Ọne ukpọta nin Ebo tiọle “soul” bhi Baibo, ukpọta nin Hebrew tiọle neʹphesh, nin Greek tiọle psy·kheʹ a da zedu ọle. Ọne ukpọta nan Esan tiọle “oriọn.” Ne’phesh mundia nin “emhin nan manlẹn nọn hiẹnhiẹn,” psy·kheʹ mundia nin “emhin nọn nyẹnlẹn.” a Bhiriọ, ọne ukpọta “soul” nin Esan tiọle oriọn mundia nin ọria tobọle, ọ iyi emhin nọn si ọria bhi egbe re dọ ha nyẹnlẹn sade ọria yu. Mhan fẹ ebi Baibo rẹ rẹman yẹ ghe ọriọn hi ọria tobọle:

•   Ẹghe nin Osẹnobulua rẹ man Adam nin okpea nin ọhẹnhẹn, Baibo da yọle ghe “ọne okpea da kiẹn oriọn nọn nyẹnlẹn.” (Genesis 2:7, King James Version) A bha dọ rẹ oriọn ọbhi ẹkẹ egbe ọsi Adam, ọle tobọle hi ọne oriọn nọn nyẹnlẹn, la ọria.

•   Baibo yọle ghe oriọn dẹ sabọ miẹn ẹsọn, ohanmhẹn gbọle, ọ dẹ sabọ le ebale, ọ dẹ sabọ re obọ rẹkhan uhi, sẹyẹ, ọ dẹ sabọ re obọ so ọria nọn yu. (Leviticus 5:2; 7:20; 23:30; Deuteronomy 12:20; Romans 13:1) Emhin nin ọria lu, ọle ene emhin nan rebhe khin.

Oriọn be yu?

 Ehe, oriọn yumhin. Ulọnlẹn ne bunbun ribhi Baibo ne rẹman ghe oriọn yumhin. Bhi ọsi ijiẹmhin, ghe ulọnlẹn eso ne re ọle man:

•   “Oriọn nọn lu emhin ebe, ọ dẹ yumhin”—Ezekiel 18:4, 20, King James Version.

•   Bhi ẹghe ọsi ibhokan Izrẹl, ọria da lu emhin ebe nọn mamman kaka, ọne uhi da yọle ghe, a dẹ “hian ọne ọria [soul] fia.” (Exodus 12:15, 19; Leviticus 7:20, 21, 27; 19:8, King James Version) Ọne ọria, “a ki gbe ọle a.”—Exodus 31:14, King James Version.

•   Ọria ha yu, ọne ukpọta “oriọn nọn yu,” ọle a noo rẹ tẹmhọn ọne olinmhin bhi ijeso bhi Baibo. (Leviticus 21:11, ebi a gbẹn ọbhi otọle; Numbers 6:6, ebi a gbẹn ọbhi otọle) Arẹmien Baibo ne bunbun noo ọne ukpọta “olinmhin” la “ọria nọn yu” bhi ene ulọnlẹn nan, bhi Baibo ọsi ẹghe ẹdẹlẹ nan re urolo Hebrew gbẹn, neʹphesh la “oriọn” ọle a noo bhọ.

“Oriọn” dẹ sabọ mundia nin “iẹnlẹn”

 Baibo sẹyẹ noo “oriọn” rẹ tẹmhọn iẹnlẹn. Bhi ọsi ijiẹmhin, bhi Job 33:22, a da noo ọne ukpọta iHebrew neʹphesh nọn yi “oriọn” rẹ temhọn “iẹnlẹn.” Sẹyẹ, Baibo rẹman ghe oriọn la iẹnlẹn ọsi ọria dẹ sabọ ha ribhi okhẹnan, ọ bhọ dẹ sabọ yu.—Exodus 4:19; Judges 9:17; Philippians 2:30.

 Uwedẹ nan rẹ noo ọne ukpọta nin Ebo tiọle “soul,” nin Esan tiọle “oriọn” rẹkpa mhan rẹ lẹn otọ ulọnlẹn eso bhi Baibo nan da tẹmhọn ẹmhọn oriọn bọsi ghe “ọ dagbare” la “ọ kpanọ.” (Genesis 35:18; King James Version) Ebi ene ikpọta nin mundia nan hi, iẹnlẹn ọsi ọria dẹ kẹ kpẹn. Ghe ebi Baibo eso rẹ zedu ọne ẹmhọn nan nọn ribhi Genesis 35:18 yẹ, ele da yọle ‘ọle hiẹnhiẹn ehiẹnhiẹn nọnsọle nọn kike.’—Good News Translation; New Jerusalem Bible.

Eji ọne iman-emhin nin ẹbho man ghe oriọn iyu na vae

 Ọ iyi Baibo ekhẹn otuẹ ne rẹọbhọ ghe oriọn iyu da miẹn ọne iman-emhin, sokpan iman-emhin ọsi ibhokhan Greek bhi ẹghe ẹdẹlẹ ọle ọne iman-emhin nan na vae. Ebe ọkpa natiọle Encyclopædia Britannica da yọle: “Bhi Baibo, oriọn mundia nin emhin nọn nyẹnlẹn, ọ iyi emhin nan idaghe nọn dikẹ bhi egbe ọsi ọria. Iman-emhin ọsi ibhokhan Greek bhi ẹghe ẹdẹlẹ, ọle ekhẹn otuẹ da re ọne iman-emhin nan ghe ọriọn dikẹ bhi egbe.”

 Osẹnobulua bha guanọ nin mhan re iman-emhin ọsi eria rẹ ha gua iman-emhin ne ribhi Baibo, bọsi ọne iman-emhin nin eria man, ghe oriọn iyu. Ọkpakinọn, Baibo yọle: “Bha gbẹlokotọ nin ọria soso hẹi noo ilẹnmhin bi ọta ohoghe ọsi ọne agbọn nan rẹ mun bha gba, ne diẹn mun uwedẹ nin eria rẹ lu emhin.”—Colossians 2:8.