1. Ẹghela ọ rẹ manman nọghọ nin mhan rẹ ha ga iJehova?

ẸGHE nela uwẹ riale ghe ọ rẹ nọghọ nẹ nan rẹ ga iJehova​—ẹghe ekpokpo la ẹghe nin emhin rẹ dia nọnsẹn? Ọ wo lẹkhẹ nin mhan rẹ ha mun udu nyan iJehova sade mhan ribhi ọnọghọ. Ọkpakinọn, mhan be ye iJehova re sade emhin wo khian nọnsẹn bhi iẹnlẹn nọnsẹmhan? Jehova re ọle sekha nin ibhokhan Izrẹl ghe, nin ele hẹi ye ọle a sade emhin wo kiọnlẹn nin ele bhi iẹnlẹn.​—Deut. 6:​10-12.

2. Ijiẹmhin nela Asa nin Ojie rẹman?

² Asa nin Ojie re ijiẹmhin esili man bhi uwedẹ nin ọle rẹ noo ẹwanlẹn rẹ mun udu rebhe tẹ iJehova. Ọle wo ha ga iJehova bhi ẹghe ọnọghọ bi bhi ẹghe nin emhin rẹ ha khian nọnsẹn bhi iẹnlẹn nọnsọle. Ẹghe nin ọle rẹ la kiẹn ojie, ọle da wo ha re ọkhọle rebhe ga iJehova. (1 Ki. 15:14) Uwedẹ ọkpa nin ọle rẹ lu ọnan hi, ọle da ne oga ohoghe rebhe sibhi Judah re. Baibo yọle ghe ọle da dunmhun ẹbọ rebhe a, ojukhuo-izọese ọsi ene ga ẹbọ, bi ije rebhe nin ele da zọese ji ẹbọ nọnsele. (2 Chron. 14:​3, 5) Ọle da yẹ re iMaacah nin odede ọle sibhi ihe nọn khua nin ọle rẹ ha ye re. Bezẹle? Ranmhude ọne odede ọle da ha re obọ ọbhọ nin ẹbho ha ga ẹbọ.​—1 Ki. 15:​11-13.

3. Be imhan ha zilo nyan bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan?

 ³ Asa bha wo gheghe ne oga ohoghe sibhi Judah re, sokpan, ọle da yẹ rẹkpa ibhokhan iJudah rẹ kie ha ga iJehova. Ranmhude ọnan, Jehova da nan erọnmhọn nin Asa bi ibhokhan iJudah nekẹle nin ele ha nyẹnlẹn bhi ọfure. * Baibo taman mhan ghe, ọ sẹ ikpe igbe nin ele rẹ ha nyẹnlẹn bhi ọfure bhi odotọ ugbẹloghe ọsi Asa nin Ojie. (2 Chron. 14:​1, 4, 6) Bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan, mhan dẹ zilo nyan ebi Asa rẹ noo ọne ẹghe ọfure nan nọnsẹn yẹ. Mhan ki yẹ zilo nyan ebi Kristiẹn bhi ore nin ọhẹnhẹn yẹ rẹ noo ẹghe ọfure nin ele ha ye yẹ. Bhi ọkike ọle, mhan dẹ re ewanniẹn ọbhi ọne inọnta nan nọn yọle: Ahamiẹn uwẹ ribhi agbaẹbho nan da re otọ nin ẹbho rẹ ha ga oga nọn yẹẹ ele, be uwẹ ha rẹ noo ọne ẹghe ọfure nan yẹ?

4. Beji 2 Chronicles 14:​2, 6, 7 rẹman, be Asa rẹ noo ẹghe ọfure nin ele ha ye yẹ?

⁴ Tie 2 Chronicles 14:​2, 6, 7. Asa da taman ẹbho ghe Jehova hi ọnọn re ẹghe ọfure nan nin ele. Ọle bha ha riale ghe, ẹghe nin ọle ha rẹ hẹn-an ọne ẹghe nin khin. Ọle da re ọne ẹghe rẹ ha bọn agbaẹbho, ogbe, uwa ne yoyo, bi geti ne bunbun. Ọle da taman ene ẹbho ghe, nin ele hẹi ji ofẹn mun ele rẹ noo ọne ẹghe nan rẹ ha bun uwa bhi otọ nin Jehova mun nin ele, ranmhude, eghian ele iyẹ ribhọ ne ha kpokpo ele bhi otọ nọnsele. Ọle da taman ele ghe nin ele noo ọne ẹghe ọfure nin ele ye nọnsẹn.

