1, 2. (a) Uyo vẹ Brọda Russell ọ kẹ osu-egagọ jọ kpahe oghẹrẹ nọ a be rọ rẹrote iruẹru Emọ-Uwuhrẹ Ebaibol na? (b) Eme ma te ta kpahe evaọ uzou nana?

 ẸDẸJỌ, osu-egagọ Reformed Church ọ nya bru Brọda Charles T. Russell re ọ riẹ oghẹrẹ nọ Emọ-Uwuhrẹ Ebaibol na a be sae rọ ruẹ ugho rẹrote iruẹru rai.

Brọda Russell ọ tẹ ta kẹe nọ, “Ma re mi azọhọ evaọ oria egagọ mai hi.”

Osu-egagọ na ọ tẹ nọe nọ: “Kọ ẹvẹ wha be sae rọ ruẹ ugho?”

Russell o te yo kẹe nọ: “Mẹ tẹ ta uzẹme na k’owhẹ, whọ te rọwo ho. Ma re ghoro umudo kẹ ahwo ho nọ a tẹ ziọ iwuhrẹ mai. A be rọ ẹro rai ruẹ eware nọ ma be rọ igho ru. Ẹsejọ ahwo na a vẹ nọ omarai nọ, ‘Okolo ugho a rọ bọ ọgwa nana ha . . . Ẹvẹ mẹ sae rọ zọhọ fihọ iẹe?’”

Osu-egagọ na o te rri Brọda Russell avọ akpọ nọ o gbe rie unu.

Russell ọ tẹ ta kẹe nọ: “Uzẹme na kpobi mẹ be ta kẹ owhẹ na. Ahwo a be hae nọ omẹ nọ, ‘Ẹvẹ mẹ sae rọ zọhọ fihọ ugho na?’ Ọghẹnẹ ọ tẹ ghale ohwo nọ o je wo ugho, ọ rẹ gwọlọ rehọ iẹe kẹ Olori na. Rekinọ o gbe wo ho, fikieme ma je kpokpo iei nọ ọ rọ ugho ze?” a

² “Uzẹme na kpobi” Brọda Russell ọ ginẹ ta na. No anwae ze idibo Ọghẹnẹ a be hai ru unevaze rọ tha egagọ uzẹme uke. Ma te jọ uzou nana ta kpahe iriruo itiena jọ nọ a jọ Ebaibol na ta ẹme te gbe erọ oke mai na. Nọ ma te ta kpahe oghẹrẹ nọ ma be sae rọ ruẹ ugho ru iruẹru Uvie na evaọ oke mai na, nọ omara nọ, ‘Ẹvẹ mẹ sae rọ tha iruo Uvie na uke?’

3, 4. (a) Evaifihọ vẹ Jihova o wo kpahe idibo riẹ? (b) Ẹvẹ ahwo Izrẹl a rọ tha ebabọ uwou-udhu na uke?

³ Jihova o fievahọ idibo riẹ. Ọ riẹ nọ ọ tẹ kẹ ae uvẹ, a te rọ evawere ru unevaze. Roro kpahe iriruo ivẹ jọ evaọ ikuigbe ahwo Izrẹl.

 ⁴ Nọ Jihova ọ rehọ ahwo Izrẹl no igbo Ijipti ze no, ọ tẹ vuẹ ae nọ a bọ uwou-udhu jọ nọ a rẹ jọ gọe nọ a rẹ sae wọ no oria ruọ oria. Ebabọ uwou-udhu na o te rehọ ugho gbe eware efa buobu. Jihova ọ vuẹ Mosis nọ ọ kẹ ahwo na uvẹ nọ a rẹ rọ tha ebabọ na uke, ọ ta nọ: “Ohwo kpobi ọ rehọ okẹ evawere, nọ ọ be rọ kẹ ỌNOWO na ze.” (Ọny. 35:5) Whaọ u ri kri nọ ahwo nana a no igbo ze he, kọ eme a ru kpahe ẹme Mosis na? (Ọny. 1:14) A rọ unevaze rehọ igoru, isiliva, gbe eware eghaghae efa ze rọ tha iruo na uke, ẹsejọhọ ibuobu enana yọ eware nọ a mi ahwo Ijipti. (Ọny. 12:35, 36) Eware nọ emọ Izrẹl a rehọ ze i bu vi enọ a gwọlọ kẹ ebabọ na, tube te epanọ a rọ “whaha ahwo ẹrọ tha.”—Ọny. 36:4-7.

