“ỌMỌẸ! Ọnegbe?”

Ẹmhọanta nọn ghe uwẹ sẹ wo dinian tuẹ ọria khẹ. Asabọ miẹn uwẹ so ọne ọria obọ, la dede ọle ẹghe nin uwẹ rẹ ha tuẹ ọle. Arẹmiẹn agbaẹbho kẹkẹ mhọn uwedẹ kẹkẹ nin ele rẹ tuẹ, emhin ọkpa zẹle nin ele da tuẹ. Bhi ọsi ẹmhọanta, ahamiẹn uwẹ ituẹ ẹbho la uwẹ imiẹn ọria otuẹ, a ki ha ghe uwẹ bii ọria nọn imhọn ekpẹn la ọria nọn bha guẹ emhin.

Ọkpakinọn, ọiyi ẹbho rebhe ọ ti ele bhọ rẹ tuẹ ọria. Ẹkhọle lo ẹbho eso rẹ tuẹ ọria, la ele ki ha riale ghe ele bha sẹ emhin soso. Ọ yẹ nọghọ eso rẹ tuẹ ẹbho ne nanbhi agbaẹbho ọbhebhe vae la ẹbho ne iyi ibo ele. Ọrẹyiriọ, a ha rẹ miẹn otuẹ nin uwẹ tuẹ ọria bha tan gbe, emhin esili dẹ sabọ nanbhọre.

Nọọn egbe ẹ: ‘Emhin esili nela ha sabọ nanbhọre sade mẹn tuẹ ẹbho? Emhin nela mẹn ha sabọ miẹn luẹ bhi Baibo rẹji otuẹ?’

Ẹghe nin Peter rẹ rẹkpa ọria nọn iyi Jew natiọle Cornelius nanbhi agbotu ọsi kristiẹn, ọle da tale ghe Osẹnobulua izọn ọria soso. (Acts 10:34) Akizẹbue, ọle da yẹ gbẹn yọle ghe, ebi Osẹnobulua guanọ hi, nin ọrebhe fidenọ bhi olukhọ nọnsele. (2 Pet. 3:9) Mhan sabọ rẹ tale ghe, ẹbhọ ne dọ lẹn ẹmhọanta ẹghe nọn bha sẹ bue gbe, ele ọkpa ene ọta nin Peter tale rẹtẹ. Ọkpakinọn Peter yẹ yọle: “Ha mun ekpẹn nin unan ẹbho nọn iki rẹ khin, ha mhọn ọyẹẹ da ibhio mhan rebhe bhi ọne otọ agbọn nan rebhe.” (1 Pet. 2:17) Bhiriọ, ọbha be khẹke nin mhan ha tuẹ ẹbho rebhe a ha rẹ miẹn agbaẹbho ikẹ ele nan vae? Uwedẹ ọkpa nin mhan ha rẹ ha mun ekpẹn nin ele yẹ re oyẹẹ man ele ọnan khin.

Paul nin odibo da gbẹn ji ene ribhi agbotu yọle: “Bha ha miẹn ẹbho ọbhi egbe beji Jesu Christi rẹ miẹn uwẹ ọbhi egbe.” (Rom. 15:7) Paul da sounu bhi ibhio mhan eso ne ziẹn ọle udu. Iriọ ọ yẹ wo rẹ khẹke nin mhan ha ziẹn egbe mhan udu ẹlẹnan nian ranmhude, ekpokpo nin Ojuu kpokpo ene ga Osẹnobulua wo khọ ọbhọ.—Col. 4:11, ftn.; Rev. 12:12, 17.

Ijiẹmhin ne ribhi Baibo rẹman ghe, uwẹ ha tuẹ ọria, ọne ọria ki ha ghọnghọn. Sẹyẹ, ọ ki sabọ rẹkpa ọle bhi uwedẹ ebhebhe.

