1. Be ọkhẹke nin Kristiẹn lu nin ele da sabọ re ọne unẹ ọsi aribhọ nin ele ye sotọ?

UNẸ ọsi aribhọ, ọle Kristiẹn rebhe ye. Mhan rebhe muegbe nin mhan rẹ re ọne unẹ sotọ, aharẹmiẹn ọ bha sẹ bue nin mhan munhẹn, la ọ ki manman ree nin mhan munhẹn. Adia nin Paul nin odibo gbẹn ji Kristiẹn ne ribhi Philippi, dẹ sabọ ziẹn mhan udu nin mhan da sabọ re ọne unẹ sotọ. Ẹghe nin Paul rẹ gbẹn ọne ilẹta nan ji ọne agbotu nọn ribhi enin, ene bunbun bhi ẹwẹ ele sẹ ga na bhi ikpe ne bunbun. Ele wo ha re ọne unẹ nan nọnsẹn. Ọrẹyiriọ, Paul da sẹyẹ taman ele ebezẹle nọn da khẹke nin ele sẹyẹ wo ha re iziẹngbe re ọne unẹ nan khian. Paul da ha guanọ nin ele re egbe khọkhọ ọle beji ọle rẹ dọnmhegbe nin ọle da sabọ miẹn ọne elele.—Phil. 3:14.

2. Bezẹle adia nin Paul gbẹn ji Kristiẹn ne ribhi Phillipi da ha yi emhin nọn khẹke ele?

² Ẹghe nọn khẹke, ọle Paul rẹ wo gbẹn ene adia nan ji Kristiẹn ne ribhi Philippi. Ẹghe nan rẹ wo mun agbotu gbọ bhi enin, ọle ẹbho rẹ munhẹn ha kpokpo ene iKristiẹn. Ukpe 50 C.E, ọle iPaul bi Silas rẹ sẹbhi ọne agbaẹbho nan ẹghe nan rẹ taman iPaul bhi imianlo yọle: “Vae bhi Macedonia dọ rẹkpa mhan.” (Acts 16:9) Bhi enin, ele da miẹn okhuo ọkpa natiọle Lydia. Ọne okhuo nan da wo miẹn ọta nin ele ta ọbhi egbe. (Acts 16:14) Ọ bha sẹ bue gbe, ọle bi azagba-uwa nọnsọle da mianmẹn. Ọkpakinọn, Esu bha ha wẹ, ọle da mun ozughu re. Ikpea ne ribhi ọne agbaẹbho da si Paul bi Silas bu ene gbẹloghe bhi ọne agbaẹbho. Ele da mun ohoghe gbe ele ghe, ele si ozughu bhi ije rebhe bhi ọne agbaẹbho. Bhiriọ, ele da gbe iPaul bi Sila, yẹ mun ele khue. Akizẹbue, a da taman ele nin ele sibhi ọne agbaẹbho re. (Acts 16:16-40) Ele be ji egbe lọ ele? Hiehie! Ene iKristiẹn ne ha ribhi ọne agbotu ọsọgbọn da yẹ wo ziẹngbe! Edandan iribhọ ghe, ijiẹmhin ọsi Paul bi Silas wo rẹkpa ele.

3. Be iPaul lẹn ghe ọkhẹke nin ọle lu? Inọnta nela mhan ha wanniẹn?

³ Paul wo muegbe nin ọle rẹ ziẹngbe bhi ọne unẹ nan. (2 Cor. 4:16) Ọle lẹn sẹbhọ ghe, nin ọle rẹ sabọ re ọne unẹ nan  sotọ, ọkhẹke nin ọle ha khuaẹloghe ọne elele. Be imhan miẹn luẹ bhi ijiẹmhin ọsi Paul? Ẹlẹnan nian, ijiẹmhin ọsi ẹbho nela rẹkpa mhan lẹn ghe, mhan dẹ sabọ khọn emhin ne re ọle nọghọ mhan rẹ ziẹngbe? Be ikhuaẹloghe nin mhan mhọn ha rẹ sabọ rẹkpa mhan yẹ nin mhan hẹi ji egbe lọ mhan?

