1, 2. Eme o ru ogberẹ jọ wo ohẹriẹ no igberẹ efa?

O RẸ kẹ uye gaga nọ whọ tẹ ruẹ ọmọtẹ hayo aye nọ o bi bru igberẹ. O sai gbe omai unu nọ, ‘kọ eme ọ be lẹliẹe yeri uzuazọ otọtọ utiona?’ Kọ o sae jọ nọ olahiẹ hayo ukpe o lẹliẹ e riẹ dhẹ no uwou evaọ oke emaha, o te mu igberẹ họ ebru? Hayo kọ o sae jọ nọ uvuhu ogaga u ru nọ o bi ro bru igberẹ? Manikọ ọ dhẹ no uwou fikinọ ọzae riẹ ọ be hai kpei ukpe ẹsọ? Eware itieye na e via kẹ ahwo buobu no evaọ akpọ omuomu nana. Agbẹta nọ Jesu ọ rọ rehọ edhere owowou lele igberẹ jọ yeri na. Jesu ọ ta vevẹ nọ ahwo otiọye na a te kurẹriẹ je nwene uzuazọ rai, a sai yeri emamọ uzuazọ evaọ obaro.​—Mat. 21:28-32; Luk 7:36-50.

² Rekọ, joma ta kpahe ogberẹ ọfa jọ nọ o wo ohẹriẹ. Roro kpahe aye nọ o keke aro fihọ mu igberẹ-ibro họ. O rri igberẹ-ibro fihọ oware otọtọ họ, ukpoye, o rri rie wọhọ oware nọ o be kẹe udu hayo ogaga! Oware nọ o mae riẹe oja họ ugho nọ o bi wo no igberẹ-ibro na ze gbe oghẹrẹ ahwo sa-sa  nọ ọ be riẹ. Rekọ a rẹ ruẹ oware nọ u yoma tei hi otẹrọnọ aye nana o wo emamọ ọzae fihọ uwou, rekọ o te keke aro fihọ dhẹ siẹe ba nyai bru igberẹ. Aye otiọye na gbe oghẹrẹ uzuazọ nọ o bi yeri na o rẹ ginẹ tọtọ ohwo oma gaga. Oyejabọ nọ Jihova ọ rọ ta kpahe ogberẹ unuẹse buobu ro dhesẹ oghẹrẹ nọ egagọ erue e be tọtọ iẹe oma te na.

3. Eme ma te ta kpahe evaọ uzou nana?

³ Ma rẹ jọ obe Izikiẹl ruẹ ikuigbe ivẹ jọ nọ a jọ rehọ igberẹ-ibro dhesẹ oghẹrẹ nọ ahwo Ọghẹnẹ nọ a jọ Izrẹl gbe Juda a nyasiọ Ọghẹnẹ ba te. (Izik., uzou avọ 16 gbe 23) Rekọ, re ma tẹ te ta kpahe ikuigbe yena ziezi, joma kake ta kpahe ogberẹ ọfa jọ. Igberẹ-ibro riẹ i muhọ oke krẹkri taure oke Izikiẹl u te ti te​—taure orẹwho Izrẹl u te ti muhọ dede​—yọ igberẹ-ibro riẹ na i gbe bi titi rite inẹnẹ. A ta kpahe ogberẹ nana evaọ obe Eviavia, onọ o rrọ obe urere Ebaibol na.

4, 5. Eme “Babilọn Ologbo na” o dikihẹ kẹ, kọ ẹvẹ ma rọ riẹ? (Rri uwoho nọ o rrọ emuhọ uzou nana.)

⁴ Evaọ eruẹaruẹ nọ Jesu o dhesẹ kẹ Jọn ukọ na evaọ obọ ekuhọ ikpe-udhusoi ọsosuọ na, Jọn ọ ruẹ aye jọ. A se rie “ogberẹ ologbo na” gbe “Babilọn Ologbo na, oni igberẹ.” (Evia. 17:1, 5) Isu egagọ gbe egba-eriariẹ Ebaibol a re sae riẹ uzedhe ohwo hayo oware nọ aye nana o dikihẹ kẹ hẹ. A be ta ọvuọ oware riẹ kpahe iẹe. Ahwo jọ a ta nọ o dikihẹ kẹ Babilọn, Rom, hayo ichọche Katọlik. Rekọ u te ikpe buobu no nọ Isẹri Jihova a rọ riẹ oware nọ “ogberẹ ologbo na” o gine dikihẹ kẹ. Aye nana o dikihẹ kẹ egagọ erue akpọ-soso. Ẹvẹ ma rọ riẹ?

