1-2. (a) Be rẹkpa mhan rẹ sabọ ha ziẹngbe oya ne lo mhan ukpẹdẹ-ukpẹdẹ? Gbotọle fanọn an. (b) Be imhan ha zilo nyan bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan?

“MẸN ha ria ẹmhọn ọnọghọ nin mẹn sẹ miẹn bhi egbe, mẹn ki dọ kere ghe ọ iyi ahu nọnsẹmhẹn mẹn rẹ sabọ ziẹngbe ọle.” Uwẹ be sẹ ka re inian ria eria khẹ? Ene bunbun bhi ẹwẹ mhan sẹ ria eria nọn dia inian khẹ. Asabọmiẹn uwẹ tobuwẹ sẹ ria eria nọn dia inian khẹ, ẹghe nin uwẹ rẹ sabọ ziẹngbe emianmhẹn sotọ, la ọbalọ nin uwẹ miẹn ẹghe nin ọria nin uwẹ hoẹmhọnlẹn rẹ yu. Uwẹ ha ghe ikeke, uwẹ ki dọ daghe ghe, Jehova fẹkẹ ha sun uwẹ khian ukpẹdẹ-ukpẹdẹ, beji ọle rẹ ha re ẹlinmhin nọn khiale nọnsọle rẹ re “ahu nọn gbera eji ahu ọsi ọria sẹle” nin uwẹ.—2 Cor. 4:7-9.

² Ẹlinmhin nọn khiale ha yẹ re ahu nin mhan rẹ sabọ khọn ọne agbọn Esu nan miotọ. (1 John 5:19) Sẹyẹ, ẹlinmhin nọn khiale rẹkpa mhan bhi odan nin mhan ne “ẹlinmhin ne imhẹn” dan. (Eph. 6:12) Bha ji mhan zilo nyan uwedẹ eva nin ẹlinmhin nọn khiale ha rẹ sabọ rẹkpa mhan bhi ẹkẹ ene ọnọghọ nan rebhe. Sẹyẹ, mhan ki zilo nyan ebi mhan ha rẹ sabọ manman miẹn elele yẹ bhi obọ ẹlinmhin nọn khiale.

3. Uwedẹ ọkpa nela Jehova rẹ rẹkpa mhan rẹ ha ziẹngbe ọnọghọ?

³ Uwedẹ ọkpa nin Jehova rẹ rẹkpa mhan hi, ọle re ẹlinmhin nọn khiale nọnsọle rẹ re ahu nin mhan rẹ sabọ lu ilọnmhọn ne khẹke mhan, aharẹmiẹn mhan ribhi ẹkẹ ọnọghọ. Paul nin odibo da ha riale ghe, “ahu nọnsi Kristi” rẹkpa ọle rẹ ha lu iwẹnna oga nin ọle ha lu arẹmiẹn ọle wo miẹn ọnọghọ. (2 Cor. 12:9) Ẹghe nin Paul rẹ ha lu iwẹnna misiọnari ọsi ugbazeva, ọle da yẹ ha lu iwẹnna obọ nọnsọle, nin ọle miẹn ebi ọle ha rẹ ha gbẹloghe egbe. Ọle da ne Aquila bi Priscilla dia bhi agbaẹbho natiọle  iCorinth. Ibọkpọ ọne okhuo bi ọdọ nan ha lu rẹ gbẹloghe egbe. Paul da deba ele ha wenna ranmhude ọnan yẹ iwẹnna obọ nọnsọle. (Acts 18:1-4) Ẹlinmhin nọn khiale da re ahu nin Paul rẹ sabọ ha lu iwẹnna obọ nọnsọle bi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua nin ọle ha lu.

