1, 2. Eme Jihova ọ ta no obọ odhiwu ze nọ ikọ esa Jesu jọ a yo, kọ eme a ru?

 OTẸRỌNỌ Jihova Ọghẹnẹ ọ ta nọ who ru oware jọ, kọ whọ te se? Oghẹrẹ oware nọ ọ ta nọ who ru kpobi kẹhẹ, ababọ avro, whọ te daoma ru oware na.

² Whaọ, nọ a nwani ru Ehaa Ọnyavrẹ na no evaọ ukpe 32 C.E., Ọghẹnẹ ọ ta kẹ ikọ esa Jesu jọ nọ a re se Pita, Jemis gbe Jọn nọ a ru oware jọ. (Se Matiu 17:1-5.) Nọ a jọ kugbe Olori rai evaọ “ehru ugbehru ukpekpehru jọ,” a tẹ ruẹ oghẹrẹ oruaro nọ Jesu o ti wo evaọ obaro nọ a tẹ rehọ iẹe mu Ovie no evaọ obọ odhiwu. Eruẹaruẹ na e jọ wọhọ aruakpọ te epanọ Pita ọ rọ ta nọ ọ gwọlọ nọ ọ rẹ bọ iwou-udhu fihọ etẹe. Nọ Pita ọ gbẹ be ta ẹme na, ẹgho o te ruru aikpobi. Kẹsena Pita avọ ikọ edekọ na a te yo urru jọ nọ umutho ahwo jọ ọvo a yo no evaọ akpọ na soso, urru Jihova. Nọ Jihova ọ ta vevẹ nọ Jesu yọ Ọmọ riẹ no, ọ tẹ ta kẹ ikọ na nọ: “Wha gaviezọ kẹe.” Ikọ na a ru oware yena nọ Jihova ọ ta kẹ ae na. A ru lele eware nọ Jesu o wuhrẹ i rai, a tẹ jẹ tuduhọ amọfa awọ re a ru epọvo na re.—Iruẹru 3:19-23; 4:18-20.

3. Fikieme Jihova ọ rọ gwọlọ nọ ma gaviezọ kẹ Ọmọ riẹ, kọ eme u fo nọ ma rẹ romatotọ ta kpahe?

³ Ẹme yena nọ Jihova ọ ta inọ “wha gaviezọ kẹe” na, a kere i rie fihọ Ebaibol na re o jọ erere kẹ omai. (Rom 15:4) Fikieme? Keme Jesu họ Ọtota Jihova, yọ oke kpobi nọ Jesu o je wuhrẹ, o je wuhrẹ oware nọ Ọsẹ riẹ ọ gwọlọ nọ ma riẹ. (Jọn 1:1, 14) Uvie Ọghẹnẹ oye Jesu ọ jẹ mai wuhrẹ kpahe, koyehọ esuo Mesaya na nọ Jesu Kristi omariẹ avọ ahwo idu udhuhrẹ gbe ene (144,000) na a te jọ isu riẹ. Nọ orọnọ Uvie Ọghẹnẹ o mae viodẹ evaọ iwuhrẹ Jesu kpobi na, o roja re ma romatotọ ta kpahe onana. (Evia. 5:9, 10; 14:1-3; 20:6) Rekọ, joma kake ta kpahe oware nọ Jesu ọ rọ mai wuhrẹ kpahe Uvie Ọghẹnẹ vi oware ofa kpobi.

4. Ẹvẹ Jesu o ro dhesẹ nọ o se Uvie na gboja gaga?

⁴ Uvie na o jọ Jesu oja gaga. Fikieme ma rọ ta ere? Keme eme nọ ohwo ọ ta i re dhesẹ eware nọ e riẹe eva, hayo eware  nọ o se gboja. Jesu ọ ta nọ: “Eme nọ e vọ udu na, eye unu o rẹ ta via.” (Mat. 12:34) Jesu ọ jẹ rọ uvẹ kpobi vuẹ ahwo kpahe Uvie na. A fodẹ Uvie na vrẹ asia udhusoi (100) evaọ ebe Usiuwoma ene na, yọ Jesu họ ọnọ ọ fodẹ ibuobu enana. Uvie na o jọ uzoẹme nọ ọ jẹ rọ ta usiuwoma, ọ ta nọ: “O gba omẹ họ inọ me re whowho usi uwoma Uvie Ọghẹnẹ kẹ ewho efa re, keme fiki onana a ro vi omẹ ze.” (Luk 4:43) Makọ oke nọ Jesu ọ kparoma no uwhu ze no dede, ọ gbẹ jẹ ta kẹ ilele riẹ kpahe Uvie na. (Iruẹru 1:3) Evaọ uzẹme, Jesu o wo evawere gaga kpahe Uvie na, oye o soriẹ nọ ọ jẹ rọ ta kpahe iẹe ẹsikpobi na.

