UHỌNMHỌN-ỌTA NỌNZI 39
ILLO 125 “Eghọnghọn Hi ọsi Ẹbho Ne Mhọn Itohan!”
Mhan Dẹ Wo Manman Ha Ghọnghọn Sade Mhan Zẹ Emhin Bhi Obọ
“Ọria nọn lu ẹsele, ọle ha ghọnghọn gbera ọria nan lu ẹsele nan.”—IWẸNNA 20:35.
EBI A HA LUẸ BHỌ
Mhan dẹ zilo nyan ebe ha rẹkpa mhan rẹ wo ha zẹ emhin bhi obọ, bi ebi ọnan ha rẹ re mhan manman ha ghọnghọn yẹ.
1-2. Elele nela mhan miẹn nin Jehova rẹ man mhan bhi uwedẹ nan ha rẹ miẹn ghe, mhan ha zẹ emhin bhi obọ mhan ha da ha ghọnghọn gbera mhan ha miẹn emhin bhi obọ?
JEHOVA man mhan bhi uwedẹ nan ha rẹ miẹn ghe mhan ha lu ẹsele nin ẹbho, ọle mhan ha da ha ghọnghọn gbera a lu ẹsele nin mhan. (Iwẹnna 20:35) Ọnan ki be rẹman ghe mhan i zẹwẹ miẹn eghọnghọn bhọ sade a lu ẹsele nin mhan? Eye. Mhan tobọmhan lẹnmhin ghe mhan miẹn eghọnghọn bhọ sade a lu ẹsele nin mhan. Ọrẹyiriọ, mhan ha lu ẹsele, ọle mhan da ghọnghọn nẹ. Bhi ọsi ẹmhọanta, ọ wo ti mhan bhọ ghe inian Jehova rẹ man mhan. Bezẹle nin mhan da ta iriọ?
2 Ọne uwedẹ nan nin Jehova rẹ man mhan, dẹ re otọ nin mhan rẹ sabọ tobọmhan ha tuẹn eghọnghọn nọnsẹmhan okhun. Mhan dẹ sabọ lu ọnan sade mhan guanọ isẹhoa kẹkẹ nin mhan ha rẹ ha lu ẹsele nin ẹbho. Emhin nọn mhẹn nọn nin Jehova rẹ re inian man mhan.—Ps. 139:14.
3. Bezẹle nan ha da sabọ tie Jehova “Osẹnobulua ọsi eghọnghọn”?
3 Baibo yọle ghe eghọnghọn nabhọre sade a zẹ emhin bhi obọ. Bhiriọ, ọ bha zẹwẹ han mhan ilo ghe Baibo tie Jehova “Osẹnobulua ọsi eghọnghọn.” (1 Tim. 1:11) Jehova hi ọnọn sẹ zẹ emhin bhi obọ nẹ. Beji Pọl nin odibo rẹman, ranmhude Jehova zẹle nin “mhan da ribhi agbọn, nin mhan da nyẹnlẹn, yẹ khian nẹga.” (Iwẹnna 17:28) Bhi ọsi ẹmhọanta, obọ Jehova “emhin esili rebhe bi ẹsele ne mhẹn rebhe” na vae.—Jem. 1:17.
4. Be ha rẹkpa mhan rẹ wo sabọ manman ha ghọnghọn?
4 Mhan rebhe wo guanọ nin mhan manman miẹn eghọnghọn nọn nabhọre sade a zẹ emhin bhi obọ. Mhan dẹ sabọ ha mhọn ọne eghọnghọn nan sade mhan re egbe khọkhọ Jehova bhi uwedẹ nin ọle rẹ zẹ emhin bhi obọ. (Ẹfẹ. 5:1) Beji mhan ha rẹ ha zilo nyan ọnan, bha ji mhan gbẹlokotọ bhi ebi mhan ha sabọ lu sade mhan riale ghe ẹsele nin mhan lu nin ẹbho i ti ele bhọ. Ene emhin nin mhan ha zilo ọle dẹ rẹkpa mhan rẹ wo ha ghọnghọn khian beji mhan rẹ zẹ emhin bhi obọ.