⁵ A bruoziẹ kpe aye nana fikinọ o bi lele “ivie otọakpọ na,” hayo egọmeti akpọ nana gbe-ọfariẹ. Fikiere, o rrọ vevẹ nọ aye nana họ egọmeti akpọ na ha. U te no ere no, obe Eviavia o ta nọ “egba-ihreki otọakpọ na” a weri gaga fiki uwhu Babilọn Ologbo na. Fikiere Babilọn Ologbo na ọ sai dikihẹ kẹ iruẹru ekiọthuọ akpọ na ha. Nọ o rrọ ere na, eme aye na o dikihẹ kẹ? Ebaibol na o dhesẹ nọ aye na o bi ru “iruẹru-imizi,” gọ edhọ, je bi su ahwo thọ. Kọ ono o bi ru eware itienana, u te no egagọ erue akpọ nana nọ ogbekuo ọ vọ na no? Muẹrohọ oware ofa jọ. A dhesẹ ogberẹ nana inọ ọ keria ehru egọmeti akpọ na, koyehọ ọ be rọ oghẹrẹ jọ kpọ egọmeti na. O te je bi kpokpo idibo Jihova Ọghẹnẹ. (Evia. 17:2, 3; 18:11, 23, 24) Kọ ogbẹrọnọ oware nọ egagọ erue i bi ru oye, makọ rite inẹnẹ na?

6. Oghẹrẹ vẹ Babilọn Ologbo na ọ rọ rrọ “oni igberẹ”?

⁶ Kọ fikieme a ro se Babilọn Ologbo na “ogberẹ ologbo na,” je sei “oni igberẹ”? A se rie ere keme egagọ erue e hẹriẹ fihọ itu hayo eko sa-sa nọ a rẹ sai kele mu hu no. Anwọ okenọ  Ọghẹnẹ o ro fi ozighi họ ẹvẹrẹ otọakpọ na evaọ obọ Bebẹl, hayo Babilọn, egagọ erue avọ iwuhrẹ erue sa-sa e rọ vaha ruọ otọakpọ na soso, oghẹrẹ egagọ sa-sa nọ a sai kele mu hu i te muhọ. U kiehọ gaga inọ odẹ okpẹwho Babilọn anwae nọ egagọ erue buobu i no ze a ro se “Babilọn Ologbo na.” (Emu. 11:1-9) Fikiere ma sae rri egagọ erue yena kpobi wọhọ “emetẹ” ogberẹ ologbo na. Ẹsibuobu Setan ọ rẹ rehọ egagọ erue itieye na ru ahwo duomahọ iruẹru-imizi, ẹdhọgọ, gbe iwuhrẹ hayo iruemu ẹwho nọ e rẹ dha Ọghẹnẹ eva. Agbẹta nọ a rọ vẹvẹ ahwo Ọghẹnẹ unu kpahe ukoko akpọ-soso yena nọ u gbeku na nọ: “Wha no eva riẹ no, ahwo mẹ, otẹrọnọ wha gwọlọ lele iei wobọ evaọ izieraha riẹ hẹ”!​—Se Eviavia 18:4, 5.

7. Fikieme o rọ gwọlọ nọ ma ru lele unuovẹvẹ nọ o ta nọ ma “no eva” Babilọn Ologbo na no?

⁷ Kọ who ru lele unuovẹvẹ yena no? Kareghẹhọ nọ Jihova ọ ma ohwo-akpọ evaọ oghẹrẹ nọ ọ rẹ rọ riẹ nọ u fo re a gọ Ọghẹnẹ. (Mat. 5:3) Nọ ohwo ọ tẹ be gọ Jihova evaọ egagọ nọ ọ jẹrehọ ọvo, ma sae rọ ta nọ o bi ru oyena gba. Idibo Jihova a riẹ ere, fikiere a rẹ kẹnoma kẹ egagọ erue lelele. Rekọ oware nọ Setan Ẹdhọ na ọ gwọlọ oye he. Ọ rẹ gwọlọ lẹliẹ ahwo Ọghẹnẹ họ re a duomahọ eware nọ i wobọ kugbe egagọ erue. Yọ o gine ru ai kie ẹta na unuẹse buobu no. Wọhọ oriruo, taure oke Izikiẹl u te ti te dede, ẹsibuobu ahwo Ọghẹnẹ a jẹ nyasiọ iẹe ba nyae gọ eghẹnẹ erue. Joma ta kpahe uruemu rai na, keme o rẹ sai wuhrẹ omai eware buobu kpahe itee, uvioziẹ, gbe ohrọ-oriọ Jihova.

