“ẸGHE ọkike” nọn manman wo kaka, ọle mhan ki ye. Ranmhude ọnan, ọ manman khẹke nin ẹbho nesi Jehova ha mhọn iziẹngbe gbera ọnikhẹ. (2 Tim. 3:1-5) Agbọn nin ẹbho da hoẹmhọn egbe ele ọkpa, nin ẹbho ida yẹ ko ta ọta re obọ rẹkhanlẹn, bi nin ele ida yẹ sabọ mun egbe ọbhi ibẹẹ, ọle mhan ki ye. Ẹbho ne mhọn ene ikpẹ nan, ọ nọghọ nin ele rẹ sabọ ha mhọn iziẹngbe. Bhiriọ, ọkhẹke nin mhan nọọn egbe mhan ene inọnta nan: ‘Mẹn be re egbe khọkhọ ene ribhi ẹkẹ ọne agbọn nan ne imhọn iziẹngbe? Be bhọ a re ọle ta nin ọria rẹ gene ha mhọn iziẹngbe? Be imẹn ha rẹ sabọ ha mhọn ọne ikpe nan yẹ nọn khẹke nin Kristiẹn ha mhọnlẹn?’

Bhi iBaibo, ebi a re iziẹngbe ta hi, nan rẹ ha ziẹngbe ọnọghọ yẹ khuaẹloghe ẹghe odalo ghe, emhin dẹ ha mhẹn nin mhan. Ọne ọria ida ha ria ẹmhọn egbe ọle ọkpa, ọle ki ha ria ẹmhọn eria ebhebhe, aharẹmiẹn ghe ẹbho bha lu ọle nọnsẹn la ẹbho re ẹkẹ khọ ọle. Ranmhude ọle mhọn ikhuaẹloghe, ọle ida zobọ bhi iziẹngbe. Ọle ki ha mhọnlẹn bhi ọkhọle ghe, emhin dẹ mhẹn nanlẹn. Ọnin zẹ, nin Baibo da yọle ghe, ọria nọn mhọn ahoẹmhọn-egbe ki ha mhọn iziẹngbe, ranmhude ele veva ko khian. * (1 Cor. 13:4) Baibo yẹ tale ghe “iziẹngbe” deba ikpẹ nesi ẹlinmhin nọn khiale. (Gal. 5:22, 23) Be imhan ha ki lu nan da miẹn ghe, mhan mhọn ọne iziẹngbe nan?

Nin mhan da sabọ ha mhọn iziẹngbe, ọkhẹke nin mhan nan erọnmhọn ji Jehova nin Ọle da re ẹlinmhin nọn khiale nin mhan. Ene mun udu nyan iJehova, ele ọkpa iJehova re ẹlinmhin nọn khiale nọnsọle na. (Luke 11:13) Mhan lẹnmhin ghe, elinmhin nọn khiale nọnsi Jehova mhọn ahu. Ọkpakinọn, ọkhẹke nin mhan dọnmhegbe ha lu rẹkhan erọnmhọn nin mhan nan. (Ps. 86:10, 11) Ebi mhan re ọnan ta hi, ọ manman khẹke nin mhan ha lu emhin ẹdẹdẹ nọn ha rẹman ghe, mhan mhọn iziẹngbe. Mhan ki yẹ ji ọne iziẹngbe fi iniẹn mun otọ bhi ẹkẹ ọkhọle nọnsẹmhan. Mhan ki ji ọle kiẹn emhin nin mhan manman guẹ nan da miẹn ghe, ọ deba ikpẹ nesẹmhan. Emhin ọbhebhe nela ha yẹ sabọ rẹkpa mhan ha mhọn iziẹngbe?