RE EGBE KHỌKHỌ JEHOVA BHI UWEDẸ NIN ỌLE RẸ ZẸ EMHIN BHI OBỌ
5. Emhin eso nela Jehova ne nin mhan?
5 Uwedẹ kẹkẹ nela Jehova rẹ zẹ emhin bhi obọ? Bha ji mhan fẹ uwedẹ eso ghe. Jehova ne ebi mhan ha rẹ ha gbẹloghe egbe nin mhan. Asabọmiẹn mhan i manman mhọn emhin, ọrẹyiriọ, a i gbo miẹn Jehova bha re ebi mhan ha rẹ ha gbẹloghe egbe nin mhan. Bhi ọsi ijiẹmhin, ọle lu ọle beji mhan ha da miẹn ebale ha le, miẹn ukpọn ha yọ bi uwa dia. (Ps. 4:8; Mat. 6:31-33; 1 Tim. 6:6-8) Ọ i yi ranmhude emhin nọn khẹke nin Jehova lu nọn zẹle nin ọle da ne ene emhin nan nin mhan. Ọkpakinọn, bezẹle nin ọle ki da lu ọle?
6. Be mhan miẹn luẹ bhi Matiu 6:25, 26?
6 Jehova re ebi mhan ha rẹ ha gbẹloghe egbe nin mhan ranmhude ọle hoẹmhọn mhan. Bha ji mhan fẹ ebi Jesu tale ghe bhi Matiu 6:25, 26. (Tie ọle.) Jesu da noo emhin nin Jehova manlẹn rẹ man ẹbho emhin. Beji ọle ha tẹmhọn ene afianmhẹn, ọle da yọle: “Ele ikọ emhin, ele irọ emhin, ele iyẹ koko ebale ne ya.” Gbẹlokotọ bhi ebi ọle kie ta. Ọle da yọle: “Aba bha nọn ribhi okhun re ebale nin ele.” Ọle ki ta ọnan fo, ọle da nọọn ele yọle: “Ibha bha be ghan nẹ ele?” Be imhan miẹn luẹ bhi ọnan? Bhi ẹlo nọnsi Jehova, eguọmhandia nesọle ghan gbera elanmhẹn nin ọle manlẹn. Ahamiẹn Jehova sabọ gbẹloghe ene elanmhẹn, mhan dẹ sabọ ha mhọnlẹn bhi ọkhọle ghe, ọle dẹ ha ne ebi mhan ha rẹ ha gbẹloghe egbe nin mhan. Beji aba nọn mhọn oyẹẹ rẹ gbẹloghe azagba-uwa nọnsọle, iriọ Jehova yẹ rẹ gbẹloghe mhan ranmhude ọle hoẹmhọn mhan.—Ps. 145:16; Mat. 6:32.
7. Uwedẹ ọkpa nela mhan ha rẹ sabọ re egbe khọkhọ Jehova bhi uwedẹ nin ọle rẹ zẹ emhin bhi obọ? (Yẹ fẹ ifoto ghe.)
7 Bọsi Jehova, mhan yẹ lu ẹsele nin ẹbho ranmhude oyẹẹ nin mhan mhọn da ele. Bhi ọsi ijiẹmhin, uwẹ be lẹn obhio mhan nin okpea la okhuo nọn i mhọn ukpọn la ebale? Jehova dẹ sabọ noo uwẹ rẹ rẹkpa ọle. A wo lẹn Esali Jehova ọbhi ẹbho ne rẹkpa ibhio ele sade emhin idumhunri sunu ji ele. Bhi ọsi ijiẹmhin, bhi ẹghe KOVID-19, ibhio mhan da wo gha ikpọn, ebale bi emhin ebhebhe nin ibhio ele ne guanọ urẹkpa. Eso yẹ wo re igho rẹ rẹkpa bhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua nan lu bhi ọne otọ agbọn nan rebhe. Ọne igho nan a noo rẹ rẹkpa ibhio mhan nin emhin idunmhuri sunu je bhi ọne otọ agbọn nan rebhe. Ẹmhọn nọn ribhi Hibru 13:16 re ibhio mhan lu ọnan. Enin yọle: “Bha hẹi yele a rẹ ha lu emhin esili nin ẹbho. Bha hẹi yele a rẹ ha rẹ bhi emhin nin bha mhọn nin ele. Izọese ne sẹ inian, ele ti Osẹnobulua bhọ.”