5-7. (a)Ẹvẹ ma rọ riẹ nọ Uvie na o rrọ Jihova oja gaga? Kẹ oriruo. (b) Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ nọ Uvie na o ginẹ rrọ omai oja?

⁵ Uvie na o rrọ Jihova oja gaga re. Ẹvẹ ma rọ riẹ? Kareghẹhọ nọ Jihova o vi Ọmọ ọvo riẹ ziọ otọakpọ; ẹme kpobi nọ Ọmọ na ọ ta gbe eware nọ o wuhrẹ, obọ Jihova i no ze. (Jọn 7:16; 12:49, 50) Eware kpobi nọ a kere fihọ ebe Usiuwoma ene na kpahe uzuazọ Jesu gbe odibọgba riẹ, obọ Jihova i no ze re. Dae romatotọ roro ẹme yena.

⁶ Dae rehọ iẹe nọ a kwa ifoto buobu erọ ahwo uviuwou ra kẹ owhẹ nọ who fihọ abọmo. Ifoto na kpobi e te sae ruọ abọmo na ha. Eme who ti ru? Whọ te salọ enọ who roro nọ i wuzou nọ i ti dhesẹ ahwo uviuwou na kpobi vevẹ. Ma sae ta nọ ebe Usiuwoma ene na e wọhọ abọmo ifoto nọ i dhesẹ oghẹrẹ ohwo nọ Jesu ọ rrọ vevẹ. Orọnikọ oware kpobi nọ Jesu o ru gbe enọ ọ ta evaọ oke nọ ọ jọ otọakpọ eye ẹzi Jihova ọ wọ enọ i kere ebe Usiuwoma na kere fihọ otọ họ. (Jọn 20:30; 21:25) Ukpoye, ẹzi Jihova ọ wọ rai kere eme nọ Jesu ọ ta gbe eware nọ o ru nọ i re fiobọhọ k’omai riẹ ẹjiroro usiuwoma ota riẹ gbe oware nọ o mae rrọ Jihova oja. (2 Tim. 3:16, 17; 2 Pita 1:21) Nọ orọnọ eware nọ Jesu o wuhrẹ kpahe Uvie Ọghẹnẹ a mai kere kpahe evaọ ebe Usiuwoma na, onana u dhesẹ nọ Uvie na o rrọ Jihova oja gaga. O rrọ vevẹ nọ Jihova ọ gwọlọ nọ ma riẹ kpahe Uvie riẹ ziezi.

⁷ U fo nọ mai omomọvo ọ rẹ nọ omariẹ nọ, ‘Kọ Uvie Ọghẹnẹ o ginẹ rrọ omẹ oja?’ O tẹ rrọ ere, ma te gaviezọ kẹ ẹme nọ Jesu ọ ta gbe eware nọ o wuhrẹ kpahe Uvie na, koyehọ epanọ Uvie na u wuzou te, oware nọ u ti ru, gbe oke nọ o te rọ ze.

8. Ẹvẹ Jesu o ro dhesẹ epanọ Uvie na u wuzou te?

⁸ Roro kpahe olẹ Olori na. Jesu ọ jọ olẹ na dhesẹ vevẹ epanọ Uvie na u wuzou te gbe oware nọ Uvie na u ti ru. Ọ jọ olẹ na yare eware ihrẹ. Eware esa ọsosuọ nọ ọ yare i kiekpahe ẹjiroro Jihova, eyehọ re a ru odẹ riẹ fuafo, re Uvie  riẹ o ze gbe re a jọ otọakpọ na ru oreva riẹ wọhọ epanọ a be jọ obọ odhiwu ru. (Se Matiu 6:9, 10.) Eware esa yena nọ Jesu ọ yare na e rọwokugbe ohwohwo, keme ẹkwoma Uvie Mesaya na Jihova o ti ro ru odẹ riẹ fo je ru oreva riẹ gba.

9, 10. (a) Eme Uvie Ọghẹnẹ u ti ru? (b) Eyaa Ebaibol vẹ whọ gwọlọ ruẹ orugba rai?