4. Beji a gbẹn ọbhi 2 Corinthians 12:7b-9, oya nela Paul miẹn bhi egbe?

⁴ Tie 2 Corinthians 12:7b-9. Bezẹle nin Paul da tale ghe a “ji igbẹn [ọle] bhi efun”? Igbẹn manman si ọbalọ ji ọria sade ọ sọ ọria bhi egbe. Paul da tale ghe, ọne ọbalọ nan diabe ubi nin “ẹhi ọsi Esu” wo ha fi ọle le. Asabọmiẹn ọ iyi Esu la ẹhi nesọle wo tobele si ọne ọbalọ nan ji Paul, bọsi nan rẹ ha ji igbẹn ọria bhi efun. Ọkpakinọn, ele ki daghe ọne ọbalọ nin Paul ha ye, ele da wo kie lu ọle nin ọne ọbalọ ha khọ ọbhọ. Be bhọ Paul ki lu yẹ?

5. Be iJehova rẹ wanniẹn erọnmhọn nọnsi Paul yẹ?

⁵ Bhi ọsi ọhẹnhẹn, Paul da ha guanọ nan zọ ọne igbẹn si ọle bhi egbe re. Ọle da yọle: “Igba ea mẹn bhii Ebeanlẹn mẹn [Jehova] . . . nin ọne emhin si mẹn bhi egbe re.” Arẹmiẹn Paul nan erọnmhọn, ọne ọya bha si ọle bhi egbe re. Ọnan be rẹman ghe Osẹnobulua bha họn erọnmhọn nọnsọle? Hiehie. Jehova wo họn ọne erọnmhọn. Ọkpakinọn, ọle bha re ọne oya si ọle bhi egbe re. Sokpan, ọle da re ahu nin Paul rẹ ziẹngbe ọle. Jehova da yọle: “Ẹghe nin ọria rẹ wẹghẹ, ọle ahu nọnsẹmhẹn rẹ gba fo.” (2 Cor. 12:8, 9) Ranmhude urẹkpa nọnsi Jehova, Paul da sabọ re eghọnghọn ziẹngbe sotọ yẹ ha ribhi ọfure.—Phil. 4:4-7.

6. (a) Be iJehova ha rẹ sabọ wanniẹn erọnmhọn nọnsẹmhan yẹ? (b) Uwẹ be miẹn ive soso bhi ene iBaibo nan sounun ọlẹn bhi ọne udu ọle nan nọn ha sabọ re ahu nin uwẹ?

⁶ Beji Paul lu, uwẹ sẹ be bhii Jehova khẹ, ghe nin ọle hinmhin uwẹ bhi oya nọn lo ẹ? Ahamiẹn ọne oya bha si egbe kie, la ọ bhọ kie ha khọ ọbhọ arẹmiẹn uwẹ nan erọnmhọn fo, uwẹ be ha riale ghe asabọmiẹn Jehova iyẹ re ẹlo esili ghe uwẹ? Ahamiẹn iriọ uwẹ ha ria bhi ọkhọle, ye ijiẹmhin ọsi Paul re. Beji Jehova rẹ họn erọnmhọn nọnsọle, ọle dẹ yẹ họn erọnmhọn nọnsẹ! Asabọmiẹn Jehova ida re ọne oya kie. Sokpan, ọle dẹ re ẹlinmhin nọn khiale nọnsọle rẹ re ahu nin uwẹ rẹ sabọ ziẹngbe ọle. (Ps. 61:3, 4) Aharẹmiẹn “a gbe mhan sotọ,” Jehova ida fi ikeke gbe mhan.—2 Cor. 4:8, 9; Phil. 4:13.

7-8. (a) Uwedẹ nela ẹlinmhin nọn khiale rẹ diabe ahoho? (b) Be iPeter rẹ khọkhọ uwedẹ nin ẹlinmhin nọn khiale rẹ wẹnna yẹ?

⁷ Uwedẹ ọbhebhe nela ẹlinmhin nọn khiale rẹ rẹkpa mhan? Beji ahoho rẹ sabọ sua okọ diọbhi eji ọle khian aharẹmiẹn ọne okpẹdẹ fi-yo fi-re, iriọ ẹlinmhin nọn khiale rẹ sun mhan gbera edọnmhẹn kẹkẹ nin mhan da sabọ sẹbhi agbọn ọsọgbọn.

