1-3. Emhin eso nela zẹle nin ibhio mhan eso da zobọ bhi iwẹnna oga kpataki nin ele ka ha lu?

OBHIO mhan nin Robert bi Mary Jo ne lu iwẹnna oga kpataki da yọle: “Ẹghe nin mhan rẹ gbe ikpe 21 bhi iwẹnna misiọnari, ene biẹ mẹn bi ene biẹ okhuo mẹn da ha khọnmhọn. Ọ wo ha ti mhan bhọ rẹ ha gbẹloghe ele. Ọrẹyiriọ, ọ wo ha ba mhan bhi egbe rẹ sibhi agbaẹbho nin mhan hoẹmhọnlẹn re.”

² Obhio mhan nin William bi Terrie nin okhuo ọle da yọle: “Ẹghe nin mhan rẹ lẹn ghe, ranmhude emianmhẹn mhan ida sabọ fikie diọbhi iwẹnna oga nin mhan ha lu, mhan da ha viẹ. Emhanmhan nin mhan rẹ ha mhọnlẹn ghe, mhan dẹ dọ ga iJehova bhi agbaẹbho ọbhebhe da wo fo.”

³ Aleksey da yọle: “Mhan lẹnmhin ghe ene kpokpo mhan wo ha guanọ nin ele khue iBẹtẹ bhi agbaẹbho nin mẹn da ha ga. Ọ da wo ha ba mhan bhi egbe rẹ sibhi Bẹtẹ re ẹghe nin ele rẹ gene khue ọle.”

4. Inọnta nela mhan ha wanniẹn bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan?

⁴ Sẹyẹ, ibhio mhan ne bunbun ribhọ nan fi iwẹnna oga nin ele lu denọ, rẹ sẹbhi ibhio mhan ne ga bhi Bẹtẹ. * Ọ manman nọghọ ene ibhio mhan nan, ranmhude iwẹnna oga nin ele ka ha lu wo manman guẹ ele egbe. Be ha sabọ rẹkpa ele bhi ọne ufidenọ nan? Be uwẹ ha rẹ sabọ rẹkpa ele yẹ? Ewanniẹn rẹji ene inọnta nan dẹ sabọ rẹkpa mhan rebhe sade emhin fidenọ bhi iẹnlẹn nọnsẹmhan.

5. Sounun bhi ọnọghọ eso nin ibhio mhan nan fi iwẹnna oga nọnsele denọ ha sabọ miẹn?

⁵ Aharẹmiẹn Bẹtẹ mhan da ga, la ọ iyi Bẹtẹ, mhan dẹ sabọ manman họemhọn eria ne ribhi eji mhan da ga, bi ọne agbaẹbho nin mhan da ga. Ranmhude ọnan, ọ ki ha ba mhan bhi egbe sade emhin rẹ mhan kpanọ bhi ọne iwẹnna oga. Ẹlo ibhio mhan ne ribhi enin ki wo ha nyan mhan, manman nọn ahamiẹn ekpokpo zẹle nin mhan da kpanọ. (Matt. 10:23; 2 Cor. 11:28, 29) Sẹyẹ, ọnọghọmhin nan rẹ dọ ha nyẹnlẹn bhi agbaẹbhọ ọbhebhe ranmhude uwedẹ ikẹ nan rẹ nyẹnlẹn bhi enin. Mhan bhọ dẹ sabọ miẹn ọne ọnọghọ nan aharẹmiẹn agbaẹbho nọnsẹmhan mhan fikie ha khian. Robert bi Mary Jo, da yọle: “Mhan bha yẹ lẹn ebi a rẹ lu emhin yẹ bhi agbaẹbhọ nọnsẹmhan. Mhan bhọ bha yẹ sabọ ha re urolo nọnsẹmhan rẹ tẹmhọn Osẹnobulua. Ranmhude mhan wo re ikpe ne bunbun dọ ga bhi agbaẹbho ọbhebhe, mhan da diabe eriọbhe bhi agbaẹbho nọnsẹmhan.” Ibhio mhan nan fi iwẹnna oga nọnsele denọ dẹ yẹ sabọ miẹn ọnọghọ bhi ẹmhọn igho. Ofẹn dẹ sabọ ha mun ele ranmhude ele bha sẹ guẹ otọ bhi enin. Be ha sabọ rẹkpa ele?

