Kpohọ eme nọ e riẹ eva

Kpohọ oria eware nọ e riẹe eva

UZOU AVỌ IKPEGBENE

Epanọ Who re ro Ru Uzuazọ Uviuwou Ra Wereva

Epanọ Who re ro Ru Uzuazọ Uviuwou Ra Wereva
  • Eme o gwọlọ re ohwo ọ jọ emamọ ọzae uwou-orọo?

  • Ẹvẹ aye ọ sae rọ jọ emamọ aye uwou-orọo?

  • Eme o gwọlọ re ohwo ọ sae jọ emamọ ọyewọ?

  • Ẹvẹ emọ a sai ro fi obọ họ ru uzuazọ uviuwou wereva?

1. Eme họ ugogo oware nọ o rẹ wha evawere fihọ uviuwou?

JIHOVA ỌGHẸNẸ ọ gwọlọ nọ evawere e jọ uviuwou ra. Ẹme riẹ, Ebaibol na, ọ kẹ omomọvo uviuwou na ekpọvio, u dhesẹ owha-iruo nọ Ọghẹnẹ ọ gwọlọ mi omomọvo evaọ uviuwou na. Nọ ahwo uviuwou na a te ru ẹkẹ-abọ rai rọwokugbe ọkpọvio Ọghẹnẹ, evawere ilogbo i re noi ze. Jesu ọ ta nọ: ‘Enọ i bi yo ẹme Ọghẹnẹ je bi ru ei a wo oghale!’—Luk 11:28.

2. Re evawere e sae jọ uviuwou, eme o gwọlọ nọ ma re vuhumu?

2 Evawere uviuwou o rehọ oma wha ovuhumuo nọ ma re wo inọ Jihova, ọnọ Jesu o se “Ọsẹ mai” na họ ọnọ ọ to uviuwou na họ. (Matiu 6:9) Fikiọ Ọsẹ obọ odhiwu mai jabọ nọ iviuwou kpobi nọ e rrọ otọakpọ nẹnẹ a sae rọ rrọ—yọ ọ ginẹ riẹ oware nọ u re ru uviuwou wereva. (Ahwo Ẹfẹsọs 3:14, 15) Nọ o rrọ ere na, eme Ebaibol o wuhrẹ kpahe owha-iruo omomọvo nọ ọ rrọ uviuwou na?

EPANỌ ỌGHẸNẸ Ọ RỌ TO UZUAZỌ UVIUWOU HỌ

3. Ẹvẹ Ebaibol na o dhesẹ epanọ uviuwou ahwo-akpọ u ro muhọ, kọ ẹvẹ ma rọ riẹ nọ ẹme nana uzẹme?

3 Jihova ọ ma ahwo ọsosuọ na, Adamu avọ Ivi, o te ku ai gbe wọhọ ọzae avọ aye. O fi rai họ uwou uwowoma orọ aparadase otọakpọ—ọgbọ Idẹn—ọ tẹ ta kẹ ai nọ a yẹ emọ. Jihova ọ ta nọ: “Wha yẹ, wha vi, re wha vọ evaọ akpọ na.” (Emuhọ 1:26-28; 2:18, 21-24) Onana o rrọ iku esia gheghe he keme Jesu o dhesẹ inọ ẹme nọ obe Emuhọ o ta kpahe epanọ uzuazọ uviuwou u ro muhọ na yọ uzẹme. (Matiu 19:4, 5) Dede nọ ma be rẹriẹ ovao dhe ebẹbẹ buobu yọ enẹna uzuazọ o rrọ epanọ Ọghẹnẹ ọ jiroro riẹ hẹ, joma ruẹ oware nọ evawere evaọ uzuazọ uviuwou o sae rọ lọhọ.

4. (a) Ẹvẹ omomọvo uviuwou na ọ sae rọ zọhọ fihọ evawere uwou na? (b) Fikieme ewuhrẹ kpahe uzuazọ Jesu u je wuzou gaga kẹ evawere uviuwou?