8. Be Jehova rẹ noo ahu nọnsọle rẹ rẹkpa mhan yẹ? (Filipai 2:13)
8 Jehova re ahu nin mhan. Jehova manman mhọn ahu, sẹyẹ, ọ ghọn ọlẹn rẹ re ọne ahu nin eguọmhandia nesọle. (Tie Filipai 2:13.) Uwẹ sẹ ka bhii Jehova khẹ nin ọle re ahu nin uwẹ rẹ khọn edọnmhẹn, la rẹ ziẹngbe ọnọghọ? Asabọmiẹn uwẹ sẹ ka bhii ọle nin ọle re ahu nin uwẹ rẹ ha lu ilọnmhọn ukpẹdẹ-ukpẹdẹ. Beji ọle ki wanniẹn erọnmhọn nọnsẹ fo, asabọmiẹn uwẹ da dọ rẹọbhi ebi Pọl nin odibo tale bhi ẹghe nin ọle rẹ yọle: “Osẹnobulua hi ọnọn re ahu nin mẹn rẹ ziẹngbe bhi idia nọn hi ki rẹ khin nin mẹn da ke egbe imẹn re.”—Fil. 4:13.
9. Be imhan ha rẹ sabọ re egbe khọkhọ Jehova yẹ bhi uwedẹ nin ọle rẹ noo ahu nọnsọle rẹ rẹkpa mhan? (Yẹ fẹ ifoto ghe.)
9 Mhan i mhọn ahu beji Jehova rẹ mhọn ahu, sẹyẹ mhan i da sabọ re ahu nin ibhio mhan beji Jehova rẹ re ọle nin mhan. Ọkpakinọn, mhan dẹ sabọ noo ahu nọnsẹmhan rẹ rẹkpa ele. Bhi ọsi ijiẹmhin, mhan dẹ sabọ rẹkpa obhio mhan nọn ki manman wanre, la nin egbe bha dan rẹ miẹnsọn uwa, la nanlẹn dẹ emhin re. Ahamiẹn idia nọnsẹmhan re otọ nin mhan, mhan sabọ rẹ zegbere rẹ rẹkpa bọn Kindọn Họọ la re ọle i nọnsẹn. Ibhio mhan dẹ wo manman miẹn elele bhọ sade mhan noo ahu nọnsẹmhan bhi ene uwedẹ nan.
10. Be imhan ha rẹ sabọ re ọta nin mhan ta rẹ rẹkpa ẹbho yẹ?
10 Mhan hẹi yelea ghe, mhan dẹ sabọ re ọta nin mhan ta rẹ ko ibhio mhan udu re. Obhio mhan be ribhọ nin uwẹ lẹn sẹ ghe ọ dẹ manman ti ọle bhọ sade uwẹ gẹn ọlẹn bhi ebi ọle lu? Uwẹ be lẹn ọria nọn guanọ ikoudure? Ọ ha yi irio, dọnmhegbe dọ re ikoudure nanlẹn. Uwẹ sabọ rẹ rẹnẹ ji ọle bhi uwa, tie ọle bhi foni, gbẹn emhin ọbhi kadi, la ifoni ji ọle. Hẹi ha kpokpo egbe ghe ọta nin uwẹ ha ta i da niẹn-niẹn sẹ. Asabọmiẹn obhi ẹmhọn khere nọn ha na bhi ọkhọle nọnsẹ vae, ọle hi emhin nin ọle guanọ nọn ha rẹkpa ọle rẹ sabọ ha sun rẹkhan Jehova khian, la nọn ha re ahu nanlẹn bhi idia nin ọle ye.—Prov. 12:25; Ẹfẹ. 4:29.