5. Bezẹle nin Asa da ha ziẹn eyokhọnlẹn nesọle?

⁵ Asa yẹ noo ẹghe ọfure nin ele ha ye rẹ ziẹn eyokhọnlẹn nesọle. (2 Chron. 14:8) Sokpan, ọnan bha rẹman ghe Asa bha mun udu tẹ iJehova. Asa lẹnmhin ghe ranmhude ọle hi ojie, ọkhẹke nin ọle mun ene ẹbho egbe khẹ  ọnọghọ nin ele ha sabọ miẹn bhi ẹghe odalo. Ọle lẹn sẹbhọ ẹghe ọfure nin ibhokhan iJudah ha ye ida tọ. Iriọ ọ wo gene dia!

6. Be iKristiẹn bhi ore nin ọhẹnhẹn rẹ ha noo ẹghe ọfure nin ele ye yẹ?

⁶ Arẹmiẹn ẹbho wo ha kpokpo iKristiẹn bhi ore nin ọhẹnhẹn, ẹghe yẹ ha ribhọ nin ele rẹ ha ribhi ọfure. Be ene iKristiẹn rẹ noo ọne ẹghe nan yẹ? Ele da wo situa ha tẹmhọn Osẹnobulua man ẹbho. Ebe nọnsi Acts yọle ghe, ene iKristiẹn da wo ha mun ofẹn iJehova yẹ tẹmhọn ọlẹn ẹghe rebhe, bhiriọ ele da wo ha bun ọbhọ. Edandan iribhọ ghe Jehova wo ha nan erọnmhọn nin ele beji ele rẹ ha noo ẹghe ọfure nin ele ye rẹ tẹmhọn ọlẹn man ẹbho.​—Acts 9:​26-31.

7-8. Be iPaul bi Kristiẹn nekẹle rẹ ha noo isẹhoa nin ele mhọnlẹn yẹ?

⁷ Edibo nesi Jesu bhi ore nin ọhẹnhẹn da ha noo isẹhoa rebhe rẹ tẹmhọn Osẹnobulua man ẹbho. Bhi ọsi ijiẹmhin, ẹghe nin Paul nin odibo rẹ lẹn ghe isẹhoa tuje a nanlẹn bhi Ephesus, ọle da noo ọne isẹhoa rẹ dọ ha tẹmhọn Osẹnobulua man ẹbho bhi enin yẹ re ẹbho kiẹn edibo nesi Jesu.​—1 Cor. 16:​8, 9.

⁸ Paul bi Kristiẹn nekẹle da yẹ miẹn isẹhoa ọbhebhe ẹghe nan rẹ talọ ọbhi ẹmhọn uruẹmhin fo bhi ukpe 49 C.E. (Acts 15:​23-29) Baibo taman mhan ghe, ẹghe nan rẹ taman ene agbotu ebi a tale rẹji ẹmhọn uruẹmhin, ele da wo kie situa ha wewe ẹmhọn iJehova. (Acts 15:​30-35) Bhiriọ, “ene agbotu da wo ha deziẹn. Ele da yẹ ha bun ọbhọ ukpẹdẹ-ukpẹdẹ.”​—Acts 16:​4, 5.

9. Idia nela ẹbho nesi Jehova ye bhi agbaẹbho ne bunbun ẹlẹnan? Inọnta nela ọkhẹke nin mhan nọọn egbe mhan le ranmhude ọne idia nan?

⁹ Ẹlẹnan nian, ibhio mhan bhi agbaẹbho ne bunbun wo mhọn isẹhoa rẹ ha tẹmhọn Osẹnobulua ranmhude a ikpokpo ele. Agbaẹbho nọn dia iriọ uwẹ da be nyẹnlẹn? Ahamiẹn iriọ nọn, ọkhẹke nin uwẹ nọọn egbe uwẹ ọne inọnta nan, ‘Be imẹn rẹ noo ọne isẹhoa nan yẹ?’ Bhi ẹghe ọkike nin mhan da nyẹnlẹn nan, ẹbho nesi Jehova wo manman tẹmhọn Osẹnobulua nẹga. A bha sẹ re inian manman tale khẹ! (Mark 13:10) Isẹhoa wo tuje a nin ọrebhe rẹ lu eka nin ele ha sabọ lu bhi ọne iwẹnna nan.

