Kpohọ eme nọ e riẹ eva

Kpohọ oria eware nọ e riẹe eva

UZOU 7

Idhere nọ A be rọ Ta Usiuwoma Na​—A be rọ Oghẹrẹ Kpobi Te Ahwo Oma

Idhere nọ A be rọ Ta Usiuwoma Na​—A be rọ Oghẹrẹ Kpobi Te Ahwo Oma

OWARE NỌ UZOU NANA O TA KPAHE

Idibo Ọghẹnẹ a be rehọ idhere sa-sa wha ovuẹ na te ahwo buobu oma

1, 2. (a) Eme Jesu o ru re ọ sae ta usiuwoma kẹ ogbotu ahwo? (b) Ẹvẹ ilele Jesu a ro lele oriruo riẹ, kọ fikieme?

 OGBOTU ahwo a wariẹ Jesu họ evaọ unueri abade jọ, ọ tẹ ruọ okọ je bi ruọ abade na omojọ. Fikieme? Keme ọ riẹ nọ ame na o ti ru uvou riẹ do ziezi nọ ogbotu na a ti ro yo ẹme riẹ vevẹ.—Se Mak 4:1, 2.

2 Ikpe buobu taure a tẹ te rọ Uvie na mu gbe ikpe nọ i lele i rie, ilele Jesu a rọ idhere sa-sa whowho usiuwoma Uvie na kẹ ahwo buobu wọhọ epanọ Jesu o ru. Nọ eware i bi nwene yọ eware ekpokpọ i bi kie ze na, Ovie na o gbe bi fiobọhọ kẹ idibo Ọghẹnẹ nẹnẹ nọ a bi ro duku idhere sa-sa nọ a sae rọ ta usiuwoma na. Ma gwọlọ wha ovuẹ na te oria kpobi evaọ akpọ na taure urere na u te ti te. (Mat. 24:14) Joma ta kpahe idhere sa-sa nọ ma rọ wha ovuẹ na te ahwo oma no, ghelọ oria nọ a be rria kẹhẹ. Nọ ma be te ta kpahe onana, roro kpahe oghẹrẹ nọ whọ sae rọ rehọ aro kele ahwo nọ a jẹ ta usiuwoma na evaọ ikpe nọ i kpemu.

Idhere nọ A be rọ Wha Ovuẹ na Te Ahwo Buobu Oma

3. Eme o ru eva dha ewegrẹ uzẹme na?

3 Ebe-usi. Brọda Russell avọ egbẹnya riẹ a muọ Uwou-Eroro na họ ekere evaọ ukpe 1879, be rọ ere wha ovuẹ Uvie na se ahwo buobu. Ghele na, ikpe 10 taure ukpe 1914 u te ti te, Jesu o ru rie lọhọ nọ a rọ wha usiuwoma na te ahwo nọ a tube bu vi enọ Uwou-Eroro na u je te obọ. Onana u muhọ evaọ ukpe 1903. Evaọ ukpe yena, ọtota utu ichọche Protẹstant jọ nọ a re se Dr. E. L. Eaton evaọ obọ Pennsylvania, o te se Charles Taze Russell abọ re a ta kpahe iwuhrẹ Ebaibol sa-sa. Eaton ọ jọ ileta nọ o kere se Russell ta nọ: “Mẹ gwọlọ nọ ma jọ ẹgbede ta kpahe iwuhrẹ jọ nọ mẹ avọ owhẹ ma jọ rọwokugbe he na . . . keme o te were ahwo kpobi re a yo kpahe ae.” Russell avọ egbẹnya riẹ a riẹ nọ onana o te ginẹ were ahwo kpobi, fikiere a te ru ọruẹrẹfihotọ re a kere eme nọ a te ta na fihọ obe-usi nọ ahwo a mae riẹ evaọ oke yena, onọ a re se The Pittsburgh Gazette. Ahwo buobu a dẹ obe-usi na re a se kpahe ẹme nọ Russell avọ Eaton a ta na, yọ iwuhrẹ Ebaibol nọ Russell o ru vẹ ziezi e were ahwo te epanọ ahwo nọ a wo obe-usi na a rọ ta kẹ Russell inọ a te hai kere iwuhrẹ riẹ fihọ obe-usi na koka koka. Oruvẹ iwuhrẹ Ebaibol nana o dha ewegrẹ uzẹme na eva gaga.

