JI A MAN YỌLE, uwẹ khian nẹga bhi museum nan da re amanzẹ nan man bhi ẹghe agbọn-ọba man. Ene bunbun bhi ẹwẹ ene amanzẹ guọ kua. Egbe bha yẹ gba nin eso. Ọkpakinọn, uwẹ da miẹn ọkpa nin emhin soso bha lu. Emhin rebhe sẹyẹ wo gba bhi egbe ọsi ọne amanzẹ. Uwẹ da nọọn ọne ọria nọn re uwẹ ha khian nẹga yọle: “A be la man ọnan?” Ọle da yọle, “Eye, ọle bhọ a ka man, a kuẹ man ene bunbun ne ribhi enan.” Uwẹ da gbo nọọn ọlẹn, “A be ha gbega ọle nin emhin soso hẹi riia ọle a?” Ọle da yọle, “Eye, ughe ọ ha ye. Ovuẹn bi amẹn nọn sẹ gbe ọle, ọ iyi khere. Iriọ eria ọbe yẹ rẹ ha guanọ nin ele riia ọle a.” Ọnan sabọ rẹ han uwẹ ilo, rẹ sẹbhọ ghe uwẹ ki ha riale, ‘Be a rẹ lu ọle?’

Inian iBaibo diabe ọne amanzẹ nin emhin soso bha lu. Ọ ki manman ree nan gbẹn iBaibo. Ẹmhọanta nọn ghe ebe ebhebhe sẹyẹ ribhọ nọn ki ree nan gbẹn ele, ọkpakinọn, ene bunbun bhi ẹwẹ ele ki diabe ene amanzẹ nin egbe bha yẹ gba nan. Beji ẹghe rẹ ha gbera, emhin ọgbọn nan ki dọ ha lẹn otọ ọle da rẹman ghe emhin eso nin ene ebe nan tale bhi ẹmhọn azemhinre bha gba. Bhi ọsi ijiẹmhin, emhin eso nin ene ebe ẹdẹlẹ nan tale rẹji ebi a rẹ gbẹloghe egbe yẹ sade ọria khọnmhọn, sabọ re ọne emianmhẹn khọ bhọ. Sẹyẹ, ukhiọnmhẹn ki kẹre bhi ene bunbun bhi ene ebe nan, ranmhude ele nyanghan kua la ele yulua.

IBaibo wo dikẹ bhi ẹwẹ ebe nekẹle. Ọ ki gbera ikpe 3,500 nan gbẹn ebe nin ọhẹnhẹn nọn ribhọ. Ọrẹyiriọ, emhin rebhe ne ribhi ẹkẹ ọle sẹyẹ wo gba. Arẹmiẹn ghe eria wo ha dọnmhegbe nin ele rẹ riia ọle, ọ bha fo ele. Ẹmhọn ne ribhi ẹkẹ ọle bha fidenọ. Arẹmiẹn ghe ilẹnmhin ọsọgbọn wo ha zegbere ukpẹdẹ-ukpẹdẹ, ẹmhọn nọn ribhi Baibo sẹyẹ wo gba.​​—Fẹ ọne ẹkpẹti ghe, nọn yọle “Outdated or Ahead of Its Time?”

Uwẹ sabọ ha riale, ‘Adia ne ribhi Baibo dẹ be gene sabọ yẹ rẹkpa mhan ẹlẹnan?’ Nin uwẹ rẹ miẹn ewanniẹn rẹji ọne inọnta nin, nọọn egbe ẹ: ‘Be hi ọnọghọ ne khọ nẹ bhi ọne agbọn nan ẹlẹnan?’ Uwẹ sabọ ria ẹmhọn okhọn bi ugbele, uwedẹ nin ẹbho rẹ ha riia ọne otọ nan an, ohiẹn-eku nọn ribhi agbọn, bi emhin ebe kẹkẹ ne sunu. Ejayenan, bha ji mhan zilo nyan iman-emhin eso ne ribhi Baibo. Beji mhan a rẹ ha zilo nyan ene iman-emhin nan, nọọn egbe ẹ ene inọnta nan: ‘Be ọne agbọn ha diayẹ sade ẹbho nyẹnlẹn rẹkhan emhin nin Baibo tale?’ ‘Ọne agbọn nan ida be mhẹn gbera ọnan?’

