1-2. Bezẹle nọn da yi emhin nọn mhẹn nin mhan rẹ luẹ ẹmhọn okha ọsi Samsin?

 BE VAE bhi ọkhọle nọnsẹ sade uwẹ hẹnmhọn ọne elin Samsin? Asabọmiẹn okpea nọn manman mhọn ahu da vae bhi ọkhọle nọnsẹ. Ẹmhọanta ọnan khin. Ọkpakinọn Samsin wo lu emhin nọn bha gba nọn si ọbalọ ji ọle. Ọrẹyiriọ, uwedẹ nin Samsin rẹ sun rẹkhan Jehova, ọle Jehova wo denọ ẹlo ọi. Ọle da ji a gbẹn okha nọnsọle ọbhi Baibo, beji mhan ha da miẹn emhin luẹ bhọ.

² Jehova da noo Samsin rẹ lu emhin ọhan-ilo kẹkẹ rẹ rẹkpa ibhokhan Izrẹl ne yi ẹbho nesọle. Ikpe ne bunbun ki gbera beji Samsin yu, Jehova da noo ẹlinmhin nọn khiale rẹ rẹkpa Pọl nin odibo rẹ gbẹn elin ọsi Samsin ba elin ọsi ẹbho ne manman re urẹọbhọ man. (Heb. 11:​32-34) Mhan dẹ wo sabọ miẹn emhin luẹ bhi ijiẹmhin ọsi Samsin. Ọle da mun udu nyan Jehova arẹmiẹn ọle kuẹlo da ọnọghọ kẹkẹ. Bha ji mhan zilo nyan ebi mhan ha sabọ miẹn luẹ bhi obọ Samsin, bi ebi ijiẹmhin nọnsọle ha rẹ sabọ re ikoudure nin mhan yẹ.

3. Ẹsọn nela Jehova mun nin Samsin?

³ Ẹghe nan rẹ biẹ Samsin, ibhokhan Filistia ha gbẹloghe otọ Izrẹl. Ele da ha deyẹnyẹn ele. (Judg. 13:1) Uwedẹ ọbe nin ele rẹ ha gbẹloghe wo manman si iloya ji ibhokhan Izrẹl. Jehova da zẹ Samsin nin ọle “mun ọkalo bhi ene ha miẹn ibhokhan Izrẹl fan bhi obọ ibhokhan Filistia.” (Judg. 13:5) Ọnan iyi ẹsọn nọn zẹwẹ lẹkhẹ! Nin Samsin rẹ sabọ miẹn ọne ẹsọn nan, ọ dẹ khẹke nin ọle mun udu nyan Jehova.

4. Be Jehova rẹ rẹkpa Samsin rẹ sabọ fan egbe ọle fia yẹ bhi obọ ibhokhan Filistia? (Judges 15:​14-16)

 ⁴ Bha ji mhan fẹ ebi Samsin rẹ mun udu nyan Jehova yẹ, bi ebi Jehova rẹ rẹkpa ọle yẹ. Bhi ẹghe ọkpa, eyokhọnlẹn ọsi ibhokhan Filistia da vae dọ mun Samsin bhi Lihai. Asabọmiẹn Juda ọne idunmhun nan ha ye. Ranmhude ofẹn nọn ha mun ibhokhan Juda, ele da mhanmhanlẹn nin ele rẹ mun Samsin nin eghian ọlẹn. Ẹbho nesi Samsin da re uri eva ọsọgbọn rẹ gba ọle, yẹ mun ọlẹn ji ibhokhan Filistia. (Judg. 15:​9-13) Ọkpakinọn, Jehova da re ẹlinmhin nọnsọle rẹ rẹkpa Samsin rẹ sabọ fan egbe ọle fia. Ọle da “miẹn uguẹ-agban nọn bha sẹ kaka a ọsi ikẹtẹkẹtẹ.” Ọle da noo ọle rẹ gbono ibhokhan Filistia ne bun sẹbhi itue 1,000 an!—Tie Judges 15:​14-16.

