³ Aharẹmiẹn obhokhan uwẹ khin, uwẹ dẹ sabọ re egbe khọkhọ Josaya bhi uwedẹ nin uwẹ ha rẹ ha guanọ nin uwẹ luẹ ẹmhọn Jehova bi ikpẹ esili nesọle. Uwẹ ha lu ọnan, ọ dẹ re uwẹ ha ho nin uwẹ re egbe guẹ nanlẹn. Be ọnan ha rẹ rẹso ẹdagbọn iẹnlẹn nọnsẹ yẹ? Luke nọn mianmẹn beji ọle ha ribhi ukpe 14 da yọle, “Rẹ na bhi ẹlẹnan nan rẹ ha khian, mẹn dẹ mun oga nọnsi Jehova kalo bhi iẹnlẹn nọnsẹmhẹn, yẹ dọnmhegbe rẹ ha lu emhin ne ha re ọle ha ghọnghọn.” (Mark 12:30) Uwẹ dẹ manman miẹn elele bhọ sade uwẹ muegbe yẹ rẹ lu iriọ.

14. Sounun bhi ijiẹmhin ne rẹman ebi ene usẹn rẹ ha re egbe khọkhọ Josaya nin Ojie yẹ.

¹⁴ Ọkakale nela eguọmhandia nesi Jehova ne yi uṣen ha sabọ ha kuẹlo da? Johan nọn mianmẹn beji ọle ribhi ikpe 12 da tẹmhọn ebi ibo ọle nin ele ko ribhi klass rẹ ha sua ọle ọbhọ rẹ ha sin siga ọsọgbọn nin ẹbho ki sin nian, nin Ebo tiọle vape. Nin ọle rẹ sabọ ziẹngbe ọne edọnmhẹn nan, Johan da ye egbe ọle re ghe ilọnmhọn nọn  sẹnian dẹ sabọ si ikuan-egbe ji ọle, yẹ riia ikolu nin ọle bi Jehova ko mhọnlẹn an. Rachel nọn mianmẹn beji ọle ribhi ikpe 14, da tẹmhọn ebi rẹkpa ọle rẹ sabọ ziẹngbe ọkakale nin ọle kuẹlo da beji ọle ribhi isiku. Ọle da yọle: “Mẹn dọnmhegbe rẹ ha gbẹlokotọ bhi emhin ne ha ye mẹn ẹmhọn Jehova, bi emhin ne ribhi Baibo re. Bhi ọsi ijiẹmhin, emhin eso nan man mhan le bhi isiku ye mẹn ejeso bhi Baibo re, la ọta akhasẹ ne ribhọ. La, mẹn da ha ne ọria zilo ẹgheso bhi isiku, emhin nin mhan zilo ọle rẹkpa mẹn rẹ ye Baibo nin mẹn ha sabọ noo rẹ nanlẹn zilo.” Ọkakale nin uwẹ kuẹlo da sabọ rẹ dikẹ bhi ene Josaya nin Ojie kuẹlo da, ọkpakinọn uwẹ dẹ sabọ sun rẹkhan Jehova yẹ re ẹwanlẹn lu emhin beji ọle lu. Uwẹ da sabọ khọn ọkakale beji uwẹ rẹ ribhi obhokhan nian, ọ dẹ rẹkpa uwẹ re sabọ muegbe ọbhi otọ khẹ ọkakale ne da zegbere bhi ẹghe odalo.

15. Be rẹkpa Josaya rẹ sabọ ga Jehova nọnsẹn? (2 Chronicles 34:​14, 18-21)

¹⁵ Beji Josaya ha ribhi ikpe 26, ọle da munhẹn ha re uwa oga nọnsi Jehova ọi nọnsẹn. Beji a ha lu ọne iwẹnna, a da miẹn ebe Uhi nin Jehova nin obọ Mozis gbe. Beji ọne Ojie họn ebe ribhi ẹkẹ ọle, ọle da lu rẹkhan ọlẹn. (Tie 2 Chronicles 34:​14, 18-21.) Ọ dẹ be yẹẹ uwẹ rẹ ha tie Baibo ẹghe rebhe? Ahamiẹn uwẹ ki ka dọnmhegbe rẹ ha tie ọle fo, be ọ rẹ khian yẹ? Uwẹ be re iyaman ọbhi ulọnlẹn eso nin uwẹ lẹn sẹ ghe ọ dẹ rẹkpa uwẹ? Luke nin mhan ka tẹmhọnlẹn gbẹn emhin kikẹ ne ti ọle bhọ bhi ebe. Uwẹ be riale uwedẹ nọn sẹnian dẹ rẹkpa uwẹ rẹ sabọ ha ye emhin ne ti uwẹ bhọ re nin uwẹ tiele? Beji uwẹ ha rẹ manman ha lẹn emhin ne ribhi Baibo, yẹ hoẹmhọn ele, iriọ ọ ha rẹ manman ha ghọn uwẹ rẹ ha ga Jehova. Bọsi Josaya nin Ojie, ọnan ki re uwẹ ha re obọ rẹkhan emhin nin uwẹ tie.

