1. Fikieme ọwharọ obọ Ẹtiopia jọ ọ rọ yare nnọ a họe ame?

“RIRI, ame ọna! Keme ọ be whaha omẹ ame ọhọ?” Ọwharọ obọ Ẹtiopia jọ ọ nọ onọ yena evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ. Oleleikristi jọ nọ a re se Filip o dhesẹ kẹe nọ Jesu họ Mesaya nọ a ya eyaa riẹ na. Nọ eme nọ o wuhrẹ no Ikereakere na ze i tei udu, ohwo Ẹtiopia na ọ tẹ jowọ. Ọ tẹ ta nnọ ọ gwọlọ họ-ame!—Iruẹru 8:26-36.

2. Fikieme u je fo nọ who roro gaga kpahe ame-ọhọ?

 ² Otẹrọnọ omọvo Isẹri Jihova jọ ọ roma totọ wuhrẹ izou obe nana nọ e vrẹ no na kugbe owhẹ no, ẹsejọhọ whọ te gwọlọ nọ inọ, ‘Eme ọ be whaha omẹ ame-ọhọ?’ Enẹna who wuhrẹ kpahe eyaa Ebaibol na no, ọrọ uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ evaọ Aparadase. (Luk 23:43; Eviavia 21:3, 4) Who te je wuhrẹ kpahe uyero iwhuowhu na gbe ẹruore ekparomatha na no. (Ọtausiwoma Na 9:5; Jọn 5:28, 29) Ẹsejọhọ who mu oma họ ekugbe Isẹri Jihova no evaọ iwuhrẹ rai yọ whọ rẹro ruẹ no inọ a bi gine ru lele epanọ egagọ uzẹme e rẹ jọ. (Jọn 13:35) Mai wuzou na, ẹsejọhọ who mu usu họ ẹnya kugbe Jihova Ọghẹnẹ no.

3. (a) Ujaje vẹ Jesu ọ kẹ ilele riẹ? (b) Ẹvẹ a rẹ rọ họ-ame?

³ Ẹvẹ whọ sai ro dhesẹ nọ whọ gwọlọ gọ Ọghẹnẹ? Jesu ọ vuẹ ilele riẹ nọ: ‘Wha nyai ru ilele ahwo erẹwho na kpobi, wha họ ae ame.’ (Matiu 28:19) Jesu omariẹ o fi oriruo na hotọ ẹkwoma ame nọ ọ họ. A frẹ ame ku ei hi, yọ orọnikọ a ku ame jọ fihọ iẹe uzou hu. (Matiu 3:16) Otofa ubiẹme Griki nọ a fa “họ-ame” na họ re a “nẹ diwi.” Fikiere otofa ame-ọhọ Oleleikristi u dhesẹ nnọ a re du oma họ ame le no.

4. Eme ame-ọhọ o dhesẹ?

⁴ Ame-ọhọ yọ ute rọkẹ ohwo kpobi nọ ọ gwọlọ nya usu kugbe Jihova Ọghẹnẹ. Ame-ọhọ o re dhesẹ via evaọ ẹgbede nnọ whọ gwọlọ gọ Ọghẹnẹ. U re dhesẹ isiuru nọ whọ gwọlọ ro ru oreva Jihova. (Olezi 40:7, 8) Dede na, re who te kẹ ame-ọhọ, o gbahọ nọ whọ rẹ jẹ obọdẹ owọ jọ.

5. (a) Ovẹ họ owojẹ ọsosuọ nọ ohwo o re ro te kẹ ame-ọhọ? (b) Fikieme iwuhrẹ Ileleikristi nọ a re kpohọ i je wuzou?

⁵ Who mu owọ ọsosuọ na họ ẹjẹ no. Evaọ oghẹrẹ vẹ?  Ẹkwoma Ebaibol nọ who bi wuhrẹ re who wo eriariẹ kpahe Jihova Ọghẹnẹ avọ Jesu Kristi. (Se Jọn 17:3.) Dede na, eware efa buobu e riẹ nọ who ti gbe wuhrẹ. Ileleikristi a rẹ daoma “vọ avọ ẹriẹ oreva” Ọghẹnẹ. (Ahwo Kọlọsi 1:9) Iwuhrẹ Isẹri Jihova nọ who re kpohọ u ti fi obọ họ kẹ owhẹ gaga evaọ abọ nana. U wuzou re a kpohọ iwuhrẹ itieye na. (Ahwo Hibru 10:24, 25) Iwuhrẹ na nọ who re kpohọ ẹsikpobi u ti fi obọ họ kẹ owhẹ rro haro evaọ eriariẹ Ọghẹnẹ.

