1. Emhin nela rẹ mhan khua okhun gbera elanmhẹn?

JEHOVA re ọkhọle-umueria nin mhan nin eria. Ọnan rẹ mhan khua okhun gbera elanmhẹn. Aba mhan bi inẹn mhan nin ọhẹnhẹn yẹ ha mhọn ọlẹn. Ọle zẹle ẹghe nin ele rẹ gbe obọ ra uhi nọnsi Jehova fo, ele da dọ nẹhe ranmhude ọkhọle gbe ele asan.

2. Be ọkhọle-umueria nan diale nọnsẹn ha rẹ sabọ rẹkpa mhan yẹ? Re ijiẹmhin man. (Fẹ adudu nọn ribhi eji a da munhẹn ghe.)

² Inian eria ne mhọn ọkhọle-umueria nan bha dia nọnsẹn dabi okọ nin steering nanrẹ gua ọle imhẹn. Okhẹnan ribhọ sade a gua okọ nan bha hẹnhẹn steering nọnsọle. Ahoho bi amẹn nọn ribhi okpẹdẹ dẹ sabọ re okọ fi uwedẹ dọn. Ọkpakinọn, steering nan hẹnhẹn nọnsẹn dẹ sabọ rẹkpa ọria nọn gua ọne okọ rẹ denọ ọne okọ ọbhi uwedẹ. Inian ọkhọle-umueria nọnsẹmhan diabi steering. Ọle emhin nọn dia mhan ọbhi uwedẹ. Ọkpakinọn, ọle kuẹ sabọ dia mhan, ọkhẹke nin mhan ka dia ọle nọnsẹn.

3. Ahamiẹn mhan bha dia ọkhọle-umueria nọnsẹmhan nọnsẹn, be ọnan ha sabọ sire?

³ Ahamiẹn ọria bha dia ọkhọle-umueria nọnsọle nọnsẹn, ọ ida  sabọ gbuhi nin ọne ọria sade ọne ọria fiobọdọn. (1 Tim. 4:1, 2) Ọkhọle nọn dia iriọ bhọ dẹ sabọ rẹ mhan ha ghe emhin ọbe bọsi emhin nọn mhẹn. (Isa. 5:20) Jesu da taman ene rẹkhan ọlẹn yọle: “Ẹghe vade nin ẹbho ha rẹ ha riale ghe iwẹnna Osẹnobulua ele lu sade ele gbe ibha a.” (John 16:2) Iriọ ene gbe Stephen nin odibo a ha riale. Ẹbho sẹyẹ wo ribhọ ne ria eria beji ene ẹbho nan rẹ ha ria eria. (Acts 6:8, 12; 7:54-60) Ọ ba bhegbe a ghe, ẹbho ne re ikpunun ga dẹ sabọ gbugbe yẹ lu ọkhọlọ nekẹle nin Osẹnobulua nin ele riale ele ga yọle nan hẹi lu. (Ex. 20:13) Ọnan wo rẹman ghe ọkhọle-umueria nọnsele bha dia ele nọnsẹn!

4. Be imhan ha rẹ sabọ dia ọkhọle nọnsẹmhan yẹ nọn da sabọ ha rẹkpa mhan?

⁴ Be imhan ha lu nin ọkhọle nọnsẹmhan da sabọ ha dia mhan nọnsẹn? Ọta ọsi Osẹnobulua bhi Baibo “dẹ ji a rẹ ha man emhin, nanre ha bhude, nanrẹ ha dia emhin bhi uwedẹ, nanrẹ ha dia ọria ọbhi ikhiale.” (2 Tim. 3:16) Ahamiẹn mhan tie Baibo nọnsẹn, yẹ ria eria nyan emhin nin mhan luẹle, yẹ re obọ rẹkhan ele, mhan ki ha re iria-eria nọnsi Osẹnobulua rẹ dia ọkhọle nọnsẹmhan. Bhiriọ, ọne ọkhọle ki sabọ ha dia mhan nọnsẹn. Bha ji mhan zilo nyan ebi ọta nọnsi Osẹnobulua ha rẹ sabọ dia ọkhọle nọnsẹmhan yẹ.

5, 6. Elele nela mhan ha miẹn bhọ sade mhan re obọ rẹkhan uhi nesi Osẹnobulua?