Ẹghe ki sẹ nin Jehova ha rẹ re iẹnlẹn ọsi ọmọn nọnsọle ọbhi ẹkẹ nọnsi iMary, ọle da ji ẹhi bu ọle. Ọne ẹhi da tuẹ iMary. Ọ da taman ọlẹn ghe Jehova re ọle bhi ikeke. Ofẹn da wo ha mun iMary ranmhude ọle bha lẹn ebezẹle nin ẹhi da ha nanlẹn talọ. Ranmhude ọnan, ọne ẹhi da taman ọlẹn yọle: “Hẹi ji ofẹn mun ẹn Mary, ọria nin Osẹnobulua re ẹlo esili ghe uwẹ khin.” Ọne ẹhi da ji Mary lẹn ghe iho nọnsi Osẹnobulua nọn nin ọle rẹ biẹ iMezaya. Bhiriọ, Mary bha yẹ ji ofẹn da ha mun ọlẹn, ọle da wanniẹn ọne ẹhi yọle: “Ọguọmandia nọnsi Jehova mẹn khin! Ji ọnan sunu bhi uki egbe mẹn beji uwẹ tale.”—Luke 1:26-38.

Arẹmiẹn ghe isẹhoa nọn khua nọn nin ọne ẹhi rẹ kiẹn ọne iJehova je ọle uhọnmhun, ọle bha dọ ha hianbhegbe ghe ọle ida sabọ nin eria talọ. Ọle da tuẹ iMary fo ọle kuẹ munhẹn ha nanlẹn talọ. Be bhọ mhan ha miẹn luẹ bhi ọnan? Ọnan rẹman mhan ghe nin mhan lẹn rẹ ha tuẹ ẹbho yẹ ziẹn ele udu. Mhan dẹ sabọ re ọta nin mhan ta rẹ ziẹn ẹbho udu yẹ ji ele lẹn ghe ẹkẹ agbotu nọnsi Jehova ele ye.

Paul wo lẹn ẹbho ne bunbun bhi agbotu ne ribhi Asia Minor bi Europe. Bhi ebe nin ọle gbẹn, ọle da je nan tuẹ ẹbho eso. Eso ribhi Romans chapter 16. Paul da je nan tuẹ ẹbho nin ele ko ga. Ọle da sounu bhi  Phoebe nin ‘obhio mhan nin okhuo’. Ọle da taman ene ibhio mhan nekẹle ghe, nin ele miẹn ọlẹn ọbhi egbe beji ọ rẹ khẹke nan rẹ ha miẹn ene khiale ọbhi egbe, ele ha yẹ re urẹkpa nin ọle guanọ nanlẹn. Paul da yẹ tuẹ iPrisca bi Aquila yọle ghe, ọiyi ọle ọkpa khuẹnmhẹn ele, ghe agbotu rebhe khuẹnmhẹn ele. Ọle da yẹ tuẹ eso nin mhan bhọ bha manman lẹn ẹmhọn ele ẹlẹnan. Eso hi, Epaenetus,Tryphaena bi Tryphosa. Bhi ọsi ẹmhọanta, Paul gene wo tuẹ ibhiọ ọle nin ikpea bi ikhuo.—Rom. 16:1-16.

Re ọkhọle riale ebi ọ rẹ ha ti ele bhọ yẹ ranmhude a bha ye ele a. Ọnan da gene wo dọ re oyẹẹ nọn ribhi ẹwẹ ele, bi ọne ele mhọn da iPaul dinmhin! Ọne otuẹ nan wo yẹ rẹkpa Kristiẹn nekẹle mun zeze, ọ da yẹ ziẹn urẹọbhọ nin ele mhọn. Bhi ọsi ẹmhọanta, ahamiẹn uwẹ re ọkhọle rebhe rẹ tuẹ ọria, ikolu nin bha ko mhọnlẹn ki deziẹn. Ọ yẹ rẹkpa ene ga Osẹnobulua rẹ kugbe nọnsẹn.

Paul ki sẹbhi eji ẹbho da nanbhi okọ bhi Puteoli, ọle da ha khian obọ ọsi Rome. Ekhẹn Kristiẹn ne ribhi enin da bu ọle rẹ bhi uwedẹ. Paul ki daghe ele, udu ọle da mun zeze, ọle da wo ha khuẹnmhẹn Osẹnobulua. (Acts 28:13-15) Ẹgheso, ọria ha tuẹ mhan, asabọ miẹn ghe obọ ọkpa mhan ha sabọ fieghe rẹ wanniẹn ọlẹn. Ọreyiriọ, ọnan dẹ sabọ mun ọria udu zeze, rẹ sẹbhi ẹbho ne ria eria ne gbe ahu.