5. Eme ahwo Izrẹl a ru kpahe uvẹ nọ Devidi ọ kẹ rai re a ru unevaze kẹ ebabọ etẹmpol na?

⁵ Ikpe egba ene gbe udhosa gbe ikpegbisoi (475) nọ i lele i rie, Devidi ọ rehọ igho gbe eware eghaghae efa no ‘efe obọriẹ’ ze rọkẹ ebabọ etẹmpol na, onọ o jọ uwou ọsosuọ nọ a bọ kẹ egagọ uzẹme evaọ otọakpọ. Kẹsena ọ tẹ kẹ ahwo Izrẹl edekọ uvẹ nọ a re ro ru unevaze, ọ nọ rae nọ: “Ono ọ rẹ te rehọ emamọ eva rọ kẹ okẹ, jẹ rọ oma riẹ bọo ỌNOWO nẹnẹ na?” Ahwo na a tẹ rọ ‘eva rai kpobi ru unevaze kẹ ỌNOWO na.’ (1 Irv. 29:3-9) Fikinọ Devidi o vuhumu nọ obọ Ọghẹnẹ eware na kpobi i no ze, ọ lẹ se Jihova nọ: “Eware kpobi obọ ra i noze, gbe e rọ obọ ra ma rọ kẹ owhẹ.”—1 Irv. 29:14.

6. Fikieme o rọ gwọlọ ugho re a sai ru iruo Uvie na nẹnẹ, kọ enọ vẹ e romavia?

⁶ Devidi hayo Mosis a gba idibo Ọghẹnẹ họ kẹ okẹ hẹ. Ukpoye, unevaze ahwo na a jẹ rọ kẹ okẹ rai. Kọ ẹvẹ kpahe oke mai na? Ma riẹ nọ o gwọlọ ugho re iruẹru Uvie na e sae nyaharo. Wọhọ oriruo, igho buobu a bi ro printi Ebaibol gbe ebe nọ a kere no Ebaibol ze jẹ wha ae te ahwo obọ. Igho buobu a be rọ bọ jẹ rẹrote iwou egagọ mai gbe iwou ogha sa-sa, je bi ro fiobọhọ kẹ ahwo evaọ etoke okpẹtu. Onana o tẹ wha enọ jọ nọ i wuzou gaga ze, inọ: Ẹvẹ ma be sae rọ ruẹ igho ru eware nana kpobi? Kọ u fo re a gba ilele Ovie na họ rehọ igho ze?

7, 8. Fikieme idibo Ọghẹnẹ a gbẹ be rọ yare ahwo igho kẹ iruẹru rai hi?

⁷ Brọda Russell avọ egbẹnya riẹ a rọwo rọ aro kele ichọche Kristẹndọm vievie he evaọ oghẹrẹ sa-sa nọ a je ro wo igho rai. Evaọ uvitha avivẹ ọrọ Uwou-Eroro Na, evaọ otọ uzoẹme nọ o ta nọ, “Do You Want ‘Zion’s Watch Tower’?” (Kọ Whọ Gwọlọ ‘Uwou-Eroro’?), Russell ọ ta  nọ: “Ma rẹroso JIHOVA inọ ọ te tha iruo ekere emagazini ọ ‘Zion’s Watch Tower’ na uke, fikiere ma te lẹ hayo yare ahwo igho kẹ ekere riẹ hẹ. Okenọ Ọnọ ọ ta nọ: ‘Oro gbe isiliva kpobi emẹ’ na ọ tẹ siọ ugho nọ a re ro ru iruo na ba ẹrehọ ze no, ma te riẹ nọ oke nọ ma rẹ rọ siọ obe na ba ekere u te no.” (Hag. 2:7-9) Anwẹnọ Russell ọ rọ ta ẹme yena, ikpe udhozeza gbe ikpe (130) e ruemu no, rekọ a gbe bi kere Uwou-Eroro Na yọ ukoko nọ u bi kere iei na o gbẹ be nyaharo.