4. Be iPaul rẹ sẹ yẹ ha lu iwẹnna oga yẹ arẹmiẹn a mun ọlẹn khue?

⁴ Ria ẹmhọn idia nin Paul ha yẹ, ẹghe nin ọle rẹ dọnmhegbe rẹ gbẹn ilẹta ji iKrisitẹn ne ha ribhi Philippi. A da mun ọlẹn khue bhi uwa bhi Rome. Idia nin ọle ha ye bha ji ọle da dagbare dọ tẹmhọn Osẹnobulua. Ọrẹyiriọ, ọle da sẹyẹ wo ha tẹmhọn Osẹnobulua man ẹbho ne rẹnẹ ji ọle. Ọle da yẹ ha gbẹn ilẹta kẹkẹ diọbhi agbotu ne manman ree. Ẹlẹnan nian, Kristiẹn ne bunbun ribhi idia kẹkẹ nọn bha ji ele da sibhi uwa rẹ dọ tẹmhọn Osẹnobulua. Ọrẹyiriọ, ele noo isẹhoa nin ele mhọn rẹ tẹmhọn Osẹnobulua man ẹbho ne rẹnẹ ji ele bhi uwa. Ele yẹ gbẹn ilẹta kẹkẹ ji ẹbho nin imhan ikere bhi uwa.

5. Beji Paul tale bhi Philippians 3:12-14, emhin nela rẹkpa ọle rẹ sẹyẹ denọ ẹlo ọbhi elele nin ọle ha miẹn bhi odalo?

⁵ Paul bha ji emhin nin ọle sẹ sabọ re iẹnlẹn nọnsọle lu, bi ifiobọdọn nesọle da denọ ọle ẹlo sibhi oga re. Ọle bhọ da yọle ghe, ahamiẹn mhan guanọ nin mhan re ọne unẹ ọsi aribhọ sotọ nọnsẹn, ọkhẹke nin mhan yele emhin ne ribhi ikeke a. (Tie Philippians 3:12-14.) Emhin eso nela ha rẹ sabọ re ọle nọghọ iPaul rẹ denọ ẹlo ọbhi elele nin ọle ha miẹn bhi odalo re? Ọhẹnhẹn, emhin ne bunbun nin ọle ha mhọnlẹn ọkuẹsẹ ọle kiẹn iKristiẹn. Arẹmiẹn ọle mhọn ene emhin nan, ọle da yọle ghe, inian ene emhin “diabe iku bhi ẹlo” nọnsọle. (Phil. 3:3-8) Ọzeva, ekpokpo nin ọle ka ha kpokpo iKristiẹn. Arẹmiẹn ọkhọle nọnsọle wo ha gbe ọle asan ranmhude ọle ka kpokpo iKristiẹn, ọle bha ji ọne ọkhọle da re ọle zobọ bhi oga. Ọzea, emhin ne bunbun nin ọle sẹ lu bhi oga. Paul bha ha riale ghe iwẹnna nin ọle sẹ lu nin Jehova sẹle. Paul rẹ yo ighan, yẹ miẹn oya kẹkẹ bhi egbe, ọle da sẹyẹ wo ha lu eka ne bunbun bhi oga. (2 Cor. 11:23-27) Ọle sẹyẹ ha ga iJehova. Ọkhẹke nin mhan yẹ ha lu iriọ ẹlẹnan.

6. Sounun bhi emhin eso ne ribhi ikeke nọn khẹke nin mhan yelea?

⁶ Be imhan ha re ye emhin ne ribhi ikeke a yẹ beji Paul lu? Ọkhẹke nin eso bhi ẹwẹ mhan khọn ọkhọle nọn gbe ele asan ranmhude emhin ọbe nin ele lu ẹghe nọn gbera. Be ha rẹkpa ele khọn ọne ọkhọle nan? Ọkhẹke nin ele rẹ ẹghe ọbhi otọ rẹ luẹ ẹmhọn izọese nọnsi Jesu. Ahamiẹn mhan re ẹghe ọbhi otọ rẹ luẹ uhọnmhọn-ọta ne dia inian, mhan ria eria nyan ele, yẹ nan erọnmhọn, ọkhọle ida yẹ ha manman gbe mhan asan. Mhan iyẹ da ha kpokpo egbe ba olukhọ nin Jehova rẹhunmhan fo. Emhin ọbhebhe ribhọ nin mhan ha miẹn luẹ bhi ijiẹmhin ọsi Paul. Ranmhude eso bhi ẹwẹ mhan ho nin ele lu eka nọn bunbun bhi oga, ele da fi ikeke gbe iwẹnna nọn ha rẹ sabọ re ele fe. Ọkhẹke nin ene ibhio mhan nan hẹi ha kiọya ọbhi afe bi ua nin ele fi ikeke gbe. Bhiriọ, ele ki rẹman ghe, ele ye emhin ne ribhi ikeke a. (Num. 11:4-6; Eccl. 7:10) Ene emhin ne ribhi ikeke dẹ yẹ sabọ ha yi emhin nin mhan sẹ sabọ lu bhi oga, la edọnmhẹn nin mhan sẹ sabọ ziẹngbe ọle. Ẹmhọanta non ghe, ahamiẹn mhan ria ẹmhọn uwedẹ nin Jehova sẹ rẹ nan erọnmhọn nin mhan yẹ rẹkpa mhan bhi ẹghe nọn gbera, mhan ki sabọ manman sikẹ ọle nọnsẹn. Ọkpakinọn, ọ bha khẹke nin mhan ha riale ghe eka nin mhan sẹ lu nin Jehova sẹle.—1 Cor. 15:58.