8-10. Oware jọ vẹ nọ u wuzou gaga kẹ egagọ efuafo u re fiobọhọ kẹ omai riẹ epanọ o rẹ jọ Jihova oma nọ ahwo riẹ a te duomahọ egagọ erue? Kẹ oriruo.

⁸ Evaọ obe Izikiẹl, Jihova ọ rọ ọtadhesẹ ogberẹ ta kpahe oware jọ nọ u kpomahọ ọyomariẹ. Ẹzi Ọghẹnẹ ọ wọ Izikiẹl kere eria ikere ivẹ jọ nọ i dhesẹ epanọ o da Jihova te okenọ ahwo riẹ a dhẹ se iẹe ba nyae gọ eghẹnẹ efa. Kọ fikieme Jihova ọ rọ ta nọ ahwo riẹ a wọhọ igberẹ?

⁹ Re uyo onọ na o sai vẹ omai ẹro, o gwọlọ nọ ma kareghẹhọ oware jọ nọ u wuzou gaga kẹ egagọ efuafo, onọ ma jọ Uzou avọ 5 obe nana ta kpahe. Jihova ọ jọ Uzi nọ ọ kẹ Izrẹl ta nọ: “Who re wo eghẹnẹ efa vievie he u te no omẹ no [hayo, “rọ jẹ omẹ fiẹ,” ẹme-obotọ]. . . . Mẹ, Jihova Ọghẹnẹ ra, mẹ yọ Ọghẹnẹ nọ ọ gwọlọ omarọkẹ riẹriẹriẹ.” (Ọny. 20:3, 5) Uwhremu na, o fiẹgba họ ẹme ọvona, inọ: “Who re guzou kpotọ kẹ ọghẹnẹ ọfa vievie he, keme a riẹ Jihova inọ yọ ọnọ ọ gwọlọ omarọkẹ riẹriẹriẹ. Ẹhẹ, yọ Ọghẹnẹ nọ ọ gwọlọ omarọkẹ riẹriẹriẹ.” (Ọny. 34:14) Ẹme o re gbe vẹ vi enẹ hẹ! Jihova ọ rẹ sae jẹ egagọ mai rehọ họ ajokpanọ ọyọvo ma rẹ rọ eva mai kpobi gọ.

 ¹⁰ Joma rọ ọzae avọ aye nọ a rọo no kẹ oriruo na. Ọzae o re rẹro nọ ọyọvo aye riẹ o re rri, yọ ere aye o re rẹro re. Rekọ otẹrọnọ ọzae hayo aye o te bi rri obọ otafe, o rẹ sai ginẹ da ọrivẹ riẹ na. (Se Ahwo Hibru 13:4.) Ere o rrọ kpahe ẹme egagọ re, o rẹ ginẹ da Jihova nọ ahwo riẹ nọ a roma mudhe kẹe no, a tẹ nyasiọ iẹe ba nyae gọ eghẹnẹ erue. Ọ jọ obe Izikiẹl uzou avọ 16 dhesẹ epanọ oware na o ginẹ dae te, ọ rọ unu họ akotọ ta ẹme na ha.