⁸ Idibo Jihova a rẹ yare igho ho. A re ghoro umudo hayo kere ileta se ahwo rọ yare igho ho. Yọ a re ru ehavẹste hayo elọnchini rọ yare igho gbe he. A bi ru lele oware nọ Uwou-Eroro Na o ta oke lelehie nọ u kpemu, inọ: “Ma riẹ nọ u fo vievie he re ma yare igho fiki iruẹru Olori na wọhọ epanọ ichọche edekọ i bi ru . . . Ma ruẹ nọ idhere sa-sa nọ a rẹ rọ yare igho fiki Olori na o thọ gaga, o rẹ dhae eva, yọ oyena o rẹ sae wha eghale riẹ se ekokẹ na hayo wha ẹnyaharo fihọ iruo nọ a be rọ igho itieye na ru hu.” b

9, 10. Ẹjiroro jọ vẹ ma bi ro ru unevaze?

⁹ Mai enọ e rrọ otọ esuo Uvie na nẹnẹ, a rẹ gba omai họ re ma tẹ kẹ okẹ hẹ. Ukpoye, ma be rọ evawere rehọ ugho gbe ekwakwa mai efa tha iruẹru Uvie na uke. Fikieme u ro no omai eva ze nọ ma re ru ere? Roro kpahe eware esa jọ nọ e soriẹ.

¹⁰ Orọ ọsosuọ, ma bi ru unevaze fikinọ ma you Jihova yọ ma gwọlọ ru “oware nọ u kiehọ evaọ aro riẹ.” (1 Jọn 3:22) Evaọ uzẹme, odibo Jihova nọ ọ rẹ kẹ okẹ no eva ze ọ rẹ were iẹe gaga. Joma kiẹ ẹme nọ Pọl ukọ na ọ ta riwi kpahe okẹ nọ Oleleikristi ọ rẹ kẹ. (Se 2 Ahwo Kọrint 9:7.) Oleleikristi uzẹme ọ rẹ duomahọ kẹ okẹ hẹ. Ukpoye, “epanọ ọ gba riẹ mu evaọ udu riẹ” ọ rẹ rọ kẹ. c Koyehọ ọ rẹ kẹ okẹ riẹ nọ ọ tẹ ruẹ nọ o gwọlọ ere, yọ ọ sai ru ei. Ọkokẹ otiọye na ọ rrọ ghaghae kẹ Jihova keme “Ọghẹnẹ o re you ohwo nọ ọ rẹ rọ evawere kẹ okẹ.” Efafa Ebaibol ọfa jọ ọ fa oria ikere nana nọ: “Ọghẹnẹ o you ahwo nọ a rẹ kẹ okẹ.”

11. Eme ọ be wọ omai kẹ Jihova okẹ nọ o mai woma?

¹¹ Orọ avọ ivẹ, okẹ unevaze yọ edhere jọ nọ ma re ro yere Jihova kẹ eghale sa-sa nọ i no obọ riẹ ze te omai. Roro kpahe uthubro jọ nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ ahwo Izrẹl evaọ Uzi Mosis na. (Se Iziewariẹ 16:16, 17.) Nọ ọzae Izrẹl  kpobi o te bi kpohọ ehaa nọ a re ru isiasa ẹgbukpe na, ọ rẹ kẹ okẹ ‘epanọ ỌNOWO na Ọghẹnẹ riẹ ọ ghale riẹ te.’ Fikiere, taure ọzae kpobi o te ti kpohọ ehaa na, o re kele eghale nọ i te rie obọ no, ọ vẹ jẹ jọ udu riẹ ma omaa okẹ nọ o mai woma nọ ọ rẹ sae kẹ. Ere ọvona, nọ ma te roro kpahe idhere sa-sa nọ Jihova ọ rọ ghale omai no, u re ru omai gwọlọ kẹe okẹ nọ o mai woma. Unevaze nọ ma rẹ rọ evawere ru, u re dhesẹ epanọ ma wo edẹro kẹ eghale Jihova te.—2 Kọr. 8:12-15.

