1-2. (a) Bezẹle nin ẹmhọn Armageddon da yi ọta nọn mhẹn rẹji eria? (b) Inọnta nela mhan ha wanniẹn bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan?

OKHỌN nọn de, la emhin idumhunri ne sunu, ọle ẹbho eso rẹ khọkhọ “Armageddon.” Ọkpakinọn, ọta nọn mhẹn nọn ha sabọ re imhan ha ghọnghgọn, ọle ọta nin Baibo tale rẹji Armageddon khin. (Rev. 1:3) Armageddon dẹ vae dọ hinmhin mhan nin eria, ọ iyi ufuẹn an ọ ha dọ fuẹn mhan an. Bezẹle nin mhan da ta iriọ?

² Baibo rẹman ghe, okhọn Armageddon dẹ vae dọ re ọkpẹnlẹn ọbhi ugbẹloghe nọnsi eria, bhiriọ, ọ ki miẹn mhan fan. Ọne okhọn nan dẹ fuẹn ẹbho ne imhẹn an, ọkpakinọn, ọ ki gbega ene khiale. Ọ dẹ yẹ gbega ọne otọ nan nin mhan da nyẹnlẹn. (Rev. 11:18) Nin mhan rẹ sabọ lẹn otọ ọne ẹmhọn nan nọnsẹn, bha ji mhan re ewanniẹn ọbhi ene inọnta enẹn nan: Be bhọ a re Armageddon ta? Emhin nela ha sunu ọkuẹsẹ okhọn Armageddon de? Be imhan ha lu nin mhan da deba ẹbho ne ha miuhọnmhọn bhi ọne okhọn nan? Be imhan ha rẹ sabọ ziẹn urẹọbhọ nọnsẹmhan yẹ beji a miẹn ghe okhọn Armageddon sire?

3. (a) Be a re “Armageddon” ta? (b) Beji a rẹman bhi Revelation 16:14, 16, bezẹle nin mhan ha da sabọ yọle ghe, ije soso iribhi ọne otọ nan natiọle Armageddon?

³ Tie Revelation 16:14, 16. Osukpa, ọle iBaibo sounun bhi “Armageddon.” Ukpọta iHebrew nọn mundia nin ‘Oke ọsi Megiddo,’ ọle a da miẹn ọlẹn re. (Rev. 16:16) Agbaẹbho bhi otọ Izrẹl bhi ẹghe ẹdẹlẹ, ọle iMegiddo khin. (Josh. 17:11) Ọkpakinọn, ije soso iribhi ọne otọ nan natiọle Armageddon. Uwẹ ha fẹ otọ ọle ghe nọnsẹn, uwẹ ki kere ghe ebi Armageddon mundia nan hi, emhin nọn ha sunu ẹghe nin ene ijie rebhe bhi ọne otọ nan ha rẹ sikoko nin ele ne iJehova suan.  (Rev. 16:14) Ọkpakinọn, mhan ha sounun bhi “Armageddon bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan,” ọ dẹ yẹ sabọ mundia nin ọne okhọn nọn ha de sade ene ijie si egbe koko fo. Sokpan, be imhan rẹ lẹn yẹ ghe arẹkhọkhọ a re ọle lu? Ọhẹnhẹn, oke soso iribhi Megiddo. Ọzeva, ranmhude iMegiddo bi agbaẹbho kẹkẹ ne nẹga ọle khere gbe, ọ ida sabọ gua ene ijie rebhe ne ribhi ọne otọ nan, eyokhọnlẹn nesele bi emhin okhọn nesele. Ọzea, beji mhan ha luẹ bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan, okhọn Armageddon dẹ munhẹn ẹghe nin ene ijie rebhe bhi ọne agbọn nan ha rẹ mun okhọn bu ẹbho nesi Osẹnobulua bhi ọne otọ agbọn nan rebhe.