11. Be Jehova rẹ re ẹwanlẹn nọnsọle nin ẹbho yẹ?
11 Jehova re ẹwanlẹn nin mhan. Jemis nin odibo da gbẹn yọle: “Ahamiẹn ọria soso ribhi ẹwẹ bha nọn guanọ nin ọle ha wanlan, ji ọle wo ha bhii Osẹnobulua nọn re ẹwanlẹn nanlẹn. Osẹnobulua dẹ re nanlẹn, ranmhude ọle manman zẹ emhin bhi obọ, ọle igbe ọria okan.” (Jem. 1:5.) Beji ene ẹmhọn nan rẹman, Jehova i re ẹwanlẹn nọnsọle siakhan, ọle re ọle nin ẹbho ne guanọ ọlẹn. Beji Jemis nin odibo yẹ ta, Jehova ha re ẹwanlẹn nọnsọle nin ọria fo, Ọle i rẹ ọle gbe ọle okan. Ọle bha guanọ nin mhan ji ẹkhọ ha lo mhan rẹ ha bhii ọle nin ọle dia mhan. Bhi ọsi ẹmhọanta, ọle guanọ nin mhan wo ha bhii ọle.—Prov. 2:1-6.
12. Isẹhoa kẹkẹ nela mhan mhọn nin mhan rẹ man ẹbho ebi mhan lẹnlẹn?
12 Imhan kii? Be bhọ mhan ha rẹ sabọ re egbe khọkhọ Jehova yẹ bhi uwedẹ nin ọle rẹ re ẹwanlẹn nin eria? (Ps. 32:8) Ẹbho nesi Jehova wo mhọn isẹhoa kẹkẹ nin ele rẹ ha man ibhio ele ebi ele lẹnlẹn. Bhi ọsi ijiẹmhin, mhan kẹ wo man ibhio mhan ne la munhẹn ha tẹmhọn Osẹnobulua ebi a rẹ lu ọle yẹ. Ene ewanlẹn wo man ibhio mhan ne zẹ sikẹ ele, bi ibhio mhan nin ikpea ne bha sẹ manman wanre ebi a rẹ miẹnsọn kẹkẹ yẹ bhi agbotu. Sẹyẹ, ibhio mhan ne manman guẹ ebi a rẹ bọn uwa oga yẹ, bi ebi a rẹ re ọle i nọnsẹn yẹ wo dọnmhegbe rẹ ha man ibhio mhan ebi a rẹ lu ọle yẹ.
13. Ahamiẹn mhan man ẹbho emhin, be bhọ mhan ha rẹ sabọ re egbe khọkhọ Jehova yẹ bhi uwedẹ nin ọle rẹ re ẹwanlẹn nọnsọle nin mhan?
13 Ọkhẹke nin ibhio mhan ne mhọn obọ bhọ rẹ ha man ibhio ele emhin dọnmhegbe rẹ re egbe khọkhọ Jehova bhi uwedẹ nin ọle rẹ re ẹwanlẹn nọnsọle nin mhan. Yere ghe, Jehova i re ẹwanlẹn nọnsọle rẹ siakhan. Bọsi Jehova, ọkhẹke nin mhan re ebi mhan lẹn, la ebi mhan guẹ man ibhio mhan nin mhan man ele emhin. Ọ bha khẹke nin mhan ha re emhin eso he nin ele ranmhude mhan riale ghe ele ha guẹ, ele a ki da ha noo rẹ lu ọne iwẹnna. Sẹyẹ, ọ bha khẹke nin mhan ha mhọn ọne ọkhọle nan: ‘Ọria soso bha man mẹn le, nin ọle yẹ dọ tobọle luẹ ọle.’ Ọ bha khẹke nin ọria nọn ga Jehova re inian ha ria eria. Ọkpakinọn, ọkhẹke nin mhan ji ọ ha ti mhan bhọ rẹ ha man ẹbho ebi mhan lẹn, yẹ lu eka nin mhan ha sabọ lu rẹ ha lu iriọ. (1 Tẹsẹ. 2:8) Mhan rẹọbhọ ghe, ele dẹ yẹ lu re alo “sẹ eria ne ha sabọ ha man ẹbho nekẹle emhin.” (2 Tim. 2:1, 2) Ahamiẹn mhan rebhe ko ha man egbe ebi mhan lẹnlẹn, imhan rebhe ki manman ha wanlan, yẹ manman ha ghọnghọn.