7. Beji 1 Corinthians 9:24-27 rẹman, be ọkhẹke nin mhan lu nin mhan da sabọ runẹ ọsi iẹnlẹn sotọ? Re ijiẹmhin man.

⁷ Paul wo lẹn otọ ebi Jesu ha tẹmhọnlẹn ẹghe nin ọle rẹ yọle: “Bha manman dọnmhegbe.”  (Luke 13:23, 24) Paul wo lẹn ghe, ọkhẹke nin ọle re egbe khọkhọ iJesu beji Jesu rẹ dọnmhegbe sẹbhi ọkpẹnlẹn. Bhiriọ, ọle da re iẹnlẹn nọnsi Kristiẹn re khọkhọ unẹ. (Tie 1 Corinthians 9:24-27.) Ọria nọn runẹ iji emhin soso da denọ ọle ẹlo sibhi ọne unẹ re. Eji ọle runẹ khian ọle denọ ẹlo ọi. Bhi ọsi ijiẹmhin, ji a man yọle eji a da khiẹn emhin sikẹ uwedẹ nin usun ẹbho da runẹ. Uwẹ riale ọkhẹke nin ele mundia ha fẹ ene emhin nan khiẹn ghe? Ọ bha khẹke ahamiẹn ele guanọ nin ele sabọ re ọne unẹ sotọ! Iriọ yẹ nọn rẹji mhan. Ọbha khẹke nin mhan ji emhin soso denọ mhan ẹlo sibhi ọne unẹ ọsi aribhọ re. Ahamiẹn mhan denọ ẹlo ọbhi oga, yẹ dọnmhegbe beji Paul lu, elele nọn vade bhi ẹghe odalo ki sẹ mhan obọ.

8. Ọnọghọ ea nela mhan ha zilo nyan?

⁸ Bha ji mhan zilo nyan emhin ea ne ha sabọ re egbe lọ mhan. Ele hi, sade emhin nin mhan khẹ bha kẹ sẹ mhan obọ, idọmanlẹn la emianmhẹn, bi ọnọghọ nọn bha ka fo. Mhan dẹ miẹn urẹkpa sade mhan zilo nyan ebi ẹbho sẹ rẹ sabọ ziẹngbe ene idia nan kẹkẹ yẹ.—Phil. 3:17.

9. Be ọ dia mhan yẹ bhi egbe sade emhin nin mhan khẹ bha kẹ sẹ mhan obọ?

⁹ Sade emhin nin mhan khẹ bha kẹ sẹ mhan obọ. Ọrebhe guanọ nin emhin esili nin Jehova mhanmhan khẹ mhan bhi ẹghe odalo kẹ vae. Bhi ọsi ijiẹmhin, ẹghe nin Habakkuk nin akhasẹ rẹ ha bhii nin Jehova dọ re ọkpẹnlẹn ọbhi emhin ebe ne ha sunu bhi Judah, Jehova da taman ọlẹn ghe nin ọle “ha ziẹngbe khẹ ọle.” (Hab. 2:3) Ọkpakinọn, ahamiẹn ghe emhin nin mhan guanọ bha kẹ sẹ mhan obọ, ọyaya nin mhan mhọnlẹn sabọ rẹ ha kẹa. Sẹyẹ, ahu sabọ rẹ fo mhan bhọ. (Prov. 13:12) Ọnan ebe sunu ji ibhio mhan eso bhi egbe ẹghe 1914. Enanzẹle ne bunbun da ha riale ghe, ele dẹ ha khian okhun bhi ọne ukpe nin. Ọkpakinọn, ebi ele rẹ ha khẹ bha sunu. Be rẹkpa ele ziẹngbe ẹghe nin emhin nin ele ha khẹ bha rẹ kẹ sẹ ele obọ?