Ọkhẹke nin mhan ha fẹ ijiẹmhin nọn gbale nọnsi Jesu ghe, yẹ re egbe khọkhọ ọle ẹghe rebhe. Ọnan zẹle, ẹghe nin Paul nin odibo rẹ ha tẹmhọn ikpẹ ọsọgbọn, iziẹngbe deba ebi ọle ta. Ọle da taman mhan ghe, nin mhan ji ọfure nọnsi Jesu Kristi gbega ọkhọle nọnsẹmhan. (Col. 3:10, 12, 15) Nin mhan da sabọ ha mhọn ọfure nọnsi Jesu bhi ọkhọle mhan, ọkhẹke nin mhan ha re egbe khọkhọ urẹọbhọ nọnsọle. Mhan ki yẹ mun udu nyan iJehova ghe, ọle dẹ dia emhin rebhe bhi ẹghe nọn gbale. Mhan ha re egbe khọkhọ ijiẹmhin nọnsi Jesu, mhan ida zobọ bhi iziẹngbe aharẹmiẹn ebi ẹbho lu da mhan wo manman khọ mhan bhi ẹkẹ.—John 14:27; 16:33.

 Mhan nan erọnmhọn nin agbọn ọsọgbọn nin Osẹnobulua mun vade kẹ vae. Ọkpakinọn, mhan ha ria ebi Jehova rẹ mhọn iziẹngbe da mhan ye, ọnan ki rẹkpa mhan ha mhọn iziẹngbe khẹ ọne ukpẹdẹ. Baibo taman mhan yọle: “Jehova ire ive nesọle rẹ rọ eghẹ beji ẹbho eso rẹ ghe eghẹ. Ọkpakinọn, iziẹngbe ọle mhọn da bha ranmhude ọle iguanọ nin ọria soso fuẹn an, ọle guanọ nin ọrebhe fidenọ.” (2 Pet. 3:9) Ọnan rẹman ghe, Jehova gene wo mhọn iziẹngbe da mhan. Bhiriọ, ọkhẹke nin mhan yẹ ha mhọn iziẹngbe da ẹbho. (Rom. 2:4) Bha ji mhan zilo nyan emhin eso nọn da khẹke nin mhan da mhọn iziẹngbe.

Emhin kẹkẹ ribhọ ne sunu ẹdẹdẹ ne ha sabọ dọnmhẹn iziẹngbe nọnsẹmhan. Bhi ọsi ijiẹmhin, uwẹ sabọ ha riale ghe uwẹ mhọn emhin kpataki nin uwẹ ho nin uwẹ ta sade ọria ọbhebhe talọ. Ọkhẹke nin uwẹ ha mhọn iziẹngbe nan da miẹn ghe uwẹ bha gbe ọta ọle bhi unun. (Jas. 1:19) Ọ yẹ khẹke nin uwẹ ha mhọn iziẹngbe sade uwẹ deba ene ibha ko ga lu emhin, ranmhude, ele sabọ rẹ lu ebe sọnọn uwẹ. Ọkuẹsẹ uwẹ re ẹkẹ-khọ-mẹn rẹ nin ọria lu emhin, ọkhẹke nin uwẹ ka ria eria nyan ebi Jehova bi Jesu rẹ ne mhan lu emhin yẹ, sade mhan bha lu nọnsẹn. Ọiyi eji mhan bha da lu nọnsẹn ọkpa ele ghe. Ele ziẹngbe re ẹghe nin mhan rẹ fidenọ ha lu nọnsẹn.—1 Tim. 1:16; 1 Pet. 3:12.

Emhin ọbhebhe nọn ha yẹ dọnmhẹn iziẹngbe nọnsẹmhan hi, sade ọria re orẹsin sin mhan. Ahamiẹn emhin nọn dia inian sunu ji mhan, ẹkẹ sabọ wo re ẹjẹje ha khọ mhan, mhan ki ha guanọ ebi mhan ha rẹ gbo ọne orẹsin sibhi egbe re yẹ. Ọrẹyiriọ, uwedẹ ọbhebhe Baibo taman mhan nin mhan rẹ lu emhin. Ọ yọle: “Nin ọria rẹ ziẹngbe, ọle mhẹn ne nin ọria rẹ ha tegbemun. Hẹi kẹ ha miẹn ohu, ranmhude, uhiuki, ọle kẹ miẹn ohu.” (Eccl. 7:8, 9) Bhiriọ, ọria ha rẹ re orẹsin sin mhan, ọkhẹke nin mhan ha mhọn iziẹngbe. Ọ yẹẹ khẹke nin mhan ria ebi mhan ha rẹ wanniẹn ọlẹn ye. Iriọ iJesu lu ẹghe nin ẹbho rẹ re orẹsin sin ọlẹn.—Matt. 11:19.

