ẸBHO ne bunbun rẹọbhọ ghe itue ea ribhi Osẹnobulua ọkpa. Ọkpa bhi iman-emhin kpataki nin otuẹ ne bunbun man, ọle ọne iman-emhin nan khin. Okpea ọkpa natiọle John O’Connor nọn mun ọkalo bhi otuẹ da yọle: “Iman-emhin nin mhan ida sabọ lẹn otọle ghẹdẹ, ọle ọne iman-emhin nan khin.” Be ki zẹ nin ọne iman-emhin da kiẹn emhin nan isabọ lẹn otọle?

Ebe ọkpa natiọle Illustrated Bible Dictionary da ta emhin ọkpa nọn zẹle nin ọne iman-emhin da nọghọ ẹbho rẹ lẹn otọle. Ọne ebe da yọle: “Ọ iyi ẹkẹ iBaibo ẹbho da re ọne iman-emhin nan dagbare.” Ranmhude eje soso iribhi Baibo nọn re obọ ba ọne iman-emhin nan, ẹbho ne rẹọbhọ ọne iman-emhin da ha fi ẹmhọn nọn ribhi Baibo denọ, beji ọ ha da diẹn mun ọne iman-emhin.

Ijanlẹn ọkpa bhi Baibo nin ẹbho kẹ riale ghe ọ diẹn mun iman-emhin nọn yọle itue ea ribhi Osẹnobulua ọkpa, ọle hi John 1:⁠1. Bhi Baibo natiọle King James Version, enin da yọle: “Bhi ẹghe ọhẹnhẹn, ọne Ọta da ha ribhọ. Ọne Ọta da deba Osẹnobulua ha ribhọ, ọne Ọta da ha yi Osẹnobulua.” Bhi ọne ulọnlẹn nan, igba eva Osẹnobulua zegbere. Ukpọta iGreek nan zedu ọle diọbhi “Osẹnobulua” nin ọhẹnhẹn da ha yi ton the·onʹ. Ukpọta nan zedu ọle diọbhi “Osẹnobulua” nọnzeva da ha yi the·osʹ. Uwedẹ eva nan rẹ tie osẹ bhi urolo Greek, ọle ton the·onʹ bi the·osʹ khin. Ọrẹyiriọ, ikẹkẹ ribhi eveva. “Ton” nan gbẹn rẹkhan ọne ọhẹnhẹn rẹman ghe Osẹnobulua nọn Ke Okhun Nẹ, ọle a tẹmhọnlẹn. Be ki zẹ nan bha da gbẹn ton rẹkhan ọnọnkẹle?

Bhi urolo iGreek nan rẹ gbẹn ebe nọnsi John, a ha gbẹn ukpọta bọsi ton ba ọta, ọ mhọn ebi ọ mundia nan. Okpea ọkpa  natiọle A. T. Robertson, nọn guanọ otọ ẹmhọn nọn ribhi Baibo fẹghe da yọle ghe ahamiẹn a gbẹn ọne ukpọta nan rẹkhan emhin veva nan tẹmhọnlẹn, ọ rẹman ghe emhin ọkpa ene emhin veva khin.” Bhi ọsi ijiẹmhin, bhi ebe nọnsi Matthew 13:​38, Baibo da yọle: “Ọne ugbo hi ọne agbọn nan.” Bhi ọne ulọnlẹn nan, ukpọta iGreek nan zedu ọle diọbhi “ugbo” hi ho a·grosʹ, ukpọta nan zedu ọle diọbhi “agbọn” da ha yi ho koʹsmos. “Ho” nan gbẹn rẹkhan ene ikpọta veva da rẹman ghe ọria ha yọle “ọne ugbo hi ọne agbọn nan” la ọ yọle “ọne agbọn nan hi ọne ugbo,” emhin ọkpa sẹyẹ nọn.

Ahakimiẹn uwedẹ kẹkẹ a rẹ gbẹn ene ikpọta veva beji ọ rẹ ribhi John 1:1? Okpea ọkpa natiọle James Allen Hewett nọn guanọ otọ ẹmhọn nọn ribhi Baibo fẹghe da yọle ghe “a ha re inian gbẹn ọlẹn, ọ rẹman ghe ene emhin veva nan tẹmhọnlẹn iyi ọkpa.”