Evaọ ukpe 1914, ebe-usi nọ i bu vi idu ivẹ (2,000) i je whowho evuẹ Russell

4, 5. Didi uruemu Brọda Russell o dhesẹ, kọ ẹvẹ enọ e be kobaro evaọ ukoko na a sae rọ rehọ aro kele iei?

4 U kri hi, amọfa nọ a re kere ebe-usi a tẹ gwọlọ nọ a re kere evuẹ Russell họ ebe-usi rai re. Evaọ ukpe 1908, Uwou-Eroro na o niyẹrẹ nọ evuẹ Russell e be hae romavia evaọ “ebe-usi ikpegbọvo n’oke t’oke.” Kẹsena inievo nọ e riẹ kpahe ebe-usi ziezi a tẹ ta kẹ Russell nọ otẹrọnọ ọ kwa eria iruo na no Pittsburgh kpohọ okpẹwho nọ ahwo a riẹ ziezi, u ti ru nọ ebe-usi efa buobu e te rọ wha evuẹ iwuhrẹ Ebaibol riẹ. Nọ o roro kpahe onana gbe eware efa buobu no, Russell ọ tẹ kwa eria nọ a jẹ jọ ru iruo na kpohọ Brooklyn, New York, evaọ ukpe 1909. Eme o no rie ze? Evaọ emerae ene ọvo, ebe-usi nọ i bu te egba ene (400) i te muọ evuẹ iwuhrẹ Ebaibol Russell họ ẹwha, yọ ebe-usi na i je dhe ebuebu. Evaọ ukpe 1914 nọ a rọ Uvie na mu no, ebe-usi nọ i bu vi idu ivẹ (2,000) e jẹ wha evuẹ gbe usiuwoma Russell evaọ evẹrẹ ene.

5 Eme oware nana u wuhrẹ omai? U fo nọ ahwo nọ a be kobaro evaọ ukoko Jihova nẹnẹ, a rẹ rọ aro kele uruemu omaurokpotọ Russell. Evaọ oghẹrẹ vẹ? Nọ a tẹ be jiroro oware nọ u wuzou gaga, u fo nọ a rẹ gaviezọ kẹ ohrẹ amọfa.—Se Itẹ 15:22.

6. Ẹvẹ evuẹ Ebaibol nọ a je kere fihọ ebe-usi na i ro nwene uzuazọ ohwo jọ?

6 Iwuhrẹ Ebaibol nọ a je kere fihọ ebe-usi na i nwene uzuazọ ahwo. (Hib. 4:12) Wọhọ oriruo, Ora Hetzel nọ ọ họ-ame evaọ ukpe 1917, ọ jọ usu ahwo nọ a rehọ edhere otiọna riẹ uzẹme na. Ora ọ ta nọ: “Nọ mẹ ruọ orọo no, mẹ tẹ nyae ruẹ oni mẹ evaọ ẹwho Rochester, obọ Minnesota. Nọ mẹ ruọ uwou, mẹ tẹ ruẹ oni mẹ nọ ọ be biẹ ewẹ-obe no obe-usi jọ ze. Ewẹ-obe na yọ enọ a kere iwuhrẹ Ebaibol Russell fihọ. Oni mẹ ọ tẹ vuẹ omẹ eware nọ o wuhrẹ no ae ze no.” Enẹ Ora Hetzel o ro dede uzẹme na rehọ, yọ o ru iruo usiuwoma ota na oware wọhọ ikpe udhosa soso.