4. Bezẹle nin Jehova da re iMegiddo rẹ khọkhọ okhọn ọkike nọn khua nọnsọle?

⁴ Bezẹle nin Jehova da diẹn okhọn ọkike nọn khua nọnsọle mun iMegiddo? Ẹghe ẹdẹlẹ, okhọn wo manman ha sunu bhi Megiddo bi iyala ọsi Jezreel nọn sikẹ iMegiddo. Ẹghe ọkpa ribhọ nin Jehova rẹ rẹkpa ẹbho nesọle khọn miotọ bhi enin. Bhi ọsi ijiẹmhin, eyokhọnlẹn ọsi Canaan nin Sisera ha sun, Jehova da rẹkpa iBarak rẹ khọn ele miotọ bhi isi amẹn ọsi Megiddo. Barak bi Deborah nin akhasẹ, da khuẹnmhẹn iJehova bhi uwedẹ nin ọle rẹ rẹkpa ele khọn miotọ. Ele da so illo yọle: “Rẹ na bhi okhun, ọle ene ahiẹnhiẹn . . . da ne iSis′e·ra khọnlẹn. Ẹdẹ ọsi Ki′shon da kpe ele kua.”—Judg. 5:19-21.

5. Be okhọn Armageddon ha rẹ dikẹ yẹ bhi okhọn nin Barak khọn bhi Baibo?

⁵ Ene ọta nan Barak bi Deborah rẹ kpẹn illo nọnsele: “Eo iJehova, ji eghian ẹn miẹn ugbekhuelo, Ọkpakinọn, ji ene hoẹmhọn ẹn diabe oẹnlẹn nọn wo manman bhala beji ọ rẹ hẹnre.” (Judg. 5:31) Iriọ eghian nesi Osẹnobulua ha rẹ fuẹn an ẹghe nin okhọn Armageddon ha rẹ de. Ọkpakinọn, ene hoẹmhọn iJehova ki miuhọnmhọn. Ikẹkẹ ribhi ọkhọn nin Barak khọnlẹn bi okhọn Armageddon nọn vade. Bhi okhọn Armageddon, ẹbho nesi iJehova ida khọn. Ele bhọ ida mun emhin okhọn mhọnlẹn! Emhin nin ele ha lu hi, ele ki ku egbe ọi yẹ mun udu nyan iJehova bi eyokhọnlẹn nesọle ne ribhi okhun.—Isa. 30:15; Rev. 19:11-15.

6. Emhin nela Jehova ha sabọ noo rẹ fuẹn eghian ọlẹn rebhe a bhi okhọn Armageddon?

⁶ Be Osẹnobulua ha noo rẹ khọn eghian ọlẹn miotọ bhi Armageddon? Ọle sabọ rẹ noo emhin kẹkẹ. Bhi ọsi ijiẹmhin, ọle sabọ rẹ noo otọ nọn mun luẹghe, esha, bi avan. (Job 38:22, 23; Ezek. 38:19-22) Ọle sabọ yẹ rẹ lu ọle nin eghian ọlẹn ha ne egbe ele khọnlẹn. (2 Chron. 20:17, 22, 23) Sẹyẹ, ọle sabọ rẹ noo ẹhi nesọle re fuẹn eria ebe a. (Isa. 37:36) Ọnọn hi ki rẹ khin nin Jehova ha noo, mhan lẹnmhin ghe, ọle dẹ khọn miotọ. Eghian ọlẹn rebhe dẹ fuẹn an. Ọkpakinọn, ene khiale ki miuhọnmhọn.—Prov. 3:25, 26.

7-8. (a) Beji 1 Thessalonians 5:1-6 rẹman, ọta nela ene gbẹloghe da ha ta? (b) Bezẹle nin ọne ọta ohoghe nan ha da ha yi udede okhẹnan?