⁸ Ranmhude ehẹn iPeter gbe, ọle wo lẹn ẹlo okọ nọn gua bhi ẹdẹ. Asabọmiẹn ọnan zẹle nin ọle da re ebe sunu ji okọ bhi ẹkẹ ẹdẹ rẹ khọkhọ iwẹnna ọsi ẹlinmhin nọn khiale. Peter da yọle: “Ẹghe iribhọ nin ọta akhasẹ soso rẹ na bhi obọ eria vae. Sokpan, eria da ta ọta nọn na obọ Osẹnobulua vae beji ẹlinmhin nọn khiale rẹ ha dia ele.” Ukpọta iGreek nan zedu ọle kiẹn “dia” bhi ọne ulọnlẹn nan, ebi ọ mundia nan hi, nan rẹ si emhin rẹkhan egbe.—2 Pet. 1:21.

9. Be iPeter ha guanọ nin ẹbho ha ria ẹmhọn ọlẹn ẹghe nin ọle rẹ noo ukpọta nin ọle noolo rẹ khọkhọ uwedẹ nin ẹlinmhin nọn khiale rẹ wẹnna?

⁹ Be iPeter ha mhọn bhi ọkhọle ẹghe nin ọle rẹ noo ukpọta nin ọle noolo rẹ khọkhọ uwedẹ nin ẹlinmhin nọn khiale rẹ wẹnna? Ukpọta nọn dia inian, ọle iLuke yẹ noo bhi ebe nọnsi Acts, ẹghe nin ọle rẹ ha tẹmhọn okọ nin ahoho ha sua khian bhi ẹdẹ. (Acts 27:15) Okpea ọkpa nọn fẹ otọ emhin ghe, da tale ghe, ẹghe nin Peter rẹ yọle ghe ẹlinmhin nọn khiale, ọle “dia” ene  gbẹn iBaibo, ọle da noo ukpọta nọn ha re ẹbho ye ẹmhọn okọ nan gua bhi ẹdẹ re. Ebi Peter ha tẹmhọn ọlẹn hi, beji ahoho rẹ sua okọ sẹbhi eji ọle khian, iriọ ẹlinmhin nọn khiale rẹ ha rẹkpa eria ne gbẹn iBaibo nin ele da sabọ gbẹn ọlẹn sotọ. Ọne okpea da yẹ tale ghe, ene gbẹn iBaibo da diabe okọ nan taan umun-ahoho nọnsele a. Bhiriọ, Jehova da yẹ lu ebe khẹke nin ọle lu. Ọle da re ahoho, la ẹlinmhin nọn khiale nọnsọle nin ele. Ene ẹbho ne gbẹn iBaibo da ha wẹnna rẹkhan ẹlinmhin nọn khiale beji ọ rẹ ha dia ele.

10-11. Emhin eva nela ọkhẹke nin mhan lu nin mhan da sabọ miẹn urẹkpa ọsi ẹlinmhin nọn khiale? Re ijiẹmhin man.

¹⁰ Arẹmiẹn Jehova iyẹ noo ẹlinmhin nọn khiale nọnsọle rẹ rẹkpa ẹbho gbẹn iBaibo ẹlẹnan, ọle sẹyẹ re ẹlinmhin nọn khiale rẹ dia ẹbho nesọle. Mhan ha lu ebe khẹke nin mhan lu, ọle mhan ha da sabọ miẹn urẹkpa ọsi ẹlinmhin nọn khiale. Be ọkhẹke nin mhan lu?

