URẸỌBHỌ dẹ sabọ rẹkpa mhan nin ahu do mhan bhọ nọnsẹn. Bhi ọsi ijiẹmhin, urẹọbhọ dẹ rẹkpa mhan “fuẹn ifẹnmhẹn ọsi ẹlinmhin ebe a,” ranmhude Esu ho nin ọle ria ikolu nin mhan bi Jehova ko mhọnlẹn an. (Eph. 6:16) Urẹọbhọ dẹ yẹ rẹkpa mhan rẹ sabọ ziẹngbe ọnọghọ ne manman kaka. Jesu taman edibo nesọle yọle: “Ahamiẹn ibha mhọn urẹọbhọ nọn diabe ikpẹ ọsi mustard, ibha ki taman ọne oke nan yọle, ‘sibhi enan re ha khian enin,’ ọ ki gene ha khian.” (Matt. 17:20) Ranmhude urẹọbhọ dẹ sabọ ziẹn ikolo nin mhan bi Jehova ko mhọnlẹn, ọkhẹke nin mhan re ewanniẹn ọbhi ene inọnta nan: Be bhọ hi urẹọbhọ? Be ọkhọle nọnsẹmhan rẹ rẹso urẹọbhọ nọnsẹmhan yẹ? Be imhan ha rẹ sabọ ziẹn urẹọbhọ nọnsẹmhan yẹ? Hela ọkhẹke nin mhan ha mhọn urẹọbhọ da?—Rom. 4:3.

Ọria nọn mhọn urẹọbhọ ida wo gheghe rẹọbhọ ghe ẹmhọanta Baibo tale. ‘Ene ẹlinmhin ebe bhọ yẹ rẹọbhọ [ghe Osẹnobulua ribhọ] yẹ ha mun ofẹn.’ (Jas. 2:19) Bhiriọ, be bhọ hi urẹọbhọ?

Baibo rẹman ghe emhin eva, ọle urẹọbhọ mundia nan. Ọhẹnhẹn, “Urẹọbhọ hi, nan rẹ mun ọkhọle ọbhọ ghe, emhin nan khuaẹloghe dẹ gene vae.” (Heb. 11:1a) Ahamiẹn uwẹ mhọn urẹọbhọ, uwẹ ki wo mun ọkhọle ọbhọ ghe, ive nin Jehova vele rebhe dẹ gene munsẹ. Bhi ọsi ijiẹmhin, Jehova taman ibhokhan Izrẹl yọle: “Ahamiẹn ibha sabọ lu ọle nin akovẹn nọnsẹmhẹn rẹji odanmẹn bi akovẹn nọnsẹmhẹn rẹji ọsasọn hẹi munsẹ, nan da miẹn ghe odanmẹn bi asọn bha yẹ ha vae bhi ẹghe nan rẹ yi nin ele, ọnan ọkpa la zẹ nin akovẹn nin mẹn deba iDavid nin ọguọmhandia nọnsẹmhẹn ve bha munsẹ.” (Jer. 33:20, 21) Ofẹn be mun uwẹ ghe, ẹghe vade nan ha rẹ miẹn ghe a bha yẹ ha miẹn asọn bi odanmhẹn ranmude oẹnlẹn bha yẹ ka hẹnre? Hiehie! Ahamiẹn mhan rẹọbhọ ghe a bha miẹn ebe ha zẹ oẹnlẹn bha hẹnre, ọ bha be khẹke nin mhan rẹọbhọ ghe ọria nọn man ọlẹn dẹ mun ọta nesọle sẹ? Ehe!—Isa. 55:10, 11; Matt. 5:18.