10. Be okhuo bi ọdọ ọkpa lu yẹ ẹghe nin emhin nin ele ha khẹ bha rẹ sunu?

¹⁰ Bha ji mhan fẹ ijiẹmhin ọsi ibhio mhan eva ghe ne sabọ ziengbe ọne idia nan. Ọkpa bhọ hi, Royal Spatz. Ikpe 20 ọle khin ẹghe  nin ọle rẹ mianmẹn bhi ukpe 1908. Ọle wo ha mhọn ọne urẹọbhọ ghe, ọle dẹ kẹ ha khian okhun. Ranmhude ọnan, bhi 1911, ọle da taman ọmanmẹn nin ọle ho nin ọle re natiọle Pearl, yọle: “Uwẹ lẹn ebe ha sunu bhi ukpe 1914. Ahamiẹn ghe mhan dẹ bọ egbe, ọkhẹke nin mhan kẹ lu ọle nian!” Ọne okhuo bi ọdọ nan bha ji egbe lọ ele bhi oga arẹmiẹn ele bha ha khian okhun bhi 1914. Emhin nọn rẹkpa ele hi, iho nọnsi Osẹnobulua ele mun kalo ha khu, ọ iyi elele nọn ha sẹ ele obọ. Ele wo muegbe rẹ re iziẹngbe runẹ ọsi aribhọ sotọ. Gene gene, Royal bi Pearl da sẹyẹ ha lu nọnsẹn bhi oga bhi ẹkẹ ikpe ne bunbun, ọkuẹsẹ ele yu. Edandan iribhọ ghe, mhan guanọ nin Jehova kẹ vae dọ kpe elin nọnsọle khia, nin ọle vae dọ mun ugbẹloghe nọnsọle gbọ, bi nin ihọ nọnsọle rebhe munsẹ. Ha mhọnlẹn bhi ọkhọle ghe, ene emhin nan rebhe dẹ sunu bhi ẹghe nin Jehova rẹyi tee. Ọkuẹsẹ ọne ukpẹdẹ nin vae, bha ji mhan dọnmhẹgbe ha lu eka ne bunbun bhi oga nọnsi Jehova. Mhan ida ji egbe lọ mhan bhi oga aharẹmiẹn emhin nin mhan khẹ bha kẹ munsẹ.

11-12. Bezẹle nọn da khẹke nin mhan sẹyẹ ha ga iJehova, aharẹmiẹn mhan iyẹ mhọn ahu bii ọnikhẹ? Re ijiẹmhin man.

¹¹ Idọmanlẹn la Emianmhẹn. Ọria nin egbe ọle manman daanlan, ọle sabọ runẹ. Ọkpakinọn, ọ iyi iriọ oga nọnsi Jehova dia. Mhan dẹ sabọ ha mhọn urẹọbhọ nọn ziẹnlẹn, bi ọyaya bhi oga nọnsi Jehova aharẹmiẹn egbe bha daan mhan. Gene gene, ene bunbun nin egbe bha yẹ manman daan, sẹyẹ wo re ọyaya lu eka nin ele ha sabọ lu bhi iwẹnna oga. (2 Cor. 4:16) Bhi ọsi ijiẹmhin, ikpe 88 Arthur Secord * ha ye, ẹghe nin ọle sẹ rẹ gbe ikpe 55 bhi Bẹtẹ. Nurse nọn ha gbẹloghe ọle da taman ọlẹn yọle: “Ọwanlẹn nin Secord, uwẹ sẹ wo lu eka ne bunbun bhi oga nọnsi Jehova.” Ọkpakinọn, Arthur bha ha denọ ẹlo ọbhi emhin nin ọle ka lu gbera. Ọle da jẹ man ọne iNurse yọle: “Ehe, ẹmhọanta nọn. Ọkpakinọn, ọ iyi emhin nin mhan ka lu gbera hi emhin kpataki. Emhin nin mhan ha lu ẹlẹnan bi ẹghe odalo, ọle manman hi okpemhin kpataki.”