12, 13. Ẹvẹ unevaze nọ ma re ru u re ro dhesẹ nọ ma wo uyoyou kẹ Ovie na, kọ brigho o gwọlọ nọ omomọvo o re ro ru unevaze?

¹² Orọ avọ esa, unevaze nọ ma re ru u re dhesẹ nọ ma you Jesu Kristi Ovie na. Ẹvẹ ma rọ ta ere? Muẹrohọ oware nọ Jesu ọ vuẹ ilele riẹ aso urere taure a te ti mu ei. (Se Jọn 14:23.) Ọ ta nọ, “Ohwo kpobi nọ o you omẹ, o re koko eme mẹ.” “Eme” ọ Jesu e kẹre te usiuwoma Uvie na nọ ọ vuẹ ilele riẹ nọ a ta nya  akpọ-soso duwu na. (Mat. 24:14; 28:19, 20) Ma re dhesẹ nọ ma bi koko “eme” yena nọ ma tẹ be rọ oke, ẹgba, gbe ugho hayo ekwakwa efa mai rọ tha iruo usiuwoma Uvie na uke. Enẹ ma re ro dhesẹ nọ ma you Mesaya Ovie na.

¹³ Mai nọ e rrọ otọ Uvie na, ma gwọlọ rọ okẹ ugho ro dhesẹ nọ ma be rọ udu mai kpobi tha Uvie na uke. Brigho o gwọlọ nọ ma re ro ru unevaze? Onana yọ ẹme obọ ohwo. Utho nọ ohwo ọ rẹ sai ru, oye o re ru. Whaọ ibe Ileleikristi mai buobu a wo tere he. (Mat. 19:23, 24; Jem. 2:5) Ghele na, Jihova avọ Ọmọ riẹ a re rri okẹ nọ ohwo ọ kẹ no eva ze ghaghae, o tẹ make kawo.—Mak 12:41-44.

14. Oghẹrẹ vẹ Isẹri Jihova a jẹ rọ kẹ ahwo ebe evaọ ikpe buobu?

¹⁴ Evaọ ikpe buobu, u wo unuigho nọ Isẹri Jihova a jẹ hai mi nọ a tẹ kẹ ohwo obe. Ugho na u re kpotọ te epanọ makọ ohwo nọ o wo tere he ọ sae rọ hwae, ọ vẹ rehọ obe na. Rekọ otẹrọnọ obe na o were ohwo nọ a ta usiuwoma kẹ rekiyọ o wo ugho nọ ọ sae rọ rehọ iẹe he, iwhowho-uvie a rẹ nyase obe na ba kẹ ohwo otiọnana. Oware nọ o jarai oja họ epanọ ahwo nọ a wo isiuru nọ a riẹ obe ese a re ro wo obe na je sei.

15, 16. (a) No ukpe 1990 vrẹ, enwene vẹ Utu Ẹruorote Iruẹru Isẹri Jihova na o ru kpahe oghẹrẹ nọ ma rẹ rọ rehọ ebe mai kẹ ahwo? (b) Ẹvẹ ma bi ro ru unevaze? (Rri ẹkpẹti na re, “ Eme A be Rehọ Okẹ Unevaze Mai Ru?”)

¹⁵ Evaọ ukpe 1990, Utu Ẹruorote Iruẹru Isẹri Jihova u te ru inwene kpahe oghẹrẹ nọ ma rẹ rọ rehọ ebe mai kẹ ahwo. No ukpe yena vrẹ evaọ obọ America, unevaze ahwo a be hai ru nọ a tẹ rehọ ebe mai. A jọ ileta nọ a kere se ikoko kpobi evaọ obei ta nọ: “A te rehọ emagazini gbe ebe kẹ iwhowho-uvie gbe ahwo nọ a wo isiuru ababọ unuigho jọ nọ a rẹ ta kẹ ae nọ a hwa fihọ iẹe. . . . Ohwo kpobi nọ ọ gwọlọ ru unevaze rọ tha iruo usiuwoma ota na uke ọ rẹ sai ru ere, rekọ a rẹ kẹe obe na ghele ọ gbẹ maki ru unevaze he.” Ọruẹrẹfihotọ yena o te ru ei vevẹ nọ unevaze ma bi ro ru iruo mai je gine dhesẹ nọ, “ma be zẹ ẹme Ọghẹnẹ hẹ.” (2 Kọr. 2:17) Uwhremu na, ọruẹrẹfihotọ unevaze nọ a rẹ rọ rehọ ebe mai na u te ti te akpọ na kpobi.