6. Ẹvẹ who re wo eriariẹ Ebaibol na te re who te ti te kẹ ame-ọhọ?

⁶ Uzẹme, orọnikọ whọ rẹ riẹ Ebaibol na lafi re who te te kẹ ame-ọhọ họ. Ọwharọ obọ Ẹtiopia na o wo umutho eriariẹ jọ, rekọ ọ gwọlọ obufihọ nọ o re ro wo otoriẹ abọjọ Ikereakere na. (Iruẹru 8:30, 31) Epọvo na re, eware buobu e riẹ nọ who ti gbe wuhrẹ. Evaọ uzẹme, who ti wuhrẹ kpahe Ọghẹnẹ bẹdẹ bẹdẹ. (Ọtausiwoma Na 3:11) Dede na, o gwọlọ nọ whọ rẹ riẹ jẹ jẹ ugogo iwuhrẹ Ebaibol na rehọ re whọ tẹ te họ-ame. (Ahwo Hibru 5:12) Iwuhrẹ itieye na e kẹre te uzẹme kpahe uyero iwhuowhu na gbe epanọ odẹ Ọghẹnẹ avọ Uvie riẹ i wuzou te.

7. Ẹvẹ u fo nọ ewuhrẹ Ebaibol na o re kpomahọ owhẹ?

⁷ Dede na, eriariẹ ọvo i te he, keme “o rẹ bẹbẹ re ohwo ọ were Ọghẹnẹ ababọ ẹrọwọ.” (Ahwo Hibru 11:6) Ebaibol na e ta kẹ omai nọ okenọ ahwo jọ evaọ orẹwho Kọrint anwae a yo ovuẹ nọ ilele Jesu a je whowho, ‘ahwo buobu nọ e rọwo a tẹ họ-ame.’ (Iruẹru 18:8) Epọvo na re, u fo re ewuhrẹ Ebaibol na o fi obọ họ kẹ owhẹ wo ẹrọwọ inọ Ebaibol na ginọ Ẹme Ọghẹnẹ nọ a rehọ ẹgba ẹzi kere. U fo re ewuhrẹ Ebaibol na u fi obọ họ kẹ owhẹ fi ẹrọwọ họ eyaa Ọghẹnẹ gbe ogaga esiwo orọ idhe Jesu.—Joshua 23:14; Iruẹru 4:12; 2 Timoti 3:16, 17.

8. Eme ọ te wọ owhẹ ta eware nọ who bi wuhrẹ na kẹ amọfa?

⁸ Nọ ẹrọwọ ra ọ be rro haro na, whọ te sae gba oma ra ha re whọ siọ amọfa ba ẹvuẹ kpahe eware nọ who bi wuhrẹ. (Jerimaya 20:9) Oma o te kpakpa owhẹ re whọ ta kẹ amọfa kpahe Ọghẹnẹ gbẹ ẹjiroro riẹ.​—Se 2 Ahwo Kọrint 4:13.

9, 10. (a) Amono whọ rẹ sae kaki muhọ ẹtakẹ kpahe uzẹme Ebaibol na? (b) Eme who re ru whọ tẹ gwọlọ kuomagbe Isẹri Jihova evaọ iruo usiuwoma ota na?

⁹ Whọ rẹ sae ta kẹ amọfa kpahe uzẹme nọ who bi wuhrẹ no Ebaibol na ze ẹkwoma imoni, egbẹnyusu, erivẹ, gbe ibe iruiruo nọ who re ro muhọ evaọ edhere ona. Nọ oke o be nya haro na, who ve ti mu oma họ ekugbe Isẹri Jihova evaọ iruo usiuwoma ota na. Whọ tẹ ruẹ nọ u te ere no, ta kẹ Osẹri Jihova nọ o bi wuhrẹ Ebaibol kugbe owhẹ na. O tẹ wọhọ nọ who te kẹ usiuwoma ota ẹgbede no, a ti ru ọruẹrẹfihotọ nọ ekpako ukoko ivẹ jọ a te rọ jẹ iroro kugbe owhẹ avọ ohwo nọ o bi wuhrẹ Ebaibol kugbe owhẹ na.