Ẹghe nin Kristiẹn eso ki rẹ dọ ha kiẹn ọmọẹ ọsi ọne agbọn nan, James da gbẹn ebe ji ele rẹ dia ele. (Jas. 4:4) Bha ji mhan fẹghe ebi James rẹ mun ọne lẹta hẹn yẹ.

“James, ọguọmandia nọnsi Osẹnobulua bi ọsi Jesu kristi nin ebeanlẹn mhan, rẹji ene agbaẹbho 12 ne ribhi ije kẹkẹ: Mẹn tuẹ bha!” (Jas. 1:1) Uwedẹ nin James rẹ tuẹ ele bhi ọne ebe rẹman ghe, ọkpa ele khin bhi ẹlo Osẹnobulua. Bhiriọ, ọ da wo lẹkhẹ nin ele rẹ miẹn adia nọnsọle ọbhi egbe. Gene gene, ahamiẹn uwẹ tuẹ ẹbho, ọnan dẹ sabọ tuje uwedẹ a nin uwẹ rẹ sabọ deba ele zilo emhin ne kpọnọ.

Ahamiẹn mhan re ọkhọle rebhe rẹ tuẹ ẹbho, ọ ki sẹ ele otọ-ẹkẹ aharẹmiẹn ọbha tan. Ọkhẹke nin otuẹ nọnsẹmhan ha nanbhi ọkhọle vae, a ha rẹ miẹn ẹbho nin mhan tuẹ bha gbẹlokotọ. (Matt. 22:39) Ẹghe ọkpa, obhio mhan nin okhuo bhi Ireland da sẹbhi ikolo oga ẹghe nan rẹ ho nan munhẹn tee. Beji ọle rẹ wo ha re otua nanbhọ, obhio mhan nin okpea ọkpa da wo re eghọnghọn tuẹ ọle, yọle: “Ọbhio, ọ gene wo ti mẹn bhọ nin mẹn rẹ miẹn uwẹ.” Ọne obhio mhan nin okhuo bha zẹwẹ nanlẹn talọ, ọ da dọ dotọa.

Uzana eso ki gbera, ọle da bu ọne obhio mhan nin okpea taman ọlẹn ghe ọnọghọ eso ne zegbere bhi azagba-uwa nọnsọle, ele ha kpokpo ọle bhi udu. Ọle da yẹ taman ọlẹn yọle: “Ọne ọsemuan nin, ẹkẹ da wo manman ha khọ mẹn. Khere mẹn bha rẹ gbe ẹdẹ ikolo oga ẹdẹnin. Otuẹ nin uwẹ tuẹ mẹn ọkpa mẹn manman yere bhi ọne ikolo. Ọ da gene wo re ọkhọle mẹn lọre. Obulu obhio.”

Ọne obhio mhan nin okpea bha lẹn ghe ọne otuẹ nin ọle tuẹ ọne obhio mhan nin okhuo wo manman rẹso ọle. Ọne obhio mhan nin okpea da yọle: “Ọle ki taman mẹn ebi otuẹ nin mẹn tuẹ ọle rẹ rẹkpa ọle yẹ, ọ da wo ha ti mẹn bhọ ghe mẹn dọnmhegbe rẹ tuẹ ọle. Ọ da yẹ wo rẹ mẹn ha ghọnghọn.”

Ebi Solomon tale bhi Eccl. 11:1 reman ghe, ahamiẹn mhan tuẹ ẹbho nọnsẹn, manman nọn, ene mhan ko ga, mhan ki ha rẹkpa egbe mhan bi ẹbho nekẹle. Bhiriọ, bha ji mhan dọnmhegbe rẹ ha tuẹ ẹbho ranmhude ọ dẹ sabọ rẹkpa ele.