HA KHU ỌBHỌ ỌFURE

“Eghọnghọn hi ọsi ẹbho ne khu ọbhi ọfure, ranmhude a dẹ tie ele imọn nesi Osẹnobulua.” (Matthew 5:9) “Beji ọ ha ji uwẹ lu sẹ, ji a miẹn ghe uwẹ bi eria rebhe koko ribhi ọfure.”​—Romans 12:18.

ITOHAN BI IRẸHUNMHAN

“Eghọnghọn hi ọsi ẹbho ne mhọn itohan, ranmhude, a dẹ mhọn itohan da ele.” (Matthew 5:7) “Bha wo ha re iziẹngbe rẹ ne egbe lu emhin, bha ha yẹ ha re ọkhọle rebhe rẹ rẹhunmhan ọdeọde aharẹmiẹn ọria lu bha khọlọ. Beji Jehova * rẹ re ọkhọle rebhe rẹ rẹhunmhan bha, ọkhẹke nin bha yẹ ha lu iriọ.”​—Colossians 3:​13.

NIN ỌREBHE RẸ HA NYẸNLẸN KUGBE BHI ỌFURE

‘Rẹ na bhi obọ okpea ọkpa, Osẹnobulua da zẹ agbaẹbho rebhe dagbare, nin ele ha nyẹnlẹn bhi uke otọ ọne agbọn nan rebhe.’ (Acts 17:26) “Osẹnobulua izọn eria. Ọkpakinọn, bhi agbaẹbho nọn irẹ ha khin, ọria nọn mun ofẹn ọlẹn, nọn yẹ lu emhin nọn mhẹn, ọle Osẹnobulua miẹn ọbhi egbe.”​—Acts 10:​34, 35.

NIN ERIA HA GBẸLOGHE ỌNE OTỌ NAN

“Osẹnobulua nin Jehova da re ọne okpea ọbhi ogba ọsi E′den, nin ọle ha mun ugbo bhọ yẹ gbẹloghe ọle. (Genesis 2:​15) Osẹnobulua dẹ “fuẹn ene riia ọne otọ nan an.”​​—Revelation 11:18.

RẸBAN ẸLOBHỌ BI IGBOGHẸ

“Bha ha gbega egbe nọnsẹbha bhi unan ẹlobhọ rebhe, ranmhude, aharẹmiẹn ọria mhọn emhin ne bunbun, ọ iyi ene emhin nin ọle mhọnlẹn re iẹnlẹn nanlẹn.” (Luke 12:15) “Beji ọ rẹ khẹke ẹbho ne khiale, bha hẹi ji a hẹnmhọn igboghẹ, la unan ilọnmhọn itọn nọn ki rẹ khin, la ẹlobhọ bhi ẹwẹ bha.”​—Ephesians 5:3.

HA TA ẸMHỌANTA, YẸ HA WẸNNA KAKA

‘Mhan guanọ nin mhan ha ta ẹmhọanta bhi emhin rebhe.’ (Hebrews 13:18) “Ọria nọn ra hẹi yẹ ra; nin ọle wẹnna kaka, nin ọle ha re obọ nọnsọle lu iwẹnna esili.”​—Ephesians 4:​28.

HA RẸKPA ẸBHO NE GUANỌ URẸKPA

“Ha ta ọta ikoudure man ene egbe lọle, nin bha ha rẹkpa ene wẹghẹ, bi nin bha ha re iziẹngbe rẹ ne ọrebhe lu emhin.” (1 Thessalonians 5:​14) “Ha gbẹloghe ene imhọn aba bi ene imhọn ọdọ bhi ẹghe edọnmhẹn nọnsele.”​—James 1:​27.

A bha gheghe wo gbẹn ene adia nan ọbhi iBaibo. Baibo da yẹ taman mhan ebi mhan ha rẹ ha re obọ rẹkhan ene adia nan yẹ bhi iẹnlẹn ukpẹdẹ-ukpẹdẹ nọnsẹmhan. Ọne agbọn nan dẹ mhẹn an sade ẹbho gene re obọ rẹkhan ene adia nan. Gene gene, adia ne ribhi Baibo sẹyẹ wo lu uhọnmhọn-emhin bhi agbọn nin mhan yẹ ẹlẹnan! Ọkpakinọn, be adia ne ribhi Baibo ha rẹ sabọ rẹkpa uwẹ tobuwẹ yẹ ẹlẹnan?