AHAMIẸN Ọ DIA MHAN BHI EGBE GHE ẸSELE NIN MHAN LU NIN ẸBHO I TI ELE BHỌ
14. Be ẹbho ne bunbun lu sade mhan lu ẹsele nin ele?
14 Ahamiẹn mhan lu ẹsele nin ẹbho, manman nọn ene mhan ko ga, ele kẹ wo taman mhan ebi emhin nin mhan lu nin ele rẹ ti ele bhọ yẹ. Ele sabọ rẹ khuẹnmhẹn mhan, la noo uwedẹ ọbhebhe rẹ taman mhan ebi emhin nin mhan lu nin ele ti ele bhọ sẹ yẹ. (Kol. 3:15) Uwedẹ nin ele rẹ khuẹnmhẹn mhan manman wo ti mhan bhọ.
15. Be ọkhẹke nin mhan ha yere sade ẹbho bha khuẹnmhẹn mhan?
15 Bhi ọsi ẹmhọanta, ọ i yi ẹbho rebhe nin mhan lu ẹsele nan khuẹnmhẹn mhan bhi ebi mhan lu nin ele. Ẹgheso, mhan sabọ rẹ noo ahu, ẹghe bi igho rẹ rẹkpa ẹbho, sokpan, ọ ki diabe ghe ene ẹbho bha ghe ọle bii emhin soso. Ọnan ha sunu, be ha rẹkpa mhan beji a ha da miẹn ghe ẹkẹ bha ha khọ mhan, yẹ sabọ ha ghọnghọn? Hẹi ye ẹmhọn ne ribhi Iwẹnna 20:35 a nọn mun ọne uhọnmhọn-ọta nan mhọn. Ọ i yi ẹbho ha khuẹnmhẹn mhan ha zẹ nin mhan ha da miẹn eghọnghọn nọn nabhọre sade a zẹ emhin bhi obọ. Mhan dẹ yẹ sabọ zẹ nin mhan rẹ wo ha lu ẹsele nin ẹbho aharẹmiẹn ọ bha ti ẹbho bhọ. Be imhan ha rẹ sabọ lu iriọ yẹ? Bha ji mhan fẹ uwedẹ eso ghe.
16. Be ọkhẹke nin mhan ha mhọn bhi ọkhọle sade mhan lu ẹsele nin ẹbho?
16 Yere ghe Jehova uwẹ re egbe khọkhọ. Jehova wo lu emhin esili nin ọrebhe aharẹmiẹn ọ ti ele bhọ, la ọ bha ti ele bhọ. (Mat. 5:43-48) Jehova ve ghe mhan dẹ “miẹn elele nọn kpọnọ” bhọ sade mhan lu ẹsele nin ẹbho bhi “ọsọhẹ” beji ọle yẹ lu. (Luk 6:35) Bhiriọ, hẹi ji egbe lọ uwẹ sade ẹbho bha khuẹnmhẹn uwẹ. Yere ghe, Jehova hi ọnọn ha re ihaosa nin uwẹ bhi emhin esili nin uwẹ lu nin ẹbho, ranmhude ọle lẹnmhin ghe, “ọria nọn re eghọnghọn zẹ emhin bhi obọ” uwẹ khin.—Prov. 19:17; 2 Kọr. 9:7.
