1, 2. Evaọ ẹsejọ, fikieme Jihova o re ro dhesẹ eruẹaruẹ kẹ idibo riẹ nọ e rrọ otọakpọ nọ o te bi wuhrẹ ai oware jọ?

DAE rehọ iẹe nọ uviuwou jọ nọ emaha esese e rrọ a keria wariẹ emẹjẹ họ bi wuhrẹ Ebaibol. Re emọ na e sai wo otoriẹ oware nọ a be jọ Ebaibol wuhrẹ na, ọsẹ na o te bi dhesẹ iwoho jọ kẹ ai. Emọ na a te bi kpo ehwẹ ku agba, yọ emamọ iyo nọ a be kẹ sasasa i dhesẹ nọ a bi wo otoriẹ oware nọ ọsẹ rai o bi wuhrẹ ai na. Iwoho nọ ọsẹ na o kugbe bi ro wuhrẹ emọ na i bi fiobọhọ kẹ ai wo otoriẹ oware nọ ọsẹ na o bi wuhrẹ ai kpahe Jihova, eware nọ a hẹ sai wo otoriẹ rai hi fikinọ a gbẹ maha.

² Epọvo na re, Jihova ọsẹ mai ọ rehọ ẹkwoma eruẹaruẹ gbe ewezẹ fiobọhọ kẹ idibo riẹ nọ e rrọ obọ otọakpọ obonẹ no nọ a ro wo otoriẹ eware obọ odhiwu nọ a rẹ ruẹ hẹ, eware nọ a hẹ sai wo otoriẹ rai ẹdẹvo ho. Wọhọ oriruo, Jihova o dhesẹ eruẹaruẹ jọ kẹ Izikiẹl, enọ ọ jọ ruẹ eware sa-sa nọ i re gbunu gaga, re ọ rọ ere ru eware jọ vẹ kẹe kpahe ọyomariẹ. Ma jọ uzou nọ o vrẹ na ta kpahe ovo jọ evaọ usu eware nana. Enẹna joma tẹrovi abọjọ eruẹaruẹ igbunu yena re ma ruẹ epanọ otofa riẹ o sai ro fiobọhọ kẹ omai si kẹle Jihova.

3. (a) Wọhọ epanọ o rrọ Izikiẹl 1:4, 5, eme Izikiẹl ọ ruẹ evaọ eruẹaruẹ? (Rri uwoho nọ o rrọ emuhọ uzou nana.) (b) Eme who muẹrohọ evaọ oghẹrẹ nọ Izikiẹl o ro kere eware nọ ọ ruẹ na fihotọ?

³ Se Izikiẹl 1:4, 5. Izikiẹl o bi dhesẹ “eware jọ nọ e wọhọ emama ene nọ e rrọ uzuazọ” nọ i wo oma ikọ-odhiwu, oma ohwo-akpọ, gbe oma arao. Muẹrohọ epanọ Izikiẹl o dhesẹ oware nọ ọ ruẹ na dẹẹ, ọ ta nọ ọ ruẹ “eware jọ nọ e wọhọ” emama nọ e rrọ uzuazọ. Who te bi se eruẹaruẹ nọ e rrọ Izikiẹl uzou 1 na, whọ rẹ ruẹ nọ ọruẹaro na o je dhe eme nana ẹwẹwariẹ, “o wọhọ,” “o jọ wọhọ,” “u tho.” (Izik. 1:13, 24, 26) Izikiẹl o vuhumu nọ eware nọ ọ ruẹ na i dikihẹ kẹ eware nọ a rẹ ruẹ hẹ nọ e rrọ obọ odhiwu.

4. (a) Ẹvẹ eruẹaruẹ na i duobọte Izikiẹl te? (b) Eme o sae jọ nọ Izikiẹl ọ riẹ kpahe chẹrub?

⁴ Ababọ avro, eware nọ Izikiẹl ọ ruẹ je yo evaọ eruẹaruẹ na i ru ozọ mu ei gaga. Oma emama ene nọ e rrọ uzuazọ na o jọ wọhọ “iwowo-erae.” Nọ a te bi no oria ruọ oria, a re siawọ wọhọ “elo egbrara.” Edo ibekpe rai o “wọhọ edo ame nọ o bi kporo ẹkẹre,” yọ nọ a te bi no oria ruọ oria, “edo rai ọ jọ wọhọ edo ogbaẹmo.” (Izik. 1:13, 14, 24-28; rri ẹkpẹti na “Me je . . . Rri Emama nọ E Rrọ Uzuazọ Na.”) Evaọ eruẹaruẹ efa nọ Izikiẹl ọ ruẹ, o se emama ene nọ e rrọ uzuazọ na “chẹrub,” hayo ikọ-odhiwu ilogbo. (Izik. 10:2) Nọ o rọnọ Izikiẹl o no uviuwou izerẹ ze na, o sae jọ nọ a wuhrẹ i rie no inọ chẹrub e kẹle Ọghẹnẹ gaga, yọ a rẹ gbodibo Kẹe.​—1 Irv. 28:18; Ol. 18:10.