Ọ manman khẹke nin ene biẹ ọmọn re iziẹngbe man sade ele dọ lẹn sẹbhọ ghe ọmọn nọnsele ria eria bhi uwedẹ nọn bha dia. Fẹ ijiẹmhin nọnsi Mattias ghe nọn ga bhi Bẹtẹl nọn ribhi Scandinavia. Ẹghe nin ọle rẹ ha yi ọlasẹre, ẹbho ki wo ha zuọzuọ ọle bhi isiku. Bhi ọsi ọhẹnhẹn, ene biẹ ọle bha lẹn ebi ẹlo ọle ha miẹn bhi isiku. Ọkpakinọn, ọne ezuọzuọ nan da wo dọ re ọne ọmọn ha nọọn si oga ẹmhọanta ọle gene ye. Gillis nin aba iMattias da yọle: “Iziẹngbe ọ wo khẹke nin mhan rẹ nanlẹn lu emhin.” Mattias ki ha nọọn: “Họ bhọ gene Osẹnobulua? A ha ki miẹn Baibo iyi ọta nọnsi Osẹnobulua kii? Be imhan rẹ lẹn yẹ ghe, Osẹnobulua hi ọnọn gene guanọ nin mhan re inian lu emhin?” Ọle ki yẹ ha taman aba ọle: “Ẹmhọn be ribhi sade mẹn bha rẹọbhi ebi bha rẹọ?”

Gillis bhọ da tale ghe, ẹghe eso, Mattias ki ha re ẹkẹ khọ rẹ nọọn ene ọta. Ọiyi mẹn la inẹn ọlẹn zẹle nin ẹkẹ da ha khọ ọle. Ẹmhọanta nin mhan man ọle le, ọle re ẹkẹ ha khọ ọle, ranmhude ọle da ha riale ghe, ọne ẹmhọanta re iẹnlẹn ha nọghọ ọle. Be Gillis ki rẹ re ọne ẹmhọn nan khian yẹ? Gillis da yọle: “Mẹn bi ọmọn nọnsẹmhẹn ki wo ko re ẹghe nọn tanlẹn  dotua ha talọ. Mẹn ki wo manman ka ọle ehọ. Mẹn ki yẹ nọọn ọlẹn ọta eso nin mẹn da sabọ gene lẹn otọ ebe kpokpo ọle. Ẹghe eso, mẹn ki gbotọ emhin eso fanọan man ọlẹn, mẹn ki taman ọlẹn nin ọle dọ re ẹghe ọbhi otọ rẹ ria eria nyan ọlẹn, ọkhuẹsẹ mhan kie gbo ko zilo. Sẹyẹ, mẹn ki taman ọlẹn ghe mẹn bhọ dẹ yẹ ria eria nyan emhin nin ọle tale. Ene illo nin mhan fẹkẹ ko ha zẹ nan da wo rẹkpa ọle dọ lẹn otọ iman-emhin ne ribhi Baibo. Ọle da dọ rẹọbhọ izọese nọnsi Jesu, oyẹẹ nọnsi Osẹnobulua, bi ebezẹle nan da miẹn ghe Osẹnobulua ọkpa ugbẹloghe khẹke. Ọbha zẹwẹ lẹkhẹ, ọ wo manman re ẹghe. Ọrẹyiriọ, bhi ọkike ọle, ọle da dọ sabọ hoẹmhọn iJehova. Iziẹngbe nin mhan rẹ rẹkpa ọmọn nọnsẹmhan rẹ gbera ẹghe usẹn da wo dọ re ẹmhọanta sẹ ọle otọ ẹkẹ. Ọnan da wo re imẹn bi okhuo mẹn ha ghọnghọn.”