17. Emhin nela ha manman re mhan ha zẹ emhin bhi obọ? (Luk 14:12-14)
17 Uwedẹ ọbhebhe nin mhan ha rẹ sabọ re egbe khọkhọ Jehova sade mhan zẹ emhin bhi obọ hi, nin mhan rẹ re obọ rẹkhan adia nọnsi Jesu nọn ribhi Luk 14:12-14. (Tie ọle.) Ọ i yi emhin ọbe nin mhan rẹ lu ẹsele nin ẹbho nin mhan lẹn sẹ ghe ele dẹ yẹ sabọ lu ẹsele nin mhan fikie. Ọkpakinọn, a ha ki miẹn emhin nin mhan ha miẹn bhi obọ ẹbho zẹle nin mhan da lu ẹsele nin ele kii? Ọ dẹ ha mhẹn nin mhan rẹ re obọ rẹkhan ebi Jesu tale. Mhan sabọ rẹ zẹ nin mhan rẹ lu ẹsele nin ẹbho nin mhan lẹn sẹ ghe ele i da sabọ ha mhan osa fikie. Mhan ha lu iriọ, mhan ki ha ghọnghọn ranmhude mhan re egbe khọkhọ Jehova. Ọnan dẹ yẹ sabọ rẹkpa mhan rẹ ha ghọnghọn aharẹmiẹn ẹbho bha khuẹnmhẹn mhan bhi ebi mhan lu nin ele.
18. Be bhọ ha rẹkpa mhan rẹ re ẹlo gbera ọle a sade ẹbho bha khuẹnmhẹn mhan bhi ebi mhan lu nin ele?
18 Ọ bha khẹke nin mhan ha riale ghe emhin nin mhan lu nin ẹbho i ti ele bhọ. (1 Kọr. 13:7) Ahamiẹn ẹbho bha khuẹnmhẹn mhan bhi ebi mhan lu nin ele, mhan sabọ rẹ nọọn egbe mhan ọne inọnta nan: ‘Iriọ ele gene dia, la ele be yelea rẹ khuẹnmhẹn mhan?’ Asabọmiẹn emhin ọbhebhe yẹ ribhọ nọn zẹle nin ele bha da khuẹnmhẹn mhan beji mhan rẹ wo ha mhọn bhi ọkhọle. Ẹsele nin mhan lu nin ẹbho eso sabọ rẹ manman ti ele bhọ, sokpan ọ ki ha nọghọ ele rẹ yi mhan obulu. Ẹkhọ sabọ rẹ ha lo eso rẹ miẹn urẹkpa ọbhi egbe, manman nọn ahamiẹn ele ka ha rẹkpa ẹbho bhi ẹghe nọn gbera. Ọnọn hi ki rẹ khin bhi ẹwẹ ele, oyẹẹ nin mhan mhọn da ibhio mhan dẹ rẹkpa mhan rẹ re ẹlo gbera ọle a sade ele bha khuẹnmhẹn mhan. Sẹyẹ, ọ ki rẹkpa mhan rẹ wo ha zẹ emhin bhi obọ.—Ẹfẹ. 4:2.
19-20. Bezẹle nọn da khẹke nin mhan ha mhọn iziẹngbe sade mhan lu ẹsele nin ẹbho? (Yẹ fẹ ifoto ghe.)
19 Ha mhọn iziẹngbe. Rẹji nan rẹ ha zẹ emhin bhi obọ, Solomọn nin Ojie da gbẹn yọle: “Mun brẹdi nọnsẹ fiọbhi okhun ẹdẹ ranmhude uwẹ dẹ kie miẹn ọlẹn sade ikpẹdẹ ne bunbun gbera.” (Eccl. 11:1) Beji ene ẹmhọn nan rẹman, asabọmiẹn “ikpẹdẹ ne bunbun [dẹ] gbera” ọkuẹsẹ ẹbho dọ khuẹnmhẹn mhan bhi ebi mhan lu nin ele. Bha ji mhan fẹ isẹlobhemhin ọkpa ghe nọn re ọnan man.