⁵ Nin uhi nesi Osẹnobulua da sabọ rẹkpa mhan, mhan ida wo gheghe lẹn ele, la gheghe wo ha tie ele. Ọkhẹke nin ele ha ti mhan bhọ bi nin mhan ha mun ekpẹn nin ele bọsi emhin ne ghanlẹn. Baibo yọle: “Bha ha he emhin nọn imhẹn, bha ha hoẹmhọn emhin nọn mhẹn.” (Amos 5:15) Be bhọ mhan ha rẹ sabọ lu ọnan yẹ? Emhin ọkpa nọn ha rẹkpa mhan hi, mhan ki dọnmhegbe ha ghe emhin beji Jehova rẹ ghe ọle. Bhi ọsi ijiẹmhin: Ranmhude uwẹ iyẹ kẹ sabọ miẹn owe, dọkitọ da taman uwẹ ebale nin uwẹ ha rẹban, isasegbe nin uwẹ ha lu, bi emhin kẹkẹ nin uwẹ ha fidenọ bhi iẹnlẹn nọnsi uwẹ. Uwẹ ki rẹkhan ebi ọle tale, egbe da daan uwẹ! Bhi ọsi ẹmhọanta, uwẹ dẹ khuẹnmhẹn ọne dọkitọ bhi urẹkpa nin ọle rẹkpa uwẹ.

⁶ Bọsi ọne dọkitọ, Jehova gbuhi kẹkẹ nin mhan ne ha sabọ gbega mhan bhi emhin nin olukhọ si re. Mhan ha re obọ rẹkhan ene uhi, iẹnlẹn nọnsẹmhan ki ha mhẹn. Re ọkhọle nọnsẹ rẹ ria elele ne ha nanbhọre sade mhan re obọ rẹkhan uhi nin Baibo gbe rẹji ohoghe, uramhin, igboghẹ, igbugbe bi iga-ẹbọ. (Tie Proverbs 6:16-19; Rev. 21:8) Mhan ha miẹn elele nọn nanbhọre sade mhan lu rẹkhan uwedẹ nọnsi Jehova, oyẹẹ nin mhan mhọn da Ọle bi uhi nesọle ki tuẹn okhun.

7. Mhan a ha tie ijiẹmhin ọsi ẹbho nin Baibo tẹmhọnlẹn yẹ ria eria nyan ọlẹn, be ọnan ha rẹ rẹkpa mhan yẹ?

⁷ Mhan ida mundia fo nin mhan miẹn ọbalọ nọn ha nanbhọre sade mhan gbobọra uhi nesi Osẹnobulua, ọkuẹsẹ mhan lẹn ghe ọkheke nin mhan ha re obọ rẹkhan ele. Nin mhan ha luẹ emhin bhi ijiẹmhin ọsi ẹbho ne fiobọdọn ne ribhi Baibo. Proverbs 1:5 da yọle: “Ọria nọn wanlan ki kaehọ nin ọle da sabọ luẹ nọnsẹn.” Uwedẹ ọkpa nin mhan rẹ luẹ emhin bhi obọ Osẹnobulua hi, mhan ki ha tie ijiẹmhin ọsi ẹbho ne ribhi Baibo yẹ ria eria nyan ele. Bhi ọsi ijiẹmhin, ria ẹmhọn ọbalọ nin David miẹn ẹghe nin ọle rẹ gbuhi nọnsi Osẹnobulua a dọ ne Bath-sheba nowẹ. (2 Sam. 12:7-14) Mhan sabọ rẹ nọọn egbe mhan ene inọnta nan rẹ ria eria nyan ọne ijiẹmhin nan: ‘Be bhọ David a rẹ lu yẹ nin ọle hẹi miẹn ọbalọ nin ọle miẹn ranmhude Bath-sheba nin ọle ne nowẹ? Mẹn ha miẹn edọnmhẹn nọn dia  inian, mẹn dẹ be sabọ nẹ bhọ? Mẹn dẹ be nẹgbe beji Joseph lu, la mẹn dẹ defiọ bhọ beji David lu?’ (Gen. 39:11-15) Ahamiẹn mhan yere ọbalọ nin olukhọ sire, mhan ki sabọ muegbe rẹ he emhin nẹ imhẹn.

8, 9. (a) Be ọkhọle-umueria nọnsẹmhan ha rẹ sabọ rẹkpa mhan yẹ? (b)  Be adia nesi Jehova bi ọkhọle-umueria nọnsẹmhan rẹ ko wẹnna kugbe yẹ?