5. Be uguẹ-agban ọsi ikẹtẹkẹtẹ nin Samsin noo rẹ rẹman yẹ ghe ọle mun udu nyan Jehova?

⁵ Bezẹle nin Samsin da noo uguẹ-agban ọsi ikẹtẹkẹtẹ? Bhi ọsi ẹmhọanta, ọnan iyi emhin kpataki nan rẹ yo okhọn. Nin Samsin rẹ noo ọle rẹman ghe, Jehova ọle mun udu nyan nọn rẹkpa ọle rẹ khọn miotọ, ọ iyi emhin okhọn nin ọle noolo. Ọne okpea nan nọn mhọn urẹọbhọ da noo emhin nin ọle miẹn rẹ mun iho nọnsi Jehova sẹ. Ranmhude uwedẹ nin Samsin rẹ mun udu nyan Jehova, ọle da sabọ khọn ene ikpea ọsi Filistia miotọ.

6. Be imhan ha sabọ miẹn luẹ bhi obọ Samsin sade mhan miẹnsọn nan mun nin mhan bhi agbotu?

⁶ Jehova dẹ yẹ sabọ re ahu nin mhan rẹ miẹn ene ẹsọn nin ọle mun nin mhan, aharẹmiẹn ele manman kaka. Osẹnobulua sabọ rẹ lu ọnan bhi uwedẹ nin mhan bha rẹ re ẹlo ọi. Ha mhọn ọne izebhudu ghe, Jehova nọn re ọne ahu nin Samsin dẹ yẹ rẹkpa uwẹ rẹ sabọ lu iho nọnsọle sade uwẹ wo ha mun udu nyan ọlẹn.—Prov. 16:3.

7. Ijiẹmhin nela rẹman ghe emhin nọn lu uhọmhọn emhin nọn nin mhan rẹ ha guanọ adia bhi obọ Jehova?

⁷ Ibhio mhan nin ikpea bi ikhuo ne bọn uwa oga nesẹmhan wo ha rẹman ghe ele mun udu nyan Jehova. Bhi ẹghe nọn gbera, ibhio mhan mhanmhan ebi a rẹ bọn Kindọn Họọ bi uwa oga kẹkẹ nesẹmhan, ele yẹ bọn ele. Ọkpakinọn, ranmhude uwedẹ nin ẹbho wo rẹ ha vae bhi oga ẹmhọanta, ọ da khẹke nin agbotu fi  emhin denọ. Ibhio mhan ne sun agbotu da bhii ji Jehova bhi ọne ẹmhọn nan, yẹ dọnmhẹn uwedẹ ọgbọn. Ele da munhẹn ha dẹ uwa nan ki ka bọn fo, yẹ re ele ọi nọnsẹn. Robert nọn sẹ wo rẹkpa bhi ẹmhọn uwa oga nan bọn bhi ọne otọ agbọn nan rebhe bhi ikpe eso nian da yọle: “Bhi ọsi ọhẹnhẹn, ọ bha lẹkhẹ nin ibhio mhan rẹ miẹn ọne uwedẹ ọgbọn nan ọbhi egbe. Ọnan wo dikẹ bhi uwedẹ nin mhan ka rẹ ha lu ọle khẹ bhi ikpe ne bunbun ne gbera. Ọkpakinọn, ene ibhio mhan da wo muegbe nin ele rẹ re obọ ọbhọ, sẹyẹ ọ wo khia bhi ẹlo a ghe Jehova wo ha nan erọnmhọn ọbhi ọne uwedẹ nan.” Ijiẹmhin ọkpa khọnan nọn rẹman ebi Jehova rẹ ha dia ẹbho nesọle yẹ rẹ mun iho nọnsọle sẹ. Rẹ na ẹghe rẹ sẹ ẹghe, ọ dẹ ha mhẹn nin ọdeọde bhi ẹwẹ mhan ha nọọn egbe ọle ọne inọnta nan, ‘Mẹn be guanọ adia bhi obọ Jehova, yẹ re obọ ọbhọ sade a fi emhin denọ beji mẹn rẹ ga ọle?’