Gillis bi okhuo ọle da wọ mun udu nyan iJehova beji ele rẹ ha re iziẹngbe man ọmọn nọnsele emhin. Gillis da yọle: “Ẹghe rebhe mẹn rẹ ha taman Mattias ghe oyẹẹ nin mẹn bi inẹn ọlẹn mhọn da ọle ọle zẹle nin mhan da nan erọnmhọn ẹdẹdẹ ghe, nin Jehova rẹkpa ọle rẹ lẹn otọ emhin nin mhan ha man ọle le.” Ejayenan nian, aba Mattias bi inẹn Mattias wo ghọnghọn ghe ele sabọ re iziẹngbe rẹ nin ọmọn nọnsele lu emhin.

Ọ yẹ khẹke nin mhan re iziẹngbe man sade ọria bhi azagba-uwa nọnsẹmhan manman khọnmhọn. Fẹ ijiẹmhin nọnsi Ellen * ghe. Scandinavia ọle da yẹ nyẹnlẹn.

Bhi ikpe elẹnlẹn ne gbera nian, ọdọ Ellen da ha khọnmọn emianmẹn nọn gbe ẹrere nọnsọle sotọ. Bhiriọ, ọle iyẹ sabọ ghọnghọn, ọle iyẹ sabọ mhọn ẹjẹjẹ sẹyẹ, ọle iyẹ sabọ lu akhiẹ. Ọnan da wo dọ ha yi ọnọghọ ji okhuo ọle nin Ellen. Ellen da yọle: “Iziẹngbe bi erọnmhọn rẹkpa mẹn. Baibo nọn ha ko mẹn udu re nẹ hi, Philippians 4:13 nọn yọle: ‘Bhi emhin rebhe, mẹn miẹn ahu bhi obọ ọnọn re ahu nin mẹn.’” Ranmhude ahu nin Ellen miẹn bhi obọ iJehova, ọle da sabọ ziẹngbe. Ọle da wo mun udu tẹ Jehova nọn ha rẹkpa ọle.—Ps. 62:5, 6.

Bhi ẹmhọn iziẹngbe, Jehova ijiẹmhin nọn kpọnọ nẹ nin mhan ha sabọ re egbe khọkhọ. (2 Pet. 3:15) Baibo tẹmhọn ẹghe eso nin Jehova rẹ re iziẹngbe man bhi uwedẹ nọn kpọnọ. (Neh. 9:30; Isa. 30:18) Bhi ọsi ijiẹmhin, Jehova wo re iziẹngbe man ẹghe nin Abraham rẹ ha nọọn ọlẹn ọta ranmhude ọle yọle ọle dẹ fuẹn Sodom an. Be ọle rẹ re ọne iziẹngbe man yẹ? Bhi ọsi ọhẹnhẹn, Jehova bha gbe ọta Abraham bhi unun. Jehova da ka Abraham ehọ nọnsẹn ẹghe nin Abraham rẹ ha nọọn ọlẹn ọta yẹ ta ebe re ọle bhi ọkhọle. Jehova da kie re unun nanbhi ebi Abraham tale nin ọle rẹ ji Abraham lẹn ghe ọle kaẹho emhin rebhe nin ọle ta. Jehova da ko ọle udu re ghe, aharẹmiẹn itue igbe ne khiale ọkpa ọle miẹn bhi Sodom, ọle ida yẹ fuẹn ọlẹn an. (Gen. 18:22-33) Jehova da wo re iziẹngbe rẹ ka Abraham ẹho. Jehova bha wo ha miẹn ohu. Ijiẹmhin esili wo khọnan.

Iziẹngbe deba akpa ọsọgbọn nọn khẹke nin Kristiẹn mun yọ. Mhan ha dọnmhegbe ha mhọn ọne ikpẹ nan, mhan ki ha re ogẹn ji aba mhan nọn ribhi okhun nọn mhọn iziẹngbe. Sẹyẹ, a ki ka mhan deba ẹbho ne ha sabọ miẹn ive nọnsi Osẹnobulua ranmhude urẹọbhọ bi iziẹngbe nọnsele.—Heb. 6:10-12.