⁸ Ọ khẹke nin mhan nẹ bhi emhin nin Osẹnobulua he. Sẹyẹ, emhin eso ribhọ nin Baibo bha tẹmhọnlẹn. Bhiriọ, be imhan ha rẹ sabọ lẹn ẹlo nin Osẹnobulua rẹ ghe ene emhin nan yẹ? Gene gene, emhin ne dia inian, ọle ọkhọle-umueria nin mhan re iBaibo dia ha da sabọ rẹkpa mhan.

⁹ Ranmhude Jehova hoẹmhọn mhan, ọle da ne adia kẹkẹ nin mhan ne ha sabọ dia ọkhọle nọnsẹmhan. Osẹnobulua da yọle: “Imẹn nin Jehova, imẹn hi Osẹnobulua bha, Ọnọn man bha emhin nin bha da miẹn elele, ọnọn mhan bha odẹ nin bha ha rẹkhan.” (Isa. 48:17, 18) Mhan dẹ sabọ dia ọkhọle-umueria nọnsẹmhan sade mhan ria eria nyan adia ne ribhi Baibo. Ọnan ki sabọ rẹkpa mhan rẹ ha re ẹwanlẹn rẹ lu emhin.

10. Be hi adia? be iJesu rẹ noo ele yẹ?

¹⁰ Rẹ gbera uhi, ọta ẹmhọanta ebhebhe ribhi Baibo ne ha sabọ dia umueria nọnsẹmhan, nin mhan da sabọ ha re ẹwanlẹn lu emhin. Adia ene ẹmhọanta nan khin rẹji mhan. Nin uwẹ da sabọ lẹn otọ adia ne ribhi Baibo, ọkhẹke nin uwẹ lẹn uwedẹ nin Jehova rẹ ria eria, bi emhin nọn zẹle nin ọle da gbẹn one adia ọbhi otọ. Ẹghe nin Jesu rẹ ha ribhi ọne otọ nan, ọle da noo adia rẹ rẹkpa edibo nesọle rẹ lẹn ghe ihaosa ribhi emhin nọn irẹkhin nin ọria lu. Bhi ọsi ijiẹmhin, ọle da ji ele lẹn ghe ohu dẹ sabọ re ọria gbugbe, bi iria-eria ne bha kiẹọnlẹn dẹ sabọ re ọria gboghẹlẹ. (Matt. 5:21, 22, 27, 28) Mhan da ji adia ne ribhi Baibo ha dia mhan, mhan ki sabọ ha mhọn umueria nọn gbale, bhiriọ, ọnan ki sabọ re ogẹn ji Osẹnobulua.—1 Cor. 10:31.

11. Be ọkhọle-umueria nọnsi Kristiẹn ọkpa ha rẹ sabo dikẹ bhi ọsi Kristiẹn ọbhebhe yẹ?

¹¹ Ẹghe eso, emhin eso sabọ rẹ ha ribhọ nin Kristiẹn eva ida re ẹlo ọkpa ghe, ranmhude uwedẹ nin ọdeọde rẹ dia ọkhọle-umueria nọnsọle. Bhọsi ijiẹmhin, ẹmhọn anyọn nan da. Baibo bha tale ghe nin mhan hẹi da anyọn. Nin ọria hẹi da anyọn gbe, la nin ọria hẹi ha da anyọn gbegbe, ọle Baibo tẹmhọnlẹn. (Prov. 20:1; 1 Tim. 3:8) Ọnan ki be rẹman ghe a ha miẹn ọria bha da anyọn gbegbe, ghe emhin soso iribhọ nin ọle ha ria ẹmhọn ọlẹn? Hiehie. A ha rẹ miẹn ghe ọkhọ nọnsọle bha gbe ọle asan, ọ khẹke nin ọle yẹ ha ria ẹmhọn ọkhọle ọsi ẹbho nekẹle.