10. Be 2 Timothy 4:2 yọle nin mhan lu?

¹⁰ Be uwẹ ha rẹ sabọ noo ẹghe nin emhin rẹ fure yẹ? (Tie 2 Timothy 4:2.) Rẹ ẹghe ọbhi otọ rẹ fẹghe si idia nin uwẹ ye dẹ ji uwẹ la ọria bhi ẹkẹ azagba-uwa nọnsẹ da lu ba eka in ọle ka lu khẹ bhi oga, bọsi nan rẹ ha lu iwẹnna ọkanẹfan. Ọne ẹghe nan iyi ẹghe nin mhan ha rẹ ha khuan ẹfe bi emhin nin igho sabọ dẹ, ranmhude ele ida sabọ gbega mhan bhi ẹghe ekpokpo nọn khua.​—Prov. 11:4; Matt. 6:​31-33; 1 John 2:​15-17.

11. Be ibhio mhan eso sẹ lu nin ele da sabọ tẹmhọn Osẹnobulua man ẹbho ne bunbun?

¹¹ Ibhio mhan ne bunbun luẹ urolo ọgbọn nin ele da sabọ re ọle tẹmhọn Osẹnobulua man ẹbho yẹ ha man ele iBaibo. Agbotu nọnsi Jehova wo zedu ebe nesẹmhan diọbhi urolo ne bunbun rẹ ha rẹkpa ene ibhio mhan nan. Bhi ọsi ijiẹmhin, bhi ukpe 2010, ebe sẹbhi urolo 500, ọle agbotu zedu ebe nesẹmhan diọ. Elenan nian, ene urolo nin mhan zedu ebe diọ bun gbera 1,000!

12. Be ọ dia ẹbho bhi egbe yẹ sade ele họn ẹmhọn Osẹnobulua bhi urolo nọnsele? Re ijiẹmhin man.

¹² Be ọ dia ẹbho bhi egbe yẹ sade ele hẹnmhọn Osẹnobulua bhi urolo nọnsele? Bha ji mhan fẹ ijiẹmhin ọsi obhio mhan ọkpa nin okhuo ghe. Ọle da yo Usikoko nọn nẹ bhi Memphis, Tennessee, U.S.A. Urolo nọnsọle natiọle Kinyarwanda, ọle a rẹ do ọne usikoko.  Rwanda, Congo (Kinshasa), bi Uganda a da zẹ ọne urolo nan. A ki do ọne usikoko sotọ, ọne obhio mhan da yọle: “Bhi ene ikpe 17 rebhe nin mẹn sẹ gbe bhi United States, ọnan ọsi ọhẹnhẹn nin mhẹn sẹ wo manman lẹn otọ ebi a tale rebhe bhi usikoko.” Ọ wo khia bhi ẹlo a ghe ọne obhio mhan wo ha ghọnghọn rẹ yo usikoko nan re urolo nọnsọle do. Uwẹ dẹ be sabọ luẹ urolo ọbhebhe, nin uwẹ da sabọ rẹkpa eria ne zẹ ọle bhi eji bha da tẹmhọn Osẹnobulua? Ọ sabọ ha ti ẹbho bhọ sade uwẹ re urolo nọnsele rẹ tẹmhọn Osẹnobulua man ele. Uwẹ ki yẹ wo ha ghọnghọn.