⁹ Eme Uvie Ọghẹnẹ u ti ru? Nọ ma tẹ be lẹ nọ, “Jọ Uvie ra o ze” yọ ma be yare nọ Jihova ọ rọ ẹkwoma Uvie na ru oware jọ. Nọ Uvie na o tẹ ze no, u ti su otọakpọ na soso. O te raha uyerakpọ omuomu nana no, te isuẹsu ahwo-akpọ kpobi, o vẹ te rehọ akpọ ọkpokpọ ze. (Dan. 2:44; 2 Pita 3:13) Kẹsena Uvie na u ve ti ru akpọ na kpobi zihe ruọ aparadase. (Luk 23:43) Ọghẹnẹ ọ vẹ te kpare ahwo nọ a rrọ ekareghẹhọ riẹ zihe ziọ uzuazọ, a ve ti kuomagbe imoni gbe egbẹnyusu rai. (Jọn 5:28, 29) Ẹmẹrera na, ahwo-akpọ nọ a bi yoẹme kẹ Ọghẹnẹ a vẹ te jọ gbagba jẹ reawere uzuazọ bẹdẹ bẹdẹ. (Evia. 21:3-5) A vẹ te jọ akpọ na ru oreva Jihova Ọghẹnẹ gbagba wọhọ epanọ o rrọ evaọ obọ odhiwu na. Kọ o gbẹ te jọ oware evawere kẹ owhẹ re whọ ruẹ eyaa Ebaibol nana nọ i ti rugba? Kareghẹhọ nọ oke kpobi nọ whọ lẹ nọ jọ Uvie Ọghẹnẹ o ze, yọ whọ be yare nọ eyaa iwoma nana i rugba.

¹⁰ O rrọ vevẹ nọ Uvie Ọghẹnẹ o re “ze” he, wọhọ epanọ ma be hae yare evaọ olẹ Olori na. Ahwo-akpọ a gbe bi su yọ akpọ ọkpokpọ na ọ re ze he. Rekọ emamọ usi jọ o riẹ. A rọ Uvie Ọghẹnẹ mu no, yọ onana ma te ta kpahe evaọ uzoẹme nọ o rrọ aro na. Obọnana joma ta kpahe oware nọ Jesu ọ ta kpahe oke nọ a te rọ rehọ Uvie na mu gbe oke nọ Uvie na o te rọ ze.

11. Eme Jesu ọ ta vevẹ kpahe eromuo Uvie Ọghẹnẹ?

¹¹ Eware nọ Jesu o wuhrẹ i dhesẹ vevẹ nọ a te rọ Uvie na mu evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ họ, dede nọ ilele riẹ jọ a je roro ere. (Iruẹru 1:6) Joma ta kpahe etadhesẹ ivẹ Jesu jọ. Nọ ọ ta kpahe ojọ no, u te ikpe ivẹ hẹ ọ tẹ ta kpahe ọdekọ.

12. Ẹvẹ ọtadhesẹ eka avọ ikpoko na u ro dhesẹ nọ orọnikọ ikpe-udhusoi ọsosuọ a rọ rehọ Uvie na mu hu?

¹² Ọtadhesẹ eka avọ ikpoko na. (Se Matiu 13:24-30.) Nọ Jesu ọ rọ ọtadhesẹ nana ta ẹme no ẹsejọhọ evaọ ezi okpakpọ ọrọ 31 C.E., o te ru ei vẹ kẹ ilele riẹ. (Mat. 13:36-43) Ọtadhesẹ na avọ otofa riẹ ona: Nọ ikọ na a te whu no, Ẹdhọ ọ vẹ te kọ ikpoko (Ileleikristi erue) fihọ udevie eka (“emọ Uvie na,” hayo Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo na). A te kẹ eka avọ ikpoko na uvẹ re e rro kugbe bọwo oke ivuẹvu, koyehọ “urere uyero-akpọ na.” Nọ ivuẹvu na i te muhọ no, a vẹ te hẹriẹ eka na no ikpoko na je koko ai họ. Ọtadhesẹ  na u dhesẹ nọ orọnikọ ikpe-udhusoi ọsosuọ a rọ rehọ Uvie na mu hu, rekọ a rehọ e riẹ mu evaọ etoke nọ eka na avọ ikpoko na e who no. Nọ ekakọ na e who no, ivuẹvu na i te muhọ evaọ ukpe 1914.

13. Ẹvẹ Jesu o ro dhesẹ nọ orọnikọ ọ tẹ nwani te obọ odhiwu no a vẹ rehọ iẹe mu Ovie he?