4 Omomọvo ọ rẹ sae zọhọ fihọ evawere uviuwou na ẹkwoma aruorokele Ọghẹnẹ evaọ uyoyou udhesẹ. (Ahwo Ẹfẹsọs 5:1, 2) Dede na, ẹvẹ ma sae rọ raro kele Ọghẹnẹ, nọ ma rẹ sae rue riẹe he na? Ma rẹ sai wuhrẹ oghẹrẹ nọ Jihova ọ rrọ keme o vi Ọmọ otuyẹ riẹ no odhiwu ziọ otọakpọ. (Jọn 1:14, 18) Okenọ ọ jọ otọakpọ, Ọmọ na, Jesu Kristi, ọ raro kele Ọsẹ obọ odhiwu riẹ ziezi te epanọ ohwo ọ tẹ ruẹ jẹ gaviezọ kẹ Jesu, o rẹ wọhọ ẹsenọ ọ rrọ kugbe Jihova jẹ be gaviezọ kẹe. (Jọn 14:9) Fikiere, nọ ma te bi wuhrẹ kpahe uyoyou nọ Jesu o dhesẹ jẹ be nya lele oriruo riẹ, omomọvo mai ọ rẹ sai fi obọ họ ru uviuwou wereva ziezi.

OBỌDẸ ORIRUO KẸ EZAE UWOU-ORỌO

5, 6. (a) Ẹvẹ oghẹrẹ nọ Jesu o yeri kugbe ukoko na o rọ rrọ oriruo kẹ ezae uwou-orọo? (b) Eme ohwo o re ru hrọ re ọ ruẹsi wo erọvrẹ izieraha?

5 Ebaibol e ta nọ ezae a re yeri kugbe eyae rai wọhọ epanọ Jesu o yeri kugbe ilele riẹ. Roro kpahe ohrẹ Ebaibol nana: ‘Whai ezae na, wha you eyae rai, wọhọ epanọ Kristi o you ukoko riẹ, ọ jẹ rehọ oma obọriẹ kẹe . . . Ere re u fo nọ ezae na i re you eyae rai wọhọ oma obọrai. Ọnọ o you aye riẹ o you oma obọriẹ. Keme ohwo ọvo o re mukpahe oma obọriẹ hẹ, rekọ ọ rẹ hẹ kuọ oma riẹ jẹ sẹro riẹ, wọhọ epanọ Kristi o ru ukoko na.’Ahwo Ẹfẹsọs 5:23, 25-29.

6 Uyoyou nọ Jesu o wo kẹ ukoko ọ ilele riẹ yọ oriruo ọgbagba nọ ezae uwou-orọo a re lele. Jesu o ‘you rai te urere,’ rehọ uzuazọ riẹ dheidhe kẹ ai, dede nọ a gba ha. (Jọn 13:1; 15:13) Epọvo na re, a ta udu họ ezae na awọ nọ: ‘Wha hai you eyae rai, re wha se ae ba ekpokpo.’ (Ahwo Kọlọsi 3:19) Eme o re fi obọ họ kẹ ọzae fi ohrẹ yena họ iruo maero nọ aye riẹ o te ru eware nọ e kare iroro ẹsejọ? U fo re ọzae na ọ kareghẹhọ inọ ọye omariẹ o wo ethobọ re gbe oware nọ o gwọlọ nọ o re ru re ọ ruẹsi wo erọvrẹ Ọghẹnẹ. Eme o gwọlọ nọ o re ru? Ọ rẹ rọ vrẹ ahwo nọ a ru rie thọ, te aye riẹ. U fo nọ aye na o re ru epọvo na re. (Se Matiu 6:12, 14, 15.) Kọ whọ gbẹ ruẹ oware nọ ahwo jọ a rọ ta nọ orọo obokparọ yọ okugbe imava nọ e rẹ rọ vrẹ ohwohwo neva ze?