Ọzeva, urẹọbhọ hi, “nan rẹ rẹman ghe emhin ribhọ arẹmiẹn mhan idaghe ele.” Baibo ji mhan lẹn ghe, emhin ọbhebhe nin urẹọbhọ mundia nan hi, nan rẹ ha rẹman ghe emhin nan isabọ daghe gene ribhọ. (Heb. 11:1b) Be a rẹ sabọ lu ọnan yẹ? Be uwẹ ha ta yẹ sade obhokhan nọọn uwẹ yọle, ‘Be uwẹ rẹ lẹn yẹ ghe ẹhoho ribhọ?’ Arẹmiẹn uwẹ bha sẹ daghe ẹhoho ghee, uwẹ dẹ sabọ re emhin eso rẹ rẹkpa ọne obhokhan lẹn ghe ẹhoho gene ribhọ. Bhi ọsi ijiẹmhin, uhiẹnhiẹnmhin, bi emhin kẹkẹ nin ẹhoho sire. Ọ ha ki mun ọne obhokhan ẹlo ko re, ọle ki dọ lẹn ghe ọle dẹ sabọ rẹọbhi emhin, aharẹmiẹn ọle bha daghe ọne emhin. Iriọ yẹ nọn rẹji urẹọbhọ nọnsẹmhan. Ọkuẹsẹ mhan mhọn urẹọbhọ da emhin, ọkhẹke nin mhan ka daghe emhin kẹkẹ ne rẹman ghe ọne emhin gene ribhọ aharẹmiẹn mhan isabọ daghe ọle.—Rom. 1:20.

Ọkuẹsẹ ọria sabọ ha mhọn urẹọbhọ, ọkhẹke nin ọle ka ha mhọn “ilẹnmhin nọn gbale ọsi ẹmhọanta.” (1 Tim. 2:4) Ọkpakinọn, ọ iwo yi nan rẹ gheghe lẹn emhin. Paul nin odibo da yọle: “Ọkhọle [ọria] ha rẹ rẹman ghe ọle mhọn urẹọbhọ.” (Rom. 10:10) Ọria ha rẹọbhi ẹmhọanta nin ọle luẹ, ọ yẹ khẹke nin ọle ha  ghe ọle bọsi emhin nọn ghanlẹn. Bhiriọ, ọ ki ha ti ọle bhọ rẹ re obọ rẹkhan ene ẹmhọanta bhi iẹnlẹn. (Jas. 2:20) Ọria nọn bha ghe ẹmhọanta nin ọle luẹ bọsi emhin nọn ghanlẹn ida sabọ rẹọbhi emhin ne rẹman ghe ebi ọle idaghe gene ribhọ. Ebezẹle hi, ọle iguanọ nin ọle fi urẹọbhọ nọnsọle denọ, la ọle guanọ nin ọle ha lu beji efun-egbe nọnsọle guanọ. (2 Pet. 3:3, 4; Jude 18) Ọnan zẹle bhi ẹghe ẹdẹlẹ, ọ iyi ọrebhe ne daghe emhin ọhan-ilo nin Osẹnobulua lu gene ha mhọn urẹọbhọ. (Num. 14:11; John 12:37) Eria ne manman hoẹmhọn ẹmhọanta, ele ẹlinmhin nọn khiale rẹkpa ha mhọn urẹọbhọ.—Gal. 5:22; 2 Thess. 2:10, 11.

Ọkpa bhi ẹbho ne ha mhọn urẹọbhọ nọn zeze bhi Baibo hi David. (Heb. 11:32, 33) Ọkpakinọn, ọ iyi ọrebhe bhi azagba-uwa nin ọle na vae wo ha mhọn urẹọbhọ nọn zeze. Bhi ọsi ijiẹmhin, ẹghe nin David rẹ miẹn ohu ranmhude Goliath re unun ji Osẹnobulua nọnsele, obhio ọle nin odiọn natiọle Eliab da taman ọlẹn ghe, emhin ọbe nin ọle mhọn bhi ọkhọle zẹle nin ohu da re ọle. (1 Sam. 17:26-28) A bha biẹ ọria soso bi urẹọbhọ; sẹyẹ, ọ iyi obọ ene biẹ ọria, ọria ha da sabọ miẹn urẹọbhọ. Bhiriọ, ikolu nin David bi Osẹnobulua ha mhọnlẹn re ọle ha mhọn urẹọbhọ.