6. Be imhan ha rẹ sabọ sikẹ Jehova yẹ nọnsẹn?

⁶ Sikẹ iJehova nọnsẹn. (Jas. 4:8) Be imhan ha rẹ sabọ sikẹ ọle yẹ? Mhan ki ha mun udu tẹ ọle, ranmhude ọle họn erọnmhọn nọnsẹmhan. (Ps. 65:2) Psalm 62:8 taman mhan ghe, nin mhan ha taan ọkhọle a man Osẹnobulua bhi erọnmhọn. Ọ iyi ebi mhan bhii Jehova bhi erọnmhọn ọkpa ọle lu nin mhan, ole dẹ sabọ lu gbera eka nin mhan bhii ọle. (Eph. 3:20) Ọle dẹ sabọ rẹkpa mhan bhi uwedẹ nin mhan bha zẹwẹ mun ọkhọle ọ hiehie.

7. (a) Be ha rẹkpa mhan nin mhan hẹi zẹ iJehova obọ? (b) Beji Hebrews 6:10-12 rẹman, elele nela mhan ha miẹn sade mhan bha zobọ bhi oga nọnsi Jehova?

⁷ Be ha rẹkpa mhan nin mhan hẹi zẹ iJehova obọ? Mhan ki ha tie Baibo ẹdẹdẹ yẹ ria eria nyan ọlẹn. Obhio mhan ọkpa nọn ka ha lu iwẹnna misiọnari da yọle: “Ha mhọn emhanmhan nan rẹ lu oga azagba-uwa yẹ muegbe ikolo oga ọbhi otọ, beji uwẹ ka ha lu ẹghe nin uwẹ ka rẹ ha lu iwẹnna oga.” Rẹ deba ọnan, dọnmhegbe ha deba agbotu ọsọgbọn nọnsẹ dagbare bhi itẹmhọn Osẹnobulua. Ẹbho ne bha zobọ bhi oga nọnsi Jehova, Jehova ida ye ẹmhọn ele a, aharẹmiẹn ele iyẹ sabọ lu eka nin ele ka lu khẹ.—Tie Hebrews 6:10-12.

8. Be ọta ne ribhi 1 John 2:15-17 ha rẹ rẹkpa uwẹ ha de obọ re bhi iẹnlẹn yẹ?

 ⁸ Ha de obọ re bhi iẹnlẹn. Hẹi ji ikpokpo egbe ọsi ọne agbọn Esu nan re uwẹ ze obọ bhi oga nọnsi Jehova. (Matt. 13:22) Imọẹ uwẹ, la ene ribhi azagba-uwa nọnsẹ ne iga iJehova sabọ rẹ ha taman uwẹ ghe, nin uwẹ ha khu ọbhi ẹfe bhi ọne agbọn Esu nan, nin iẹnlẹn nọnsẹ da ha mhẹn ọbhọ. Ọkpakinọn, hẹi re ehọ ele bhọ. (Tie 1 John 2:15-17.) Mun udu tẹ iJehova, ranmhude, Jehova ve ive nin mhan ghe, ọle dẹ re emhin rebhe nin mhan guanọ nin mhan bhi ẹghe nọn khẹke. Ọle dẹ rẹkpa mhan nin urẹọbhọ nọnsẹmhan mun zeze, nin mhan hẹi ha kpokpo egbe. Sẹyẹ, ọle dẹ ne emhin nin mhan ha rẹ ha gbẹloghe egbe nin mhan.—Heb. 4:16; 13:5, 6.

9. Beji Proverbs 22:3, 7 rẹman, bezẹle nọn bha da khẹke nin mhan gheghe ha lu osa? Be ha rẹkpa mhan lẹn emhin nin ẹwanlẹn yọle nin mhan ha lu?

⁹ Hẹi wo gheghe ha lu osa. (Tie Proverbs 22:3, 7.) Bhi ọsi ẹmhọanta, igho ọ ha gbe nin ọria rẹ kpanọ dọ ha nyẹnlẹn bhi ije ebhebhe. Ranmhude ọnan, eso kẹ wo de ọbhi osa. Nin uwẹ hẹi wo gheghe de ọbhi osa, hẹi ha mọnmọn igho rẹ dẹ emhin nin uwẹ imuegbe guanọ. Ọ sabọ ha nọghọ mhan rẹ lẹn eka igho mhan ha mọnmọn sade mhan ribhi ọkakale, bọsi, ahamiẹn ọria bhi azagba-uwa nọnsẹmhan khọnmhọn. Ahamiẹn uwẹ ribhi ọne idia nan, ha bhii Jehova bhi erọnmhọn nin ọle rẹkpa uwẹ rẹ re ẹwanlẹn zẹ ebi uwẹ ha lu. Jehova dẹ họn erọnmhọn nọn sẹriọ. Ọle ki re ọfure nin uwẹ, nọn ha ‘gbega ọkhọle nọnsẹ bi ahu iria-eria nọnsẹ.’ Bhiriọ, uwẹ ki sabọ de ọkhọle re, yẹ ria emhin nọn mhẹn nẹ nin uwẹ ha lu.—Phil. 4:6, 7; 1 Pet. 5:7.