13. Be ibhio mhan ne ribhi Russia rẹ noo ẹghe ọfure nin ele miẹn yẹ?

¹³ Bhi agbaẹbho eso, ibhio mhan isabọ tẹmhọn Osẹnobulua bhi ogbakha ranmhude ene gbẹloghe mun idobolo ọbhi ilọnmhọn oga nọnsele. Bha ji mhan re ibhio mhan ne ribhi Russia rẹ lu ijiẹmhin. Ene gbẹloghe wo manman kpokpo ene ibhio mhan rẹ na bhi ikpe ne bunbun. Ọkpakinọn, bhi March 1991, ele da sha re obọ ọbhọ nin ene ibhio mhan ha lu ilọnmhọn oga nọnsele. Ọne ẹghe nan, Esali Jehova rebhe ne ha ribhi Russia da ha yi 16,000. Ikpe ujie ki gbera, Esali Jehova ne ribhi enin da dọ bun gbera 160,000! Ibhio mhan ne ribhi enin wo re ẹwanlẹn noo ẹghe ọfure nin ele miẹn re wewe ẹmhọn Osẹnobulua nọnsẹn. Ọne ẹghe ọfure bha tọ. Arẹmiẹn a kie munhẹn ha kpokpo ele, ele sẹyẹ wo mhọn ọyaya rẹ ha tuẹn oga nọnsi Jehova okhun. Ele noo isẹhoa rebhe nin ele mhọnlẹn rẹ lu iwẹnna oga.

14-15. Be iJehova rẹ noo ahu nọnsọle rẹ rẹkpa Asa yẹ?

¹⁴ Ọfure nọn ha ribhọ ẹghe nin Asa rẹ ha gbẹloghe bha tọ. Ọfure bha yẹ ha ribhọ ẹghe nin Ethiopia rẹ koko eyokhọnlẹn ne bun sẹbhi ẹbo ọkpa rẹ mun okhọn bu ele. Zerah, ọle hi  ọnọn mun ọkalo bhi ẹwẹ ene eyokhọnlẹn. Ọle da wo rẹọbhọ ghe ọle bi eyokhọnlẹn nesọle dẹ wo sabọ khọn iJudah miotọ. Ọkpakinọn, Asa da nan erọnmhọn ji Jehova ranmhude Jehova ọle mun udu tẹ, ọ iyi eyokhọnlẹn nesọle. Ọle da nan erọnmhọn yọle: “Eo Jehova nin Osẹnobulua nọnsẹmhan, huẹan rẹkpa mhan, uwẹ mhan mun udu tẹ. Elin nọnsẹ mhan mun udu tẹ rẹ mun okhọnlẹn bu ene usun ẹbho nan.”​—2 Chron. 14:11.

¹⁵ Arẹmiẹn eyokhọn nesi Ethiopia wo manman bun gbera eyokhọnlẹn nesi Judah, Asa da sẹyẹ rẹọbhọ ghe Jehova mhọn ọne ahu rẹ hinmhin ẹbho nesọle. Jehova da gene rẹkpa ele rẹ khọn miotọ.​—2 Chron. 14:​8-13.

16. Bezẹle nin mhan da tale ghe ọfure nin mhan mhọn nian ida tọ?

¹⁶ Arẹmiẹn mhan bha lẹn ebe ha sunu ji ọdeọde bhi ẹwẹ mhan bhi ẹghe odalo, mhan lẹnmhin ghe ọfure nin mhan mhọn nian ida tọ. Bhi ọsi ẹmhọanta, Jesu taman ẹdibo nesọle ghe ‘agbaẹbho rebhe dẹ he ele.’ (Matt. 24:9) Paul nin odibo yẹ tale ghe “ọrebhe ne guanọ nin ele re iẹnlẹn nọnsele rẹ ha ga Osẹnobulua beji Jesu Kristi lu, dẹ yẹ miẹn ekpokpo.” (2 Tim. 3:12) Baibo taman mhan ghe ẹkẹ ọbe wo khọ Esu. Mhan ida sabọ nẹ nin ohu nọnsọle hẹi sẹ mhan egbe hiehie.​—Rev. 12:12.

17. Edọnmhẹn nela mhan ha sabọ miẹn bhi ẹghe odalo?

¹⁷ Ẹghe nọn bha ree gbe nian, mhan rebhe ki kuẹlo da ebe ha dọnmhẹn urẹọbhọ nọnsẹmhan. Ọne agbọn nan dẹ kẹ miẹn “ekpokpo nọn khua . . . , egbuman ọlẹn nan bha sẹ ka miẹn khẹ rẹ na ẹghe nin agbọn rẹ munhẹn rẹ dọ sẹbhi ejayenan.” (Matt. 24:21) Bhi ẹghe ekpokpo nọn kua, ene ribhi azagba-uwa nọnsẹmhan sabọ re ha kpokpo mhan. Asabọ yẹ miẹn ghe a dẹ mun idobolo ọbhi iwẹnna oga nọnsẹmhan. (Matt. 10:​35, 36) Uwẹ dẹ be sabọ mun udu tẹ iJehova nin ọle rẹkpa uwẹ yẹ gbega uwẹ beji Asa lu?

