1. Ẹlo nela Jehova rẹ ghe eria ne mhọn idegbere? Re otọ ọle man.

JEHOVA wo manman hoẹmhọn ẹbho ne mhọn idegbere. Ẹbho ne gene mhọn ọne ikpẹ nan ọkpa sabọ deba iJehova mhọn ikolu nọn ziẹnlẹn. Ọkpakinọn, Jehova isikẹ ẹbho ne mhọn okpẹhio. (Ps. 138:6) Mhan rebhe guanọ nin Jehova hoẹmhọn mhan. Mhan guanọ nin mhan ha lu emhin ne ti ọle bhọ. Bhiriọ, ọkhẹke nin mhan dọnmhegbe ha mhọn idegbere.

2. Be imhan ha zilo nyan bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan?

² Bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan, mhan dẹ zilo nyan ene inọnta ea nan: (1) Be hi idegbere? (2) Bezẹle nọn da khẹke nin mhan ha mhọn ọne ikpẹ nan? (3) Idia eso nela ọ da nọghọ mhan rẹ ha mhọn idegbere? Beji mhan ha luẹ kere, ahamiẹn mhan mhọn idegbere, Jehova ki ha ghọnghọn, mhan ki yẹ miẹn elele.—Prov. 27:11; Isa. 48:17.

3. Be ọria nọn mhọn idegbere rẹ lu emhin yẹ?

³ Ọria nọn mhọn idegbere iriale ghe ọle mhẹn gbera ẹbho nekẹle. Ọle imhọn okpẹhio. Baibo rẹman ghe, ọria nọn mhọn idegbere lẹn sẹbhọ ghe Osẹnobulua khua okhun gbera ọle. Sẹyẹ, ọle lẹn ghe ẹbho nekẹle mhọn eji ele da mhẹn gbera ọle.—Phil. 2:3, 4.

4-5. Bezẹle nin mhan ha da sabọ yọle ghe idegbere iyi emhin nin mhan ha sabọ daghe bhi ẹlo nọnsi ọria?

⁴ Ẹbho eso wo diabe eria ne mhọn idegbere, ọkpakinọn, ele igene mhọn idegbere. Asabọmiẹn ẹkhọle nọn lo ele zẹle nin ele da dia iriọ, la uwedẹ nan rẹ bẹẹ ele wanre re ele mun ekpẹn nin ẹbho. Ọkpakinọn bhi ẹkẹ ọkhọle, ele mhọn okpẹhio. Ẹdẹ  ha ki ha kiẹn ẹdẹ, ele ki re unan ọria nin ele gene khin man.—Luke 6:45.

⁵ Sẹyẹ, ẹbho eso ribhọ ne wo manman mhọn izebhudu. Ofẹn imun ele rẹ ta ebe re ele bhi ọkhọle. Ọrẹyiriọ, ọnan bha wo rẹman ghe ele imhọn idegbere. (John 1:46, 47) Ọkhẹke nin ẹbho ne dia inian gbẹlokotọ nin ele hẹi ha mun udu nyan ahu nọnsele. Aharẹmiẹn ọria nin ofẹn imun, la ọria nin ẹkhọle kẹ lo mhan khin, ọkhẹke nin mhan rebhe dọnmhegbe ha mhọn idegbere.