¹¹ Ye ẹmhọn okọ nọn ribhi ẹdẹ re. Ahamiẹn ọne gua ọle guanọ nin ahoho rẹkpa ọle ha sua ọne okọ khian eji ọle khian, ọkhẹke nin ọle lu emhin eva. Ọhẹnhẹn, ọkhẹke nin ọle denọ ọne okọ diọbhi eji ọne ahoho da fi. Bhi ọsi ẹmhọanta, ahamiẹn ọle bha gua ọne okọ sibhi eji a da diẹn ọlẹn re, ọne okọ ida sabọ mun ọlẹn yo ije soso. Ọzeva, ọkhẹke nin ọle taan umun-ahoho ọsi ọne okọ a nọnsẹn, ranmhude aharẹmiẹn ahoho fi, sade ọne ahoho bha fi ku ọbhi ọne umun-ahoho, ọne okọ ida sabọ khian. Iriọ yẹ nọn rẹji mhan. Ẹlinmhin nọn khiale ha rẹkpa mhan, ọle mhan ha da sabọ ha re iziẹngbe rẹ ga iJehova. Ọkuẹsẹ mhan miẹn ọne ẹlinmhin nọn khiale nan, ọkhẹke nin mhan lu emhin eva. Ọhẹnhẹn, ọkhẹke nin mhan ha lu ilọnmhọn nin ẹlinmhin nọn khiale dia ene ga Osẹnobulua nin ele lu. Ọzeva, mhan ki ha re egbe rebhe lu eka ne bunbun bhi ene ilọnmhọn nan. (Ps. 119:32) Mhan ha lu ene emhin nan veva, ẹlinmhin nọn khiale ki re ahu nin mhan rẹ ha ga iJehova nọnsẹn rẹ sẹbhi ẹghe nin mhan ha rẹ na bhi agbọn ọsọgbọn.

12. Be imhan ha zilo nyan nian?

 ¹² Uwedẹ eva nin ẹlinmhin nọn khiale rẹ rẹkpa mhan, ọle mhan sẹ luẹ nian. Ẹlinmhin nọn khiale re ahu nin mhan rẹ sẹyẹ ha ga iJehova nọnsẹn bhi ẹkẹ ọnọghọ. Ẹlinmhin nọn khiale yẹ rẹkpa mhan lu re alo bhi oga, nin mhan da sabọ miẹn iẹnlẹn ọsi ighegheghe. Emhin enẹn nin mhan lu nin mhan da manman miẹn elele bhi obọ ẹlinmhin nọn khiale, ọle mhan ha zilo nyan nian.

13. Beji a gbẹn ọbhi 2 Timothy 3:16, 17, be ọta nọnsi Osẹnobulua ha rẹkpa mhan lu? Be ọkhẹke nin mhan lu nin mhan da sabọ miẹn ọne urẹkpa?

¹³ Ọhẹnhẹn, ha luẹ iBaibo. (Tie 2 Timothy 3:16, 17.) Ebi a re ọle ta bhi ọne ulọnlẹn nan ghe “ẹlinmhin nọn khiale nọnsi Osẹnobulua a rẹ gbẹn” iBaibo, ọle hi, Osẹnobulua noo ẹlinmhin nọn khiale rẹ ne ọta nesọle ọbhi ọkhọle ọsi eria nin ọle noolo rẹ gbẹn iBaibo. Mhan ha tie iBaibo yẹ ria eria nyan ebi mhan tiele, adia nesi Osẹnobulua ki ha na bhi ọkhọle nọnsẹmhan. Ene adia nan ki ha rẹkpa mhan rẹ ha fi iẹnlẹn nọnsẹmhan denọ nin mhan da sabọ ha lu ebe yẹẹ Osẹnobulua. (Heb. 4:12) Nin mhan rẹ manman miẹn elele bhi obọ ẹlinmhin nọn khiale, ọkhẹke nin mhan ha re ẹghe ọbhi otọ rẹ luẹ iBaibo ẹghe-ẹghe, yẹ ria eria dinmhin nyan ebi mhan luẹle. Mhan a ha lu iriọ, ọta nọnsi Osẹnobulua ki ha dia ọta nin mhan ta bi emhin rebhe nin mhan lu.