Jesu da yọle: “Ebi a re ẹwanlẹn lu, ele rẹman si ọne ẹwanlẹn gene gba.” (Matthew 11:19) Ọnan ibe yi ẹmhọanta? Ebi ibhude rẹ wẹnna nin ọria yẹ, ọle ha rẹman si ibhude nọn gbale nọn. Bhiriọ, uwẹ sabọ ha riale: ‘Ahamiẹn ghe adia ne ribhi Baibo gene sabọ rẹkpa ọria, ọ bha be khẹke nọn fi iẹnlẹn nọnsẹmhẹn denọ? Be ene adia ha rẹ rẹkpa mẹn rẹ khọn ọnọghọ nin mẹn ye nian yẹ?’ Ji mhan fẹ ijiẹmhin ọkpa ghe.

Okhuo ọkpa ribhọ natiọle Delphine. * Iẹnlẹn da wo ha mhẹn nanlẹn. Ọkpakinọn, bhi ọsi iguaguako, emhin da re osukpa fidenọ bhi iẹnlẹn nọnsọle. Ọmọn nọnsọle da yu, ọdọ ọle da zẹ ọle obọ, igho da yẹ fo ọle bhi obọ. Delphine da yọle: “Iẹnlẹn nọnsẹmhẹn da de ihoho a. Mẹn iyẹ mhọn ọmọn, ọdọ la uwa. Ahu da fo mẹn bhọ. Mẹn bha ha mhọn iruduba soso.”

Bhi ọne ẹghe nan, Delphine da wo dọ daghe ọle ghe ẹmhọanta ẹmhọn nọn ribhi Psalm 90:10 khin. Enin yọle: “Ikpe 70 mhan sabọ gbe bhi agbọn. Ahamiẹn ọria manman ziẹn, ọ ki sẹ ikpe 80. Ọkpakinọn, ọnọghọ bi akhiẹ, ele vuọn ọlẹn; Ẹjẹje, ele ki gbera, mhan ki wo re iriọ hoho kua.”

Adia ne ribhi Baibo rẹkpa Delphine bhi ene ẹghe nan. Bhi ẹkẹ uhọnmhọn-ọta ea ne rẹkhan ọne uhọnmhọn-ọta nan, uwẹ dẹ miẹn ijiẹmhin ọsi eria ebhebhe ne sabọ khọn ọnọghọ nin ele ha ye bhi iẹnlẹn, ranmhude ele re obọ rẹkhan adia ne ribhi Baibo. Ele da dọ kere ghe inian iBaibo diabe ọne amanzẹ nin emhin soso bha lu, arẹmiẹn ghe ọ manman ree nan man ọlẹn. Ọ bha diabe ebe ne bunbun ne iyẹ sabọ rẹkpa ọria ẹlẹnan. Bezẹle nin Baibo da re inian dikẹ bhi ebe nekẹle? Ranmhude, obọ Osẹnobulua ọ na vae, ọ igheghe yi ọta ọsi eria.​—1 Thessalonians 2:​13.

Asabọmiẹn uwẹ yẹ dọ kere ghe ọria imanman tọ gbe bhi ọne agbọn nan. Sẹyẹ, ọbalọ vuọn iẹnlẹn nọnsẹmhan. Ahamiẹn ghe ọnọghọ re egbe iẹnlẹn lọ uwẹ, ejela uwẹ da guanọ ikoudure, urẹkpa bi adia nọn ha sabọ rẹkpa uwẹ?

Bha ji mhan zilo nyan uwedẹ ea nin Baibo ha rẹ sabọ rẹkpa uwẹ bhi iẹnlẹn. Baibo dẹ sabọ rẹkpa uwẹ rẹ

1. rẹban emhin ne ha sabọ si ọnọghọ ji uwẹ.

2. khọn ọnọghọ nin uwẹ miẹn bhi egbe.

3. ziẹngbe ọnọghọ nin uwẹ ida sabọ re kie bhi iẹnlẹn nian.

Uhọnmhọn-ọta ne rẹkhan ọne uhọnmhọn-ọta nan dẹ zilo nyan ene uwedẹ ea nan.