Bhi Psalm 27, David da tẹmhọn ebe re ọle ha mhọn urẹọbhọ nọn zeze. (Ulọnlẹn 1) David da ria eria nyan ebe sẹ sunu ji ọle bhi iẹnlẹn bi ebi Jehova sẹ rẹ ne eghian ọlẹn lu emhin yẹ. (Ulọnlẹn 2, bi 3) Ọle da wo ha mhọn ekhuẹnmhẹn da emhanmhan nọnsi Jehova ghe, nan ha ga Ọle bhi uwa oga nọnsọle. (Ulọnlẹn 4) David da deba ene ele ko ga ha sikoko bhi uwa oga ga iJehova. (Ulọnlẹn 6) Ọle da re ọkhọle rebhe ha nan erọnmhọn ji Jehova. (Ulọnlẹn 7, bi 8) David da yẹ ha guanọ nan dia ọle ọbhi uwedẹ nọnsi Jehova. (Ulọnlẹn 11) Ranmhude emhin kpataki urẹọbhọ khin rẹji David, ọle da nọọn yọle: “Je imẹn ha rẹ ha ye, sade mẹn bha ha mhọn urẹọbhọ?”—Ulọnlẹn 13.

Uwẹ dẹ sabọ ha mhọn urẹọbhọ bọsi David, ahamiẹn uwẹ lu beji ọle lu bhi Psalm 27. Ọ dẹ lẹkhẹ nin uwẹ rẹ ha mhọn ọne ikpẹ nan ọsi ẹlinmhin nọn khiale sade uwẹ manman tie iBaibo bi ebe nesẹmhan, ranmhude, ilẹn-emhin nọn gbale sabọ rẹkpa ọria mhọn urẹọbhọ. (Ps. 1:2, 3) Ha re ẹghe ọbhi otọ rẹ ria eria nyan ebi uwẹ luẹ. Ahamiẹn uwẹ ria eria nyan emhin nin uwẹ luẹ, ekhuẹnmhẹn nin uwẹ mhọn da iJehova ki ha tuẹn okhun. Beji ọne ekhuẹnmhẹn ha rẹ ha tuẹn okhun, ọ ki wo manman ha ti uwẹ bhọ rẹ ha re urẹọbhọ nin uwẹ mhọn da ọle man. Uwẹ ki manman ha yo ikolo oga yẹ tẹmhọn Ọlẹn man ẹbho. (Heb. 10:23-25) Ahamiẹn mhan bha ji egbe lọ mhan rẹ ha nan erọnmhọn, mhan ki rẹman ghe mhan mhọn urẹọbhọ. (Luke 18:1-8) Bhiriọ, ha nan erọnmhọn ji Jehova ẹghe rebhe, uwẹ ha yẹ mun udu tẹ ọle ghe, ọle dẹ gbẹloghe ẹ. (1 Thess. 5:17; 1 Pet. 5:7) Urẹọbhọ nin mhan mhọn dẹ rẹ mhan ha lu emhin nọn gbale. Ahamiẹn mhan lu emhin nọn gbale, urẹọbhọ nọnsẹmhan ki ha ziẹn ọbhọ.—Jas. 2:22.

Ọne ukpasọn ọkuẹsẹ Jesu yu, ọle da taman edibo nesọle yọle: “Mhọn urẹọbhọ da Osẹnobulua; uwẹ ha yẹ mhọn urẹọbhọ da mẹn.” (John 14:1) Bhiriọ, ọ yẹ khẹke nin mhan ha mhọn urẹọbhọ da iJesu. Be imhan ha rẹ rẹman yẹ ghe mhan mhọn urẹọbhọ da iJesu? Bha ji mhan zilo nyan uwedẹ ea.

Ọhẹnhẹn, ha ghe izọese nọnsi Jesu bii ẹsele nin Osẹnobulua lu nin uwẹ. Paul nin odibo da yọle: “Urẹọbhọ nin mẹn mhọn da Ọmọn nọnsi Osẹnobulua, ọle imẹn ki rẹ nyẹnlẹn . . . . Ọmọn nọnsi Osẹnobulua nọn hoẹmhọn mẹn, yẹ yu nin mẹn.” (Gal. 2:20) Ahamiẹn uwẹ mhọn urẹọbhọ da iJesu, uwẹ ki rẹọbhọ ghe izọese nọnsọle rẹso uwẹ, uwẹ ki rẹọbhọ ghe ọne izọese zẹle nin Osẹnobulua ha da rẹhunmhan ẹn, uwẹ ki rẹọbhọ ghe ọle zẹle nin uwẹ ha da sabọ miẹn iẹnlẹn ọsi ighegheghe. Sẹyẹ, uwẹ ki rẹọbhọ ghe, ọnan oyẹẹ nọn khua nẹ nin Jehova sẹ rẹman uwẹ. (Rom. 8:32, 38, 39; Eph. 1:7) Ahamiẹn uwẹ rẹọbhọ ghe izọese nọnsi Jesu dẹ sabọ rẹkpa uwẹ, uwẹ ida ha riale ghe uwẹ bha sẹ emhin soso.—2 Thess. 2:16, 17.