7. Eme Jesu o wo họ iroro evaọ eyerikugbe ilele riẹ, kọ oriruo vẹ oyena o kẹ ezae uwou-orọo?

7 U fo re ezae uwou-orọo a muẹrohọ re inọ ẹsikpobi Jesu o dhesẹ ororokẹ rọkẹ ilele riẹ. O fi ọnyaba gbe ẹgwọlọ ugboma rai họ iroro. Wọhọ oriruo, okenọ oma o rrọ ae, ọ ta nọ: “Whai oma rai wha nyaze ma kpo oria nọ ohwo ọ rọ họ ma je serihọ omojọ.” (Mak 6:30-32) Eyae na a gwọlọ uvi ororokẹ re. Ebaibol o dhesẹ i rai wọhọ “oware ohẹhẹ,” a te jie uzi kẹ ezae nọ a “tete” ai. Fikieme? Fikinọ te ezae te eyae uwou-orọo a “gbẹrọ ereuku aruoriwo uzuazọ na.” (1 Pita 3:7) U re fo re ezae uwou-orọo a kareghẹhọ inọ ẹrọwọ o re ru ohwo jọ ghaghae eva aro Ọghẹnẹ, orọnọ fikinọ ohwo jọ ọzae hayo ọjọ aye he.—Olezi 101:6.

8. (a) Ẹvẹ o rọ rrọ nọ ọzae nọ “o you aye riẹ o you oma obọriẹ”? (b) Inọ ọzae avọ aye riẹ yọ “ọvo,” eme u dhesẹ?

8 Ebaibol e ta nọ ọzae nọ “o you aye riẹ o you oma obọriẹ.” Onana o rrọ ere keme, wọhọ epanọ Jesu ọ ta, ọzae avọ aye riẹ ‘a gbẹ rrọ ivẹ hẹ rekọ ọvo.’ (Matiu 19:6) Fikiere udevie rai imava na ọvo isiuru owezẹ rai o rẹ nya ba. (Itẹ 5:15-21; Ahwo Hibru 13:4) A rẹ sai ru onana nọ a tẹ be rehọ ababọ oriobọ rehọ ọdawẹ ohwohwo karo. (1 Ahwo Kọrint 7:3-5) Ekareghehọ na u wuzou gaga inọ: ‘Ohwo ọvo o re mukpahe oma obọriẹ hẹ, rekọ ọ rẹ kuọ oma riẹ jẹ sẹro riẹ.’ U fo nọ ezae a re you eyae rai wọhọ epanọ a you omobọ rai, jẹ kareghẹhọ inọ a te niyẹrẹ kẹ ọnọ o wuzou rai, Jesu Kristi.—Ahwo Ẹfẹsọs 5:29; 1 Ahwo Kọrint 11:3.

9. Okwakwa Jesu vẹ a fodẹ evaọ Ahwo Filipai 1:8, kọ fikieme ezae a je dhesẹ onana kẹ eyae rai?

9 Pọl ukọ na ọ ta kpahe ‘uyoyou ohrọ nọ Jesu Kristi o wo.’ (Ahwo Filipai 1:8) Uyoyou ohrọ Jesu o jọ oware omosasọ, onọ u gine te udu eyae nọ i zihe ruọ ilele riẹ. (Jọn 20:1, 11-13, 16) Eyae e rẹ gwọlọ uyoyou ohrọ mi ezae rai gaga.

ORIRUO KẸ EYAE UWOU-ORỌO

10. Ẹvẹ Jesu o ro fi oriruo hotọ kẹ eyae uwou-orọo?

10 Uviuwou o wọhọ ukoko. Re eware kpobi e ruẹse nya kpatiẹ, ohwo jọ ọ rẹ kobaro. Makọ Jesu o wo Ohwo nọ ọ be roma kpotọ kẹ wọhọ Ọnọ o wuzou riẹ. ‘Ọghẹnẹ ọye o wo uzou Kristi,’ wọhọ epanọ ‘ọzae o wo uzou aye riẹ na.’ (1 Ahwo Kọrint 11:3) Nọ mai kpobi ma wo ohwo jọ nọ o wuzou nọ ma rẹ roma kpotọ kẹ na, omarokpotọ Jesu kẹ udu-esuo Ọghẹnẹ o rrọ emamọ oriruo kẹ omai.