6. Beji a rẹman bhi 1 Corinthians 15:10, emhin nela mhan miẹn luẹ bhi ijiẹmhin ọsi Paul nin odibo?

⁶ Fẹ ijiẹmhin ọsi Paul nin odibo ghe. Jehova wo noo ọle rẹ mun agbotu gbọ bhi agbaẹbho kẹkẹ. Asabọmiẹn iwẹnna nin ọle lu bhi oga kpọnọ gbera ọne etuegbe nekẹle nesi Jesu lu. Ọrẹyiriọ, Paul bha ha khua egbe ọle okhun gbera ele. Ọle da re idegbere yọle: “Imẹn ọnọn khere nẹ bhi ẹwẹ etuegbe nesọle, ọ bhọ bha khẹke nan ka mẹn ba etuegbe nesọle, ranmhude mẹn ka kpokpo agbotu nọnsi Osẹnobulua.” (1 Cor. 15:9) Paul da yẹ tale ghe ranmhunde ifuẹkẹ nọn bha khẹke mhan nin Osẹnobulua mhọn da ọle, ọle zẹle nin ọle da sabọ ha ga Osẹnobulua nọnsẹn, ọ iyi ranmhude ahu nọnsọle. (Tie 1 Corinthians 15:10.) Paul wo re ijiẹmhin esili man bhi uwedẹ nin ọle re ha mhọn idegbere. Ẹghe nin Paul rẹ gbẹn ilẹta ji ene iKristiẹn ne ha ribhi Corinth, ọle bha ha dẹgbọ, arẹmiẹn eso bhi ẹkẹ ọne agbotu re unun ha zuọzuọ ọle.—2 Cor. 10:10.

7. Be obhio mhan ọkpa rẹ rẹman yẹ ghe ọle mhọn idegbere?

⁷ Okha ọsi obhio mhan ọkpa natiọle Karl F. Klein, wo re izebhudu nin ibhio mhan kẹkẹ. Ọkpa bhi Otu Nọn Sun Oga ọle ha khin. Emhin nin ọne obhio mhan nan tale bhi okha nọnsọle wo rẹman ghe ọria idegbere ọle  gene ha khin. Ọle da tẹmhọn ọnọghọ kẹkẹ nin ọle miẹn bi eji ọle bha da lu nọnsẹn bhi iẹnlẹn. Bhi ọsi ijiẹmhin, bhi ukpe 1922, ọle da deba tẹmhọn Osẹnobulua na bhi uwa rẹ sẹbhi uwa bhi ọsi ọhẹnhẹn. Ọnan da wo nọghọ ọle rẹsẹbhọ ghe, bhi ẹkẹ ikpe eva, ọle bha yẹ deba. Akizẹbue, ẹghe nin ọle rẹ ha ga bhi Bẹtẹ, ọle da re ẹmhọn gbanọ ọbhi ẹkẹ ranmhude adia nan re nanlẹn. Sẹyẹ, ọle da tale ghe ẹghe ribhọ nin ọle rẹ ha khọnmhọn ranmhude uwedẹ nin ọle wo rẹ ha kpokpo egbe. Ọkpakinọn ọle da miuhọnmhọn bhi ọne emianmẹn. Enan rebhe rẹ sunu ji ọle, ọle da sẹyẹ wo ha mhọn iwẹnna kpataki kẹkẹ nin ọle lu bhi oga. Idegbere nin ọne obhio mhan nan mhọnlẹn zẹle nin ọle da sabọ tẹmhọn eji ọle da wẹghẹ man ọrebhe. Ibhio mhan ne bunbun wo ye okha ọsi obhio mhan nin Klein re. *

8. Be 1 Peter 5:6 rẹ rẹkpa mhan lẹn yẹ ghe idegbere re iJehova ghọnghọn?

⁸ Emhin nọn manman zẹ mhan dọnmhegbe rẹ ha mhọn idegbere hi, ọ re iJehova ghọnghọn. Peter nin odibo wo re otọle man nọnsẹn. (Tie 1 Peter 5:6.) Ebe nọnsẹmhan natiọle “Come Be My Follower” ki ha tẹmhọn ọta nin Peter tale, ọ da yọle: “Inian okpẹhio diabe ọtapiapia. Ọ dẹ sabọ si udede okhẹnan re. Ọne ikpẹ nan dẹ sabọ re ọria nọn manman guẹ emhin de ihoho a bhi ẹlo nọnsi Osẹnobulua. Ọkpakinọn, Jehova dẹ sabọ noo ọria nọn mhọn idegbere aharẹmiẹn ọne ọria bha lẹn emhin soso. . . . [Ọle] dẹ . . . re elele nin uwẹ ranmhude idegbere nọnsẹ.” * Bhi ọsi ẹmhọanta, emhin nọn kpọnọ nẹ nin mhan ha sabọ re iẹnlẹn nọnsẹmhan lu hi, nin mhan re iJehova ha ghọnghọn.—Prov. 23:15.