⁷ Ẹbho ha ki ha so yọle: “Ọfure bi ugbega!” lẹn ghe ukpẹdẹ nọnsi Jehova sotọ fo. (Tie 1 Thessalonians 5:1-6.) Ukpẹdẹ nọnsi Jehova nan sounun ọlẹn bhi 1 Thessalonians 5:2, mundia nin ekpokpo nọn khua. (Rev. 7:14) Be imhan ha rẹ lẹn yẹ ghe ekpokpo nọn khua sotọ fo? Baibo taman mhan ọta nin ẹbho da ha ta nọn ha rẹman ghe ekpokpo nọn khua sotọ fo.

⁸ Baibo tale ghe ene gbẹloghe dẹ ha tale ghe ele mun “ọfure bi ugbega” re. Bezẹle nin ene gbẹloghe ha da ha ta iriọ? Ene mun ọkalo bhi oga ohoghe dẹ be deba ha tale? Asabọmiẹn. Ọkpakinọn, ọne ọta nan dẹ ha yi ọta ohoghe ọbhebhe nin ẹlinmhin ebe ha gbo ha gha nẹga. Ọne ohoghe nan dẹ ha yi udede okhẹnan rẹji ẹbho. Bezẹle? Ranmhude, ọnan ki re ẹbho ha riale ghe ele miẹn ọfure bi ugbega, ele ida  lẹn ghe ekpokpo nọn khua ho nọn ruan bhi ọne otọ nan. Beji ọbalọ rẹ sunu ji okhuo nọn ho nọn biẹ, iriọ ugbekhuelo bi ọbalọ ha rẹ re ẹjẹje sunu ji ele. Ene ga iJehova kii? Asabọmiẹn uwedẹ nin ukpẹdẹ nọnsi Jehova ha rẹ re ẹjẹje sunu dẹ han ele ilo, ọkpakinọn, ele wo muegbe khẹ ọle.

9. Osukpa Jehova ha be rẹ fuẹn ọne agbọn nan an? Re otọ ọle man.

⁹ Ọ iyi osukpa Jehova ha wo rẹ fuẹn ọne agbọn ọsi Esu nan an beji ọle lu bhi ẹghe iNoah. Ọle dẹ ka fuẹn obọ ọkpa fo ọkuẹsẹ ọle fuẹn obọ nọnkẹle. Obọ ọle nin ọhẹnhẹn nin ọle ha ka fuẹn an hi, Babylon nọn Khua, nọn mundia nin oga ohoghe rebhe bhi ọne otọ nan. Ọnan ha ki gbera, ọle ki fuẹn obọ nọnkẹle ọsi agbọn Esu a bhi Armageddon. Ene ribhi ọne obọ ọle nan hi, otu efinẹfi, otu eyokhọnlẹn, bi ene do ẹki ọsi ọne agbọn nan. Bha ji mhan manman gbotọ ọne ẹmhọn nan fanọan nọnsẹn.

10. Beji mhan miẹn luẹ bhi Revelation 17:1, 6, bi 18:24, bezẹle nin Jehova ha da gbe iBabylon nọn Khua khuelo?

¹⁰ “Ibhohiẹn nan ha bhu gbe agbilẹ nọn khua.” (Tie Revelation 17:1, 6; 18:24.) Babylon nọn Khua wo manman re itọn ọbhi elin nọnsi Jehova. Ọ man ẹbho ohoghe rẹji Osẹnobulua. Bọsi agbilẹ, ọle wo gbe rẹkhan ene gbẹloghe, ọle bha sun rẹkhan iJehova. Ọ wo de nyẹnyẹn ene rẹkhan ọlẹn yẹ miẹn ele emhin nin ele mhọnlẹn. Sẹyẹ, ọ sẹ gbono ẹbho ne bunbun an, rẹ sẹbhi ene ga Osẹnobulua. (Rev. 19:2) Be iJehova ha rẹ gbe iBabylon nọn Khua khuelo yẹ?