8. Be Samsin lu yẹ bhi ẹghe ọkpa nin ohanmhẹn amẹn rẹ manman ha gbe ọle?

⁸ Asabọmiẹn uwẹ yẹ wo ye emhin ọhan-ilo ebhebhe re nin Samsin lu. Ọle ọkpa da re obọ-obọ gbe oduma an, yẹ gbono ikpea 30 ọsi ibhokhan Filistia bhi agbaẹbho ọsi Ashkẹlọn. (Judg. 14:​5, 6, 19) Samsin lẹn sẹbhọ ghe, ọle irẹ sabọ lu ọnan sade Jehova bha rẹkpa ọle. Mhan wo daghe ọnan bhi ẹghe ọkpa nin ohanmhẹn amẹn rẹ ha gbe ọle beji ọle gbono ibhokhan Filistia ne bun sẹbhi 1,000 a fo. Be ọle ki lu yẹ? Nin ọle rẹ tobọle ha guanọ amẹn khian, ọle da sotie Jehova nin ọle rẹkpa ọle.—Judg. 15:18.

9. Be Jehova rẹ rẹkpa Samsin yẹ beji ọle sotie ọle nin ọle rẹkpa ọle? (Judges 15:19 bi ebi a gbẹn bhi otọle)

⁹ Jehova da wanniẹn erọnmhọn ọsi Samsin. Ọle da re uwedẹ ọhan-ilo rẹ zẹ obhi ẹdẹ egbe dagbare nanlẹn. Ọle ki wọn bhi ọne amẹn fo, ahu da do ọle bhọ. (Tie Judges 15:19) Asabọmiẹn ikpe ne bunbun rẹ gbera, ọne obhi ẹdẹ nan sẹyẹ wo ha ribhọ, rẹ dọ sẹbhi ẹghe nin Jehova rẹ noo ẹlinmhin nọn khiale rẹ rẹkpa Samuẹl rẹ gbẹn ebe ọsi Judges. Asabọmiẹn ọne ẹdẹ nan dẹ rẹkpa ibhokhan Izrẹl ne daghe ọle rẹ lẹn ghe, ele ha mun udu nyan Jehova bhi ẹghe ọnọghọ, ọle dẹ rẹkpa ele.

10. Be ọkhẹke nin mhan lu nin mhan rẹ miẹn urẹkpa nọnsi Jehova? (Yẹ fẹ ifoto ghe.)

¹⁰ Ọ sẹyẹ khẹke nin mhan ha guanọ urẹkpa bhi obọ Jehova aharẹmiẹn mhan manman wo mhọn arẹnan, mhan wo manman guẹ emhin, la sẹ sabọ lu emhin ne bunbun bhi oga nọnsi Jehova. Ọkhẹke nin mhan lẹn sẹbhọ ghe, ranmhude mhan mun udu nyan Jehova zẹle mhan sabọ lu emhin nọn hi ki rẹ khin nin mhan lu bhi oga nọnsọle. Beji Samsin rẹ miẹn ahu beji ọle wọn ọne amẹn nin Jehova zẹ ọle egbe dagbare nanlẹn fo, mhan dẹ yẹ miẹn ọne ahu rẹ sabọ sun rẹkhan Jehova sade mhan miẹn uwedẹ kẹkẹ nin ọle rẹ rẹkpa mhan ọbhi egbe.—Matt. 11:28.