11. Uruemu vẹ u fo nọ aye o re dhesẹ kẹ ọzae riẹ, kọ eme uruemu utioye na o rẹ sae wha ze?

11 Ezae uwou-orọo yọ ahwo-akpọ nọ a gba ha wọhọ omẹ avọ owhẹ, a re ru eware thọ yọ ẹsibuobu a re ru te oware nọ o gwọlọ mi emamọ osu uviuwou ho. Nọ o rrọ ere na, eme u fo nọ aye na o re ru? U fo ho re o rri isuẹsu ọzae riẹ vo hayo daoma mi ọzae riẹ ọkwa ọnọ o wuzou uwou na. U re woma re aye ọ kareghẹhọ nọ ẹzi omarokpotọ avọ udhedhẹ o rẹ ghaghae evaọ aro Ọghẹnẹ. (1 Pita 3:4) Nọ o te bi dhesẹ ẹzi otiọye na, o te lọhọ kẹe gaga re ọ roma kpotọ wọhọ epanọ Ọghẹnẹ ọ gwọlọ makọ eva otọ iyero ebẹbẹ. Ofariẹ, Ebaibol e ta nọ: “Jọ aye omariẹ ọ ruẹ nọ ọ rehọ adhẹẹ kẹ ọzae riẹ.” (Ahwo Ẹfẹsọs 5:33) Kọ ẹvẹ o rẹ jọ nọ ọzae na ọ gbẹ rehọ Kristi wọhọ Ọnọ o wuzou riẹ hẹ? Ebaibol e ta udu họ eyae na awọ nọ: “Wha rọ oma kpotọ kẹ ezae rai, re otẹrọnọ ejọ e kezọ ẹme na ha, a vẹ te rọ fiki uruemu eyae rai ze edhere na, omake rọnọ a yo ẹme na ha, okenọ a ruẹ uruemu rai fuafo avọ [adhẹẹ odidi].”1 Pita 3:1, 2.

12. Fikieme o gbẹ rọ thọ họ re aye uwou-orọo ọ ta ẹjiroro riẹ via avọ adhẹẹ?

12 Te ọzae riẹ ọ rrọ ibe ọg’Ọghẹnẹ hayo ọ rrọ họ, a rẹ sae ta nọ aye na o bi rri ọzae riẹ vo ho nọ ọ tẹ rehọ edhere ona avọ iroro ta eriwo riẹ nọ o wo ohẹriẹ no orọ ọzae riẹ. O sae jọ nọ eriwo aye na ọ gba, yọ o sae kẹ uviuwou na soso erere nọ ọzae na ọ tẹ gaviezọ kẹe. Okenọ Sera ọ jiroro kpahe ifue ẹbẹbẹ jọ nọ ọ jọ uwou rai kẹ Abraham ọzae riẹ, dede nọ ẹme na o kiehọ Abraham oma ha, Ọghẹnẹ ọ ta kẹe nọ o “ru ere.” (Se Emuhọ 21:9-12.) Ghele na, nọ ọzae ọ tẹ jẹ oghẹrẹ iroro jọ, nọ e gbẹ wọso izi Ọghẹnẹ hẹ, aye riẹ o re dhesẹ omarokpotọ ẹkwoma uketha nọ ọ rẹ rọ kẹ ẹjiroro ọzae riẹ.—Iruẹru 5:29; Ahwo Ẹfẹsọs 5:24.

Emamọ oriruo vẹ Sera o fihotọ kẹ eyae uwou-orọo?

13. (a) Eme Taitọs 2:4, 5 o ta udu họ eyae uwou-orọo nọ a ru? (b) Eme Ebaibol e ta kpahe ẹhẹriẹ gbe orọo-ofa?