5. (a) Ẹvẹ chẹrub na gbe evao ene rai na i ro dhesẹ ogaga gbe oruaro Jihova via? (b) Oghẹrẹ vẹ abọ eruẹaruẹ nana o rọ kareghẹhọ omai otofa odẹ Ọghẹnẹ? (Rri ẹme oruvẹ.)

⁵ Se Izikiẹl 1:6, 10. Izikiẹl o te je muẹrohọ nọ chẹrub na ọvuọvo o wo evao ene​—ovao ọzae, ovao okpohrokpo, ovao eruẹ, gbe ovao ugo. Ababọ avro, evao ene nana nọ Izikiẹl ọ ruẹ na i wuhrẹ i rie kpahe epanọ Jihova ọ rro je wo ogaga te. Fikieme ma rọ ta ere? Emama nana ọvuọvo nọ chẹrub na i wo ovao rai na i dikihẹ kẹ orro, ẹgba, gbe ogaga. Okpohrokpo yọ arao nọ o wo orro, wo erru, je wo ẹgba gaga, eruẹ yọ arao nọ ọ rrọ ruaro jẹ goma, ugo yọ ọvra ologbo, ọzae hayo ohwo họ omama nọ o mai wuzou evaọ usu emama Ọghẹnẹ nọ e rrọ otọakpọ, ọye họ osu emama edekọ kpobi nọ e rrọ otọakpọ na. (Ol. 8:4-6) O make rrọ ere na, Izikiẹl ọ jọ eruẹaruẹ nana ruẹ nọ emama ilogbo ene nọ a rehọ evao ene chẹrub ọvuọvo dhesẹ na, e rrọ otọ agbara-uvie Jihova, ọnọ ọ rrọ Osu Ehrugbakpọ nọ o kpehru vi eware kpobi na. Onana u dhesẹ nọ Jihova ọ rẹ sae rehọ emama riẹ ru ẹjiroro riẹ gba. * Ọso-ilezi na o whowho kpahe Jihova nọ: “Oruaro riẹ u kpehru vi otọakpọ gbe odhiwu.”​—Ol. 148:13.

6. Eme o sae jọ nọ u fiobọhọ kẹ Izikiẹl riẹ oware ofa nọ evao ene na i dikihẹ kẹ?

⁶ Nọ oke jọ o vrẹ no, nọ Izikiẹl o roro kpahe oware nọ ọ  ruẹ na no, o sae jọ nọ ọ kareghẹhọ nọ idibo Ọghẹnẹ evaọ okenọ u kpemu a rehọ erao ro dhesẹ eware no re. Wọhọ oriruo, ọsẹ-ode na Jekọp o dhesẹ ọmọzae riẹ Juda wọhọ okpohrokpo je dhesẹ Bẹnjamin wọhọ adaka. (Emu. 49:9, 27) Fikieme? Keme okpohrokpo avọ adaka a wo ọkpọ iruemu nọ ezae nana a ti dhesẹ via. Fiki iriruo itienana nọ e rrọ eria Ikereakere nọ Mosis o kere na, Izikiẹl ọ sai roro nọ evao ene nọ chẹrub na o wo na i dikihẹ kẹ oghẹrẹ iruemu jọ nọ e viodẹ re. Rekọ oghẹrẹ iruemu vẹ ma be ta kpahe na?

7, 8. Iruemu-aghae vẹ a rẹ mae rọ evao ene chẹrub na dhesẹ?