¹⁶ Ẹvẹ ma bi ro ru unevaze? A fi itehe unevaze họ eria jọ evaọ Egwa Uvie Isẹri Jihova. Ohwo ọ rẹ sai fi ugho unevaze riẹ fihọ ẹkpẹti nana jọ hayo vi ei ovavo kpohọ uwou ogha Isẹri Jihova. Kukpe kukpe, a rẹ jọ Uwou-Eroro Na fodẹ oghẹrẹ nọ a sai ro ru unevaze utioye na.

17-19. Ta oghẹrẹ nọ a re ru igho unevaze nọ a ru kẹ (a) iruo akpọ-soso na, (b) ebabọ Egwa Uvie evaọ akpọ-soso, gbe (c) araha ukoko mai.

¹⁷ Iruo akpọ-soso. Igho a rẹ rọ rẹrote araha kpobi nọ u w’obọ kpahe iruo usiuwoma ota akpọ-soso na. Araha nana ọ kẹre te orọ ebe nọ a bi printi, ebabọ gbe ẹruorote iwou ogha, gbe isukulu ukoko na sa-sa. U te no ere no, a be jẹ rẹrote imishọnare, esẹro okogho gbe erọ ubrotọ, gbe ekobaro obọdẹ. A rẹ jẹ rọ igho unevaze mai fiobọhọ kẹ inievo nọ okpẹtu o te oma. d

¹⁸ Ebabọ Egwa Uvie evaọ akpọ-soso. A rẹ ro igho fiobọhọ kẹ ikoko bọ hayo ruẹrẹ Egwa Uvie rai. Nọ inievo na a bi ru unevaze na yọ a be rọ igho nana fiobọhọ kẹ ikoko efa. e

¹⁹ Araha ukoko mai. A rẹ rọ igho rẹrote Ọgwa Uvie. Ekpako ukoko na a sae jiroro nọ a vi ugho jọ se uwou ogha rọkẹ iruo akpọ-soso na. Taure a te ti vi ugho utionana, ekpako na a rẹ nọ ukoko na soso sọ a rọwo fihọ unuigho nọ a gwọlọ vi na. Ukoko na o tẹ rọwo fihọ iẹe, a ve vi ei. Kamara kamara, oniọvo-ọmọzae nọ ọ be rẹrote igho ukoko na o re kere iyẹrẹ araha ugho ukoko na fihotọ, onọ a re se kẹ ukoko na soso.

20. Ẹvẹ whọ sae rọ rehọ ‘eyero ra’ kẹ Jihova orro?

²⁰ Nọ ma te roro te eware sa-sa nọ ma bi ru rọkẹ ẹnyaharo iruo usiuwoma ota akpọ-soso na, oma o rẹ wọ omai “rehọ eyero [mai] kẹ ỌNOWO na adhẹẹ.” (Itẹ 3:9, 10) Eyero mai o kẹre te ẹgba, iroro, gbe eriariẹ nọ ma wo evaọ egagọ Ọghẹnẹ. Ma gwọlọ rehọ enana ru iruo ziezi evaọ egagọ Ọghẹnẹ. Rekọ, kareghẹhọ nọ ekwakwa efe mai e rrọ usu eware nana. Fikiere, jọ ma gbaemu nọ ma rẹ kẹ utho nọ ma rẹ sae kẹ, wọhọ epanọ ẹgba mai o te. Okẹ unevaze mai o rẹ wha orro se Jihova je dhesẹ nọ ma be tha Uvie Mesaya na uke.