10. Be imhan ha rẹ sabọ miẹn imọẹ ọsọgbọn yẹ?

¹⁰ Ha mhọn ikolu esili ne ha sabọ rẹkpa uwẹ. Uwẹ sabọ rẹ taman imọẹ ẹ ebe emhin dia uwẹ yẹ bhi egbe, bi ọnọghọ nin uwẹ miẹn, manman nọn ene ka ha ribhi idia nin uwẹ ye. Uwẹ ha lu inian, ele sabọ rẹ rẹkpa uwẹ de ọkhọle re. (Eccl. 4:9, 10) Imọẹ nin uwẹ ka ha mhọnlẹn bhi iwẹnna oga nin uwẹ ka ha ye dẹ sẹyẹ ha yi imọẹ nesẹ. Ọkpakinọn, ọkhẹke nin uwẹ yẹ ha mhọn imọẹ ọsọgbọn bhi eji uwẹ ye nian. Yere ghe, nin uwẹ rẹ sabọ ha mhọn imọẹ, ọkhẹke nin uwẹ ha yi ọria nan sabọ ne lu ọmọẹ. Be uwẹ ha rẹ sabọ ha mhọn imọẹ ọsọgbọn yẹ? Uwẹ sabọ rẹ ha taman ibhio uwẹ nin bha ko ga emhin esili ne sẹ sunu ji uwẹ bhi iwẹnna oga nọnsi Jehova. Ji ele daghe ọne eghọnghọn bhi ẹlo nọnsẹ. Asabọmiẹn eso bhi ẹwẹ ele ida manman lẹn ebezẹle nin uwẹ da hoẹmhọn iwẹnna oga nin uwẹ lu. Sẹyẹ, asabọmiẹn eso ribhọ ne guanọ nin ele lẹn, bhiriọ, ele ki dọ kiẹn imọẹ nesẹ. Ọkpakinọn, ọkhẹke nin uwẹ fẹkẹle nin uwẹ hẹi ha re emhin nin uwẹ sẹ lu bhi oga nọnsi Jehova rẹ dẹgbọ. Sẹyẹ, hẹi wo ha gbido ọnọghọ nin uwẹ miẹn bhọ.

11. Be uwẹ ha rẹ sabọ re ibọdọ bi ireokhuo nọnsẹ kiẹn ọne eghọnghọn ye yẹ?

¹¹ Ahamiẹn ekhọnmhọn nin ọdọ ẹ la okhuọ ẹ khọnmhọn zẹle nin bha da sibhi iwẹnna oga nin  bha lu rẹ, hẹi ji ẹkẹ ọle ha khọ ẹ. Sẹyẹ, ahamiẹn ghe uwẹ hi ọnọn khọnmhọn, hẹi ha kpokpo egbe ghe uwẹ zẹle ọdọ ẹ la okhuo ẹ da sibhi iwẹnna oga re. Yere ghe, efun-egbe ọkpa bha khin. Ibha ve ive nin egbe bhi isira iJehova ghe, ibha dẹ gbẹloghe egbe bhi idia nọn hi ki rẹ khin. (Matt. 19:5, 6) Ahamiẹn ranmhude okhuo ẹ haman zẹle ibha sibhi iwẹnna oga re, ọkhẹke nin uwẹ ji ọne ọmọn lẹn ghe, ọle ghan gbera iwẹnna oga nin uwẹ rẹ ha lu. Ji ọle lẹn ghe, uwẹ ghe ọle bii ẹsele nin uwẹ miẹn bhi obọ iJehova. (Ps. 127:3-5) Sẹyẹ, ji ọle lẹn emhin esili kẹkẹ nin uwẹ miẹn ẹghe nin uwẹ rẹ ha lu ọne iwẹnna oga. Ọnan dẹ sabọ rẹkpa ọmọn nọnsẹ rẹ re iẹnlẹn nọnsọle rebhe ha khu ọbhi oga nọnsi Jehova beji uwẹ ka ha lu.

12. (a) Be imhan ha rẹ sabọ rẹkpa ene rẹ ẹghe rebhe lu iwẹnna oga yẹ nin ele hẹi zobọ bhi ọne iwẹnna? (b) Be imhan ha rẹ rẹkpa ele yẹ nin ele da sabọ guẹ otọ nọnsẹmhan nọnsẹn?