¹³ Ọtadhesẹ emaina na. (Se Luk 19:11-13.) Jesu ọ rọ ọtadhesẹ nana ta ẹme evaọ ukpe 33 C.E. nọ ọ jọ edhere evaọ orọ urere nọ o je kpohọ Jerusalẹm. Ahwo jọ evaọ usu enọ e jẹ gaviezọ kẹe na a je roro nọ Jesu ọ te rọ Uvie riẹ mu nọ a tẹ nwani te obọ Jerusalẹm no. Re Jesu ọ sae kpọ iroro rai vi je dhesẹ nọ ikpe buobu e te vrẹ taure a tẹ te rehọ Uvie na mu, ọ tẹ rọ omariẹ dhesẹ “ọzae jọ nọ o no orua ovie ze” nọ “o kpohọ ẹkwotọ ugbothabọ jọ nyai wo ogaga uvie tobọ.” a “Ẹkwotọ ugbothabọ” nọ Jesu ọ nya na họ odhiwu, oria nọ Ọsẹ riẹ ọ te jọ kẹe ogaga isuẹsu. Rekọ Jesu ọ riẹ nọ orọnikọ ọ tẹ nwani zihe kpobọ odhiwu no a te rọ rehọ iẹe mu Ovie he. Ukpoye, ọ te keria obọze Ọghẹnẹ, ọ vẹ hẹrẹ bọwo oke nọ Ọghẹnẹ o fihọ. Nọ o te obei, ọ hẹrẹ ikpe buobu.—Ol. 110:1, 2; Mat. 22:43, 44; Hib. 10:12, 13.

14. (a)Ẹvẹ Jesu ọ kẹ uyo onọ jọ nọ ikọ ene riẹ a nọ riẹ? (b) Eme eruẹaruẹ Jesu nọ i bi rugba e vuẹ omai kpahe ọzino riẹ gbe Uvie na?

¹⁴ Edẹ jọ taure a te ti kpe Jesu, ikọ ene riẹ jọ e nọ riẹ nọ: “Eme ọ te jọ oka ọzino ra gbe orọ oke urere uyero-akpọ  na.” (Mat. 24:3; Mak 13:4) Nọ Jesu ọ jẹ kuyo na, ọ vuẹ rai eware sa-sa nọ e te jọ akpọ na soso via evaọ obaro, enọ a kere fihọ obe Matiu uzou avọ 24 gbe 25. Eware nọ ọ fodẹ na e te jọ oka orọ etoke nọ a se “ọzino” Jesu. Oke nọ ọzino riẹ o ti ro muhọ na, oke ovo yena a te rọ rehọ Uvie na mu; yọ oke nọ ọzino riẹ o ti ro kuhọ, oke ovo yena Uvie na o te rọ ze. Imuẹro sa-sa e riẹ inọ eruẹaruẹ Jesu na i bi rugba anwọ ukpe 1914 ze. b Fikiere, ukpe yena etoke ọzino Kristi u ro muhọ, yọ ukpe yena a rọ rehọ Uvie na mu.

15, 16. Nọ Jesu ọ fodẹ “oge ọnana,” amono o wo họ iroro?

¹⁵ Kọ oke vẹ Uvie Ọghẹnẹ o te rọ ze? Jesu ọ fodẹ oke nọ Uvie na o te rọ ze dẹẹ hẹ. (Mat. 24:36) Rekọ ọ ta ẹme jọ nọ u dhesẹ nọ oke na o kẹle gaga no. Jesu ọ ta nọ Uvie na o te ze nọ “oge ọnana” ọ tẹ ruẹ orugba eruẹaruẹ na no. (Se Matiu 24:32-34.) Amono họ “oge ọnana” nọ a ta kpahe na? Joma romatotọ kiẹ ẹme Jesu na riwi.

¹⁶ “Oge ọnana.” Kọ ahwo nọ a be gọ Ọghẹnẹ hẹ Jesu o wo họ iroro? Ijo. Kareghẹhọ ahwo nọ Jesu ọ jẹ ta ẹme na kẹ. Umutho ikọ riẹ jọ nọ e “nya bru rie” ọ jẹ ta ẹme na kẹ. (Mat. 24:3) Evaọ oke yena, omoke jọ u kiọkọ re a te ku ẹzi ọfuafo na ku ikọ na. Muẹrohọ ẹme nọ Jesu ọ ta taure ọ tẹ te ta kpahe “oge ọnana.” Ọ ta nọ: “Wha wuhrẹ no ure ifigi ze: Nọ egha eboba riẹ e tẹ nwane whẹ ebe họ no, yọ wha riẹ nọ ezi-uvo ọ kẹle no. Epọvo na re, nọ wha tẹ ruẹ eware nana kpobi, wha riẹ nọ ọ kẹle unuẹthẹ no.” Orọnikọ otu nọ e be gọ Ọghẹnẹ hẹ Jesu ọ jẹ ta kpahe na ha, rekọ ilele riẹ nọ a rọ ẹzi ọfuafo wholo na eye ọ ta nọ a te ruẹ orugba eruẹaruẹ na je wo otoriẹ rai inọ ọyomariẹ “ọ kẹle unuẹthẹ no.” Fikiere, nọ Jesu ọ jẹ ta kpahe “oge ọnana,” ilele riẹ nọ a rọ ẹzi wholo na o wo họ iroro.

