ẸGHE nin George Young rẹ ha gua okọ khian agbaẹbho natiọle Europe, ọle da ha ria eria nyan eghọnghọn nin ọle miẹn bhi iwẹnna oga nin ọle lu bhi Brazil. * Ele ki zẹ khian, iwẹnna ọsọgbọn nọn ha khẹ ọle bhi agbaẹbho nin ọle khian, ọle ọ ki ha ria ẹmhọnlẹn. Spain bi Portugal ọle ha khian, agbaẹbho nan bha sẹ da tẹmhọn Osẹnobulua hiehie. Ọle da ha riale ghe, ọle ha sẹbhi enin, ọle ki mhanmhanlẹn nin obhio mhan nin J. F. Rutherford dọ re ọta man. Sẹyẹ, ọle ki gha itrat ne sẹbhi 300,000 nega!

Ẹghe nin George Young ki rẹ sẹbhi agbaẹbho natiọle Lisbon bhi ukpe 1925, ọle da kere ghe emhin rebhe bha dia nọnsẹn. Okhọn nan khọn bhi ọne agbaẹbho bhi ukpe 1910 fi uwedẹ gbẹloghe nọnsele denọ. Bhiriọ, otuẹ iCatholic bha yẹ ha mhọn ahu nin ele ka rẹ ha mhọn. Enin ẹbho da kikie wo ha mhọn isẹhoa nin ele rẹ lu beji ọghọn ele. Ọrẹyiriọ, emhin rebhe bha fure bhi ọne agaẹbho.

Ẹghe nin George Young ki rẹ ha mhanmhanlẹn nin Rutherford rẹ vae dọ re Baibo rẹ re ọta man, ene gbẹloghe ọne agbaẹbho da mun uhi nọn manman kaka gbọ. ranmhude ẹbho eso da ha guanọ nin ele re okhọn rẹ fi ugbẹloghe denọ. Akọnwe ọsi usun natiọle British and Foreign Bible Society da taman obhio mhan nin Young ghe, ekpokpo nọn kaka dẹ nabhi emhanmhan nesọle re. Ọrẹyiriọ, ọle bha zobọ bhi ọne emhanmhan. Ọle da dọ nọọn si ọle dẹ sabo noo ugha nan da lu isasa-egbe ọsi isiku natiọle Camões. A da re obọ ọle bhọ nin ọle noo ọle!

Ẹdẹ nan rẹ yi nin Rutherford ha rẹ dọ re ọne ọta man hi, May 13, 1925. Ẹbho da wo gene ha muegbe khẹ ọne ẹghe! Emhin kẹkẹ bọsi newspaper wo manman wewe ọne uhọnmhọn-ọta nọn yọle “How to Live on the Earth Forever.” Ene bha hoẹmhon mhan ne mun ọkalo bhi otuẹ da tuabe dọ ha gbẹn ebe rẹ taman ẹbho ghe, nin ele mhọn ẹwanlẹn bhi obọ mhan. Ele da taman ene ẹbho ghe akhasẹ ohoghe mhan khin. Bhi eji mhan ha da do ọne ikolo, ene mun ọkalo bhi otuẹ da vae dọ ha gha ebe ne bunbun nin ẹbho. Bhi ẹkẹ ọne ebe, ele da ha re unun ji iman-emhin nesi Rutherford.

Ọrẹyiriọ, ẹbho ne bun sẹbhi 2,000, ele vae dọ kaehọ bhi ọne ukpẹdẹ. Ẹbho ne bunbun da sẹyẹ ha ribhi ole ranmhude ẹkẹ ọle wo manman vuọn. Ẹbho eso da hẹn uki ugbanaka nọn ha ribhi egbegbe ọne ugha, ele da na bhi enin kaehọ; eso bhọ da hẹn uki ene emhin nan rẹ lu isasa-egbe ha na bhi enin kaehọ.

Ọnọghọ eso da ha ribhọ. Ene ẹbho ne bha hoẹmhọn mhan da vae dọ ha re so, yẹ dumhun agala a. Ele rẹ ha lu enan rebhe, obhio mhan nin Rutherford da fẹkẹ hẹn uki tebu ha ta ọne ọta, bhiriọ ẹbho rebhe ki sabọ họn ebi ọle ta nọnsẹn. Ọsasọn ogiziẹn, ọle Rutherford rẹ re ọne ọta man fo. Ẹghenin, ẹbho ne gbera 1,200 da gbẹn elin bi eji ele dia ọbhi otọ nan da ne ebe ji ele. Ẹdẹ ki we, ọta nin obhio mhan nin Rutherford rẹman da dagbare bhi newspaper natiọle O Século.

Bhi September 1925, a da munhẹn ha ze udu iWatch Tower diọbhi urolo iPortuguese bhi Portugal.  (Bhi ẹghe nọn gbera, a ka re urolo iPortugal rẹ gbẹn ọkpa bhi ọne ebe nan bhi agbaẹbho natiole Brazil.) Bhi ọne ẹghe nin, Virgílio Ferguson nọn yẹ yi obhio mhan bhi Brazil, da munhẹn ha mhanmhanlẹn nin ọle rẹ ha khian Portugal, nin ọle yẹ dọ rẹkpa bhi iwẹnna itẹmhọn Agbejele bhi enin. Ọle bi George Young ka ko wẹnna kugbe bhi Bẹtẹl nọn ribhi Brazil. Bhi ẹghe nọn bha ree gbe, Virgílio bi okhuo ọle natiọle Lizzie da dọ deba George Young bhi Portugal. Emhin esili nọn ghe Ferguson bi okhuo ọle vae bhi ọne agbaẹbho, ranmhude George Young dẹ kẹ kpanọ ha khian agbaẹbho ebhebhe dọ ha lu iwẹnna oga. Ọle yẹ khian sẹbhi Soviet Union.