⁷ Taure oke Izikiẹl u te ti te, didi iruemu ahwo nọ a kere Ebaibol na a rehọ okpohrokpo, ugo, gbe eruẹ dhesẹ? Muẹrohọ eme nana nọ e rrọ Ebaibol na: “Ọzae nọ ọ gudu nọ udu riẹ o wọhọ orọ okpohrokpo.” (2 Sam. 17:10; Itẹ 28:1) “Ugo nọ ọ rra rri obọ ehru,” gbe “ibiaro riẹ e rẹ ruẹ thethabọ.” (Job 39:27, 29) “Ogaga eruẹ u re fiobọhọ kẹ ohwo vu ekakọ buobu.” (Itẹ 14:4) Wọhọ epanọ eria ikere itienana i dhesẹ na, ma sae ta nọ ovao okpohrokpo na u dikihẹ kẹ uvioziẹ nọ a re bru ududu; ovao ugo na u dikihẹ kẹ areghẹ nọ ọ rẹ ruẹ thethabọ; ovao eruẹ na kọ ogaga nọ a sae zadhe he, yọ enẹ ma be hai dhesẹ ai evaọ ebe mai.

⁸ Kọ ẹvẹ kpahe “ovao ọzae” na? (Izik. 10:14) Ababọ avro, u dikihẹ kẹ uruemu nọ erao e rẹ sai dhesẹ hẹ, onọ ahwo-akpọ nọ a ma evaọ uwoho Ọghẹnẹ ọvo a rẹ sai dhesẹ. (Emu. 1:27) Ahwo-akpọ ọvo a wo uruemu yena evaọ otọakpọ na, yọ a ta kpahe iẹe evaọ ijaje Ọghẹnẹ nana: “Whọ rẹ rehọ udu ra kpobi . . . you Jihova Ọghẹnẹ ra hrọ” gbe “who re you ọrivẹ ra wọhọ omara hrọ.” (Izie. 6:5; Izerẹ 19:18) Ma te bi koko ijaje yena ẹkwoma uyoyou nọ o kare oriobọ nọ ma re dhesẹ, yọ ma bi dhesẹ oghẹrẹ uyoyou nọ Jihova o wo via. Jọn ukọ na o kere nọ, “ma wo uyoyou keme ọye ọ kaki you omai.” (1 Jọn 4:8, 19) Fikiere, “ovao ọzae” na u dikihẹ kẹ uyoyou.

9. Ono o wo iruemu-aghae nọ evao chẹrub na i dikihẹ kẹ na?

⁹ Kọ ono o wo iruemu-aghae enana? Nọ o rọnọ chẹrub na họ enọ i wo evao ene na, ahwo nọ chẹrub nọ a jọ eruẹaruẹ ruẹ na i dikihẹ kẹ kpobi họ enọ i wo iruemu na, koyehọ, uviuwou Jihova nọ o rrọ obọ odhiwu orọ emama ẹzi nọ i bi yoẹme kẹe. (Evia. 5:11) U te no ere no, obọ Jihova uzuazọ chẹrub na u no ze, yọ ọye o wo iruemu-aghae nọ chẹrub na i wo na re. (Ol. 36:9) Fikiere, evao chẹrub na i dikihẹ kẹ iruemu-aghae nọ Jihova omariẹ o wo. (Job 37:23; Ol. 99:4; Itẹ 2:6; Mae. 7:18) Idhere jọ vẹ Jihova o bi ro dhesẹ iruemu-aghae nana?

10, 11. Idhere jọ vẹ ma bi ro wo erere no iruemu-aghae ene Jihova na ze?

 ¹⁰ Uvioziẹ. Nọ Jihova ọ rrọ Ọghẹnẹ nọ o “you uvioziẹ” na, o “re dhesẹ ọriẹwẹ kẹ ohwo ọvo ho.” (Ol. 37:28; Izie. 10:17) Fikiere, ghelọ oghẹrẹ ohwo nọ ma rrọ kẹhẹ, mai kpobi ma wo uvẹ nọ ma rẹ rọ jọ idibo riẹ ẹsikpobi je wo eghale ebẹdẹ bẹdẹ. Areghẹ. Jihova yọ Ọghẹnẹ nọ o “wo areghẹ,” onọ u ru nọ ọ rọ kẹ omai obe nọ o vọ avọ “uvi areghẹ.” (Job 9:4; Itẹ 2:7) Ma te fi ehrẹ Ebaibol họ iruo, i re fiobọhọ kẹ omai thihakọ ebẹbẹ nọ ma be rẹriẹ ovao dhe kẹdẹ kẹdẹ je yeri emamọ uzuazọ. Ogaga. Nọ Jihova ọ rrọ Ọghẹnẹ nọ o wo “ogaga ulogbo” na, ọ rẹ rehọ ẹzi ọfuafo riẹ kẹ omai “ogaga nọ u vi ogaga.” Onana o rẹ kẹ omai ẹgba thihakọ oghẹrẹ edawọ kpobi nọ e rẹ sai te omai.​—Nah. 1:3; 2 Kọr. 4:7; Ol. 46:1.