11. Be imhan ha lu beji mhan ha da sabọ manman ha miẹn urẹkpa nọnsi Jehova? Re ijiẹmhin man.

¹¹ Bha ji mhan fẹ ijiẹmhin ọsi obhio mhan nin okpea natiọle Aleksey nọn nyẹnlẹn bhi Russia ghe, nan manman wo ha kpokpo. Be sẹ rẹkpa ọle rẹ sabọ ziẹngbe bhi idia nọn bha lẹkhẹ nin ọle ye? Ọle bi okhuo ọle wo ko luẹ Baibo kugbe ẹghe rebhe, yẹ ko ga Jehova. Ọle da yọle: “Mẹn dọnmhegbe rẹ ha re obọ rẹkhan emhanmhan nin mẹn rẹ tie Baibo ukpẹdẹ-ukpẹdẹ, bi nin mẹn rẹ luẹ emhin. Ọsewewiẹ-ọsewewiẹ, mẹn bi okhuo mẹn ki ko tie ebe ukpẹdẹ, yẹ kugbe nan erọnmhọn.” Be ọnan man mhan le? Ọ man mhan le ghe nin mhan ha mun udu nyan Jehova, ọ iyi egbe mhan. Be imhan ha rẹ lu ọnan yẹ? Ọle hi, nin mhan rẹ ha lu emhin ne ha sabọ ziẹn mhan urẹọbhọ ẹghe rebhe. Emhin bii, nin mhan rẹ ha luẹ Baibo, ha  nan erọnmhọn, ha yo ikolo oga, yẹ yo inẹbho. Mhan ha lu iriọ, Jehova ki re ahu nọn khẹke nin mhan rẹ sabọ ha ga ọle khian. Ọle rẹ ahu nin Samsin, ọle dẹ yẹ sabọ rẹ ahu nin mhan.

12. Emhin nọn imhẹn nela Samsin zẹ rẹ lu? Be ikolu nin ọle bi Dẹlaila ha mhọnlẹn rẹ dikẹ yẹ bhi ikolu nin ọle deba ikhuo nekẹle ha mhọnlẹn?

¹² Beji ọ bha rẹ gba nin mhan, iriọ ọ bha yẹ rẹ gba nin Samsin. Bhiriọ, ọle zẹ ebe bha gba ẹgheso nọn si ọbalọ ji ọle. Emhin ọkpa ribhọ nin ọle zẹ rẹ lu nọn wo manman si ọkakale ji ọle. Beji Samsin ki sẹ lu iwẹnna ọbhuohiẹn, ọle da “zẹ okhuo ọkpa natiọle Dẹlaila bhi ọshọ. Iyala ọsi Sorẹk ọne okhuo da nyẹnlẹn.” (Judg. 16:4) Ọkuẹsẹ ọne ẹghe nan, Samsin ka zẹ okhuo ọkpa nọn yi obhokhan Filistia bhi ọshọ, yẹ muegbe nin ọle rẹ re ọle. Jehova re obọ ọbhọ, ranmhude ọle wo “ha guanọ isẹhoa rẹ khọn ibhokhan Filistia.” Akizẹbue Samsin da dọ debhi uwa ọsi agbilẹ a bhi eji a tiọle Gaza bhi agbaẹbho ọsi ibhokhan Filistia. Bhi ọne ẹghe nan, Jehova da rẹ ahu nanlẹn rẹ sabọ muno ene odẹ ne ribhi eji a da nabhi ọne agbaẹbho kie, bhiriọ, ọne agbaẹbho bha yẹ ha mhọn ugbega. (Judg. 14:​1-4; 16:​1-3) Ọkpakinọn, ikolu nin Samsin bi Dẹlaila ha mhọn wo dikẹ bhi enekẹle. Asabọmiẹn obhokhan Izrẹl Dẹlaila ha khin, bhiriọ, ọne ikolu nan ida re isẹhoa nin Samsin rẹ sabọ khọn ibhokhan Filistia.

13. Be Dẹlaila rẹ si Samsin fiọbhi idia nọn imhẹn yẹ?

¹³ Dẹlaila da ka nin ọle rẹ miẹn ibhokhan Filistia udede igho nin ọle rẹ taman ele ebe re ahu nin Samsin. Oyẹẹ nin Samsin mhọn da Dẹlaila wo guẹ ọle ẹlo sẹbhọ ghe, ọle bha zẹwẹ lẹn ebi Dẹlaila mhanmhan? Ebi ọ hi ki rẹ khin, Dẹlaila da wo ha lẹlẹ Samsin ọbhọ nin ọle taman ọlẹn ebe re ahu nanlẹn. Akizẹbue, Samsin da  gene taman ọlẹn. Ọ ba bhi egbe a ghe, emhin nin Samsin lu da re ọle miẹn ghe ọle bha yẹ ha mhọn ahu bhi ẹgheso, sẹyẹ Jehova bha yẹ ha re ẹlo esili ghe ọle bhi ẹgheso.—Judg. 16:​16-20.