Ọne okpea da re 1 John 1:5 rẹ lu ijiẹmhin. Bhi enin, Baibo da yọle: “Ẹfua Osẹnobulua khin.” Bhi urolo iGreek, a gbẹn emhin rẹkhan ukpọta nan zedu ọle diọbhi “Osẹnobulua.” A da tie ọle ho the·osʹ. Bhi obọ nọnkẹle, a bha gbẹn “ho” ba ukpọta nan zedu ọle diọbhi “efua.” A da gheghe tie ọle phos. Ọne okpea natiọle Hewett da yọle: “Arẹmiẹn ghe mhan dẹ sabọ yọle ghe Osẹnobulua hi ẹfua, mhan ida sabọ yọle ghe ẹfua hi Osẹnobulua.” Ijiẹmhin ebhebhe yẹ ribhi John 4:​24, nọn yọle “Ẹlinmhin Osẹnobulua khin,” bi 1 John 4:​16 nọn yọle “Osẹnobulua hi ahoẹmhọn-egbe.” Ranmhude a bha gbẹn emhin soso ba ikpọta nan zedu ọle diọbhi “ẹlinmhin” bi “ahoẹmhọn-egbe,” ọria ida sabọ yọle ghe “ẹlinmhin hi Osẹnobulua,” la “ahoẹmhọn-egbe hi Osẹnobulua.”

Ene bunbun bhi ẹbho ne manman luẹ urolo iGreek nan ha zẹ bhi ẹghe ẹdẹlẹ, bi ẹbho ne guanọ otọ ẹmhọn nọn ribhi Baibo fẹghe da yọle ghe ebi “ọne Ọta” diayẹ ọle John 1:1 ha tẹmhọnlẹn. Okpea ọkpa natiọle William Barclay nọn zedu iBaibo da yọle: “Ranmhude a bha gbẹn emhin soso ba theos, a gheghe re ọne theos rẹ khọkhọ ebi “ọne Ọta” diayẹ. Ọne iBaibo nan bha yọle ghe “ọne Ọta” (Jesu) hi Osẹnobulua.” Okpea ọkpa natiọle Jason David BeDuhn da yẹ yọle: “Bhi urolo iGreek, ahamiẹn a bha gbẹn emhin ba theos, beji ọ rẹ ribhi John 1:1c, ẹbho ne tie ọle ki lẹn ghe ọria la emhin nọn ribhi ihe ọsi osẹ a tẹmhọnlẹn. . . . Ikikẹ ribhi ho theos bi theos, beji ikikẹ rẹ ribhọ sade ọria yọle ‘Osẹnobulua’ la ọria gheghe yọle ‘ọkpa bhi ene osẹ.’ ” Ọne okpea da yẹ yọle: “John 1:1 bha yọle ghe ọne Ọta hi Osẹnobulua nọn Ke Okhun Nẹ. Ebi ọne iBaibo tale hi ghe ọne ọta diabe osẹ, la ẹlinmhin ọle khin bii Osẹnobulua.” Okpea ọkpa natiọle Joseph Henry Thayer, nọn deba ẹbho ne zedu iBaibo natiọle American Standard Version da yọle: “Ọne Ọta iyi Osẹnobulua tobọle. Ọ diabe Osẹnobulua.”

Ẹmhọanta be nọn ghe mhan ida sabọ lẹn ikẹkẹ bhi Jesu bi Osẹnobulua? Eye. Ẹghe nin Jesu rẹ ha nan erọnmhọn ji Aba ọle, ọle da rẹkpa mhan rẹ lẹn ikẹkẹ nọn ribhi ẹwẹ ele veva. Ọle da yọle: “Ọnan hi aribhọ ọsi ighegheghe, sade ele dọ ha lẹn uwẹ nin Osẹnobulua ọkpa sẹsẹ ọsi ẹmhọanta, bi ọne uwẹ jele, Jesu Kristi.” (John 17:⁠3) Ahamiẹn mhan rẹọ bhi Baibo yẹ rẹọ bhi ẹmhọn nin Jesu tale, mhan ki lẹn sẹbhọ ghe Jesu hi Ọmọn nọnsi Osẹnobulua. Mhan ki yẹ lẹn ghe Jehova hi “Osẹnobulua ọkpa sẹsẹ ọsi ẹmhọanta” nọn khẹke nin mhan ha ga.