7. Fikieme enọ e jẹ kobaro evaọ iruo na a rọ jiroro nọ a gbẹ be rọ ebe-usi whowho ovuẹ na ha?

7 Evaọ ukpe 1916, eware ivẹ jọ e via nọ u ru enọ e be kobaro evaọ iruo usiuwoma ota na jiroro edhere ọfa nọ a rẹ rọ ta usiuwoma na viukpọ ebe-usi. Orọ ọsosuọ, Ẹmo Ologbo nọ ọ jọ otọ oke yena u ru nọ o rọ jọ bẹbẹ re ahwo nọ a re kere ebe-usi a ruẹ ebe ro ru iruo rai. Evaọ ukpe 1916, iyẹrẹ nọ i no ẹko-iruo ebe-usi mai evaọ obọ Britain ze i dhesẹ epanọ o ga te re a wo ebe, inọ: “Ebe-usi nọ e rọ omojọ bu vi 30 ọvo a be jọ whowho evuẹ Usiuwoma na enẹna. U muẹro nọ unu na u ti gbe bu kaka enẹ hẹ keme ebe i bi dhe ẹghẹghare.” Oware avọ ivẹ họ, Brọda Russell nọ o whu evaọ edẹ 31 Akpe, 1916. Onana u ru nọ a ro kere owhowhovia fihọ Uwou-Eroro Akpegbivẹ 15, 1916, inọ: “Enẹna nọ Brọda Russell o whu no na, ma te gbẹ jọ ebe-usi whowho evuẹ Ebaibol vievie he.” Dede nọ edhere usiuwoma ota nana u kuhọ no, a jẹ gbẹ rehọ eware efa sa-sa whowho ovuẹ Uvie na nọ e jẹ wha emamọ iyẹrẹ ze, ojọ rai họ ividio ọ “Photo-Drama of Creation.”

8. Ẹvẹ a ru ividio ọ “Photo-Drama of Creation” na?

8 Iwoho sa-sa nọ a je dhesẹ. Russell avọ egbẹnya riẹ a rehọ ikpe esa soso ro ru ividio ọ “Photo-Drama of Creation,” onọ a siobọno evaọ ukpe 1914. (Itẹ 21:5) A ru ividio nana evaọ edhere nọ u re ro dhesẹ iwoho nọ i wo ekọlọ iwowoma avọ ẹme nọ a ta lele ai. A rehọ ahwo buobu gbe erao ro ru edrama ikuigbe Ebaibol, a te fi ai họ ividio. A niyẹrẹ jọ kpahe onana evaọ 1913, inọ: “A rọ erao buobu evaọ oria jọ nọ a rẹ jọ rẹrote erao sa-sa ru abọ nọ o dhesẹ ikuigbe Noa.” Ahwo nọ a rrọ obọ London, New York, Paris, gbe Philadelphia nọ a wo onaa nọ a rẹ rọ drọ eware ae a gbe ekọlọ họ iwoho nọ a drọ fihọ ewẹ ighẹgbe sa-sa nọ a ro ru ifimu na.

9. Fikieme a rọ raha oke gbe ugho fihọ ividio ọ “Photo-Drama of Creation” na tere?

9 Fikieme a rọ raha oke gbe ugho fihọ ividio ọ “Photo-Drama of Creation” na tere? Ọtamuo nọ a ru evaọ ikokohọ ubrotọ sa-sa nọ a ru evaọ ukpe 1913 o ta nọ: “Ebe-usi America e be were ahwo gaga fiki ekatunu gbe iwoho nọ e vọ rai, yọ enẹna ividio i bi si ahwo urru gaga, fikiere mai etausiuwoma nọ e be rọ Ebaibol wuhrẹ ahwo, u mu omai ẹro inọ, ma tẹ rọ ividio gbe iwoho wuhrẹ ahwo, a ti wo isiuru kpahe ovuẹ mai.”

Obehru: Oria nọ a ruẹrẹ ekwakwa “Photo- Drama” họ; obotọ: Ewẹ ighẹgbe nọ a je ro dhesẹ ividio “Photo-Drama” na

10. Ẹvẹ a rehọ ividio ọ “Photo-Drama” na ru iruo te?

10 Evaọ ukpe 1914, kẹdẹ kẹdẹ a je dhesẹ ividio ọ “Photo-Drama” na kẹ ahwo evaọ ikpewho nọ i bu te 80. Enwenọ ahwo nọ i bu te ima eree (8,000,000) a rri ividio na evaọ obọ America gbe Canada. Evaọ ukpe yena, a dhesẹ ividio na evaọ Australia, Britain, Denmark, Finland, Germany, New Zealand, Norway, Sweden, gbe Switzerland. Uwhremu na a te ru ividio ọfa nọ u wo iwoho wọhọ orọ ọsosuọ na ha, onọ a jẹ hai dhesẹ evaọ ewho esese. A se ọnana “Eureka Drama,” o ghare eruo te orọ ọsosuọ na ha, yọ o lọhọ ẹwha vi orọ ọsosuọ na. Nọ ukpe 1916 u te yọ a fa “Photo-Drama” na hayo “Eureka Drama” na fihọ evẹrẹ Armenia, Norway, France, Germany, Greece, Italy, Poland, Spain, gbe Sweden no.