14. (a) Bezẹle nin mhan ha da sabọ yọle ghe Jehova re ẹlinmhin nọn khiale nọnsọle rẹ sun ikolo nesẹmhan? (b) Be imhan ha rẹ manman miẹn elele bhi obọ ẹlinmhin nọn khiale yẹ bhi ikolo oga nesẹmhan?

¹⁴ Ọzeva, ha yo ikolo oga. (Ps. 22:22) Jehova re ẹlinmhin nọn khiale nọnsọle rẹ sun ikolo nesẹmhan. (Rev. 2:29) Bezẹle nin mhan da ta iriọ? Ranmhude bhi ene ikolo nan, mhan nan erọnmhọn nin Osẹnobulua re ẹlinmhin nọn khiale nọnsọle nin mhan. Bhi ene ikolo, mhan ko so illo nan na bhi Baibo gbẹn dagbare. Sẹyẹ, ibhio mhan nin ẹlinmhin nọn khiale ne ọbhi ihe, ele re ọta man bhi enin ikolo. Ẹlinmhin nọn khiale yẹ rẹkpa ene ibhio mhan nin ikhuo rẹ muegbe ọta nọnsele yẹ re ọle man nọnsẹn. Nin mhan da manman miẹn elele bhi obọ ẹlinmhin nọn khiale bhi ene ikolo, ọkhẹke nin mhan muegbe ọbhi otọ yẹ dọnmhegbe rẹ re ewanniẹn ọbhi inọnta. Mhan ha lu inian, mhan ki muegbe rẹ manman miẹn elele bhi obọ ẹlinmhin nọn khiale, beji okọ nan manman taan umun-ahoho nọnsọle a rẹ miẹn ahoho.

15. Uwedẹ nela ẹlinmhin nọn khiale rẹ rẹkpa mhan bhi itẹmhọn Osẹnobulua?

¹⁵ Ọzea, ha deba tẹmhọn Osẹnobulua. Ahamiẹn mhan noo iBaibo sade mhan tẹmhọn Osẹnobulua, ọnan ki rẹman ghe mhan ji ẹlinmhin nọn khiale da rẹkpa mhan bhi ọne iwẹnna nan. (Rom. 15:18, 19) Nin mhan da manman miẹn elele bhi obọ ẹlinmhin nọn khiale, ọkhẹke nin mhan ha lu ọne iwẹnna nan ẹghe rebhe, yẹ noo iBaibo bhi ọne iwẹnna bhi eji mhan ha da sabọ noo ọle. Uwẹ dẹ sabọ ha tẹmhọn Osẹnobulua nọnsẹn sade uwẹ noo ebi a gbẹn ọbhi obọ ọle nọn yọle, “Ebi Uwẹ Ha Sabọ Ta,” bhi Ebe ọsi Ikolo Unyẹnmhin bi Iwẹnna Oga Nọnsẹmhan.

16. Be bhọ uwedẹ nọnzi enẹn nin mhan ha rẹ miẹn ẹlinmhin nọn khiale?

¹⁶ Ọzenẹn, ha nan erọnmhọn ji Jehova. (Matt. 7:7-11; Luke 11:13) Mhan ha bhii Jehova nin ọle re ẹlinmhin nọn khiale nin mhan, ọle ki gene re nin mhan. Ighan la emhin soso bhi ọne agbọn Esu nan ida sabọ zẹ nin erọnmhọn nọnsẹmhan hẹi sẹbhi eji Jehova ye. Sẹyẹ, ọ ida sabọ gbe odẹ a nin ẹlinmhin nọn khiale hẹi sẹ mhan bhi egbe. (Jas. 1:17) Be imhan ha rẹ nan erọnmhọn yẹ nin mhan da sabọ miẹn ẹlinmhin nọn khiale? Nin mhan rẹ re ewanniẹn ọbhi ọne inọnta nan, bha ji mhan zilo nyan ijiẹmhin  nin Jesu tẹmhọnlẹn nan gbẹn ọbhi ebe nọnsi Luke. *