12. Be Romans 14:21 a rẹ sabọ rẹkpa mhan yẹ nin mhan da sabọ ha mun ekpẹn nin ọkhọle-umueria nọnsi ibhio mhan?

¹² Ranmhude ọkhẹke nin Kristiẹn ha ria ẹmhọn ebi emhin ha dia ọria ọbhebhe bhi ọkhọle yẹ, Paul da gbẹn yọle: “Ọ dẹ mhẹn gbe sade a rẹban elanmhẹn la anyọn la emhin ebhebhe ne ha sabọ re obhio uwẹ dua oẹ.” (Rom. 14:21) Uwẹ dẹ be sabọ rẹban emhin eso ne yẹẹ uwẹ ranmhude uwẹ lẹn ghe ọ dẹ dua obhio uwẹ oe? Mhan lẹn ghe uwẹ dẹ sabọmhin. Ọkuẹsẹ ibhio mhan eso dọ lẹn ẹmhọanta nọn ribhi Baibo, ele wo ka le ikhunmhun ne imhẹn, eso bhọ yẹ ka wo manman da anyọn. Ọkpakinọn, ele muegbe nin ele rẹ re obọ sibhi ene emhin nan re. Ọria soso i ribhi ẹwẹ mhan nọn guanọ nan miẹn ghe, emhin nin ọle lu zẹlẹ nin obhio ọle da fikie bu emhin ne imhẹn nin ọle rẹ fi ikeke gbe. (1 Cor. 6:9, 10) Bhiriọ, ọ ida ha mhẹn sade obhio mhan nọn dọ tuẹ mhan taman mhan ghe ọle ida da anyọn, mhan ki yẹ ha lẹlẹ ọle ọbhọ.

13. Ijiẹmhin esili nela Timothy rẹman?

 ¹³ Arẹmiẹn usẹn-obhokhan Timothy ha khin ọle da yẹ ji a da ruẹ ọle. Ọle da lu ọnan ranmhude ọle bha guanọ nin ọle dua ibhokhan iJews oẹ nin ọle khian dọ tẹmhọn Osẹnobulua man. Inian ọle yẹ ha mhọn ọkhọle bọsi Paul nin odibo. (Acts 16:3; 1 Cor. 9:19-23) Bọsi Timothy, uwẹ be muegbe nin uwẹ rẹ zẹ emhin eso obọ, la nin uwẹ rẹ lu emhin eso ranmhude ibhio uwẹ?

14, 15. (a) Be uwẹ ha rẹ lẹn ọria nọn wanre bhi oga yẹ? (b) Mhan da ha re oyẹẹ man ẹbho, be ọnan ha rẹ rẹman yẹ ghe mhan wanre bhi oga?

¹⁴ Ọkhẹke nin Kristiẹn rebhe lẹn gbera iman-emhin nesi Kristi nin ele ka lẹn. Ele ki dọnmhegbe rẹ ha wanre bhi oga. (Heb. 6:1) Ọnan ida sabọ wo tobọle sunu. Nin mhan rẹ ha wanre bhi oga, ọkhẹke nin mhan dọnmhegbe. Ebi a re ọle ta nin ọria rẹ ha wanre bhi uwedẹ oga hi, nin ọle rẹ ha wanre bhi ilẹnmhin. Ọnan zẹle nan da taman mhan ẹghe rebhe ghe, nin mhan hẹi ji ukpẹdẹ ọkpa gbera mhan bha tie Baibo. (Ps. 1:1-3) Uwẹ sẹ be dọnmhegbe rẹ ha lu ọnin? Uwẹ da ha tie Baibo ẹdẹdẹ, ọnan dẹ rẹkpa uwẹ rẹ lẹn otọ uhi bi adia nesi Osẹnobulua, ọnan dẹ yẹ rẹkpa uwẹ rẹ lẹn otọ emhin ne dinmhin ne ribhi Baibo.

¹⁵ Uhi nọn kokhun nẹ nin Kristiẹn, ọle hi uhi ọsi oyẹẹ. Jesu da taman edibo nesọle yọle: “Ọnan ẹbho rebhe ha rẹ lẹn ghe edibo nesẹmhẹn bha khin, sade bha mhọn ahoẹmhọn-egbe da egbe.” (John 13:35) James nin obhio iJesu da re oyẹẹ khọkhọ uhi nọn ghanlẹn. (Jas. 2:8) Paul da yẹ tale ghe, oyẹẹ, ọle mun ọne uhi sẹ. (Rom. 13:10) Ọne uwedẹ nan nin ele rẹ tẹmhọn oyẹẹ bha han mhan ilo, ranmhude Baibo taman mhan ghe, oyẹẹ, ọle Osẹnobulua khin. (1 John 4:8) Oyẹẹ nọnsi Osẹnobulua i gheghe yi ọsi ikpunun. John da gbẹn yọle: “Oyẹẹ nin Osẹnobulua mhọn da mhan Ọle rẹman, nọn zẹle Ọle je Ọmọn ọkpa nin Ọle mhọn re bhi ọne otọ nan, beji mhan ha da sabọ miẹn iẹnlẹn bhi obọ ọle.” (1 John 4:9) Ẹmhọanta nọn ghe, oyẹẹ nọnsi Osẹnobulua zẹle ọle lu emhin nin ọle lu. Mhan da ha mhọn oyẹẹ da iJehova, Jesu nin ọmọn nọnsọle, ibhio mhan nin mhan ko ga, bi ẹbho ne nẹga mhan, ọnan  ki rẹman ghe mhan gene wo wanre bhi oga.—Matt. 22:37-39.