¹² Asabọmiẹn ghe uwẹ sẹ wo ga iJehova rẹ na bhi ikpe ne bunbun. Ọkpakinọn, ranmhude ekhọnmhọn, uwẹ iyẹ sabọ lu beji uwẹ ka lu khẹ. Ahamiẹn iriọ nọn, hẹi ji egbe lọ uwẹ. Ha mhọnlẹn bhi ọkhọle ghe, Jehova wo hoẹmhọn uwẹ. Ọle ida yele iwẹnna oga nọnsẹ a nin uwẹ ka lu nanlẹn bhi ẹghe nọn gbera. (Heb. 6:10) Ejayenan nian, yere ghe, ọ iyi ukpe nin mhan ha sabọ lu otọ bi okhun bhi oga nọnsi Jehova mhan ha rẹ rẹman ghe mhan hoẹmhọn ọlẹn. Ọkpakinọn, ahamiẹn mhan lu nọnsẹn yẹ lu eka nin mhan ha sabọ lu bhi oga nọnsi Jehova, ọ ki rẹman ghe mhan gene hoẹmhọn  iJehova. (Col. 3:23) Jehova lẹn eji mhan ha sabọ lu sẹ. Bhiriọ, ọle ida taman mhan nin mhan lu emhin nin ahu nọnsẹmhan ida sabọ gbe.—Mark 12:43, 44.

13. Emhin nela sunu ji Anatoly bi Lidiya? Be ijiẹmhin nọnsele ha rẹ sabọ re izebhudu nin mhan rẹ sẹyẹ ha ga iJehova yẹ aharẹmiẹn mhan sẹ miẹn ọnọghọ ne bunbun bhi iẹnlẹn?

¹³ Ọnọghọ nọn bha ka fo. Ẹbho eso ne ga iJehova sẹ wo miẹn ọnọghọ bi edọnmhẹn bhi ikpe ne bunbun. Bhi ọsi ijiẹmhin, ikpe 12 Anatoly Melnik * ha ye ẹghe nan rẹ mun aba ọle khue bhi ighan. A da mun aba ọle a khian iSiberia. Ikpọwala 4,000 Siberia rẹ ree bhi Moldova eji azagba-uwa nọnsọle ye. Ukpe ọkpa ki gbera, a da yẹ mun Anatoly Melnik, inẹn ọlẹn, bi ene biẹ inen ọlẹn ha khian iSiberia. Akizẹbue, ele da sabọ ha yo ikolo oga bhi agbaẹbho ọbhebhe. Ọkpakinọn, eji ele re oẹ nan ree sẹbhi ikpọwala 20. Ulinlin yẹ wo manman fi bhi enin. Sẹyẹ, ẹghe nin Anatoly Melnik ki rẹ wanre, a da mun ọlẹn ha khian ighan rẹ na bhi ikpe ea. Eji a mun ọlẹn ha khian ree bhi eji okhuo ọle natiọle Lidiya, bi ọmọn okhuo nọnsọle nọn wanre sẹbhi ukpe ọkpa ye. Bhi ẹkẹ ene ọnọghọ nan rebhe, Anatoly bi azagba-uwa nọnsọle da sẹyẹ wo ha ga iJehova nọnsẹn. Ikpe 82 Anatoly Melnik ki khin ẹlẹnan nian. Ọkpa bhi Ewanlẹn Ne Sun iBẹtẹ ọle khin bhi Central Asia. Bha ji mhan re egbe khọkhọ Anatoly bi okhuo ọle nin Lidiya. Mhan ki ha dọnmhegbe rẹ ha lu eka nin mhan ha sabọ lu bhi oga nọnsi Jehova. Mhan ida ji ebge lọ mhan rẹ ha ziẹngbe beji mhan ka wo lu vade.—Gal. 6:9.

14. Be iPaul lu nin elele nọn khẹ ọle bhi odalo da sabọ sẹ ọle obọ?

¹⁴ Paul wo ha mhọn ọne izebhudu ghe, ọle dẹ re ọne unẹ ọsi aribhọ sotọ, yẹ miẹn ọne elele nọn khẹ ọle. Ọkpa bhi enanzẹle ọle ha khin. Bhiriọ, ọle da ha khuaẹloghe iẹnlẹn ọsi ighegheghe nin ọle ha nyẹnlẹn bhi okhun. Ọkpakinọn, ọle lẹnmhin ghe, nin ọle da sabọ miẹn ọne elele, ọkhẹke nin ọle sẹyẹ ha dọnmhegbe. (Phil. 3:14) Paul da re ijiẹmhin esili rẹ rẹkpa iKristiẹn ne ha ribhi Philippi. Ọne ijiẹmhin da rẹkpa ele lẹn ebezẹle nọn da khẹke nin ele ha denọ ẹlo ọbhi elele nọn khẹ ele bhi ẹghe odalo.