11. Eme Jihova ọ ta kpahe Jerusalẹm gbe obonọ o no ze?

¹¹ Eme nọ Jihova ọ ta evaọ uzou avọ 16 obe Izikiẹl na họ eme riẹ nọ e mai theri kpobi evaọ obe na, yọ eme yena e rrọ usu eruẹaruẹ nọ e mai theri evaọ Ikereakere Hibru na soso. Jihova ọ ta ẹme kpahe okpẹwho Jerusalẹm, onọ u dikihẹ kẹ ahwo Juda nọ a siọ egagọ Ọghẹnẹ ba. Ọ ta kpahe epanọ eware i yoma kẹ Jerusalẹm te okenọ a yẹe, gbe epanọ ọ rọ dhẹ siọ ọyomariẹ ba. Okenọ a yẹe, ohwo ọvo ọ rẹrotei hi, yọ ọ jọ gbegbe lahiẹ lahiẹ. Ahwo Kenan nọ e jọ egedhọ evaọ ẹkwotọ na họ ọsẹgboni riẹ. Ere o ginẹ jọ keme evaọ oke krẹkri, ahwo orua Kenan jọ nọ a re se Jebus họ enọ i je su Jerusalẹm, bẹsenọ Devidi o ro fi okpẹwho na kparobọ. Jihova ọ tẹ re ohrọ Jerusalẹm nọ ọ jọ wọhọ ọmọfofa nọ ọsẹgboni riẹ a dhẹ seba na, ọ tẹ họe jẹ rẹrotei. Nọ u te oke jọ, ọ tẹ jọ wọhọ aye kẹ Jihova. Onana o via evaọ okenọ ahwo Izrẹl nọ a rọ unevaze re ọvọ kugbe Jihova evaọ oke Mosis a mu okpẹwho na họ ẹria uwhremu na. (Ọny. 24:7, 8) Nọ Jerusalẹm o zihe ruọ okpẹwho esuo no, Jihova ọ tẹ ghale iẹe, ru ei fe, jẹ whẹ erru họ iẹe oma, wọhọ epanọ ọzae nọ o fe je wo ogaga ọ rẹ rọ eware osẹ whẹ erru họ aye oyoyou riẹ oma na.​—Izik. 16:1-14.

12. Ẹvẹ a ro mu eghẹnẹ erue họ ẹgọ evaọ Jerusalẹm?

¹² Rekọ muẹrohọ oware nọ Jerusalẹm o ru. Jihova ọ ta nọ: “Whọ tẹ rẹroso erru ra, who te zihe ruọ ogberẹ fiki odẹ ra nọ u bi do. Whọ jẹ rọ oma ra kẹ ohwo kpobi nọ ọ be nyavrẹ re who lele iei bru igberẹ, whọ tẹ rehọ erru ra kẹ ae.” (Izik. 16:15) Evaọ oke Solomọn, Jihova ọ ghale ahwo riẹ gaga je ru ai fe te epanọ Jerusalẹm o rọ jọ okpẹwho nọ o woma jẹ viodẹ gaga evaọ akpọ oke yena. (1 Iv. 10:23, 27) Rekọ uwhremu na, egagọ erue e tẹ rọ ẹmẹrera ruọ okpẹwho na. Solomọn nọ ọ gwọlọ ru eva were eyae ibuobu riẹ, o te mu eghẹnẹ erue họ ẹgọ, ọ tẹ rehọ ai ro gbe Jerusalẹm ku. (1 Iv. 11:1-8) Nọ u noi no, ivie jọ nọ i su evaọ ẹta riẹ a tube ru eware nọ i yoma vi eyena dede, a rehọ egagọ erue ro gbe ẹkwotọ na soso ku. Ẹvẹ Jihova o rri igberẹ-ibro ahwo nana nọ a nyasiọ iẹe ba bru eghẹnẹ efa na? Ọ ta nọ: “U fo nọ a re ru eware itieye na ha, yọ u fo nọ e rẹ via vievie he.” (Izik. 16:16) Rekọ ahwo aghẹmeeyo riẹ na a je dhe eyeyoma!

13. Eware imuomu vẹ ahwo Ọghẹnẹ a je ru evaọ Jerusalẹm?

 ¹³ Dai roro epanọ o da Jihova jẹ dhae eva te nọ ọ ruẹ eware imuomu nọ ahwo riẹ a je ru. Ọ ta nọ: “Whọ rehọ emezae ra gbe emetẹ ra nọ who yẹ kẹ omẹ, whọ tẹ rehọ ae dhe idhe kẹ emedhọ re a re ae no​—kọ iruẹru igberẹ-ibro ra i gbe ri te? Who kpe emezae mẹ, whọ tẹ jẹ mahe ae evaọ erae je ro dhe idhe.” (Izik. 16:20, 21) Eware imuomu nana nọ ahwo na a je ru na i dhesẹ epanọ Setan ọ ginẹ geva te. O rẹ were iẹe gaga re ọ bẹbẹ idibo Jihova họ ru eware imuomu itieye na! Rekọ Jihova ọ rẹ ruẹ eware kpobi. Ghele eware iyoma kpobi nọ Setan o ru kẹhẹ, Ọghẹnẹ ọ rẹ sae ruẹrẹ eware na kpobi họ je bruoziẹ nọ o kiẹrẹe.​—Se Job 34:24.