16. Bezẹle nin adia a da kiẹn emhin nọn ghanlẹn rẹji mhan sade mhan ki wanre bhi oga?

¹⁶ Uwẹ a ki ha wanre bhi oga, adia ne ribhi Baibo ki dọ ha yi emhin ne ghanlẹn rẹji uwẹ. Bezẹle? Emhin nan rẹ gbe uhi, ọle ọkpa uhi rẹtẹ, ọkpakinọn, adia rẹtẹ emhin ne bunbun. Bhi ọsi ijiẹmhin, obhokhan bha lẹn okhẹnan nọn ribhọ sade ọle deba ẹbho ne imhẹn mun obọ, bhiriọ, ene biẹ ọle ki gbe uhi nanlẹn rẹ gbega ọle. (1 Cor. 15:33) Ọne obhokhan a ki ha wanre, ọle ki sabọ dọ ha ria eria nyan adia ne ribhi Baibo. Ọnan ki ha rẹkpa ọle rẹ ha zẹ ikolu ne mhẹn. (Tie 1 Corinthians 13:11; 14:20.) Ahamiẹn mhan ria eria nyan adia ne ribhi Baibo, mhan ki dọ lẹn emhin nin Jehova guanọ bhi obọ nọnsẹ mhan. Bhiriọ, ọkhọle-umueria nọnsẹ mhan ki sabọ ha dia mhan nọnsẹn.

17. Bezẹle nin mhan ha da sabọ yọle ghe mhan mhọn emhin ne ha sabọ rẹkpa mhan rẹ re ẹwanlẹn ha lu emhin?

¹⁷ Mhan mhọn emhin rebhe ne ha rẹkpa mhan rẹ sabọ lu emhin ne ti Jehova bhọ. Mhan ha gene noo uhi bi adia kẹkẹ ne ribhi Baibo nọnsẹn, mhan ki ha yi ọria nọn muegbe rẹ lu “iwẹnna nọn mhẹn rebhe.” (2 Tim. 3:16, 17) Bhiriọ, ha guanọ adia nẹ ribhi ẹkẹ Baibo, nin uwẹ da sabọ lẹn ebi iho nọnsi Jehova khin bhi idia nin uwẹ irẹ ha ye. (Eph. 5:17) Emhin kẹkẹ nin Agbotu zẹ ele egbe dagbare, ha noo ọle nọnsẹn. Emhin bọsi: Watch Tower Publications Index, Research Guide for Jehovah’s Witnesses, Watchtower Library, Watchtower ONLINE LIBRARY, bi JW Library app. Agbotu ze ene emhin nan kẹkẹ egbe dagbare nin ele rẹkpa mhan bhi iluẹmhin Baibo nọnsẹmhan, la bhi oga azagba-uwa nọnsẹmhan.

18. Elele nela ha nanbhọre sade mhan re obọ rẹkhan uhi bi adia nesi Jehova

¹⁸ Beji Psalm 119:97-100 tale, elele nanbhọre sade mhan re obọ rẹkhan uhi bi adia nesi Jehova. Ọ yọle: “Mẹn wo manman hoẹmhọn uhi nọnsi uwẹ! Ele mẹn ria eria nyan bhi uri-ẹdẹ rebhe. Ranmhude mẹn mhọn uhi nesi uwẹ rẹsẹbhi ighegheghe, mẹn dọ wanlan gbera eghian mẹn. Ranmhude mẹn ria eria nyan ayere nọnsi uwẹ, mẹn dọ lẹn otọ emhin gbera ene man mẹn emhin. Ranmhude mẹn lu rẹkhan adia nesi uwẹ, ẹwanlẹn nin mẹn rẹ lu emhin gbera ọsi ene dọmanlẹn.” Mhan ha re ẹghe ọbhi otọ rẹ ha ria eria nyan uhi bi adia nesi Osẹnobulua, mhan ki sabọ ha re ẹwanlẹn lu emhin. Mhan ha rẹ uhi bi adia nesọle rẹ dia ọkhọle umueria nọnsẹmhan, mhan ki sabọ ha re egbe khọkhọ iJesu bhi uwedẹ nin ọle rẹ lu emhin.—Eph. 4:13.