14. Ọkakale kẹkẹ nela Samsin miẹn bhi egbe nin ọle rẹ mun udu nyan Dẹlaila?

¹⁴ Samsin da wo miẹn ọbalọ kẹkẹ bhi egbe nin ọle rẹ mun udu nyan Dẹlaila nin ọle rẹ mun udu nyan Jehova. Ibhokhan Filistia da mun Samsin yẹ gbono ọle ẹlo a. Ele da mun ọlẹn ọbhi ighan bhi Gaza, bhi eji ọle da ka re obọ mun ẹbho. Ele da re ọle kiẹn igbọn nọn ki ha nọọ emhin nin ele. Ele da re ọle lu ọle a beji ele ha lu iluemhin ọkpa. Bhi ọne iluemhin, ele da manman zọese ji osẹ nọnsele natiọle Degọn bọsi ghe ọle rẹkpa ele rẹ mun Samsin. Ele da mun ọlẹn dagbare bhi ighan nin ọle ha ye, yẹ mun ọlẹn vae bhi eji ele da ha lu ọne iluemhin, nin ọle dọ lu emhin nọn ha re ele ha jiẹ, yẹ re ọle ha zojiẹ.—Judg. 16:​21-25.

15. Be Samsin rẹ kie rẹman yẹ ghe ọle wo mun udu nyan Jehova? (Judges 16:​28-30) (Fẹ adudu nọn ribhi odalo ọle ghe.)

¹⁵ Bhi ọsi ẹmhọanta, Samsin gene manman dobọ, ọkpakinọn, ọle bha ji egbe lọ ọle. Ọle da guanọ isẹhoa nin ọle rẹ khọn ibhokhan Filistia miotọ nọn yi ẹsọn nin Osẹnobulua mun nanlẹn. (Tie Judges 16:​28-30.) Samsin da bhii Jehova yọle: “Ji mẹn lu ibhokhan Filistia ele fikie.” Osẹnobulua ọsi ẹmhọanta da ka Samsin ehọ yẹ wo kie manman re ahu nanlẹn. Bhiriọ, Samsin da sabọ khọn ibhokhan Filistia gbera ọnikhẹ.

16. Be imhan ha sabọ miẹn luẹ bhi idobọ ọsi Samsin?

¹⁶ Arẹmiẹn Samsin miẹn ọbalọ nọn na bhi emhin nin ọle lu re, ọle bha zobọ bhọ rẹ ha lu ilo nọnsi Jehova. Aharẹmiẹn a re adia nin mhan, la re mhan sibhi ihe nin mhan ka rẹ ha ye re ranmhude idobọ nọnsẹmhan, ọ bha khẹke nin mhan ji egbe lọ mhan. Yere ghe Jehova muegbe nin ọle rẹ rẹhunmhan mhan. (Ps. 103:​8-10) Aharẹmiẹn ghe mhan dobọ, Jehova dẹ yẹ re ahu nin mhan rẹ sabọ lu iho nọnsọle beji ọle lu nin Samsin.

17-18. Emhin nela manman re ikoudure nin uwẹ bhi okha ọsi Michael? (Yẹ fẹ ifoto ghe.)