11. Be bhọ elanmhẹn nin Revelation 17:3, 16 tẹmhọnlẹn mundia nan? Be iJehova ha noo ọle rẹ lu?

¹¹ Ebe nọnsi Revelatiọn 17:3, 16 taman mhan ebi Jehova ha noo rẹ fuẹn oga ohoghe rebhe a. Enin sounun bhi elanmhẹn nọn mhọn ukhan igbe. United Nations ọne elanmhẹn nan mundia nan. Ene ukhan igbe da mundia nin ugbẹloghe ọsi ọne agbọn nan ne re iyobọ nin oga ohoghe. Ene ukhan igbe nan Jehova ha noo rẹ fuẹn oga ohoghe rebhe a. Bhi ẹghe nin Osẹnobulua rẹyi, ene gbẹloghe ki denọ ẹlo da iBabylon nọn Khua. Ele ki banọn ọlẹn re, yẹ  zanzan ọlẹn an. Be ele ha rẹ lu ọnan yẹ? Ele ki miẹn ọle ẹfe nesọle yẹ re emhin ebe nọnsọle man ọrebhe. Ranmhude iguaguako ọne ugbẹkhuelo nan ha rẹ sunu ji ọle, ọ ki diabe ukpẹdẹ ọkpa ọ rẹ sunu. Ọnan ki wo ha yi ọhan-ilo rẹji ọrebhe ne re iyobọ nanlẹn, ranmhude ọ ka wo ha dẹgbọ ghe ọle ida lu akhiẹ ghẹdẹ.—Rev. 18:7, 8. 

12. Be iJehova ha lu nin ẹbho nesọle? Bezẹle?

¹² Osẹnobulua ida ji ene gbẹloghe da fuẹn ẹbho nesọle a, ranmhude ẹbho nin ọle tie elin nọnsọle mun ele khin. Sẹyẹ, ele nẹ sibhi Babylon nọn Khua re beji ọle taman ele. (Acts 15:16, 17; Rev. 18:4) Ele yẹ wẹnna kaka nin ele rẹ rẹkpa ẹbho nẹ sibhọ re. Arẹmiẹn Jehova dẹ gbega ẹbho nesọle ẹghe nan ha rẹ ha fuẹn iBabylon nọn Khua a, ọkhẹke nin ele sẹyẹ ha mhọn urẹọbhọ nọn ziẹnlẹn, nin ele da sabọ ziẹngbe emhin ne de vade.

13. (a) Họla hi Gog? (b) Beji Ezekiel 38:2, 8, 9 rẹman, be ha re iGog mun okhọn bu ẹbho nesi Osẹnobulua?

¹³ Okhọn ọsi Gog. (Tie Ezekiel 38:2, 8, 9.) Ẹghe nin oga ohoghe rebhe ha ki rẹ fuẹn an fo sẹsẹsẹ, ẹbho nesi Osẹnobulua ki diabe oran nin efi bha sabọ vu sibhi otọ re. Ọnan ki re ẹkẹ kie manman ha khọ Esu. Ranmhude ọnan, ọle ki noo ẹlinmhin ebe rẹ re usun agbaẹbho kẹkẹ mun okhọn bu ẹbho nesi Osẹnobulua. (Rev. 16:13, 14) Ọne usun agbaẹbho kẹkẹ nan a tiọle “Gog nọnsi otọ ọsi Magog.” Ele ha ki ha mun okhọn bu ẹbho nesi Jehova, ẹghenin okhọn ọsi Armageddon ha rẹ de.—Rev. 16:16.