18. Beji Hebrews 10:​38, 39 rẹman, be ha rẹkpa mhan rẹ muegbe khẹ ẹghe nin ọfure nin mhan mhọnlẹn ha rẹ kpẹn?

¹⁸ Jehova wo rẹkpa mhan nian nin urẹọbhọ nọnsẹmhan da deziẹn ọkuẹsẹ emhin ne ha sunu bhi ẹghe odalo munhẹn ha sunu. Ọle wo noo “ọguọmhandia nọn mhọn ẹwanlẹn nan gba-ẹkẹ ọle” rẹ re ebale oriọn nin mhan bhi  ẹghe nọn khẹke, beji urẹọbhọ nọnsẹmhan ha da manman deziẹn. (Matt. 24:45) Ọrẹyiriọ, ọkhẹke nin ọdeọde bhi ẹwẹ mhan dọnmhegbe kaka rẹ bun urẹọbhọ nọnsọle okhun nọnsẹn.​—Tie Hebrews 10:​38, 39.

19-20. Inọnta nela ọkhẹke nin mhan nọọn egbe mhan le? Ranmhude ebi 1 Chronicles 28:9 tale, bezẹle nọn da khẹke nin mhan nọọn egbe mhan ene inọnta nan?

¹⁹ Ọkhẹke nin mhan guanọ iJehova beji Asa rẹ guanọ ọlẹn. (2 Chron. 14:4; 15:​1, 2) Be imhan ha rẹ guanọ iJehova yẹ? Mhan ki luẹ ẹmhọn ọlẹn yẹ mianmẹn. Ọkhẹke nin mhan noo isẹhoa rebhe nin mhan mhọn rẹ ziẹn oyẹẹ nin mhan mhọn da iJehova. Nin mhan rẹ lẹn si mhan lu nọnsẹn, ọkhẹke nin mhan nọọn egbe mhan ọne inọnta nan, ‘Mẹn be yo ikolo oga ẹghe rebhe?’ Ahamiẹn mhan yo ikolo oga nin agbotu nọnsi Jehova mhanmhanlẹn, mhan ki deziẹn nọnsẹn bhi oga nọnsi Jehova, yẹ ha miẹn izebhudu bhi obọ ibhio mhan. (Matt. 11:28) Mhan sabọ rẹ nọọn egbe mhan: ‘Mẹn be re ẹghe ọbhi otọ rẹ luẹ iBaibo?’ Ahamiẹn uwẹ sẹyẹ deba azagba-uwa nọnsẹ nyẹnlẹn, uwẹ be re ẹghe ọbhi otọ rẹ deba ele lu oga azagba-uwa? Ahamiẹn uwẹ ọkpa dia, uwẹ be re ẹghe ọbhi otọ rẹ luẹ iBaibo beji uwẹ ha lu sade uwẹ ribhi eji azagba-uwa nọnsẹ yẹ? Uwẹ be deba tẹmhọn Osẹnobulua yẹ man ẹbho iBaibo ẹghe rebhe?

²⁰ Bezẹle nọn da yi emhin kpataki nin mhan rẹ nọọn egbe mhan ene inọnta nin? Baibo taman mhan ghe Jehova fẹ ọkhọle nọnsẹmhan ghe bi ebi mhan ria bhi ọkhọle. Iriọ ọ yẹ khẹke nin mhan ha lu. (Tie 1 Chronicles 28:9.) Ahamiẹn mhan daghe ije soso bhi iẹnlẹn nọnsẹmhan nọn da khẹke nin mhan da fidenọ, mhan ki nan erọnmhọn ji Jehova nin ọle rẹkpa mhan rẹ sabọ fidenọ. Ejayenan nian ọ rẹ khẹke nin mhan rẹ muegbe ọbhi otọ khẹ ebe de vade bhi ẹghe odalo. Bha hẹi ji emhin soso si bha obọ re ikeke rẹ ha noo ẹghe ọfure rẹ situa nọnsẹn bhi oga!