13 Evaọ erugba owha-iruo riẹ, aye ọ rẹ sai ru eware buobu rọ rẹrote uviuwou riẹ. Wọhọ oriruo, Ebaibol e ta nọ eyae a “you ezae rai jegbe emọ rai, a ve je wo areghẹ kare [ọfariẹ-ogbe], ruiruo eyero-uwou, jọ wowolẹ, a vẹ jẹ hẹ romakpotọ kẹ ezae rai.” (Taitọs 2:4, 5) Aye nọ o se owha-iruo riẹ gboja enẹ o re wo obọdẹ adhẹẹ evaọ aro ahwo uviuwou riẹ yọ a re you rie gaga. (Se Itẹ 31:10, 28.) Dede na, nọ orọo o rrọ okugbe ahwo nọ a gba ha na, ebẹbẹ ilogbo jọ e rẹ sai su kpohọ ẹhẹriẹ hayo orọo-ofa. Ebaibol e kuvẹ kẹ ẹhẹriẹ eva otọ iyero jọ. Ghele na, ẹhẹriẹ o rrọ oware nọ a re rri jeve jeve he, keme Ebaibol e kẹ ohrẹ nọ: “Aye ọ se ọzae riẹ hẹ. . . . [Yọ u] fo re ọzae o siobọ no aye riẹ hẹ.” (1 Ahwo Kọrint 7:10, 11) Ẹjiroro ọvuọvo nọ Ebaibol na e kẹ uvẹ riẹ nọ a rẹ rọ fa orọo họ, nọ ọrivẹ-orọo na jọ o te bruẹnwae.—Matiu 19:9.

OBỌDẸ ORIRUO KẸ ESẸGBINI

14. Ẹvẹ Jesu o ru emaha na, kọ eme emọ a gwọlọ mi esẹgbini?

14 Jesu o fi oriruo ọgbagba hotọ kẹ esẹgbini evaọ oghẹrẹ nọ o yeri kugbe emaha na. Okenọ amọfa a jẹ whaha emaha na nọ a go kẹle iẹe he, Jesu ọ ta nọ: “Jọ emaha esese na i bru omẹ ze; wha whaha ae he.” Ebaibol e ta nọ: “Ọ tẹ wọ ae họ igbama riẹ, rọ abọ kpahe ae, o je guọvunu kẹ ae.” (Mak 10:13-16) Nọ Jesu ọ raha oke kugbe emaha na, kọ u gbe fo re who ru epọvo na kẹ emọ ra kpobi? Orọnikọ omoke jọ kakao ọvo ho rekọ a gwọlọ oke mi owhẹ ziezi. O gwọlọ nọ whọ rẹ raha oke ro wuhrẹ ai, keme oyena họ oware nọ Jihova ọ ta kẹ esẹgbini nọ a ru.​—Se Iziewariẹ 6:4-9.

15. Eme esẹgbini a rẹ sai ru rọ thọ emọ rai?

15 Nọ akpọ nana o bi dhe eyeyoma na, emọ e gwọlọ esẹgbini nọ e rẹ thọ ai no obọ ahwo nọ a rẹ gwọlọ wha enwoma se ai, wọhọ otu nọ e rẹ lẹliẹ emaha na du. Roro kpahe oghẹrẹ nọ Jesu ọ rọ thọ ilele riẹ, enọ ọ rehọ uyoyou se “emaha na.” Okenọ a mu ei nọ oke uwhu riẹ o kẹle no, Jesu ọ gbẹ edhere kẹ ilele riẹ re a nyavrẹ oma kọkọ. (Jọn 13:33; 18:7-9) Wọhọ ọyewọ, who re muẹrohọ otọ kẹ omodawọ nọ Ẹdhọ ọ gwọlọ rọ raha emọ ra. U fo nọ whọ vẹvẹ ai unu kpahotọ. * (1 Pita 5:8) Eware nọ e rrọ ọza kẹ ewoma abọ-ẹzi rai, ugboma, gbe uruemu ezi rai i bu enẹna vi epaọ anwẹdẹ kpobi.

Eme esẹgbini a rẹ sai wuhrẹ no oghẹrẹ nọ Jesu o ru emaha na ze?