15. Be iPaul rẹ noo ijiẹmhin ọsi Rome rẹ re izebhudu nin Kristiẹn ne ribhi Philippi ghe, ọkhẹke nin ele ha khu ọbhi elele nọn khẹ ele bhi odalo?

¹⁵ Paul da taman iKristiẹn ne ha ribhi Philippi nin ele yere ghe, ele dẹ dọ nyẹnlẹn bhi okhun. (Phil. 3:20) Bezẹle nọn da khẹke nin ele ye ọnan re? Ẹghe ẹdẹlẹ, ẹbho ne bunbun da wo ha  guanọ nin ele ha yi ibhokhan iRome ranmhude elele nin ibhokhan iRome miẹn. * Ọkpakinọn, ugbẹloghe nọn khua okhun gbera ọsi Rome, ọle ene iKristiẹn nan zẹle da ha mhọn obọ. Elele nọn khua ele da miẹn bhi ọne ugbẹloghe nan. Ọnan zẹle nin Paul da taman ele ghe, nin ele ha “lu emhin bhi uwedẹ nọn khẹke ọne ọta nọn mhẹn rẹji Kristi.” (Phil. 1:27) Ẹlẹnan nian, uwedẹ nin enanzẹle rẹ wo khu ọbhọ nin ele miẹn elele nọn khẹ ele bhi odalo, dọ ha yi ijiẹmhin esili rẹji mhan.

16. Beji Philippians 4:6, 7 rẹman, be ọkhẹke nin mhan lu aharẹmiẹn otọ la okhun mhan ha da nyẹnlẹn bhi ighegheghe?

¹⁶ Aharẹmiẹn okhun la ọne otọ nan mhan ha da miẹn iẹnlẹn ọsi ighegheghe, ọkhẹke nin mhan wo ha khu ọbhọ nin ọne elele nin mhan khẹ sabọ sẹ mhan obọ. Idia nọn iki rẹ khin nin mhan ye, ọ bha khẹke nin mhan fikie bu emhin nin mhan ka fi ikeke gbe. Ọ bha khẹke nin mhan ji emhin soso rẹ mhan zobọ bhi oga nọnsi Jehova. (Phil. 3:16) Asabọmiẹn ọ ki wo bue nin mhan mọn da khẹ nin Osẹnobulua mun ive nọnsọle sẹ, la asabọmiẹn mhan ki dọmanlẹn la egbe bha yẹ manman daan mhan. Sẹyẹ, asabọmiẹn ekpokpo nin mhan ye bha ka fo. Idia nọn irẹ khin nin uwẹ yẹ, ‘hẹi ji emhin soso re uwẹ ha kpokpo egbe.’ Ta emhin rebhe man Osẹnobulua bhi erọnmhọn, ọle ki re ọfure nọnsọle “nọn khua okhun gbera ilẹn-otọ emhin rebhe” nin uwẹ.—Tie Philippians 4:6, 7.

17. Be imhan ha zilo nyan bhi uhọnmhọn-ọta nọn ki sẹ ọle bhi egbe?

¹⁷ Beji ọria nọn runẹ ha rẹ kie manman situa bhi ọne unẹ ahamiẹn eji ọle runẹ khian sire, bha ji mhan denọ ẹlo ọbhi elele nin mhan khẹ bhi ẹghe ọdalo, nin mhan da sabọ re ọne unẹ ọsi aribhọ sotọ. Bhi idia nọn irẹ khin nin mhan ye, ọkhẹke nin mhan re ẹghe ọbhi otọ rẹ ha lu ọnan. Be ha rẹkpa mhan nin mhan hẹi sibhi ọne uwedẹ nin mhan da runẹ re? Sẹyẹ, be ha rẹkpa mhan rẹ ha re iziẹngbe re ọne unẹ nan? Uhọnmhọn-ọta nọn ki sẹ ọle bhi egbe dẹ rẹkpa mhan lẹn emhin ne khẹke nin mhan ha mun kalo bhi iẹnlẹn, bi ebi mhan ha rẹ “lẹn emhin ne kiẹn okpemhin nẹ.”—Phil. 1:9, 10.