17. Eme họ otofa ẹme na “oge” gbe “eware nana kpobi”?

¹⁷ “Ọ rẹ te vrẹ vievie he bẹsenọ eware nana kpobi e rẹ via no.” Ẹvẹ eme yena i ti ro rugba? Re ma sae kuyo onọ nana, o gwọlọ nọ ma rẹ riẹ eware ivẹ jọ: otofa “oge” gbe “eware nana kpobi.” Ẹsibuobu a rẹ rọ “oge” dhesẹ ahwo unuikpe sa-sa nọ a rria enwenọ etoke ọvona; etoke na o re theri ga hrọ họ, yọ o re wo ekuhọ. (Ọny. 1:6) Yọ ẹme na “eware nana kpobi,” o kẹre te eware kpobi nọ Jesu ọ ta nọ e te via evaọ etoke ọzino riẹ nọ u muhọ evaọ ukpe 1914 rite oke nọ u ti ro kuhọ evaọ “uye ulogbo” na.—Mat. 24:21.

18, 19. Eme họ otofa ẹme nọ Jesu ọ ta kpahe “oge ọnana,” kọ eme ma rẹ sae ta kpahe onana?

¹⁸ Nọ o rrọ ere na, eme họ otofa ẹme nọ Jesu ọ ta kpahe “oge ọnana”? Itu ivẹ erọ Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo họ oge ọnana. Utu ọsosuọ họ enọ e jariẹ evaọ ukpe 1914 okenọ eware nọ i dhesẹ ọzino Kristi i ro muhọ ẹvia, utu avọ  ivẹ na kọ enọ a rọ ẹzi wholo nọ ukpe yena o vrẹ no evaọ okenọ umutho jọ ọrọ utu ọsosuọ na a gbẹ jọ uzuazọ. Epanọ o rẹ jọ kpobi kẹhẹ, umutho ahwo jọ erọ utu avọ ivẹ na a te jariẹ nọ uye ulogbo na u ti muhọ. Itu ivẹ nana e rrọ oge ọvona keme okenọ utu ọsosuọ na a gbẹ jọ uzuazọ a rọ rehọ ẹzi wholo utu avọ ivẹ na. c

¹⁹ Eme ma rẹ sae ta kpahe onana? Whaọ ma riẹ nọ oka ọzino Jesu nọ u dhesẹ nọ o muhọ esuo no i bi dhesẹ oma via evaọ akpọ na soso. Yọ ma ruẹ nọ Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo nọ e rrọ usu “oge ọnana” nọ Jesu ọ fodẹ na a kpako gaga no, yọ ejọ e te gbẹ jọ otọakpọ evaọ etoke emuhọ uye ulogbo na. Fikiere, ma sae ta nọ kẹle na Uvie Ọghẹnẹ o te ze, u ve ti su otọakpọ na soso. Dai roro epanọ o te kẹ evawere te re ma rọ ẹro ruẹ orugba olẹ nọ Jesu o wuhrẹ omai na inọ: “Jọ Uvie ra o ze.”

20. Eme ma te jọ obe nana ta kpahe, kọ eme ma te ta kpahe evaọ uzoẹme nọ o rrọ aro na?

²⁰ Ajọ ẹme nọ Jihova omariẹ ọ ta no obọ odhiwu ze kpahe Ọmọ riẹ na o thọrọ omai ẹro ho, inọ: “Wha gaviezọ kẹe.” Mai Ileleikristi uzẹme, ma be rọ ọwhọ ru lele uthubro yena. Ma gwọlọ gaviezọ kẹ oware kpobi nọ Jesu o wuhrẹ kpahe Uvie Ọghẹnẹ. Ma te jọ obe nana ta kpahe eware nọ Uvie na u ru no gbe enọ u ti ru evaọ obaro. Uzoẹme nọ o rrọ aro na o te ta kpahe obọdẹ eware jọ nọ e via okenọ a rehọ Uvie na mu evaọ obọ odhiwu.