17. Be imhan miẹn luẹ bhi ijiẹmhin nin Jesu tẹmhọnlẹn bhi Luke 11:5-9, 13?

¹⁷ Tie Luke 11:5-9, 13. Jesu da noo ijiẹmhin rẹ rẹman uwedẹ nọn khẹke nin mhan rẹ ha bhii Jehova nin ọle re ẹlinmhin nọn khiale nin mhan. Bhi ọne ijiẹmhin, okpea ọkpa da ha bhii emhin. Emhin nin ọle ha bhii da gene sẹ ọle obọ ranmhude ọle bha ji egbe lọ ọle rẹ kakabọ ha bhii. Ofẹn bha mun ọlẹn rẹ dọ bhii ọmọẹ ọle nin ọle rẹkpa ọle arẹmiẹn ọsasọn ogiziẹn a ye. (Fẹ nwtsty study note ghe ọsi Luke 11:8 bhi Ebe ọsi Ikolo Unyẹnmhin bi Iwẹnna Oga Nọnsẹmhan, ọsi July 2018, apapale nọnzi 4) Be iJesu yọle mhan dẹ miẹn luẹ bhi ọne ijiẹmhin nan? Ọle da yọle: “Bha, ha nọọn, a ki re nin bha; bha ha guanọ, ibha ki miẹn; bha ha so obọ bhi odẹ, a ki tuje ọle a nin bha.” Bhiriọ, ahamiẹn mhan kakabọ ha bhii Jehova nin ọle re ẹlinmhin nọn khiale nin mhan, ọ ki gene sẹ mhan obọ.

18. Be ijiẹmhin nin Jesu tẹmhọnlẹn rẹ rẹman yẹ ghe, Jehova dẹ re ẹlinmhin nọn khiale nin mhan?

¹⁸ Ọne ijiẹmhin nin Jesu tale yẹ rẹkpa mhan daghe ebezẹle nin Jehova da re ẹlinmhin nọn khiale nin mhan. Ọne okpea nọn dọ bhii ọmọẹ ọle emhin wo ha guanọ nin ọle gbẹloghe ọria nọn re ẹnẹ ji ọle. Bhiriọ, ọle da ha dọnmhegbe nin ọle guanọ ebale nanlẹn arẹmiẹn ọsasọn ọne ọria rẹ re ẹnẹ ji ọle. Jesu yọle ghe ọne ọmọẹ ọle da gene re ebale nanlẹn ranmhude ọle wo kakabọ bhii ọle. Be iJesu guanọ nin mhan luẹ bhi ọne ijiẹmhin nan? Ahamiẹn ọria nọn bha gba fo sabọ rẹkpa ọmọẹ ọle nọn kakabọ wo ha bhii ọle, Jehova kii? Ọle dẹ wo re ẹlinmhin nọn khiale nin ene kakabọ bhii ọle nin ọle re nin ele. Bhiriọ, Jehova dẹ re ẹlinmhin nọn khiale nin mhan sade mhan bhii ọle nin ọle re nin mhan.—Ps. 10:17; 66:19.

19. Be rẹ mhan rẹọbhọ ghe mhan dẹ sabọ ziẹngbe sotọ?

¹⁹ Mhan rẹọbhọ ghe arẹmiẹn Esu wo kpokpo mhan, mhan dẹ sabọ ziẹngbe sotọ. Bezẹle? Ranmhude ẹlinmhin nọn khiale wo rẹkpa mhan bhi uwedẹ eva. Ọhẹnhẹn, ọ re ahu nọn khẹke nin mhan, nin mhan rẹ sabọ ziẹngbe ọnọghọ. Ọzeva, ọ rẹkpa mhan rẹ sabọ ha ga iJehova nian, rẹ dọ sẹbhi agbọn ọsọgbọn. Bha ji mhan rebhe ha dọnmhegbe nin mhan da manman miẹn elele bhi obọ ẹlinmhin nọn khiale!