Evaọ 1914, a je dhesẹ ividio ọ “Photo-Drama” na kẹ ogbotu ahwo nọ a kokohọ

11, 12. Eme ividio ọ “Photo-Drama” na nọ uzoge jọ o rri o wọ riẹ ru, kọ ẹvẹ ma sae rọ rehọ aro kele iei?

11 Ividio ọ “Photo-Drama” ọrọ ẹvẹrẹ France na u duobọte uzoge jọ nọ a re se Charles Rohner nọ ọ jọ ikpe 18. Ọ ta nọ: “A dhesẹ ividio na evaọ ẹwho mẹ Colmar nọ o rrọ Alsace, France. Oghẹrẹ nọ a ro ru iwuhrẹ Ebaibol vẹ no emuhọ ividio na ze, u duobọte omẹ udu.”

12 Onana u ru nọ Charles ọ rọ họ-ame, kẹsena o te mu iruo ọkobaro oke-kpobi họ evaọ ukpe 1922. Nọ ọ nwani mu ọkobaro họ no, iruo jọ nọ a kẹ riẹ họ, re o dhesẹ ividio ọ “Photo-Drama” na kẹ ahwo evaọ France. Ọ ta nọ: “A kẹ omẹ iruo sa-sa: me je kporo okwakwa ikporakporo jọ, mẹ jẹ sẹro igho, mẹ tẹ jẹ jọ ọnọ ọ rẹ rẹrote ebe. A tẹ jẹ vuẹ omẹ nọ mẹ hae ta kẹ ogbotu na re a fọ rirẹ taure a te ti muọ ividio na họ edhesẹ. Evaọ oke eriosehọ, ma jẹ hae rọ ebe kẹ ahwo. Ma rẹ ghale ọgwa na kpohọ abọ sa-sa, ma ve fi oniọvo-ọmọtẹ hayo oniọvo-ọmọzae họ eria nana. Omomọvo ọ rẹ wọ ebe họ obọ, ọ vẹ rọ kẹ ohwo kpobi evaọ abọ ọgwa na nọ a fi rie họ. U te no ere no, ma fi ebe họ ehru emẹjẹ evaọ unuẹthẹ ọgwa na.” Evaọ ukpe 1925, a te zizie Charles kpohọ Ebẹtẹle evaọ obọ Brooklyn, New York. A tẹ jọ obei kẹe iruo re ọ ruẹrẹ inievo họ nọ i re kporo ikporakporo evaọ oria irediyo nọ ukoko na u ru obọ nọ a re se WBBR. Oriruo Brọda Charles Rohner nọ ma ta kpahe no na u re ru omai nọ omamai nọ, ‘Kọ mẹ te rọ unevaze ru iruo kpobi nọ a kẹ omẹ nọ u re fiobọhọ wha iruo usiuwoma ota Uvie na haro?’—Se Aizaya 6:8.

13, 14. Oghẹrẹ vẹ a rọ rehọ irediyo whowho ovuẹ Uvie na? (Rri ẹkpẹti na re, “ Eware nọ A jẹ Jọ WBBR Ru” gbe “ Okokohọ nọ O rẹ Thọrọ Ẹro Ho.”)

13 Irediyo. Evaọ etoke ikpe 1920, a gbẹ jẹ rehọ ividio “Photo-Drama” na ru iruo usiuwoma ota na tere he, irediyo o tẹ jọ edhere ọkpokpọ nọ a je ro whowho ovuẹ Uvie na. Evaọ edẹ 16 Ane, 1922, Brọda Rutherford ọ kẹ ovuẹ irediyo jọ nọ o rẹ thọrọ ẹro ho evaọ oria nọ a re se Metropolitan Opera House nọ o rrọ Philadelphia, evaọ Pennsylvania. Uzoẹme ovuẹ nọ ọ kẹ na họ, “Ima Ahwo nọ E be Rria Enẹna A ti Whu Vievie He,” yọ ahwo nọ a gaviezọ kẹ ovuẹ na a bu te enwenọ idu udhuvẹ gbe ikpe (50,000). Kẹsena evaọ ukpe 1923, a tẹ jọ irediyo whowho abọjọ okokohọ nọ a ru, yọ onana họ orọ ọsosuọ nọ a ru oware utioye. Inievo na a jẹ hae hwosa fihọ eria irediyo sa-sa nọ a rẹ jọ whowho ovuẹ rai, rekọ uwhremu na enọ e jẹ kobaro evaọ iruo na a tẹ jiroro nọ a rẹ bọ oria irediyo obọrai, onọ a bọ fihọ Staten Island, evaọ New York, yọ a je se oria irediyo na WBBR. A jọ oria irediyo nana kẹ ovuẹ ọsosuọ evaọ edẹ 24 Ava, 1924.

