Ẹvẹ Isẹri Jihova A Rri Otokiẹ-Eriariẹ?
Egba-eriariẹ a kiẹ eware buobu via no, yọ ma rẹ rọwo ekiakiẹ nọ a rọ imuẹro dhesẹ via inọ e rrọ uzẹme.
“Otokiẹ-eriariẹ họ epanọ a re wuhrẹ kpahe emama, oghẹrẹ nọ e rrọ gbe oware nọ ma rẹ sai wuhrẹ no ai ze.” (Collins Cobuild Advanced Learner’s English Dictionary) Dede nọ Ebaibol na yọ obe otokiẹ-eriariẹ hẹ, o rẹ tuduhọ ahwo awọ re a wuhrẹ kpahe eware nọ Ọghẹnẹ ọ ma, je wo erere no eware nọ amọfa a kiẹ via ze. Joma ta kpahe iriruo jọ:
Ewuhrẹ kpahe isi obehru: “Wha kpare aro rai rri odhiwu re wha ruẹ. Ono ọ ma eware nana? Ọye họ Ọnọ o bi su ai wọhọ ogbaẹmo, bi kele ai ọvuọvo; ọvuọ odẹ riẹ o re ro se aikpobi.”—Aizaya 40:26.
Otokiẹ eware nọ i wo uzuazọ: Solomọn “ ọ jẹ hae ta kpahe ire sa-sa, no sida obọ Lebanọn rite hisọp nọ o rẹ dhẹ fihọ ugbẹhẹ; ọ jẹ hae ta kpahe erao, evra, eware nọ i re si, gbe iyei.”—1 Ivie 4:33.
Imu nọ a re ro siwi ohwo: “Ahwo nọ oma rai o ga a gwọlọ ọbo-imu hu, rekọ enọ e be mọ e gwọlọ ọbo-imu.”—Luk 5:31.
Ewuhrẹ kpahe ofou, idadeghe gbe ovao ehru: “Kọ whọ ruọ eva iwou nọ a be jọ rawo ekpalekpa-ame no, hayo kọ whọ ruẹ iwou nọ a be jọ rawo oso-itho no . . . ? Bovẹ ofou obọ ovatha-ọre na o bi ro fou fihọ otọakpọ na?”—Job 38:22-24.
Ma rẹ jọ ebe mai ta kpahe eware nọ egba-eriariẹ a kiẹ via no keme e rẹ ta kpahe emama. Esẹgbini nọ e rrọ Isẹri Jihova a re fi emọ rai họ isukulu re a sai wuhrẹ kpahe epanọ akpọ na ọ rrọ. Isẹri Jihova buobu a bi ru iruo evaọ ekọmpene nọ i wobọ kugbe otokiẹ-eriariẹ wọhọ, biochemistry (ewuhrẹ kpahe emama nọ i wo uzuazọ), mathematics (esọmo), gbe physics (ewuhrẹ kpahe eware nọ i wo uzuazọ họ).
Eware nọ otokiẹ-eriariẹ o rẹ sai ru hu
Ma rọwo ho inọ otokiẹ-eriariẹ o rẹ sai kẹ iyo enọ nọ e mai wuzou evaọ uzuazọ. a Wọhọ oriruo, ahwo nọ a wuhrẹ kpahe otọ na a rẹ kiẹ kpahe eware nọ e rrọ otọakpọ na, yọ enọ i wuhrẹ kpahe ugboma na a rẹ kiẹ kpahe oghẹrẹ nọ ugboma na u re ro ruiruo. Rekọ fikieme o rọ rrọ nọ otọakpọ na ọvo eware nọ i wo uzuazọ e rẹ sae rria? Kọ fikieme abọ sa-sa ugboma na i bi ro ruiruo kugbe ohwohwo woma tere?
Ma vuhumu no inọ Ebaibol na ọvo ọ rẹ sai kẹ iyo enọ yena vevẹ. (Olezi 139:13-16; Aizaya 45:18) Fikiere u mu omai ẹro nọ re ohwo o wuhrẹ kpahe otokiẹ-eriariẹ ọvo u te he, o gwọlọ nọ o re wuhrẹ Ebaibol na re.
Evaọ ẹsejọ, o rẹ wọhọ nọ otokiẹ-eriariẹ o rọwokugbe Ebaibol na ha. Rekọ, orithọ nọ ahwo a wo kpahe eware jọ nọ Ebaibol na o wuhrẹ o rẹ mae wha onana ze. Wọhọ oriruo, Ebaibol na o wuhrẹ hẹ inọ edẹ ezeza gheghe erọ euwa 24 Ọghẹnẹ ọ rọ ma otọakpọ na.—Emuhọ 1:1; 2:4.
Iwuhrẹ jọ nọ ahwo buobu a rri nọ i no otokiẹ-eriariẹ ze i wo imuẹro nọ i dhesẹ nọ ginọ uzẹme he, yọ ekiotọ-eriariẹ jọ nọ e viodẹ a rọwo fihọ iwuhrẹ itieye na ha. Wọhọ oriruo, oghẹrẹ nọ eware nọ i wo uzuazọ i wo onaa jẹ rrọ kpatiẹ te, u ru omai rọwo nọ ẹma a ma rai, orọnikọ i ghroro ze he, yọ ere ọvona ahwo buobu nọ a wuhrẹ kpahe eware nọ e rrọ uzuazọ gbe egba-eriariẹ efa a rọwo re.
a Ọgba-eriariẹ jọ nọ a re se Erwin Schrödinger evaọ obọ Austria nọ a kẹ obe-erae fiki eware nọ ọ kiẹ via no ọ ta nọ otokiẹ-eriariẹ “o ta oware ọvo kpahe eware nọ . . . ma gwọlọ riẹ iyo rai hi, enọ e ginẹ roja kẹ omai.” Yọ Albert Einstein ọ ta nọ: “Eware egaga nọ e via kẹ omai no i wuhrẹ omai nọ re a daoma kiẹ otọ oware kpobi ọvo, o rẹ sai ku ebẹbẹ nọ e rrọ akpọ na họ họ.”