¹¹ Uyoyou. Nọ Jihova ọ rrọ Ọghẹnẹ nọ “ọ vọ avọ uyoyou nọ o rẹ hiẹ hẹ” na, o re gbabọkẹ idibo riẹ nọ i bi yoẹme kẹe vievie he. (Ol. 103:8; 2 Sam. 22:26) Fikiere, o tẹ make rọnọ ma rrọ ọkora fikinọ ẹyao hayo owho o be kẹ omai uvẹ ru te epanọ ma je ru te evaọ egagọ Jihova vẹre he, eva e rẹ were omai ghele, keme ma riẹ nọ Jihova ọ be kareghẹhọ iruo nọ ma rọ uyoyou ru kẹe evaọ oke nọ u kpemu. (Hib. 6:10) Ababọ avro, ma wo erere ologbo no uvioziẹ, areghẹ, ogaga, gbe uyoyou nọ Jihova o bi dhesẹ ze no, yọ ma ti gbe wo erere no iruemu-aghae ene nana nọ e mae viodẹ na ze evaọ obaro.

12. Eme u fo nọ ma rẹ kareghẹhọ ẹsikpobi kpahe iruemu-aghae Jihova nọ ma riẹ?

¹² Evaọ uzẹme, u fo nọ ma rẹ kareghẹhọ ẹsikpobi nọ eware nọ mai ahwo-akpọ ma riẹ kpahe iruemu-aghae Jihova na yọ “amabọ jọ gheghe orọ idhere riẹ.” (Job 26:14) “Ma sai wo otoriẹ oware kpobi kpahe Erumeru na ha,” keme “a rẹ sae kiẹ otọ oruaro riẹ via ha.” (Job 37:23; Ol. 145:3) Oyena u ru omai riẹ nọ a rẹ sai kele iruemu-aghae Jihova ha hayo hẹriẹ ai no ohwohwo ho. (Se Ahwo Rom 11:33, 34.) Evaọ uzẹme, eruẹaruẹ Izikiẹl na omarai i dhesẹ nọ iruemu-aghae Ọghẹnẹ i bu wo umuo ho. (Ol. 139:17, 18) Abọ eruẹaruẹ na vẹ u dhesẹ onana via?

13, 14. Eme evao ene chẹrub na i dikihẹ kẹ, kọ ẹvẹ ma sae rọ ta ere?

¹³ Izikiẹl ọ jọ eruẹaruẹ ruẹ nọ chẹrub na ọvuọvo o wo evao ene orọnikọ ovao ovo ho. Eme oyena u dhesẹ? Kareghẹhọ nọ evaọ Ebaibol na, a rẹ mae rehọ inọmba na, ene, ro dhesẹ oware nọ o gba ẹrẹrẹe. (Aiz. 11:12; Mat. 24:31; Evia. 7:1) Oware jọ nọ ma re muẹrohọ evaọ eruẹaruẹ nana họ, Izikiẹl ọ fodẹ inọmba na, ene, kpotọ vrẹ isia izii hi! (Izik. 1:5-18) Kọ eme ma sae ta kpahe onana? Nwane wọhọ epanọ chẹrub ene na i dikihẹ kẹ emama ẹzi edekọ kpobi nọ e be romakpotọ na, ere  ọvona, nọ a te rri evao ene chẹrub na kpobi kugbe, i dikihẹ kẹ iruemu-aghae kpobi nọ Jihova o wo. *

¹⁴ Re ma dhesẹ nọ orọnikọ iruemu-aghae ene na ọvo evao ene chẹrub na i dikihẹ kẹ hẹ, joma rehọ etẹ ene nọ a fodẹ evaọ eruẹaruẹ nana kẹ oriruo. Etẹ na ọvuọvo e rrọ ruaro gaga, rekọ nọ who te rri etẹ ene na kugbe, whọ rẹ ruẹ nọ eye họ uzedhe otọhotọ nọ akẹkẹ na ọ rrọ ehru rai. Epọvo na re, nọ who te rri evao ene na kugbe orọnikọ iruemu-aghae ene ọvo whọ rẹ ruẹ hẹ, rekọ i re ru owhẹ riẹ oghẹrẹ ohwo nọ Jihova ọ ginẹ rrọ.