14. Be iGog ha dọ lẹn ẹghe nin ẹlo ha ki rẹ gbanọ ele a bhi uhọnmhọn?

¹⁴ Gog dẹ mun udu tẹ emhin okhọnlẹn nesọle, bi eyokhọnlẹn nesọle rebhe. (2 Chron. 32:8) Bhi ọsẹmhan, Jehova nin Osẹnobulua nọnsẹmhan mhan ha mun udu tẹ. Ọnan ki wo diabe emhin uhuki bhi ẹlo ọsi ene agbaẹbho, ranmhude osẹ ọsi Babylon nọn Khua bha sabọ miẹn ọlẹn fan bhi obọ ọsi ẹbho ne gbe ọle khuelo. (Rev. 17:16) Bhiriọ, Gog ki ha riale ghe ọ dẹ wo lẹkhẹ nanlẹn rẹ fuẹn ẹbho nesi Jehova a. “Bọsi ebhu nọn gugu otọ rebhe,” ele dẹ  wo re usun nọn bun mun okhọn bu ẹbho nesi Jehova. (Ezek. 38:16) Ọkpakinọn, ẹlo Gog dẹ gbanọn an bhi uhọnmhọn ghe ele de ọbhi ufi. Bọsi Pharaoh bhi ẹkẹ okpẹdẹ, ele ki dọ lẹn ghe Jehova ele ne khọnlẹn.—Ex. 14:1-4; Ezek. 38:3, 4, 18, 21-23.

15. Be iJesu ha lu bhi okhọn ọsi Armageddon?

¹⁵ Jesu bi eyokhọnlẹn nesọle bhi okhun dẹ khọn nin ẹbho nesi Jehova yẹ fuẹn ene usun agbaẹbho a sẹsẹsẹ. (Rev. 19:11, 14, 15) Ọkpakinọn, be ha ki sunu ji Esu, nọn re ohoghe nọnsọle rẹ si ene agbaẹbho ọbhi okhọn ọsi Armageddon? Jesu dẹ mun ọlẹn bi ẹlinmhin ebe nesọle fi ọbhi eji Baibo tiọle abyss. A dẹ khue ele ze bhi enin rẹ na bhi ikpe uli.—Rev. 20:1-3.

16. (a) Be imhan ha rẹ rẹman yẹ ghe mhan lẹn Osẹnobulua? (b) Be ha sunu ji ẹbho ne lẹn iJehova ẹghe nin okhọn Armageddon ha rẹ vae?

¹⁶ Aharẹmiẹn ọ ki ree mhan bhi oga ẹmhọanta la mhan bha sẹ bue bhọ, ọkhẹke nin mhan rẹman ghe mhan lẹn Osẹnobulua. Ọ yẹ khẹke nin mhan ha “re ehọ bhi ọta esili rẹji ẹmhọn iJesu nin Ebeanlẹn mhan.” Bhiriọ, mhan ki sabọ miuhọnmhọn bhi Armageddon. (2 Thess. 1:7-9) Be imhan ha rẹ rẹman yẹ ghe mhan lẹn Osẹnobulua? Mhan ki lẹn emhin ne yẹẹ ọle, emhin ne iyẹẹ ọle, bi adia nesọle. Sẹyẹ, ọle ọkpa mhan ha ga, mhan ki hoẹmhọn ọlẹn, yẹ ha hẹnmhọn nanlẹn. (1 John 2:3-5; 5:3) Mhan ha rẹman ghe mhan lẹn Osẹnobulua, ọ ki ha yi ekpẹn nọn khua rẹji mhan ghe, ọle yẹ lẹn mhan. (1 Cor. 8:3) Bhiriọ, ọnan ki ha yi umiẹnfan rẹji mhan bhi Armageddon!