Evaọ 1922, ahwo nọ a gaviezọ kẹ ovuẹ ọ “Ima Ahwo nọ E be Rria Enẹna A ti Whu Vievie He” evaọ irediyo a bu te enwenọ idu udhuvẹ gbe ikpe (50,000)

14 A jọ Uwou-Eroro ọ Akpegbivẹ 1, 1924, fodẹ ẹjiroro WBBR na inọ: “Ma ruẹ nọ irediyo na họ edhere nọ ọ mai ku je woma nọ a re ro whowho ovuẹ Uvie na.” Uwou-Eroro Na o tẹ jẹ ta nọ: “Otẹrọnọ Olori na ọ gwọlọ nọ ma bọ eria irediyo efa kẹ iruo usiuwoma ota na, ọ te gbẹ edhere nọ ma te rọ ruẹ ugho ru ei.” (Ol. 127:1) Evaọ ukpe 1926, koyehọ ikpe ivẹ ọvo nọ i lele i rie, idibo Jihova a wo eria irediyo ezeza soso. A bọ ivẹ fihọ America—WBBR o jọ New York, onọ a se WORD o tẹ kẹle Chicago. Ene nọ i kiọkọ e tẹ jọ ikpewho nana evaọ Canada: Alberta, British Columbia, Ontario, gbe Saskatchewan.

15, 16. (a) Eme isu egagọ Kristẹndọm a ru kpahe eria irediyo mai evaọ Canada? (b) Ẹvẹ a jẹ rọ rehọ irediyo na gbe usiuwoma ota n’uwou ruọ uwou na ru iruo kugbe?

15 Eva e were isu egagọ Kristẹndọm vievie he kpahe obọdẹ edhere nana nọ inievo na a je ro whowho ovuẹ Uvie na. Brọda Albert Hoffman nọ ọ riẹ kpahe iruo nọ a je ru evaọ oria irediyo mai nọ o jọ Saskatchewan evaọ Canada ọ ta nọ: “Ahwo buobu a tẹ te riẹ kpahe Emọ-Uwuhrẹ Ebaibol na [odẹ nọ a je se Isẹri Jihova oke yena]. A rehọ irediyo whowho ovuẹ Uvie na ziezi rite ukpe 1928. Kẹsena evaọ ukpe yena, isu egagọ Kristẹndọm a te ru nọ egọmeti o ro fi awhaha họ iruo usiuwoma ota irediyo nọ Emọ-Uwuhrẹ Ebaibol na a je ru evaọ eria irediyo ene rai nọ e jọ Canada na.”

16 Dede nọ a ku iruo nọ a je ru evaọ eria irediyo mai họ evaọ Canada, inievo na a gbe je whowho evuẹ Ebaibol na evaọ eria irediyo nọ a rẹ hwosa fihọ evaọ orẹwho na. (Mat. 10:23) Re ahwo a sae riẹ eria irediyo nana nọ a bi ro ruiruo na, a jẹ hai kere edẹ eria irediyo na fihọ Uwou-Eroro Na avọ The Golden Age (onọ ma bi se Awake! enẹna) re iwhowho-uvie a dhesẹ ai kẹ ahwo nọ a be ta usiuwoma kẹ re a sae gaviezọ kẹ evuẹ Ebaibol evaọ irediyo rai. Eme o no onana ze? Bulletin orọ amara Ọvo, 1931 o ta nọ: “Irediyo nọ ma bi ro whowho ovuẹ na o be kẹ inievo mai ọwhọ evaọ usiuwoma ota n’uwou ruọ uwou na. Iyẹrẹ buobu i te omai obọ no nọ e ta nọ fikinọ ahwo buobu a jọ irediyo gaviezọ kẹ evuẹ Ebaibol nọ Brọda Rutherford ọ kẹ, u ru nọ a jẹ rọ rehọ ebe nọ iwhowho-uvie na a jẹ kẹ ae.” Bulletin na o ta nọ irediyo avọ usiuwoma ota n’uwou ruọ uwou na yọ “idhere ilogbo ivẹ nọ ukoko Olori na u bi ro whowho ovuẹ na.”