¹⁷ Bha ji mhan fẹ ijiẹmhin ọsi obhio mhan nin usẹn ọkpea natiọle Michael ghe. Ọle wo ha miẹnsọn ne bunbun bhi oga nọnsi Jehova. Ọkanẹfan ọsi ẹghe rebhe bi ọkpa bhi ene zẹ sikẹ ene ewanlẹn ọle ha khin. Ọ ba bhi egbe a ghe ọle da dọ lu emhin nọn bha gba. Ranmhude ọnan, a da re ọle sotọ bhi ihe nin ọle  ha ye bhi agbotu. Ọle da yọle: “Ọkuẹsẹ ọne ẹghe nan, mẹn wo manman ha mhọn ẹsọn ne bunbun nin mẹn miẹn bhi agbotu. Osukpa, ọ da wo dia mẹn ghe ene emhin nan rebhe yulu mẹn. Mẹn lẹnmhin ghe Jehova ida fikeke gbe mẹn. Ọkpakinọn, mẹn da ha riale si ikolu nin mẹn bi ọle ko mhọn dẹ kie yẹ sabọ diabe ọnikhẹ, la si mẹn dẹ kie yẹ sabọ dọ ha miẹnsọn kẹkẹ nin mẹn ka rẹ ha miẹn bhi agbotu.”

¹⁸ Ọ manman ti mhan bhọ ghe, Michael bha ji egbe lọ ọle. Ọle da yọle: “Mẹn da wo dọnmhegbe ha lu emhin ne ha rẹkpa mẹn rẹ kie sabọ deba Jehova ha mhọn ikolu. Emhin bii, nan rẹ ha nan erọnmhọn, ha luẹ emhin yẹ ria eria nyan ọlẹn.” Akizẹbue, Michael da sabọ kie dọ ha ga bhi ihe kẹkẹ nin ọle da ka rẹ ha ga khẹ. Ọkanẹfan ọsi ẹghe rebhe bi ọwanlẹn ọle ki khin bhi agbotu nian. Michael da yẹ yọle: “Urẹkpa nin mẹn miẹn bhi obọ ene ewanlẹn bi ọta ikoudure nin ele ha taman mẹn da rẹkpa mẹn rẹ lẹn ghe Jehova sẹyẹ hoẹmhọn mẹn. Mẹn kie sabọ dọ ha ga bhi agbotu nian, sẹyẹ ọkhọle iyẹ gbe mẹn asan. Ọne emhin nan nọn sunu rẹkpa mẹn rẹ lẹn ghe Jehova dẹ rẹhumhan ọria nọn hi ki rẹ khin nọn gene fidenọ.” Bọsi Michael, aharẹmiẹn ghe mhan dobọ, mhan dẹ sabọ ha mhọn ọne izebhudu ghe Jehova dẹ sẹyẹ noo mhan, yẹ nan erọnmhọn nin mhan sade mhan dọnmhegbe lu eka nin mhan ha sabọ lu rẹ re ọne emhin nọn sunu ọi nọnsẹn, yẹ wo ha mun udu nyan ọlẹn.—Ps. 86:5; Prov. 28:13.

19. Be okha ọsi Samsin rẹ re izebhudu nin uwẹ yẹ?

¹⁹ Bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan, mhan zilo nyan eso bhi emhin kpataki ne sunu bhi iẹnlẹn ọsi Samsin. Ọ bha gba nanlẹn; ọrẹyiriọ, ọle bha zobọ bhọ rẹ ha ga Jehova arẹmiẹn ọle dọ ranmhude Dẹlaila lu emhin nọn bha gba. Sẹyẹ, Jehova bha fikeke gbe ọle. Osẹnobulua da kie manman noo Samsin. Jehova da sẹyẹ ha ghe ọle bii okpea nọn manman mhọn urẹọbhọ. Ọle da ji a gbẹn elin nọnsọle ba elin ọsi ẹbho ne manman mhọn urẹọbhọ nan tẹmhọnlẹn bhi Hebrews uhọnmhọnlẹn 11. Ọ manman ko mhan udu re rẹ lẹn ghe Osẹ nọn re inian mhọn oyẹẹ mhan ga, nọn muegbe nin ọle rẹ re ahu nin mhan, manman nọn sade egbe lọ mhan. Bhiriọ, bọsi Samsin, bha ji mhan ha bhii Jehova yọle: “Huẹan ye mẹn re, uwẹ ha yẹ re ahu nin mẹn.”—Judg. 16:28.