16. Eme esẹgbini a rẹ sai wuhrẹ no oware nọ Jesu o ru kpahe ethobọ ilele riẹ ze?

16 Eva aso taure Jesu o te ti whu, ilele riẹ a jẹ vravro kpahe ohwo nọ ọ mae rro evaọ udevie rai. Ukpenọ ọ dheva kẹ ai, Jesu ọ gbẹ jẹ rehọ ẹmeunu gbe oriruo wuhrẹ ai evaọ edhere uyoyou. (Luk 22:24-27; Jọn 13:3-8) Whọ tẹ rrọ ọyewọ, kọ whọ sae ruẹ epanọ whọ rẹ rọ raro kele oriruo Jesu eva edhere nọ whọ rẹ rọ kpọ emọ ra vi? Uzẹme, a gwọlọ ọwhọkuo, rekọ u fo re whọ whọku ai “umutho,” orọnikọ avọ ofu vievie he. Whọ rẹ whaha eme edada nọ “i re duwẹ wọhọ ọgbọdọ.” (Jerimaya 30:11; Itẹ 12:18) U fo re whọ whọku ọmọ evaọ edhere nọ ọmọ na ọ rẹ rọ ruẹ uwhremu na inọ ọwhọkuo na o gine kiehọ.—Ahwo Ẹfẹsọs 6:4; Ahwo Hibru 12:9-11.

OBỌDẸ ORIRUO KẸ EMỌ

17. Edhere vẹ Jesu o ro fi oriruo ọgbagba hotọ kẹ emọ?

17 Kọ emọ a rẹ sai wuhrẹ no oriruo Jesu ze? Ee! Jesu o fi oriruo hotọ kẹ emaha na evaọ epanọ a re ro yo ẹme esẹgbini rai. Ọ ta nọ: “Epanọ Ọsẹ o wuhrẹ omẹ, mẹ rọ ta eme.” O te fibae nọ: “Me bi ru eware nọ e be were iẹe kẹse kẹse.” (Jọn 8:28, 29) Jesu o yo ẹme kẹ Ọsẹ obọ odhiwu riẹ, yọ Ebaibol e ta kẹ emọ nọ a yo ẹme enọ i yẹ rai. (Se Ahwo Ẹfẹsọs 6:1-3.) Dede nọ Jesu ọ jọ ọmọ ọgbagba, o yo ẹme kẹ Josẹf avọ Meri, ọsẹgboni riẹ evaọ otọakpọ nọ a jọ ahwo nọ a gba ha. Oyena o gine zọhọ fihọ evawere ahwo uviuwou Jesu kpobi!—Luk 2:4, 5, 51, 52.

18. Fikieme Jesu o ro yo ẹme kẹ Ọsẹ obọ odhiwu riẹ ẹsikpobi, kọ ono eva e rẹ were nọ emọ a te yo ẹme kẹ esẹgbini rai nẹnẹ?

18 Kọ emọ a sae ruẹ idhere jọ nọ a sae rọ jọ wọhọ Jesu je ru esẹgbini rai wereva? Uzẹme, o sae jọ bẹbẹ kẹ emaha na ẹsejọ re a yo ẹme esẹgbini rai, rekọ oye họ oware nọ Ọghẹnẹ ọ gwọlọ nọ emọ a ru. (Itẹ 1:8; 6:20) Jesu o yo ẹme Ọsẹ obọ odhiwu riẹ ẹsikpobi, makọ eva otọ iyero ebẹbẹ. Eva okejọ nọ o jọ oreva Ọghẹnẹ kẹ Jesu re o ru oware obẹbẹ jọ, Jesu ọ ta nọ: “Si egho ọnana no omẹ.” Ghele na, Jesu o ru oware nọ Ọghẹnẹ ọ ta kẹe nọ o ru na, keme o vuhumu nọ Ọsẹ riẹ ọ riẹ onọ o mai woma. (Luk 22:42) Nọ emọ i te bi yo ẹme, a ti ru esẹgbini rai gbe Ọsẹ obọ odhiwu rai wereva gaga. *Itẹ 23:22-25.