17, 18. Dede nọ eware i nwene, ẹvẹ a gbẹ jẹ rọ rehọ irediyo ru iruo usiuwoma ota na?

17 Evaọ etoke ikpe 1930, a tẹ wariẹ mu omai họ ẹwọso fiki eria irediyo nọ ma be hwosa fihọ be jọ whowho ovuẹ na. Fikiere, evaọ ubrobọ ekuhọ ukpe 1937, idibo Jihova a te nwene kpohọ edhere ọfa. A tẹ siọ eria irediyo na ba eroruiruo jẹ tẹrovi usiuwoma ota n’uwou ruọ uwou na vi epaọ anwẹdẹ. a Ghele na, a gbẹ jẹ rehọ irediyo na whowho ovuẹ Ebaibol na evaọ eria nọ i siomano hayo nọ awhaha egọmeti na o te he. Wọhọ oriruo, no umuo ukpe 1951 rite 1991, ma jẹ hae jọ oria irediyo jọ nọ o jọ West Berlin, evaọ Germany whowho evuẹ Ebaibol na re ahwo nọ a jẹ rria East Germany a sai yo ovuẹ Uvie na. Muhọ no ukpe 1961 rite ikpe nọ e vrẹ 30 nọ i lele i rie, oria irediyo nọ o jọ Suriname evaọ South America, o jẹ hae rọ iminiti 15 whowho evuẹ Ebaibol na koka koka. No ukpe 1969 rite 1977, ukoko na o rekọdo evuẹ Ebaibol nọ i bu vrẹ egba esa gbe udhuvẹ gbe ikpe (350) nọ a je se “Ikereakere na Kpobi E rẹ Kẹ Erere,” enọ a jẹ hai whowho evaọ irediyo. Eria irediyo nọ i bu te egba ivẹ gbe udhone gbe ikpegbọvo (291) i je whowho evuẹ Ebaibol na evaọ ibrotọ nọ i bu te 48 evaọ America. Evaọ ukpe 1996, oria irediyo nọ o jọ Apia, okpẹwho-esuo Samoa, o jẹ hai whowho ovuẹ koka koka nọ uzoẹme riẹ o ta nọ “Iyo Rọkẹ Enọ Ebaibol nọ Who Wo.”

18 Nọ ukpe ọ 2000 o joma te no, a gbẹ jẹ rehọ irediyo whowho usiuwoma na tere he. Okwakwa ofa jọ u te kieze nọ a sae rọ wha ovuẹ te ahwo buobu oma vi epaọ anwẹdẹ.

19, 20. Fikieme idibo Jihova a ro ru oria Itanẹte jw.org na, kọ emamọ iyẹrẹ vẹ i no rie ze no? (Rri ẹkpẹti na re, “ JW.ORG.”)

19 Itanẹte. Evaọ ukpe 2013, ahwo nọ a be hai kpohọ Itanẹte evaọ akpọ na soso a bu vrẹ ima idu ivẹ gbe ima egba ihrẹ (2,700,000,000), koyehọ abọ ane nọ a tẹ ghale ahwo akpọ na kpohọ abọ akpe. Wọhọ epanọ iyẹrẹ jọ e ta, ahwo nọ a be rehọ ifonu gbe ekwakwa esese itieye rovie kpohọ Itanẹte a bu te enwenọ ima idu ivẹ (2,000,000,000). Unu ahwo na u bi dhe ebuebu evaọ akpọ na soso, maero kọ evaọ Africa nọ ahwo nọ a bu vrẹ ima udhone gbe ikpe (90,000,000) a be jọ kpohọ Itanẹte enẹna. Itanẹte họ edhere nọ ahwo a be mai ro wo evuẹ enẹna.