15. Emamọ oware vẹ Izikiẹl o wuhrẹ no eruẹaruẹ ọsosuọ nọ a dhesẹ kẹe na ze?

¹⁵ Eruẹaruẹ ọsosuọ nọ Izikiẹl ọ ruẹ na i wuhrẹ i rie oware jọ nọ u wuzou gaga kpahe usu riẹ kugbe Jihova. Eme ọye? Ma rẹ jọ emuhọ obe riẹ na ruẹ oware na. Nọ Izikiẹl ọ ta nọ ọ jọ obọ “ẹkwotọ ahwo Kaldia” no, ọ tẹ ta kpahe oware nọ o via kẹ ọyomariẹ, inọ: “Obọ Jihova o tẹ ziọ ehru riẹ evaọ etẹe.” (Izik. 1:3) Muẹrohọ nọ orọnikọ obọ Jerusalẹm Izikiẹl ọ ta nọ ọ jọ ruẹ eruẹaruẹ na ha, rekọ evaọ etẹe, koyehọ, obọ  Babilọn. * Kọ eme oyena u dhesẹ kẹ Izikiẹl? O vuhumu nọ: Dede nọ ọ jọ igbo evaọ oria nọ u thabọ no Jerusalẹm avọ etẹmpol riẹ, o thabọ no Jihova avọ egagọ Riẹ hẹ. Oma nọ Jihova ọ rọ via kẹ Izikiẹl evaọ obọ Babilọn na u dhesẹ nọ re ọ gọ Ọghẹnẹ evaọ edhere nọ ọ rẹ jẹrehọ, oria nọ ọ rrọ hayo oghẹrẹ uyero nọ ọ rrọ u muẹme he. Ukpoye, Jihova ọ jẹ egagọ Izikiẹl rehọ fiki oghẹrẹ nọ udu Izikiẹl o rrọ gbe isiuru nọ o wo inọ ọ rẹ gọ Jihova.

16. (a) Oware omosasọ vẹ ma sai wuhrẹ no eruẹaruẹ Izikiẹl na ze? (b) Eme ọ be wọ owhẹ rehọ udu ra kpobi gọ Jihova?

¹⁶ Fikieme oware nọ Izikiẹl o wuhrẹ na o rọ rrọ oware omosasọ kẹ omai nẹnẹ? O kẹ omai imuẹro nọ ma tẹ be rehọ eva mai kpobi gọ Jihova, ọ rẹ jọ kugbe omai ẹsikpobi ghelọ oria nọ ma rrọ, ebẹbẹ nọ ma rẹriẹ ovao dhe, hayo oghẹrẹ uyero nọ ma rrọ kpobi kẹhẹ. (Ol. 25:14; Iruẹru 17:27) Fiki uyoyou nọ o rẹ hiẹ hẹ nọ Jihova o wo kẹ omai idibo riẹ omomọvo, ọ rẹ kake kpairoro vrẹ omai hi. (Ọny. 34:6) Fikiere, oware ovo o rẹ sae za Jihova dhe he nọ ọ gbẹ sai ro dhesẹ uyoyou riẹ nọ o rẹ hiẹ hẹ kẹ omai hi. (Ol. 100:5; Rom 8:35-39) U te no ere no, eruẹaruẹ nana nọ e ta kpahe ẹfuọ Jihova gbe ogaga ulogbo riẹ na e kareghẹhọ omai inọ Jihova o te ọnọ ma rẹ gọ. (Evia. 4:9-11) Evaọ uzẹme, eva e were omai gaga inọ Jihova o dhesẹ eruẹaruẹ itienana kẹ odibo riẹ, re u fiobọhọ kẹ omai riẹ oghẹrẹ ohwo nọ ọyomariẹ ọ rrọ gbe iruemu-aghae riẹ. Nọ ma tẹ riẹ iruemu-aghae nọ Jihova o wo ziezi, u re si omai kẹle iẹe, o rẹ jẹ wọ omai jiri iei jẹ rehọ udu mai kpobi gbe ogaga mai kpobi gọe.​—Luk 10:27.

17. Enọ vẹ ma te ta kpahe evaọ izou nọ e rrọ obaro na?

¹⁷ Rekọ, egagọ efuafo i gbeku evaọ oke Izikiẹl. Eme ọ wha riẹ ze? Eme Jihova o ru kpahe iẹe? Kọ ẹvẹ eware yena nọ e via evaọ oke anwae na i ro kpomahọ omai nẹnẹ? Ma te ta kpahe enọ nana evaọ izou nọ e rrọ obaro na.