Bhi ọsi ẹmhọanta, ọria soso iribhọ nọn ha sabọ tale tee ebi Paul nin odibo diayẹ. Foto nesọle ne ribhi ebe nesẹmhan, a gheghe drọ ele rẹ khọkhọ ọle. Ene foto i yi foto nin ekhẹn azemhinre yọle ọsaje nọn.

Ọkpakinọn, emhin eso ribhọ ne ri ebi Paul diayẹ man. Bhi ọsi ijiẹmhin, Zion’s Watch Tower ọsi March 1, 1902, yọle ghe, ebe natiọle ‘Acts of Paul and Thecla’ khọkhọ iPaul bhi uwedẹ nọn gbale, bi uwedẹ nin ẹbho rẹ lẹn ọlẹn. Egbe ẹghe 150 A.D, ọle a gbẹn ọne ebe nan. Ọne ebe nan da khọkhọ ọle bọsi ọria nọn bha kpọnọn, ọria nọn gbakpan, ọ fẹkẹ gadẹgẹn, ọ wo gbagan bhi egbe, iru-ẹlo nesọle wo sọn miẹn egbe bhi adesẹ ukẹhai; ihue nọnsọle wo tan.

Ebe natiọle The Oxford Dictionary of the Christian Church (1997 edition) da talọ rẹji ọne ebe yọle: ‘Asabọ rẹ miẹn ghe ẹmhọanta, ọle ọne ebe nan ta.’ Ẹghe ẹdẹlẹ, ẹbho wo manman ghe ọne ebe nan bọsi ebe nọn ghanlẹn. Be imhan rẹ lẹn yẹ? Ranmhude, ọne ebe nan sẹbhi 80 nan re urolo igreek rẹ gbẹn, sẹyẹ a da yẹ re urolo ebhebhe kẹkẹ re gbẹn ọlẹn dagbare. Bhiriọ, foto ọsi Paul nin mhan drọ bhi ebe nesẹmhan diẹn mun uwedẹ nan rẹ ha khọkhọ ọle bhi ẹghe ẹdẹlẹ.

Ha mhọn ọlẹn bhi okhọle ghe, emhin ebhebhe ribhọ ne yi emhin kpataki gbera ebi Paul diayẹ bhi egbe. Ẹghe nin Paul rẹ ha tẹmhọn Osẹnobulua, ẹbho eso ne bha rẹọ bhi emhin nin ọle ha ta da yọle ghe Paul wẹghẹa, ghe ọta nin ọle ta bha gba. (2 Cor. 10:10) Emhin ọhan-ilo nin Jesu lu man ọlẹn, ọle zẹle nin Paul da kiẹn Kristiẹn. Sẹyẹ, mhan dẹ ha yere emhin nin Paul lu, ẹghe nin Jesu rẹ zẹ ọle nin ọle dọ re elin ọlẹn rẹ sọsali man agbaẹbho ne iyi Jew. (Acts 9:3-5, 15; 22:6-8) Yẹ ria ẹmhọn elele nin mhan ha miẹn bhi ebe ne ribhi Baibo nin Osẹnobulua noo iPaul rẹ gbẹn.

Paul bha re emhin nin ọle ka ha mhọnlẹn ọkuẹsẹ ọle kiẹn Kristiẹn rẹ ha dẹgbọ. Sẹyẹ, ọle bha tẹmhọn ebi ọle diayẹ bhi egbe. (Acts 26:4, 5; Phil. 3:4-6) Ọle da yọle: “Imẹn ọnọn khere nẹ bhi ẹwẹ ituegbe nesọle. Ọ bhọ bha khẹke nan ka mẹn ba ituegbe nesọle.” (1 Cor. 15:9) Ọle da sẹyẹ tale ghe: “A da re ọne isẹhoa nin mẹn, imẹn nọn bha khua okhun sẹbi ene khiale soso, nin mhẹn da ha wewe emhin ne ghanlẹn nesi Jesu bhi ene agbaẹbho nei yi Jew.” (Eph. 3:8) Ọne uhọnmhunje nan, ọle khua okhun gbera ebi Paul diayẹ bhi egbe.