9. Ikpẹ nela ọkhẹke nin mhan ha mhọnlẹn nin ẹbho da sabọ ha sikẹ mhan? Gbotọle fanọan.

⁹ Gbera ghe ọ re iJehova ghọnghọn sade mhan mhọn idegbere, mhan yẹ miẹn elele bhọ. Idegbere re ẹbho sikẹ mhan. Riale: Ẹbho nela ọ yẹẹ uwẹ rẹ sikẹ? (Matt. 7:12) Ọ iyẹẹ mhan rẹ sikẹ ẹbho nan miẹn ghe ọta nọnsele ọkpa ele guanọ nọn munsẹ. Ọ manman ti mhan bhọ rẹ ha deba ibhio mhan muobọ sade ele mhọn ‘aria-ji-egbe, ahoẹmhọn-egbe, ẹkẹ-ẹjẹjẹ, bi idegbere.’ (1 Pet. 3:8) Ahamiẹn eria ne dia inian ọ yẹẹ mhan rẹ ha sikẹ, ele ki yẹ ha sikẹ mhan sade mhan mhọn idegbere.

10. Be idegbere ha rẹ re iẹnlẹn lẹkhẹ nin mhan yẹ?

¹⁰ Idegbere yẹ re iẹnlẹn lẹkhẹ nin mhan. Bhi  ọsi ẹmhọanta, asabọmiẹn mhan dẹ ha daghe emhin kẹkẹ bhi iẹnlẹn ne bha dia. Solomon nin Ojie da yọle: “Mẹn sẹ daghe igbọn ne hẹn akasi, bi ibhi ojie ne re oẹ khian bọsi igbọn.” (Eccl. 10:7) Ọnan rẹman ghe, eria ne manman guẹ emhin imiẹn ogẹn nọn khẹke ele ẹghe rebhe. Ọkpakinọn, ẹgheso, ẹbho ne bha manman guẹ emhin ki ha miẹn ogẹn. Solomon da yẹ rẹman ghe ọkhẹke nin mhan ha nyẹnlẹn iẹnlẹn beji mhan rẹ ke ọle re, ghe nin mhan hẹi wo ha khọ ẹkẹ ranmhude ebi iẹnlẹn dia yẹ. (Eccl. 6:9) Ahamiẹn mhan mhọn idegbere, ọ ki lẹkhẹ nin mhan rẹ ha nyẹnlẹn iẹnlẹn beji mhan rẹ ke ọle re, ọ iyi beji mhan riale ọkhẹke nọn dia.

11. Uwedẹ nela ọkhẹke nin mhan rẹ ha lu emhin ahamiẹn a re adia nin mhan?

¹¹ Ukpẹdẹ-ukpẹdẹ, mhan miẹn idia kẹkẹ nin mhan ha rẹ rẹman ghe mhan mhọn idegbere. Bha ji mhan fẹ eso ghe. Ahamiẹn a re adia nin mhan. Bhi ọsi ẹmhọanta, ọkuẹsẹ ọria re ẹghe ọbhi otọ rẹ dọ re adia nin mhan, asabọmiẹn mhan manman fiobọdọn gbera eka nin mhan riale. Bhi ẹghe nọn sẹ inian, mhan ida ho nin mhan miẹn ọne adia ọbhi egbe bhi ọsi ọhẹnhẹn. Mhan sabọ rẹ ha zuọzuọ ọne ọria. Ẹkẹ sabọ yẹ ha khọ mhan ranmhude uwedẹ nin ọle rẹ re ọne adia nin mhan. Ọkpakinọn, ahamiẹn mhan mhọn idegbere, mhan ki dọnmhegbe lu emhin bhi uwedẹ nọn gbale.