Ọzeva, ha nan erọnmhọn ji Jehova nin uwẹ manman sikẹ ọle nọnsẹn. Ranmhude izọese nọnsi Jesu, mhan dẹ sabọ nan erọnmhọn ji Jehova nin ọle mhọn itohan bi ifuẹkẹ da mhan. (Heb. 4:15, 16; 10:19-22) Erọnmhọn dẹ sabọ rẹkpa mhan khọn ọkhọle nan rẹ lu olukhọ.—Luke 22:40.

Ọzea, ha hẹnmhọn nin Jesu. John nin odibo da gbẹn yọle: “Ọria nọn mhọn urẹọbhọ da ọne Ọmọn ki ha mhọn iẹnlẹn ọsi ighegheghe; ọnọn mhọn akan-ehọ da ọne Ọmọn ida miẹn iẹnlẹn, ọkpakinọn, ohu nọnsi Osẹnobulua ki nanlẹn dia.” (John 3:36) Uwedẹ nin John rẹ tẹmhọn urẹọbhọ bi akan-ehọ bhi ọne ulọnlẹn nan rẹman ghe, uwedẹ ọkpa nin mhan ha rẹ sabọ ha mhọn urẹọbhọ da iJesu hi, sade mhan hẹnmhọn nanlẹn. Ahamiẹn uwẹ lu rẹkhan “uhi nọnsi Kristi,” ọle hi uwẹ hẹnmhọn nin Jesu. (Gal. 6:2) Ahamiẹn uwẹ re obọ rẹkhan adia ọsi “ọguọmhandia nọn mhọn ẹwanlẹn nan gba ẹkẹ ọle,” ọ ki rẹman ghe uwẹ hẹnmhọn nin Jesu. (Matt. 24:45) Ahamiẹn uwẹ hẹnmhọn nin Jesu, uwẹ ki miẹn ahu rẹ ziẹngbe ọnọghọ nọn manman kaka.—Luke 6:47, 48.

Ẹghe ọkpa, okpea ọkpa da taman iJesu yọle: “Imẹn mhọn urẹọbhọ! Rẹkpa mẹn bhi eji urẹọbhọ da kẹ mẹn re!” (Mark 9:24) Arẹmiẹn ọle zẹwẹ mhọn urẹọbhọ, ọne ọria nan da lẹn sẹbhọ ghe, ọ sẹyẹ mhọn eji ọ da kẹ ọle re bhi urẹọbhọ. Bọsi ọne okpea nan, ọ khẹke nin mhan manman ziẹn urẹọbhọ nọnsẹmhan sade mhan ribhi idia eso. Mhan rebhe dẹ yẹ sabọ mun urẹọbhọ nọnsẹmhan ziẹn nian. Beji mhan sẹ luẹ kere, mhan dẹ sabọ ziẹn urẹọbhọ nọnsẹmhan sade mhan tie iBaibo yẹ ria eria nyan ebi mhan tiele. Ọnan ki rẹ mhan ha mhọn ekhuẹnmhẹn da iJehova. Sẹyẹ, urẹọbhọ nọnsẹmhan dẹ ziẹn ọbhọ sade mhan deba ibhio mhan ga iJehova, sade mhan tẹmhọn Osẹnobulua mhan ẹbho, bi sade mhan bha zobọ bhi erọnmhọn. Mhan ha ziẹn urẹọbhọ nọnsẹmhan, mhan ki miẹn elele nọn khua bhi obọ Osẹnobulua. Baibo yọle: “Ibha nan hoẹmhọnlẹn, bha bọn egbe bha okhun bhi urẹọbhọ nọn khiale nọnsẹbha . . . nin bha da sabọ ha ribhi oyẹẹ nọnsi Osẹnobulua.”—Jude 20, 21.