16. Be re Josaya dọ lu emhin ebe nọn manman kaka? Be imhan miẹn luẹ bhọ?

¹⁶ Luẹ emhin bhi emhin nọn bha gba nin Josaya lu. Beji Josaya ha ribhi ikpe 39, ọle da lu emhin nọn bha gba nọn miẹn ọle uhọnmhọn. Nin ọle rẹ dọ guanọ adia bhi obọ Jehova, ọle da mun udu nyan egbe ọle. (2 Chron. 35:​20-25)  Be imhan miẹn luẹ bhi ọnan? Ebi mhan hi ki rẹ dọmanlẹn sẹ yẹ, la bue sẹ yẹ nin mhan mọn da luẹ Baibo, ọ sẹyẹ wo khẹke nin mhan ha guanọ adia bhi obọ Jehova. Mhan dẹ sabọ lu ọnan sade mhan bhii Jehova bhi erọnmhọn nin ọle dia mhan, ha luẹ Ọta nọnsọle, yẹ guanọ adia bhi obọ eguọmhandia nesọle ne ki bue bhi oga. Mhan ha lu iriọ, asabọmiẹn mhan ida dọ lu emhin ebe nọn manman kaka, sẹyẹ mhan ki wo ha ghọnghọn.—Jas. 1:25.

17. Emhin kpataki nela mhan ha sabọ miẹn luẹ bhi obọ ene ijie ea ne gbẹloghe bhi Juda?

¹⁷ Emhin ne bunbun wo ribhọ nin ọria ha sabọ lu bhi ẹghe usẹn. Okha ọsi Jehoash, Uzaya bi Josaya rẹman ghe, ene usẹn dẹ sabọ zẹ emhin ne mhẹn rẹ lu, yẹ re Jehova ha ghọnghọn. Beji okha nọnsele rẹman, ọria munhẹn nọnsẹn ẹlẹnan bha rẹman ghe ọle dẹ wo lu iriọ sotọ. Ọrẹyiriọ, mhan dẹ sabọ re egbe khọkhọ ele bhi eji ele da lu nọnsẹn, yẹ rẹban ene emhin ne imhẹn nin ele lu. Uwẹ ha lu iriọ, uwẹ ki sabọ ha mhọn iẹnlẹn nọn mhẹn an.

18. Okha kẹkẹ nela bhi Baibo rẹman ghe uwẹ dẹ sabọ ha mhọn iẹnlẹn nọn mhẹn? (Yẹ fẹ ifoto ghe.)

¹⁸ Baibo yẹ wo tẹmhọn elasẹre ebhebhe ne manman sikẹ Jehova, nin ọle re ẹlo esili ghe, ne yẹ ha mhọn iẹnlẹn nọn mhẹn. Ọkpa bhi ẹwẹ ele Devid ha khin. Obhokhan ọle ha khin beji ọle zẹ nin ọle rẹ ga Jehova. Akizẹbue, ọle da dọ kiẹn ojie nọn gbẹloghe nọnsẹn. Bhi ọsi ẹmhọanta, ẹghe ribhọ nin ọle rẹ lu emhin nọn bha gba, ọkpakinọn Osẹnobulua da sẹyẹ re ẹlo esili ha ghe ọle. (1 Ki. 3:6; 9:​4, 5; 14:8) Ọ dẹ manman re izebhudu bi ọhubhudu nin uwẹ sade uwẹ dọ ha luẹ ẹmhọn iẹnlẹn ọsi Devid, bi ebi ọle rẹ ga Jehova nọnsẹn yẹ. La uwẹ sabọ rẹ dọ luẹ okha ọsi Maki la Timoti bhi iluẹmhin Baibo nọnsẹ. Uwẹ ha lu iriọ, uwẹ ki kere ghe egbe obhokhan ele rẹ munhẹn ha ga Jehova. Emhin nin ele zẹ rẹ lu da re Jehova ha ghọnghọn, sẹyẹ emhin da kiọnlẹn nin ele bhi iẹnlẹn.

19. Iẹnlẹn nela uwẹ ha sabọ ha mhọnlẹn?

¹⁹ Uwedẹ nin ibha rẹ nyẹnlẹn nian dẹ sabọ rẹso ebi iẹnlẹn nọnsẹbha da diayẹ bhi ẹghe odalo. Ahamiẹn uwẹ mun udu nyan Jehova, ghe ọ iyi ilẹn-emhin nọnsẹ, ọle ki wo ha dia uwẹ. (Prov. 20:24) Uwẹ dẹ sabọ ha mhọn iẹnlẹn nọn mhẹn an, yẹ ha ghọnghọn. Yere ghe, emhin nin uwẹ lu nin Jehova manman wo ti ọle bhọ. Uwedẹ ọbhebhe iribhọ nọn mhẹn gbera nin uwẹ rẹ re iẹnlẹn nọnsẹ rẹ ha ga Jehova nin Aba mhan nọn ribhi okhun.