12. Beji Proverbs 27:5, 6 rẹman, bezẹle nọn da khẹke nin mhan ha khuẹnmhẹn ọria nọn re adia nin mhan? Re ijiẹmhin man.

¹² Adia ti ọria nọn mhọn idegbere bhọ. Bhi ọsi ijiẹmhin: Ji a man yọle uwẹ ribhi ikolo oga. Bhi enin, uwẹ ki zẹ tuẹ ẹbho nẹga, obhio mhan ọkpa da tie uwẹ dagbare taman uwẹ ghe emhin re uwẹ bhi akọn. Edandan iribhọ ghe ọnan dẹ re ẹkhọle lo uwẹ. Ọrẹyiriọ, uwẹ ida be ha ghọnghọn ghe ọle ji uwẹ lẹn? Gene gene, uwẹ ki ha riale ghe ọ ha rẹ wo mhẹn gbe sade ọria kẹ taman uwẹ! Iriọ yẹ nọn rẹji adia. Ọkhẹke nin mhan khuẹnmhẹn obhio mhan nọn hi rẹ khin nọn re izebhudu vae dọ re adia nin mhan bhi ẹghe nọn khẹke. Ọkhẹke nin mhan ha ghe ọne ọria bii ọmọẹ, ọ iyi eghian.—Tie Proverbs 27:5, 6; Gal. 4:16.

13. Be imhan ha rẹ re idegbere man yẹ sade a re ọria ọbhi ihe?

¹³ Ahamiẹn a re ọria ọbhi ihe. Jason nin ọwanlẹn bhi agbotu ọkpa da yọle: “Ẹgheso, mẹn ha daghe ghe a re ọria ọbhi ihe, mẹn ki ha riale ebezẹle ọ iyi mẹn a re ọbhi ọne ihe.” Ọ be yẹ dia uwẹ inian bhi egbe ẹgheso? Ọ iyi emhin ọbe sade mhan ho nin  mhan lu eka ne bunbun bhi oga nọnsi Jehova. (1 Tim. 3:1) Ọkpakinọn, ọkhẹke nin mhan mhọn ẹwanlẹn bhi uwedẹ nin mhan rẹ ria eria. Ahamiẹn mhan bha gbẹlokotọ, okpẹhio sabọ rẹ jẹre bhi ọkhọle nọnsẹmhan. Bhi ọsi ijiẹmhin, obhio mhan nin okpea sabọ rẹ ha riale ghe, ọle ọkpa sẹ ọria nọn ha sabọ miẹnsọn eso bhi ẹkẹ agbotu. La obhio mhan nin okhuo sabọ ha riale yọle: ‘Ọdọ mẹn guẹ emhin nẹ ọne bhio mhan nin.’ Ahamiẹn mhan gene mhọn idegbere, mhan ida ha re inian ria eria.

14. Be imhan ha sabọ luẹ bhi uwedẹ nin Moses rẹ lu emhin ẹghe nan rẹ ne ẹbho ọbhi ihe?

¹⁴ Mhan dẹ miẹn emhin luẹ bhi ebi Moses lu ẹghe nan rẹ ne ẹbho ọbhi ihe. Ẹsọn nin Jehova mun nin Moses ghe nin ọle sun ibhokhan Izrẹl wo ha ti ọle bhọ. Ọkpakinọn, be iMoses rẹ lu emhin yẹ ẹghe nin Jehova rẹ zẹ ẹbho ebhebhe ne deba ọle? Ẹkẹ bha ha khọ ọle. (Num. 11:24-29) Ọle da re idegbere ji ẹbho da ha rẹkpa ọle miẹnsọn ibhohiẹn. (Ex. 18:13-24) Ọnan da wo rẹkpa ene ibhokhan Izrẹl, ranmhude, a iyẹ da ha ria ẹghe a ọkuẹsẹ a talọ ọbhi ẹmhọn nin ele mun re. Ọnan rẹman ghe ẹmhọn ibhokhan Izrẹl Moses mun kalo gbera ihe nin ọle ha mhọnlẹn. Ijiẹmhin esili ọnan wo khin rẹji mhan! Yere ghe, ahamiẹn mhan guanọ nin Jehova sabọ ha noo mhan, ọkhẹke nin mhan ji idegbere nọnsẹmhan khua okhun gbera ahu nin mhan mhọn. Arẹmiẹn Jehova hi ọnọn kokhun nẹ, ọle sẹyẹ daghe ene degbere.—Ps. 138:6.