Eme u fo nọ emaha na a roro kpahe nọ a tẹ rẹriẹ ovao dhe odawọ?

19. (a) Ẹvẹ Setan ọ be rọ dawo emaha na? (b) Ẹvẹ o rẹ jọ esẹgbini oma nọ emọ i te kie ruọ ọfariẹ-ogbe?

19 Ẹdhọ ọ dawo Jesu, yọ o rẹ sai mu omai ẹro inọ ọ te dawo emaha na re a ru oware nọ o thọ re. (Matiu 4:1-10) Setan Ẹdhọ ọ be rehọ otunyẹ ọhwa ru iruo, yọ o sae jọ bẹbẹ gaga re a mugba kẹ otunyẹ nana. Nọ o rrọ ere na, u wuzou gaga re emaha na a se usu uyoma ba ẹnya! (1 Ahwo Kọrint 15:33) Daina, ọmọtẹ Jekọp, ọ nya usu kugbe ahwo nọ a jẹ gọ Jihova ha, onana o wha ebẹbẹ buobu ze. (Emuhọ 34:1, 2) Dai roro epanọ o rẹ da uviuwou na ga te nọ omọvo riẹ jọ o te kie ruọ ọfariẹ-ogbe!—Itẹ 17:21, 25.

USIAVẸ EVAWERE UVIUWOU

20. Re a reawere uzuazọ uviuwou, eme omomọvo uviuwou na o re ru hrọ?

20 O rẹ lọhọ obọ re a thihakọ ebẹbẹ uviuwou nọ a te bi fi ehrẹ Ebaibol họ iruo. Evaọ uzẹme, efihiruo ohrẹ Ebaibol họ usiavẹ evawere uviuwou. Fikiere whẹ ọzae uwou-orọo, you aye ra re whọ jẹ rẹro te ei wọhọ epanọ Jesu ọ be rẹro te ukoko riẹ na. Whẹ aye uwou-orọo, roma kpotọ kẹ udu-esuo ọzae ra re whọ jẹ raro kele oriruo emamọ aye nọ a dhesẹ eva Itẹ 31:10-31 na. Esẹgbini, wha wuhrẹ emọ rai. (Itẹ 22:6) Esẹ, ‘wha su uwou rai ziezi.’ (1 Timoti 3:4, 5; 5:8) Emọ, wha yo ẹme kẹ esẹgbini rai. (Ahwo Kọlọsi 3:20) Ohwo uviuwou na ọvuọvo nọ ọ gba ọ rrọ họ, aikpobi a re ru thọ. Fikiere wha dhesẹ omarokpotọ, yare erọvrẹ mi ohwohwo.

21. Irẹro igbunu vẹ e rrọ obaro, kọ ẹvẹ ma sae rọ reawere uzuazọ uviuwou nẹnẹ?

21 Uzẹme, Ebaibol na o wo obọdẹ ekpọvio gbe ehrẹ buobu kpahe uzuazọ uviuwou. Ofariẹ, u wuhrẹ omai kpahe akpọ ọkpokpọ Ọghẹnẹ, aparadase nọ ahwo nọ a be gọ Jihova nọ a wo evawere a rẹ te vọ. (Eviavia 21:3, 4) Eware nọ ma bi rẹro rai i gbunu kẹhẹ! Makọ enẹna, ma rẹ sae reawere uzuazọ uviuwou ẹkwoma efihiruo ithubro Ọghẹnẹ nọ e rrọ Ẹme riẹ, Ebaibol na.

^ edhe-ẹme 15 A re duku obufihọ kpahe epanọ a rẹ rọ thọ emọ evaọ uzou avọ 32 orọ obe na Wuhrẹ Mi Owuhrẹ Ologbo Na, onọ Isẹri Jihova a kere.

^ edhe-ẹme 18 Okenọ ọsẹ hayo oni ọ tẹ ta kẹ ọmọ inọ ọ thọ uzi Ọghẹnẹ ọvo u je fo re ọmọ na ọ se.—Iruẹru 5:29.