20 Bhi ikpe ne bunbun ne gbera, okhuo ọfẹotughe ọkpa da gbẹn ọta ikoudure ọbhi ebe ji obhio mhan nin okhuo nọn la mianmẹn. Bhi ọne ilẹta, ọle da taman ọne obhio mhan ghe, nin ọle hẹi ji emhin soso re ọle zẹ Jehova obọ. Ebe sẹbhi ikpe elẹnlẹn ki gbera, ọne obhio mhan nin okhuo da wanniẹn ọne ilẹta nin ọne okhuo ọfẹotughe gbẹn ji ọle. Ọle da yọle: “Mẹn ho nin mẹn ji uwẹ lẹn ebi uwẹ sẹ rẹ rẹkpa mẹn yẹ bhi ene ikpe nan rebhe arẹmiẹn uwẹ bhọ bha lẹn. Ebe nin uwẹ gbẹn ji mẹn wo rẹso mẹn, ọkpakinọn Baibo nọn ribhọ manman rẹso mẹn nẹ. Mẹn i da yele a ghẹdẹ.” a Ọle ki tẹmhọn ọkakale eso nin ọle sẹ kuẹlo da fo, ọle da yọle: “Ẹgheso, ọ ki dia mẹn bhi egbe ghe nin mẹn wo fikekegbe ene emhin nin mẹn luẹle, yẹ zobọ bhọ rẹ ha ga Jehova. Ọkpakinọn, mẹn ha ki gbo ye ọne Baibo nin uwẹ gbẹn ji mẹn re, mẹn ki gbo muegbe . . . rẹ ha sun rẹkhan Jehova khian.” Ọle da yẹ yọle: “Emhin i ribhọ nọn sẹ rẹso mẹn bhi ene ikpe elẹnlẹn nan sẹbii ene ẹmhọn nin uwẹ gbẹn ji mẹn.” Ria ẹmhọn ebi ọne okhuo ọfẹotughe ha rẹ ha ghọnghọn yẹ beji ọle miẹn ọne ilẹta nan beji ikpe ne bunbun gbera. Asabọmiẹn iriọ ẹghe ha yẹ rẹ manman gbera ọkuẹsẹ ẹbho dọ khuẹnmhẹn mhan bhi emhin nin mhan lu nin ele.
21. Bezẹle nin uwẹ da wo muegbe nin uwẹ rẹ ha re egbe khọkhọ Jehova bhi uwedẹ nin ọle rẹ zẹ emhin bhi obọ?
21 Beji mhan sẹ luẹ ẹmhọn ọlẹn, mhan dọ kere ghe, Jehova man mhan bhi uwedẹ nin mhan ha rẹ sabọ ha zẹ emhin bhi obọ. Arẹmiẹn ọ ti mhan bhọ sade a lu ẹsele nin mhan, mhan ha lu ẹsele nin ẹbho mhan da ghọnghọn nẹ. Ọ re mhan ghọnghọn sade mhan lu ẹsele nin ibhio mhan nin mhan ko ga. Sẹyẹ, mhan wo ghọnghọn sade ele khuẹnmhẹn mhan bhi ebi mhan lu nin ele. Aharẹmiẹn ẹbho nin mhan lu ẹsele nan khuẹnmhẹn mhan la ele bha khuẹnmhẹn mhan, mhan dẹ sabọ ha ghọnghọn ranmhude mhan lẹn sẹ ghe emhin nọn gbale mhan lu. Emhin nọn hi ki rẹ khin nin uwẹ rẹ lu ẹsele, ha mhọnlẹn bhi ọkhọle ghe “Jehova mhọn ọne ahu rẹ re ebe gbera iriọ nin uwẹ.” (2 Chron. 25:9) Mhan i da sabọ lu ẹsele sẹbii Jehova. Emhin i ribhọ nọn ha re mhan ghọnghọn nẹ ghe, Jehova tobọle re ihaosa nin mhan. Bhiriọ, bha ji mhan wo ha re egbe khọkhọ Aba mhan nọn zẹ emhin bhi obọ.
ILLO 17 Mẹn Muegbe Rẹ Lu Ọle
b EMHIN NAN RẸMAN BHI IFOTO : Bhi ọne ifoto nan rẹ re ebe sunu man, okhuo ọfẹotughe da wo re izebhudu nin obhio mhan. Ikpe ne bunbun ki gbera, ọne obhio mhan da gbẹn ebe ji ọle rẹ khuẹnmhẹn ọlẹn.