15. Be idia ọsi ibhio mhan eso sẹ rẹ fidenọ yẹ?

¹⁵ Ahamiẹn mhan ribhi idia ọsọgbọn. Bhi ẹkẹ ikpe eso nian, a da fi iwẹnna oga ọsi ibhio mhan eso denọ arẹmiẹn ọ ki manman bue nin ele rẹ ha lu ọne iwẹnna vade. Bhi ọsi ijiẹmhin, bhi 2014, a da ne ibhio mhan ne rẹ ha ribhi ihe ọsi district overseer diọbhi iwẹnna ebhebhe. Sẹyẹ, rẹ munhẹn bhi ọne ukpe nin, a da yọle ghe ọfẹotughe nọn ki wanre sẹbhi ikpe 70 iyẹ  da sabọ ha lu iwẹnna ọfẹotughe. A da yẹ yọle ghe, ibhio mhan ne ki wanre sẹbhi ikpe 80 iyẹ da sabọ ha ga bhi ihe ọsi ọnọn sun ewanlẹn bhi agbotu. Bhi ikpe eso ne gbera nian, a da ji ibhio mhan ne rẹ ha ga bhi Bẹtẹ nin ele dọ ha lu iwẹnna ọkanẹfan bhi agbotu. Ẹbho eso zobọ bhi iwẹnna oga ọsi ẹghe rebhe ranmhude emianmhẹn, ẹsọn ọsi azagba-uwa, la idia ebhebhe.

16. Be ibhio mhan eso rẹ rẹman yẹ ghe ele mhọn idegbere bhi uwedẹ nin ele rẹ miẹn iwẹnna oga ọsọgbọn nan mun nin ele ọbhi egbe?

¹⁶ Bhi ọsi ẹmhọanta, ọ bha lẹkhẹ nin ibhio mhan ne bunbun rẹ fi iẹnlẹn nọnsele denọ ranmhude ọne ufidenọ nan. Iwẹnna nin ibhio mhan ne bunbun ka ha lu wo manman ha yẹẹ ele, ranmhude ọ ki wo bue nin ele da lu ọne iwẹnna. Bhiriọ, ọne ufidenọ da wo manman ha ba ele bhi egbe. Akizẹbue, eso da ji iwẹnna oga ọsọgbọn nin ele lu da guẹ ele egbe. Bezẹle? Ranmhude oyẹẹ nin ele mhọn da iJehova. Ẹghe nin ele rẹ re egbe guẹ nin Jehova, ele bha taman ọlẹn ghe eje yẹẹ ele ọkpa ele ha da ga ọle. (Col. 3:23) Ele sẹyẹ wo re eghọnghọn bi idegbere rẹ wẹnna nin Jehova bhi eji hi ki rẹ khin nan je ele yo. Ele ikpokpo egbe, ranmhude ele lẹnmhin ghe Jehova dẹ gbẹloghe ele.—1 Pet. 5:6, 7.

17. Bezẹle nọn da ti mhan bhọ rẹ lẹn ghe Baibo rẹkpa mhan rẹ ha mhọn idegbere?

¹⁷ Ọ bha be ti mhan bhọ ghe Baibo wo rẹkpa mhan rẹ ha mhọn idegbere? Mhan bi ibhio mhan nekẹle dẹ miẹn elele bhọ sade mhan re ọne ikpẹ esili nan man. Idegbere dẹ re ọle lẹkhẹ nin mhan rẹ ha ziẹngbe ọnọghọ bhi iẹnlẹn. Ọnọn kokhun nẹ hi, ọ ki rẹkpa mhan rẹ manman sikẹ iJehova nọnsẹn. Ọ rẹ mhan ghọnghọn rẹ lẹn ghe arẹmiẹn Jehova kokhun nẹ ọrebhe, ọle sẹyẹ hoẹmhọn ene ga ọle rebhe ne mhọn idegbere, ẹmhọn ele yẹ wo ti ọle bhọ!—Isa. 57:15.