14. Amono họ inievo-emetẹ ivẹ Jerusalẹm nọ Jihova ọ rọ kẹ oriruo na, kọ te ai te Jerusalẹm, ono ọ mai yoma?

¹⁴ Rekọ Jerusalẹm ọ tubẹ daezọ eware imuomu nọ o je ru na ha. Ọ ruabọhọ igberẹ-ibro riẹ na. Jihova ọ ta nọ oriẹ u tube yoma vi igberẹ efa dede, keme ọye ọ rẹ hwosa kẹ ahwo re a lele iei gbe-ọfariẹ! (Izik. 16:34) Ọghẹnẹ ọ ta nọ Jerusalẹm ọ wọhọ “oni” riẹ dẹẹ, koyehọ, egedhọ nọ e jẹ rria ẹkwotọ na vẹre na. (Izik. 16:44, 45) Ọ ta re nọ oniọvo-ọmọtẹ ọkpako Jerusalẹm họ Sameria, ọnọ ọ kaki mu igberẹ họ ebru, hayo kaki mu eghẹnẹ erue họ ẹgọ. Ọghẹnẹ ọ tẹ jẹ ta nọ oniọvo-ọmọtẹ riẹ ọfa họ Sọdọm; rekọ ohare a rehọ Sọdọm bru evaọ etenẹ na keme oke yena yọ a raha e riẹ kri no fiki udu ogaga gbe ogbekuo riẹ. Otọ ẹme Jihova na kpobi họ, umuomu Jerusalẹm u vi orọ Sameria, je tube vi orọ Sọdọm dede! (Izik. 16:46-50) Ahwo Ọghẹnẹ a gbolaro kẹ unuovẹvẹ sa-sa nọ Jihova ọ jẹ kẹ ai, a tẹ ruabọhọ ọkparesuọ rai.

15. Fikieme Jihova o ti ro ru Jerusalẹm oware nọ ọ jiroro riẹ na, kọ ẹruore vẹ onana o wha ze?

¹⁵ Kọ eme Jihova o ti ru? Ọ ta kẹ Jerusalẹm nọ: “Me bi koko ese ra kpobi nọ who je ru oma were na họ bru owhẹ ze,” yọ “mẹ te rehọ owhẹ họ obọ rai.” Onana u dhesẹ nọ erẹwho egedhọ nọ ahwo Ọghẹnẹ a jẹ nyusu kugbe na a te raha Jerusalẹm, a te bae fihọ je mi ei eware eghaghae riẹ kpobi. Ọ ta re nọ: “A . . . te rọ itho fi owhẹ jẹ rehọ egbọdọ rai kpe owhẹ.” Kọ ẹjiroro vẹ Jihova o ro ru oware nana? Orọnikọ ọ gwọlọ raha ahwo riẹ muotọ họ. Ukpoye, ọ ta nọ, “Me ti ru igberẹ-ibro ra serihọ.” O te je fibae nọ: “Me ti mu ofu kẹ owhẹ te oka, kẹsena mẹ vẹ te siọ eva ba ẹdha kẹ owhẹ; mẹ te fọ rirẹ, eva e gbẹ te dha omẹ hẹ.” Wọhọ epanọ ma jọ Uzou avọ 9 obe na wuhrẹ na, ẹjiroro Jihova họ re o zihe egagọ efuafo ze kẹ ahwo riẹ okenọ a te no igbo ze no. Fikieme o ti ro ru ere? Ọ ta nọ: “Mẹ omamẹ mẹ te kareghẹhọ ọvọ nọ mẹ re kugbe owhẹ evaọ oke uzoge ra.” (Izik. 16:37-42, 60) Wo ohẹriẹ no ahwo riẹ na, Jihova o ti ru eyaa riẹ na gba ẹsikpobi!​—Se Eviavia 15:4.

16, 17. (a) Fikieme ma gbẹ be ta nọ Kristẹndọm Ohola avọ Oholiba a dikihẹ kẹ hẹ? (Rri ẹkpẹti na, “Inievo-Emetẹ nọ E Rrọ Igberẹ.”) (b) Eme ma rẹ sai wuhrẹ no Izikiẹl uzou avọ 16 gbe 23 ze?