¹⁰ Onana u ti fi obọ họ kẹ owhẹ riẹ ekpako ukoko na jọ ziezi, enọ e be sẹro uthuru Ọghẹnẹ. (Iruẹru 20:28; 1 Pita 5:2, 3) Ekpako nana a tẹ ruẹ nọ who wo otoriẹ igogo iwuhrẹ Ebaibol na yọ whọ rọwo rae, yọ whọ be nya lele ehri-izi Ọghẹnẹ, whọ tẹ jẹ ginẹ gwọlọ jọ omọvo Isẹri Jihova, a te jọ owhẹ riẹ inọ who te ohwo nọ o re ku oma gbe ukoko na evaọ usiuwoma ota ẹgbede wọhọ owhowho-uvie nọ ọ re họ ame he.

11. Inwene vẹ ahwo jọ a rẹ sai ru re a te kẹ iruo usiuwoma ota ẹgbede na?

¹¹ Evaọ abọdekọ riẹ, ekpako na a sae ruẹ nọ whọ gbẹ gwọlọ inwene jọ evaọ uzuazọ uyero gbe iruemu ra re whọ sai te kẹ iruo usiuwoma ota ẹgbede na. Onana  o sae kẹre te ẹwhaha eghẹrẹ iruemu jọ nọ whọ be hae lẹlẹ ru. Fikiere, taure whọ tẹ yare inọ whọ gwọlọ jọ owhowho-uvie nọ ọ re họ ame he, u fo nọ whọ rẹ kẹnoma no izieraha wọhọ igberẹ-ibro, idieda-thomawa, gbe ogbẹrehọ imu.​—Se 1 Ahwo Kọrint 6:9, 10; Ahwo Galesha 5:19-21.

12. Fikieme ekurẹriẹ ọ jẹ rrọ oja?

¹² O gbahọ nọ whọ rẹ jẹ owọ ofa re whọ ruẹsi te kẹ ame-ọhọ. Pita ukọ na ọ ta nọ: “Kuevarẹriẹ, wha je ziheze, re a ruẹse voro izieraha rai no.” (Iruẹru 3:19) Re a ta nọ who kurẹriẹ, oware uyoma nọ who ru o rẹ da owhẹ. Ekurẹriẹ o fo gaga otẹrọnọ ohwo o je yeri uzuazọ ọfariẹ-ogbe vẹre, rekọ o rrọ oja re o tẹ make rọnọ ohwo o je yeri uzuazọ nọ o kpatiẹ omojọ vẹre. Fikieme? Fikinọ ahwo-akpọ kpobi yọ erahaizi, yọ a gwọlọ erọvrẹ mi Ọghẹnẹ. (Ahwo Rom 3:23; 5:12) Taure who te ti mu Ebaibol na họ ewuhrẹ, whọ riẹ oreva Ọghẹnẹ vẹre he. Kọ ẹvẹ o sae rọ jọnọ who je yeri uzuazọ nọ o rọwo kugbe oreva riẹ vọvọ? Fikiere ekurẹriẹ o roja.

13. Who te kurẹriẹ no, eme ọfa u fo nọ who re ru?

¹³ Who te ‘kurẹriẹ’ no, yọ ẹme na o ri re he, o gbẹ gwọlọ oware ofa. Orọnikọ eware iyoma nọ who ru e rẹ da owhẹ ọvo ho. U fo nọ who re si obọ no oghẹrẹ uzuazọ nọ who je yeri vẹre, whọ vẹ jẹ gbaemu inọ who ti ru oware nọ o gba no oke nana vrẹ. O gbahọ nọ who re kurẹriẹ je nwene uzuazọ ra lele edhere Ọghẹnẹ taure whọ tẹ te họ-ame.

14. Obọdẹ owọ vẹ whọ rẹ jẹ hrọ taure whọ tẹ te họ ame?

¹⁴ Obọdẹ owọ ofa jọ o riẹ nọ ohwo ọ rẹ jẹ taure ọ tẹ te  họ-ame. Whọ rẹ rehọ oma ra mudhe kẹ Jihova Ọghẹnẹ hrọ.

15, 16. Eme u dhesẹ re whọ roma mudhe kẹ Ọghẹnẹ, kọ eme ọ rẹ wọ ohwo ru onana?