17. Be a re ọle ta nan rẹ ha “re ehọ bhi ọta esili rẹji Jesu nin Ebeanlẹn mhan”?

¹⁷ Ẹmhọanta rebhe nin Jesu man ẹbho le nan gbẹn ọbhi Baibo, ele “ọta esili rẹji ẹmhọn iJesu nin Ebeanlẹn mhan.” Ahamiẹn mhan re obọ rẹkhan ene ẹmhọanta nan bhi iẹnlẹn, ọ ki rẹman ghe mhan re ehọ ọbhi ọta esili rẹji Jesu. Uwedẹ eso nin mhan ha rẹ rẹman ghe mhan re obọ rẹkhan ene ẹmhọanta hi, sade mhan mun emhin oriọn kalo bhi iẹnlẹn  nọnsẹmhan, sade mhan re obọ rẹkhan adia nesi Osẹnobulua, bi sade mhan wewe ẹmhọn Agbejele nọnsi Osẹnobulua man ọrebhe. (Matt. 6:33; 24:14) Ọ yẹ khẹke nin mhan ha re iyobọ nin enanzẹle beji ele rẹ lu iwẹnna nin Jesu mun nin ele.—Matt. 25:31-40.

18. Uwedẹ nela enanzẹle ha rẹ lu ẹsele nin ene usun ihuan nekẹle bhi urẹkpa nin ele re nin ele ẹghe nin ele rẹ ha ribhi ọne otọ nan?

¹⁸ Ene usun ihuan nekẹle dẹ miẹn elele bhi obọ enanzẹle ranmhude urẹkpa nin ele rẹkpa enanzẹle. (John 10:16) Be ọnan ha rẹ sunu yẹ? Ene itue 144,000 nan zẹle dẹ ha khian okhun fo, ọkuẹsẹ okhọn Armageddon munhẹn. Bhiriọ, ele dẹ deba eyokhọnlẹn ne ha deba iJesu khọn iGog yẹ gbega ẹbho nesi Jehova ne nyẹnlẹn bhi ọne otọ nan. (Rev. 2:26, 27; 7:9, 10) Gene gene, ene ha nyẹnlẹn bhi ọne otọ nan dẹ manman ha ghọnghọn, ranmhude, ele sabọ rẹkpa enanzẹle ẹghe nin ele rẹ ha ribhi ọne otọ nan.

19-20. Aharẹmiẹn mhan ribhi ọnọghọ, bezẹle nọn da khẹke nin mhan sẹyẹ ha ziẹn urẹọbhọ nọnsẹmhan beji a miẹn ghe Armageddon sire?

¹⁹ Bhi ọne ẹghe ọkike nan, ene bunbun bhi ẹwẹ ene ga iJehova wo miẹn ọnọghọ ne kaka. Ọrẹyiriọ, ele sẹ yẹ wo re eghọnghọn ziẹngbe. (Jas. 1:2-4) Emhin ọkpa nọn sabọ rẹkpa ele hi, erọnmhọn. (Luke 21:36) Ọ yẹ khẹke nin mhan ha tie iBaibo yẹ ria eria nyan ọlẹn. Ọkpa bhi iman-emhin ne ribhi Baibo nin mhan ha sabọ ha ria eria nyan hi, ọta akhasẹ rẹji emhin ne ha kẹ sunu bhi ẹghe odalo. (Ps. 77:12) Ahamiẹn mhan lu inian, yẹ deba bhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua, urẹọbhọ nọnsẹmhan ki mun zeze, ikhuaẹloghe nọnsẹmhan ki yẹ ziẹn nọnsẹn!

²⁰ Ria ẹmhọn eghọnghọn nin uwẹ ha miẹn sade Babylon nọn Khua fuẹn an fo sẹsẹsẹ, bi sade okhọn Armageddon fo! Yẹ ria ẹmhọn eghọnghọn nọn khua nin uwẹ ha miẹn ẹghe nin ọrebhe ha rẹ ha mun ekpẹn nin elin nọnsi Osẹnobulua bi ugbẹloghe nọnsọle! (Ezek. 38:23) Ehe, ọta nọn mhẹn, ọle ẹmhọn Armageddon khin rẹji ẹbho ne lẹn Osẹnobulua, ne hẹnmhọn nin Jesu, ne yẹ ziẹngbe sẹbhi ọkpẹnlẹn.—Matt. 24:13.