¹² Agbotu ne bunbun bi ibhio mhan kẹkẹ wo rẹkpa ene re ẹghe rebhe lu iwẹnna oga. Uwedẹ eso nin ele rẹ rẹkpa ele hi: Ele re izebhudu nin ele ghe nin ele hẹi zobọ bhi ọne iwẹnna oga, ele re igho la emhin nin ele guanọ nin ele, la ele rẹkpa gbẹloghe ene ribhi azagba-uwa nọnsele. (Gal. 6:2) Bhiriọ ene ibhio mhan nan sẹyẹ wo sọnyẹnmhẹn bhi ọne iwẹnna oga nin ele lu. Ahamiẹn ọria nọn ka ha re ẹghe rebhe lu iwẹnna oga vae bhi agbotu nọnsẹ ranmhude a fi iwẹnna oga nọnsọle denọ, hẹi ha riale ghe ọle lu khọlọ zẹle nan da fi ọle iwẹnna denọ. * Urẹkpa ọkhẹke nin mhan rẹkpa ele rẹ sabọ guẹ otọ nọnsẹmhan nọnsẹn. Miẹn ele ọbhi egbe nọnsẹn, uwẹ ha yẹ khuẹnmhẹn ele bhi iwẹnna oga nin ele sẹ lu, aharẹmiẹn ele iyẹ sabọ miẹn eka nin ele lu  ranmhude emianmhẹn la idọmanlẹn. Dọnmhegbe lẹn ele nọnsẹn, uwẹ ha yẹ guanọ emhin nin uwẹ ha luẹ bhi obọ ele.

13. Urẹkpa nela mhan ha sabọ re nin ẹbho nan fi iwẹnna oga nọnsele denọ?

¹³ Bhi ọsi ọhẹnhẹn, ẹbho na fi iwẹnna oga nọnsele denọ dẹ ha guanọ urẹkpa bhi agbaẹbho ọsọgbọn nin ele ha diọ. Bhi ọsi ijiẹmhin, ele dẹ ha guanọ ọnọn ha rẹkpa ele guanọ uwa nin ele ha mun, ọnọn ha man ele eji a da nabhi moto, ọnọn ha rẹkpa ele guanọ iwẹnna, la emhin ne khẹke ele bhi iẹnlẹn. Sẹyẹ, ele sabọ ha guanọ ọria nọn ha gbọtọle fanọan man ele ebi a rẹ ha igho ukpa yẹ bi emhin ne dia iriọ. Ebe khẹke ele nẹ hi, nin uwẹ dọnmhegbe lẹn ebi emhin dia ele yẹ bhi egbe. Asabọmiẹn egbe bha daan ele la ọria nọn ribhi azagba-uwa nọnsele. Asabọmiẹn ele lu akhiẹ ranmhude ọria nin ele hoẹmhọnlẹn yu. * Sẹyẹ, asabọmiẹn ọ sẹyẹ ba ele bhi egbe ghe, ele zẹ imọẹ ele obọ bhi eji ele da ka ha lu iwẹnna oga. Ọ dẹ re ẹghe ọkuẹsẹ ele sabọ ziẹngbe ene idia nan kẹkẹ.

14. Be ibhio mhan rẹ rẹkpa ọbhio mhan ọkpa nin okhuo yẹ bhi agbotu ọsọgbọn nin ọle diọ?

¹⁴ Ahamiẹn ghe uwẹ re ijiẹmhin esili man ele, yẹ deba ele yo itẹmhọn Osẹnobulua, ọnan ki rẹkpa ele rẹ guẹ otọ bhi enin. Obhio mhan ọkpa nin okhuo nọn sẹ lu iwẹnna oga bhi ikpe ne bunbun bhi agbaẹbho ọbhebhe da yọle: “Bhi eji mẹn da ka ha lu iwẹnna oga, ẹdẹdẹ mẹn rẹ ha miẹn ẹbho nin mẹn man ele iBaibo. Bhi eji imẹn ki ye nian, ọ da ha nọghọ mẹn rẹ miẹn ọria nin mẹn ha tie iBaibo man la re ividio man. Ọkpakinọn, ibhio mhan bhi enin da ha tie mẹn nin mẹn rẹkhan ele dọ miẹn ọria nin ele man le iBaibo. Uwedẹ nin ene ibhio mhan nan rẹ man eria iBaibo da wo re imẹn dọ hoẹmhọn ọne agbaẹbho nan. Mẹn da dọ luẹ ebi mẹn ha rẹ munhẹn ha ne ọria tẹmhọn Osẹnobulua yẹ. Enan rebhe da wo kie re imẹn ha ghọnghọn.”