¹⁵ Whọ tẹ rehọ oma ra mudhe kẹ Jihova Ọghẹnẹ evaọ olẹ nọ u no eva ze, kiyọ whọ yaa kẹe no inọ ọye ọvo whọ te rehọ egagọ ẹwẹ ra kpobi kẹ bẹdẹ bẹdẹ. (Iziewariẹ 6:15) Dede na, fikieme ohwo ọ jẹ gwọlọ nọ o re ru oyena? Whaọ, ma rehọ iẹe nọ ọmọzae o fi ẹro họ ọmọtẹ kẹ ẹjiroro orọo. Nọ ọ be rọ ẹmẹrera riẹ oghẹrẹ ohwo nọ ọmọtẹ na ọ rrọ jẹ ruẹ nọ o wo emamọ uruemu na, uyoyou nọ o wo kẹe u re diwi viere. Nọ oke o be nya haro na, ọ vẹ te ta kẹe inọ ọ gwọlọ nọ a ruọ orọo. Uzẹme, re a ruọ orọo u dhesẹ ẹjẹrehọ ewha-iruo efa. Rekọ uyoyou o te wọ ọmọzae na jẹ owọ yena nọ u wuzou gaga na.

¹⁶ Whọ tẹ riẹ Jihova no je wo uyoyou kẹe, oma o te wọ owhẹ rehọ ẹwẹ ra kpobi gọe. Ohwo kpobi nọ ọ gwọlọ lele Ọmọ Ọghẹnẹ, Jesu Kristi, ọ rẹ “vro oma riẹ.” (Mak 8:34) Re ma vro oma mai u dhesẹ nnọ ma rẹ kuvẹ hẹ re isiuru gbe itee mai e whaha omai ẹmeoyo kẹ Ọghẹnẹ. Taure whọ tẹ te họ-ame, eruo oreva Jihova Ọghẹnẹ o rẹ jọ ugogo ute ra evaọ uzuazọ.​—Se 1 Pita 4:2.

17. Fikieme ahwo jọ a gbẹ sae kake rọ jowọ omaromudhe kẹ Ọghẹnẹ hẹ?

¹⁷ Ahwo jọ a rẹ kake roma mudhe kẹ Jihova ha fikinọ a be rọ oghẹrẹ jọ dhozọ owojẹ ulogbo utioye. A rẹ sae dhozọ nọ a ti guọvunu kẹ Ọghẹnẹ nọ a tẹ roma mudhe no wọhọ Oleleikristi. Fikinọ a be dhozọ inọ ẹsejọhọ a ti kie hayo ru te oware nọ Jihova ọ gwọlọ mi ai hi, a rẹ sai roro nọ o te mai woma re a se oma ba ero mudhe kẹe.

18. Eme ọ rẹ sae wọ owhẹ roma mudhe kẹ Jihova?

¹⁸ Nọ who bi wuhrẹ epanọ who re ro you Jihova  na, oma o te wọ owhẹ roma mudhe kẹe jẹ daoma kpobi rria te omaromudhe na. (Ọtausiwoma Na 5:4) Ababọ avro, nọ whọ tẹ roma mudhe no, who ti “yeri uzuazọ, nọ u fo rọ kẹ Ọnowo na, onọ o rẹ weriẹe.” (Ahwo Kọlọsi 1:10) Fiki uyoyou ra kẹ Ọghẹnẹ, who ti roro nnọ o ga hrọ họ re who ru oreva riẹ. Avro ọ riẹ hẹ, whọ te rọwokugbe Jọn ukọ na, ọnọ o kere nọ: “Uyoyou Ọghẹnẹ ona, nnọ ma re koko ijaje riẹ. Whaọ ijaje riẹ erọ owha ogbẹgbẹdẹ hẹ.”—1 Jọn 5:3.

19. Fikieme u gbe ro fo nọ whọ dhozọ omaromudhe kẹ Ọghẹnẹ hẹ?

¹⁹ Orọnọ whọ rẹ jọ gbagba taure whọ tẹ te roma mudhe kẹ Ọghẹnẹ hẹ. Jihova ọ riẹ ọnyaba ra yọ o re rẹro mi  owhẹ vrẹ onọ whọ rẹ sai ru hu. (Olezi 103:14) Ọ gwọlọ nọ whọ kparobọ yọ ọ te tha owhẹ uke je fi obọ họ kẹ owhẹ. (Se Aizaya 41:10.) O rẹ sai mu owhẹ ẹro nọ whọ tẹ rehọ ẹruọrọsuọ ra kpobi kpahe Jihova, o “ti ruọ idhere ra kpọvi.”—Itẹ 3:5, 6.