 ¹⁶ Jihova ọ rọ ẹkwoma ẹme riẹ nọ a kere fihọ obe Izikiẹl uzou avọ 16 na wuhrẹ omai eware buobu kpahe izi hayo itee ikiẹrẹe riẹ, uvioziẹ riẹ, gbe ohrọ-oriọ riẹ. Ma rẹ sae jọ obe Izikiẹl uzou avọ 23 wuhrẹ eware itieye na re. Ẹme nọ Jihova ọ ta kpahe igberẹ-ibro ahwo riẹ na yọ ẹme nọ Ileleikristi uzẹme nẹnẹ a re se gboja gaga. Ma gwọlọ ru oware ovo nọ u re ru eva dha Jihova vievie he, wọhọ epanọ Juda avọ Jerusalẹm a ru! Fikiere ma re siomano oghẹrẹ ẹdhọgọ kpobi. Onana u kugbe uvou-uthei gbe ilale efe, enọ e rrọ ẹdhọgọ. (Mat. 6:24; Kọl. 3:5) Joma dhesẹ ẹsikpobi nọ eva e be were omai inọ Jihova o zihe egagọ efuafo ze no evaọ edẹ urere nana, yọ ọ te kuvẹ vievie he re a wariẹ gbe egagọ efuafo ku! Jihova ọ “re ọvọ ebẹdẹ bẹdẹ” kugbe Izrẹl Ọghẹnẹ na no. Ọvọ yena ọ te raha ha, keme orẹwho nana o te nyasiọ Jihova ba ha hayo duomahọ egagọ erue he. (Izik. 16:60) Fikiere, joma rri uvẹ nọ ma rọ rrọ ukoko ofuafo Jihova nẹnẹ na ghaghae.

¹⁷ Kọ eme oware nọ Jihova ọ ta nọ o te via kẹ igberẹ nọ a dhesẹ evaọ obe Izikiẹl na u wuhrẹ omai kpahe “ogberẹ ologbo na,” koyehọ Babilọn Ologbo na? Joma ruẹ.

18, 19. Eware jọ vẹ i kiekpahe igberẹ nọ a ta kpahe evaọ obe Izikiẹl na nọ i kiekpahe ọnọ a ta kpahe evaọ obe Eviavia na re?

¹⁸ Jihova o re nwene he. (Jem. 1:17) Oghẹrẹ ovona nọ o rri egagọ erue anwọ oke nọ ogberẹ ologbo yena ọ rọ romavia na, ere o gbe bi rri rie nẹnẹ. Fikiere u re gbe omai unu hu inọ oziẹ nọ o bru kpahe igberẹ nọ a ta kpahe evaọ obe Izikiẹl na avọ oziẹ nọ o bru kpahe “ogberẹ ologbo” nọ a ta kpahe evaọ obe Eviavia na e rọ oghẹrẹ jọ tho ohwohwo.

¹⁹ Wọhọ oriruo, muẹrohọ nọ, a bruoziẹ kpe ahwo aghẹmeeyo Ọghẹnẹ nọ a rehọ igberẹ dhesẹ evaọ obe Izikiẹl na fikinọ a jẹ gọ eghẹnẹ erẹwho efa. Yọ orọnikọ obọ Jihova dẹẹ uye u no ze te ai hi, ukpoye kọ obọ erẹwho yena nọ a jẹ gọ eghẹnẹ rai na. Epọvo na a bruoziẹ kpe egagọ erue akpọ-soso nẹnẹ re fikinọ a bi lele “ivie otọakpọ na” gbe-ọfariẹ. Kọ obọ ono uye rai u ti no ze? Ma jọ Ebaibol se nọ isu akpọ na “a ti mukpahe ogberẹ na a ve ti fi ei họ ababọ jẹ bae fihọ, a vẹ te re uwo-oma riẹ no jẹ rehọ erae mahe iẹe no riẹriẹriẹ.” Kọ eme ọ te lẹliẹ egọmeti akpọ nana ru oware utioye na? Keme Ọghẹnẹ o ti “fi iroro na họ udu rai re a ru ẹjiroro riẹ” gba.​—Evia. 17:1-3, 15-17.