15. Be uwẹ ha rẹ ha lu re alo yẹ bhi iwẹnna oga ọsọgbọn nọnsẹ?

¹⁵ Uwẹ dẹ sabọ ha lu re alo bhi iwẹnna oga ọsọgbọn nin uwẹ lu. Hẹi ha riale ghe uwẹ bha lu nọnsẹn zẹle nan da fi iwẹnna oga nọnsẹ denọ.  Ha ria ẹmhọn uwedẹ kẹkẹ nin Jehova rẹ rẹkpa uwẹ bhi iẹnlẹn, uwẹ ha sẹyẹ ha dọnmhegbe rẹ ha dagbare bhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua. Ha re egbe khọkhọ ijiẹmhin ọsi iKristiẹn bhi ore nin ọhẹnhẹn. Bhi eji ọ hi ki rẹ khin nin ele ye, ele da wo sẹyẹ ha wewe ẹmhọn Agbejele nọnsi Osẹnobulua nẹga. (Acts 8:1, 4) Emhin esili dẹ sabọ nabhọre, ahamiẹn uwẹ bha zobọ bhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua. Bhi ọsi ijiẹmnhin, ekanẹfan nan khu sibhi agbaẹbho ọkpa re da ha khian agbaẹbho ọbhebhe nan da manman guanọ urẹkpa bhi urolo nọnsele. Ọ bha sẹ bue gbe nin ele sẹbhi enin, a da mun usun ne bunbun gbọ ne zẹ ọne urolo.

16. Be uwẹ ha rẹ sabọ miẹn eghọnghọn yẹ bhi eji uwẹ da lu iwẹnna oga nian?

¹⁶ “Ọnyẹnmhẹn nọnsi Jehova hi ahu nọnsẹbha.” (Neh. 8:10) Ọkhẹke nin mhan ji ikolu nin mhan bi Jehova ko mhọnlẹn ha yi eghọnghọn nọn khua rẹji mhan, ọ iyi iwẹnna oga nin mhan lu, aharẹmiẹn mhan manman hoẹmhọn ọne iwẹnna. Bhiriọ, ahamiẹn mhan guanọ nin mhan ha ghọnghọn, ọkhẹke nin mhan manman sikẹ iJehova yẹ ha mun udu tẹ ọle, nin ọle re ẹwanlẹn nin mhan, nin ọle gbega mhan, yẹ rẹkpa mhan. Yere ghe, ebezẹle nin uwẹ da hoẹmhọn iwẹnna oga nin uwẹ ka ha lu hi, uwẹ dọnmhegbe ha rẹkpa ẹbho ne ribhi enin. Sẹ yẹ ha mhọn ọkhọle nọn sẹriọ bhi eji uwẹ ye nian. Uwẹ ha lu iriọ, uwẹ ki daghe ebi Jehova ha rẹ hoẹmhọn uwẹ, yẹ rẹkpa uwẹ yẹ.—Eccl. 7:10.

17. Be ọkhẹke nin mhan ha yere rẹji iwẹnna oga nin mhan lu nian?

¹⁷ Ọkhẹke nin mhan ha yere ghe, oga nin mhan ga iJehova, ọsi ẹdẹdẹmhẹndẹ nọn. Ọkpakinọn, mhan ida lu iwẹnna oga nin mhan lu nian sẹbhi ẹdẹdẹmhẹndẹ. Asabọmiẹn ghe iwẹnna ọsọgbọn mhan ha ki ha lu bhi ẹkẹ agbọn ọsọgbọn nọn vade. Aleksey nin mhan ka tẹmhọnlẹn bhi okhun ọlẹn da yọle ghe, ufidenọ nin ọle miẹn wo rẹkpa ọle rẹ muegbe khẹ ufidenọ nọn vade bhi ẹghe odalo. Ọle da yọle: “Mẹn wo manman lẹn ghe Jehova gene ribhọ, ghe agbọn ọsọgbọn dẹ gene vae. Ọkpakinọn, ọ da diabe ọ ree gbe. Bhi ejayenan nian, mẹn ki wo manman sikẹ iJehova. Sẹyẹ, mẹn ki wo ghe agbọn ọsọgbọn bọsi emhin nọn ha kẹ vae.” (Acts 2:25) Bhiriọ, iwẹnna oga nọn hi ki rẹ ha khin nin mhan lu, ọkhẹke nin mhan manman sike iJehova nọnsẹn. Ọle ida zẹ imhan obọ ghẹdẹ. Ọkpakinọn, ọle dẹ rẹkpa mhan miẹn eghọnghọn bhi eji ọ hi ki rẹ khin nin mhan da lu iwẹnna oga.—Isa. 41:13.