20. Fikieme omaromudhe kẹ Jihova o gbẹ rọ jọ oware idhere ọvo ho?

²⁰ Eroro kpahe eware nọ ma ta ẹme kpahe no na o  sai fi obọ họ kẹ owhẹ roma mudhe kẹ Jihova evaọ olẹ. Ohwo kpobi nọ o gine you Ọghẹnẹ ọ rẹ “rehọ igbenu riẹ ta via, a vẹ rọ ere siwi ei.” (Ahwo Rom 10:10) Ẹvẹ whọ sai ro ru onana?

21, 22. Ẹvẹ whọ sae rọ jọ ‘ẹgbede dhesẹ’ ẹrọwọ ra via?

²¹ Jọ ọsẹro ukoko ra riẹ inọ whọ gwọlọ họ-ame. O ti ru ọruẹrẹfihotọ re ekpako jọ a rehọ enọ jọ kiẹ owhẹ riwi kpahe igogo iwuhrẹ Ebaibol na. Ekpako nana a tẹ ruẹ nọ who te, a te vuẹ owhẹ nọ whọ sae họ-ame eva ekokohọ nọ ọ tha. * Wọhọ epanọ o rẹ jọ, a rẹ jọ okokohọ na ru ẹme nọ a rẹ jọ ta kpahe otofa ame-ọhọ. Oruẹme na o ve zizie ahwo nọ a te họ-ame kpobi re a kuyo enọ elọlọhọ ivẹ jọ wọhọ edhere jọ nọ a rẹ rọ jọ ‘ẹgbede dhesẹ’ ẹrọwọ rai via.

²² Uzedhe ame-ọhọ na họ oware nọ o rẹ jọ ẹgbede dhesẹ owhẹ wọhọ ohwo nọ ọ roma mudhe kẹ Ọghẹnẹ je zihe ruọ omọvo Isẹri Jihova no. A re duwu ahwo nọ a be họ-ame fihọ ame le no ro dhesẹ evaọ ẹgbede inọ a roma mudhe kẹ Jihova no.

23. Eme u dhesẹ re a họ-ame “evaọ odẹ Ọsẹ, gbe Ọmọ gbe Ẹzi Ẹri”?

²³ Jesu ọ ta nọ ilele riẹ a te họ ame “evaọ odẹ Ọsẹ, gbe Ọmọ gbe Ẹzi Ẹri.” (Matiu 28:19) Onana u dhesẹ nọ ohwo nọ ọ be te họ-ame o vuhu udu-esuo Jihova Ọghẹnẹ gbe orọ Jesu Kristi mu. (Olezi 83:18; Matiu 28:18) O te je vuhu iruo ẹzi ọfuafo Ọghẹnẹ mu, onọ o rrọ ogaga iruo riẹ.—Ahwo Galesha 5:22, 23; 2 Pita 1:21.

24, 25. (a) Eme ame-ọhọ o dikihẹ kẹ? (b) Onọ vẹ o gwọlọ nọ ma rẹ kẹ uyo riẹ?

²⁴ Dede na, ame-ọhọ ọ kẹre vi ame nọ a re du owhẹ  họ ọvo. O rrọ oka oware jọ nọ u wuzou gaga. Nọ a bi du owhẹ họ ame le na u dhesẹ nọ who whu kẹ uzuazọ anwae ra no. Nọ a be kpare owhẹ no ame ze na u dhesẹ nọ whọ ziọ uzuazọ no kẹ oreva Ọghẹnẹ uruo. Kareghẹhọ re inọ Jihova Ọghẹnẹ whọ roma mudhe kẹ na, orọnikọ rọkẹ iruo jọ, oghẹrẹ uzuazọ uyero, ohwo-akpọ, hayo ukoko jọ họ. Omaromudhe gbe ame-ọhọ ra yọ emuhọ usu okpekpe nọ who mu—usu okpekpe kugbe Ọghẹnẹ.—Olezi 25:14.

²⁵ Nọ whọ tẹ họ-ame no o nwani dhesẹ nọ who wo usiwo no ho. Pọl ukọ na o kere nọ: “Wha rehọ ozọ-odhẹ avọ enuho ru iruo usiwo rai via.” (Ahwo Filipai 2:12) Ame-ọhọ yọ emuhọ gheghe. Onọ nọ whọ rẹriẹ ovao dhe na họ, Ẹvẹ whọ te sae rọ daji uyoyou Ọghẹnẹ? Uzoẹme urere mai na o te kẹ uyo onọ yena.