Akizẹbue, ene egbanegbe da re ọria nọn gbẹloghe huẹnre, ele da re ọria ọbhebhe ọbhọ nin ọle ha gbẹloghe. Ọbo nọn kakale ọne ọria rẹ ha gbẹloghe. Bhiriọ, ekpokpo da kikie manman ha khọ ọbhọ. Ọrẹyiriọ, obhio mhan nin Ferguson bha nẹgbe. Ọle da sẹyẹ wo ha re izebhudu rẹ gbẹloghe ene ele ko ga. Ọle da yẹ wo ha ziẹn ele udu nin ele ha sasa bhi iwẹnna oga. Obhio mhan nin Ferguson da dọ nọọn si ọle dẹ sabo noo uwa nọnsọle rẹ ha do ikolo oga ẹghe rebhe. Bhi October 1927, a da re obọ ọle bhọ nin ọle noo ọle.

Bhi ukpe ọhẹnhẹn nin ọne ọria nan rẹ munhẹn ha gbẹloghe bhi Portugal, itue 450 tie Watch Tower bhi enin. Sẹyẹ, trati bi ebe nesẹmhan da ha rẹkpa agbaẹbho ne ribhi odotọ ugbẹloghe ọsi Portugal rẹ sabọ họn ọta emuanta. Ene agbaẹbho hi—Angola, the Azores, Cape Verde, East Timor, Goa, Madeira, bi Mozambique.

Bhi 1929, okpea ọso natiọle Manuel da Silva Jordão, nọn wẹnna nin ẹbho bhi ẹkẹ ogbe nọnsele da vae bhi agbaẹbho natiọle Lisbon. Ẹghe nin ọle rẹ ha ribhi Brazil, ọle da họn ọta nin George Young rẹman. Ọne ọta da rẹkpa ọle rẹ lẹn oga ẹmhọanta. Ọle da ha guanọ nin ọle dọ rẹkpa Virgílio Ferguson ha lu iwẹnna oga. Nin ọle da sabọ lu iriọ, ọle da munhẹn ha lu iwẹnna ọkanẹfan. Ranmhude a ki wo gbẹn ebe nesẹmhan dagbare yẹ gha ele nega nọnsẹn, ọne agbotu ọsọgbọn nọn ha ribhi Lisbon da wo ha tuẹn okhun!

Bhi 1934, obhio mhan nin Ferguson bi okhuo ọle da fikie ha khian Brazil. Ọkpakinọn, a ki kọ ikpẹ ọsi ẹmhọanta ọbhi Portugal fo. Ẹghe nin okhọn rẹ de bhi Spain bi ẹghe nanrẹ khọn okhọn iHitler (World War II), ije rebhe da zughua bhi Europe. Ọreyiriọ, ibhio mhan ne ziẹnlẹn bhi oga ne ha ribhi Portugal da sẹyẹ wo mun oga nọnsi Jehova mhọn. Bhi ẹghe eso, ele da diabe ijọmeranlẹn nọn bha sẹ kẹ a. Bhi 1947, ẹghe nin misiọnari nọn yo isiku iGiliẹd rẹ sẹbhi enin, ọ da diabe a kie wo kuẹ ọbhi ọne eranlẹn. Elin ọsi ọne imisiọnari hi John Cooke. Rẹ na bhi ọne ẹghe nin ha vade, ene ibhio mhan nan da wo ha bun ọbhọ. Arẹmiẹn bhi ukpe 1962, ene gbẹloghe ọne agbaẹbho da de idobolo ọbhi iwẹnna nọnsẹmhan, ene ibhio mhan da wo sẹyẹ manman ha bun ọbhọ. Ẹghe nin ene gbẹloghe ki rẹ re obọ ọbhi oga nọnsẹmhan bhi December 1974, Esali Jehova ne ha ribhi ọne agbaẹbho da bun gbera 13,000.

Ukpẹdẹ nin ẹlẹnan, Esali Jehova ne tẹmhọn Agbejele nọnsi Osẹnobulua bhi Portugal bi ije kẹkẹ ne zẹ urolo iPortugal, rẹ dọ sẹbhi agbaẹbho natiọle Azores bi Madeira, ki bun gbera 50,000. Ene họn ọta nin J. F. Rutherford ta bhi ukpe 1925, ele biẹ eso bhi enin ibhio mhan nan.

Mhan re ekhuẹmhẹn ji Jehova bi ene ibhio mhan nin ẹdẹlẹ ne re izebhudu mun ọkalo bhi ọne iwẹnna nan. Ele da dọ ha yi ọguọmhandia ọsi Jesu Kristi nin ọle je diọbhi agbaẹbho kẹkẹ.—Rom. 15:15, 16.—Okha nọnsẹmhan nan miẹn re dagbare bhi Portugal.