20 Evaọ ukpe 1997, Isẹri Jihova a te nwene kpohọ edhere ọkpokpọ nana nọ ahwo a bi ro wo evuẹ na. Evaọ ukpe 2013, ma te wo Oria Evuẹ jw.org evaọ evẹrẹ nọ i bu te egba esa (300), yọ ahwo a rẹ sae rehọ evuẹ Ebaibol kẹ omarai evaọ evẹrẹ nọ i bu vrẹ egba isoi gbe udhe (520). Kẹdẹ kẹdẹ, ahwo nọ a bu vi idu egba ihrẹ gbe udhuvẹ gbe ikpe (750,000) a be hai kpohọ oria evuẹ mai na nyai se ebe hayo rri ividio. U te no ere no, kamara kamara, a be jariẹ rehọ ebe nọ i bu te ima esa (3,000,000) kẹ omarai, emagazini nọ i bu te ima ene (4,000,000), gbe enọ a rẹ sai kporo nọ i bu te ima udhegbivẹ (22,000,000).

21. Eme who wuhrẹ no oriruo Sina ze?

21 Oria evuẹ mai na u bi fiobọhọ kẹ omai whowho usiuwoma Uvie Ọghẹnẹ te eria buobu, makọ evaọ ekwotọ nọ a jọ fi awhaha họ iruo usiuwoma ota na. Wọhọ oriruo, evaọ emuhọ ukpe 2013, nọ ọzae jọ nọ a re se Sina o rovie ku oria evuẹ jw.org na, ọ tẹ rọ ifonu se oria nọ u wuzou iruo mai evaọ obọ America inọ ọ gwọlọ gbẹ riẹ kpahe Ebaibol na. Oware nọ o lẹliẹ onana gbunu na họ, Sina yọ ohwo egagọ Muslim nọ ọ be rria iwhre jọ evaọ orẹwho nọ a jọ fi awhaha họ iruo usiuwoma ota Isẹri Jihova. A te ru ọruẹrẹfihotọ re oniọvo mai jọ nọ ọ rrọ obọ America ọ hae jọ Itanẹte wuhrẹ Ebaibol kugbei isiava ẹkpoka.

A bi Wuhrẹ Ahwo Evaọ Iwou Rai

22, 23. (a) Kọ idhere sa-sa nana nọ ma be rọ ta usiuwoma na e whaha omai usiuwoma ota n’uwou ruọ uwou? (b) Ẹvẹ Ovie na ọ be rọ ghale omodawọ mai?

22 Dede nọ ma rehọ eware wọhọ ebe-usi, ividio ọ “Photo-Drama,” irediyo, gbe Itanẹte whowho ovuẹ Uvie na kẹ ahwo buobu, o whaha omai usiuwoma n’uwou ruọ uwou na ha. Fikieme? Keme mai idibo Jihova ma bi lele oriruo Jesu. Orọnikọ ogbotu ọvo Jesu ọ jẹ ta usiuwoma kẹ hẹ; ọ jẹ nya bru ahwo omomọvo. (Luk 19:1-5) Jesu o te je wuhrẹ ilele riẹ re a ru epọvo na, jẹ vuẹ ae oware nọ a rẹ ta. (Se Luk 10:1, 8-11.) Wọhọ epanọ ma wuhrẹ evaọ Uzou avọ 6 na, enọ e be kobaro evaọ iruo na a be tuduhọ idibo Jihova awọ re a ta usiuwoma na n’uwou ruọ uwou.—Iruẹru 5:42; 20:20.

23 Anwọ ikpe udhusoi ena nọ a rọ rehọ Uvie na mu na, yọ ahwo nọ a bu vi ima ihrẹ gbe idu egba izii (7,900,000) a be ta usiuwoma Uvie na avọ ọwhọ. Ababọ avro, Ovie na ọ be ghale idhere sa-sa nọ ma bi ro whowho ovuẹ Uvie na. U te no enana no, Ovie na ọ tẹ jẹ kẹ omai ekwakwa sa-sa no nọ i bi fiobọhọ kẹ omai ta usiuwoma na evaọ erẹwho, erua, gbe evẹrẹ kpobi, wọhọ epanọ ma ti wuhrẹ evaọ uzoