Ẹghe nan rẹ biẹ mẹn, ene biẹ mẹn da ha mhọn obhi ugbo khere bhi idunmhun nọn bha manman tan ẹlo a bhi a tiọle Galicia, nọn ribhi obọ ọsi northwest bhi Spain. Imẹn hi ukpọ-zenẹn bhi ẹwẹ imọn elẹnlẹn nin ene biẹ mẹn ha mhọnlẹn. Mhan wo mhọn eghọnghọn bhi azagba-uwa nọnsẹmhan. Bhi ọnẹ ẹghe nan bhi Spain, emhin nọn kẹ wo sunu nọn nin otuọnkpa bhi azagba-uwa rẹ diọbhi isiku nin ẹbho ne ho ne kiẹn fada yo, la dọ ha ga bhi uwa otuẹ bọsi sista. Mhan itue ea da wo zẹ ọne oẹ nan bha azagba-uwa nonsẹmhan.

Beji mẹn ha ribhi ikpe 13, mẹn bi obhio mẹn nin ọkhuo da diọbhi uwa otuẹ ọsi Catholic nọn ribhi Madrid bhi Spain. Ẹbho ne ribhi enin bha zẹwẹ ha mhọn oyẹẹ. Uwẹ imiẹn ọria nin uwẹ ne lu ọmọe. Erọnmhọn ọkpa a wo nan bhi enan, a da yẹ wo ne uhi kẹkẹ ọbhi otọ nin mhan ha rẹkhan. Mhan imhọn isẹhoa nin mhan rẹ tobọmhan zẹ emhin in mhan ha lu. Ọsewewiẹ, mhan rebhe ki si egbe koko bhi ugha ọkpa dọ ha ria-eria nyan ẹmhọn Osẹnobulua, ọkpakinọn, mẹn bhọ imiẹn emhin soso ria-eria nyan. A ha ki zẹbue, mhan ki so illo otuẹ kẹkẹ nesẹmhan bhi urolo Latin, yẹ lu Mass bhi ọne urolo. Mẹn bha zẹwẹ lẹn otọ emhin soso nan ha lu bhi enin, ọ da dia mẹn ghe mẹn bha sikẹ Osẹnobulua hiehie. A ire otọ nin mhan re ne egbe zilo. Mẹn bi obhio mẹn nin okhuo ha rẹ miẹn egbe, emhin ọkpa nin mhan sabọ taman egbe hi “Gẹn Mary nọn khiale.” Ihuẹnlo ọgban ọkpa ene sista ne ribhi enin rẹ nin mhan rẹ ne egbe zilo sade mhan le ebale fo. Ọnan da wo dikẹ bhi uwedẹ nin mhan rẹ lu emhin bhi azagba-uwa nọnsẹmhan nin eghọnghọn ye. Ọ da diabe ghe mẹn ọkpa khian, mẹn da wo ha viẹ ẹghe rebhe.

Arẹmiẹn mẹn bha lẹn ẹmhọn Osẹnobulua, mẹn da ka nan rẹ re mẹn kiẹn sista beji mẹn ha ribhi ikpe 17. Mẹn da gheghe lu ọle ranmhude ọnan emhin nin ẹbho guanọ nin mẹn lu. Ọkpakinọn, ọ bha sẹ bue, mẹn da munhẹn ha nọọn egbe mẹn si Osẹnobulua gene zẹ mẹn nin mẹn kiẹn sista. Ene sista ne ribhi enin ki ha yọle ghe, ọria nọn mhọn edandan nọn sẹnian, uwa eranlẹn ọle ha da ke egbe ọle re! Ọrẹyiriọ, ọne edandan nan bha si mẹn bhi ọkhọle re. Mẹn lẹn sẹ ghe Jesu bha si egbe sibhi eji ẹbho ye re; ọle da wo ha noo ẹghe nọnsọle rẹ man ẹbho emhin, yẹ re iyobọ nin ele. (Matthew 4:23-25) Mẹn ki ribhi ikpe 20, ọ da wo khia mẹn bhi ẹlo ghe, ọkhẹke nin mẹn zobọ bhi ilọnmhin sista. Ọ da wo han mẹn ilo beji ọne sista nọn ha sun mhan taman mẹn yọle, ahamiẹn mẹn mhọn edandan nin mẹn kẹ wo kpanọ. Mẹn riale ghe ofẹn mun ọlẹn nin mẹn hẹi dọ re ọne iria-eria nan rẹso ẹbho nekẹle. Bhiriọ, mẹn da kpanọ sibhi ọne uwa otuẹ re.

Mẹn ki fikie uwa, uwedẹ nin ene biẹ mẹn rẹ nin mẹn lu emhin da rẹman ghe ele gene wo lẹn ebi emhin dia mẹn yẹ. Ọkpakinọn, ranmhude iwẹnna iribhi idunmhun nọnsẹmhan,  mẹn da diọbhi Germany, enin obhio mẹn nin okpea da nyẹnlẹn. Ọne obhio mẹn da deba usun ọsi ibhokhan Spain ne vae bhi ọne agbaẹbho nan, ne a khọn bhọ nin emhin ha mhẹn nin ọrebhe. Egbe da wo fu mẹn re beji mẹn ha ribhi ẹwẹ ene ẹbho nan ne a khọn bhọ nin emhin ne khẹke ha sẹ eria ne wẹnna obọ, ne yẹ ha khọn nin ikhuo beji a ha da miẹn ghe a bha ha re ẹlo gbe ele a. Bhiriọ, mẹn da deba ọne usun nan, akizẹbue mẹn da miẹn okpea okpa bhi ẹwẹ ele nin mẹn bọ. Mẹn da ha riale ghe emhin nọn khẹke mẹn wo ha lu, mẹn bhọ da deba ele ha gha ebe nọnsele nin ẹbho, yẹ deba ele ha dagbare bhi ughe dọ ha tale ghe mhan bha re obọ bhi emhin ne bha gba ne sunu.

Akizẹbue, egbe ọnan da gbo lọ mẹn. Ranmhude ene ẹbho nan bha ha re obọ rẹkhan emhin nin ele ta. Mẹn da kie manman ha mhọn edandan ẹghe nin elasẹre eso ne ribhi usun nin mẹn ye rẹ tuẹ uwa ọsi govamẹnti ọsi Spain an, nọn ribhi Frankfurt bhi Germany bhi 1971. Ele da lu ọnan nin ele rẹ rẹman ghe ele bha re obọ bhi emhin kẹkẹ ne bha gba nin govamẹnti ọsi Spain ha lu. Ọkpakinọn, mẹn bha rẹọbhọ ghe uwedẹ nọn mhẹn ọnan khin nin ọria rẹ rẹman ghe ọle bha re obọ bhi emhin nọn imhẹn ne sunu.

Ẹghe nin mhan rẹ biẹ ọmọn nin ọhẹnhẹn nọnsẹmhan, mẹn da taman ọdọ mẹn ghe imẹn ida yẹ ha deba ele yo ikolo nesele. Ahiẹ da wo hiẹ mun mẹn, ranmhude bhi ẹwẹ ene imọẹ nin mẹn rẹ ha mhọnlẹn, ọsoso iribhọ nọn dọ fẹ mẹn bi ọmọn nọnsẹmhẹn ghe. Mẹn ki da ha ria ẹmhọn ebezẹle nin mhan da ribhi agbọn. Sẹyẹ, mẹn da ha riale si emhin nọn gene khẹke nọn, nin ọria rẹ ha noo ahu nọnsọle rẹ khu ọbhọ beji emhin ha da ha khian nọnsẹn bhi agbọn nan.

Bhi ukpe 1976, Esali Jehova eva ne yi ibhokhan Spain da tẹmhọn Osẹnobulua sẹbhi eji mhan ye. Ele da ne ebe nin mẹn, mẹn da miẹn ele ene ebe. Ele ki gbo kie rẹnẹ ji mẹn, mẹn da ha nọọn ele inọnta kẹkẹ, inọnta bii, ebezẹle nin ẹbho da loya, ebezẹle nin ẹbho eso da mhọn emhin nin ẹbho nekẹle, bi ebezẹle nin ibhohiẹn eku da vuọn ọne agbọn nan. Uwedẹ nin ele rẹ re Baibo wanniẹn inọnta nesẹmhen rebhe da wo han mẹn ilo! Mẹn bha ria ẹghe a, mẹn da rẹọbhọ nin ele rẹ dọ ha man mẹn Baibo.

Bhi ọsi ọhẹnhẹn, emhin nin mẹn ha guanọ hi nin mẹn rẹ gheghe ha luẹ emhin. Ọkpakinọn, emhin da wo fidenọ ẹghe nin mẹn bi ọdọ mẹn rẹ munhẹn ha yo ikolo oga ọsi Esali Jehova bhi Kingdọn Họọ nọnsẹle. Bhi ọne ẹghe nan imọn eva mhan ki ha mhọnlẹn. Ene Esali Jehova ki vae dọ mun mhan ha kian ikolo oga, ele ki yẹ wo nin mhan ha rẹ ẹlo khu imọn nesẹmhan bhi ikolo oga. Mẹn da wo dọ hoẹmhọn ene Esali Jehova.

Ọrẹyiriọ, mẹn da sẹyẹ wo ha mhọn edandan eso rẹji ẹmhọn oga. Mẹn da mhanmhan nin mẹn rẹ dọ fẹ azagba-uwa nọnsẹmhẹn ghe bhi Spain. Obhio aba mẹn nin okpea nọn yi fada, da ha dọnmhegbe nin ọle rẹ re mẹn zobọ bhi iluẹmhin Baibo. Ọkpakinọn, Esali Jehova ne ribhi enin da wo manman rẹkpa mẹn. Ele da noo Baibo rẹ wanniẹn inọnta nesẹmhẹn rebhe, beji ene Esali Jehova ne ribhi Germany ka wo lu tee. Mẹn da muegbe nin mẹn rẹ kie munhẹn ha luẹ Baibo beji mẹn ki fikie ha khian Germany. Arẹmiẹn ọdọ mẹn bha yẹ deba mẹn ha luẹ Baibo, mẹn bha zobọ bhọ rẹ deba ene Esali Jehova ha luẹ Baibo. Bhi 1978, mẹn da mianmẹn dọ kiẹn ọkpa bhi Esali Jehova.

Ẹmhọanta nọn ribhi Baibo nin mẹn dọ luẹ da rẹkpa mẹn rẹ ha mhọn iẹnlẹn nọn mhẹn, ọ da yẹ rẹkpa mẹn rẹ ha mhọn ebi mẹn nyẹnlẹn nan. Bhi ọsi ijiẹmhin, ebe ọsi 1 Peter 3:1-4 yọle ghe nin ene amhẹn ha “ribhi odotọ” ọdọ ele, nin ele ha mun “ekpẹn nọn dinmhin” nin ele, sẹyẹ, nin ele ha mhọn “ọkhọle nọn fu, enan emhin ne manman yi okpemhin bhi ẹlo nọnsi Osẹnobulua.” Ọne adia nan bhi Baibo wo rẹkpa mẹn rẹ ha yi amhẹn nọn mhẹn, bi inẹn nọn mhẹn.

Ọ ki sẹbhi ikpe 35 nian nin mẹn dọ kiẹn ọkpa bhi Ọsali Jehova. Ọ wo manman re imẹn ghọnghọn rẹ ha ga Osẹnobulua bhi agbotu nin ọrebhe da yi ibhio bhi ọne otọ agbọn nan rebhe. Sẹyẹ, mẹn wo manman ghọnghọn ghe bhi ẹwẹ imọn isẹn nin mẹn mhọn, enẹn bhi ẹwẹ ele deba mẹn ga Jehova.