20. Eme o dhesẹ nọ oziẹ nọ a bru kpe Babilọn na o te jọ orọ urere?

²⁰ Fikiere Jihova ọ te rehọ erẹwho akpọ nana ru egagọ erue kpobi oware nọ o bruoziẹ riẹ kpahe ai, te ichọche Kristẹndọm kpobi. Oziẹobro nana o te jọ orọ urere; a ti wo erọvrẹ hẹ, yọ a ti wo uvẹ nọ a re ro nwene idhere rai hi. Obe Eviavia  o ta kpahe Babilọn nọ, “a gbẹ te ruẹ e riẹ ofa ha.” (Evia. 18:21) Ikọ-odhiwu Ọghẹnẹ a te ghọghọ fiki ọraha riẹ na, yọ a be ta nọ: “Wha jiri Jah! Yọ iwiri ọraha ogberẹ na i bi kuye bẹdẹ bẹdẹ.” (Evia. 19:3) Oziẹobro nana u ti nwene bẹdẹ bẹdẹ hẹ. A gbẹ te kuvẹ vievie he re egagọ erue jọ e romavia nọ i re gbe egagọ efuafo ku. Ọraha Babilọn o ti ru iwiri kuye kpehru dududu, wọhọ odẹme, yọ ere i ti kuye bẹdẹ bẹdẹ.

21. Etoke vẹ o ti muhọ evaọ okenọ a te raha egagọ erue na, kọ oghẹrẹ vẹ etoke yena o ti ro kuhọ?

²¹ Okenọ egọmeti akpọ nana a te họre Babilọn Ologbo na, yọ oware nọ Ọghẹnẹ o bruoziẹ riẹ no a bi ru na, onọ o rrọ oware ulogbo jọ nọ u ti ru ẹjiroro Jihova gba. Onana o te jọ emuhọ uye ulogbo na, etoke idhọvẹ nọ a re ruẹ obọ riẹ hẹ. (Mat. 24:21) Uye ulogbo na u ti kuhọ evaọ ẹmo Amagidọn, ẹmo nọ Jihova ọ te rọ raha uyero-akpọ omuomu nana. (Evia. 16:14, 16) Wọhọ epanọ ma te jọ izou nọ e rrọ obaro evaọ obe nana ruẹ na, obe Izikiẹl o vuẹ omai eware buobu kpahe epanọ  uye ulogbo na u ti ro muhọ. Rekọ, taure ma tẹ te ta kpahe oyena, didi eware ma jọ obe Izikiẹl uzou avọ 16 gbe 23 wuhrẹ no nọ u fo nọ ma rẹ kareghẹhọ je fihọ iruo?

22, 23. Nọ ma te roro kpahe oghẹrẹ nọ a dhesẹ igberẹ na evaọ obe Izikiẹl gbe obe Eviavia, eme o rẹ wọ omai ru evaọ egagọ mai?

²² O rẹ were Setan re ọ raha uruemu ahwo nọ a be gọ egagọ efuafo. Nọ Setan o te wo uvẹ nọ o re ro ru omai kiukeku egagọ efuafo re ma duomahọ egagọ erue wọhọ igberẹ nọ a dhesẹ evaọ obe Izikiẹl na, a rẹ ruẹ oware nọ o rẹ were iẹe tere he. Ma rẹ kareghẹhọ nọ Jihova ọ gwọlọ nọ ọye ọvo ma rẹ gọ, ma rẹ gọ ọghẹnẹ ọfa ha! (Ik. 25:11) Fikiere ma rẹ kẹnoma kẹ egagọ erue lelele, ma re “dhobọte oware” ovo nọ o rrọ gbegbe evaọ aro Ọghẹnẹ hẹ. (Aiz. 52:11) Epọvo na re, ma rẹ jọ abọ ọvo ho evaọ ẹme esuo-ohrowo akpọ nana nọ ohẹriẹ o da fia na. (Jọn 15:19) Ma re rri uruemu orẹwho-mẹ-oja wọhọ edhere ọfa nọ Setan ọ be rọ wha egagọ erue haro, fikiere ma re dhomahọ oware otiọye vievie he.

²³ Maero na, joma hae kareghẹhọ ẹsikpobi nọ uvẹ-ọghọ ulogbo ma wo nọ ma be rọ gọ Jihova evaọ etẹmpol ẹwoho ọfuafo riẹ na. Joma rri ọruẹrẹfihotọ yena ghaghae, re ma jẹ gbaemu nọ ma re ru oware ovo kugbe egagọ erue vievie he!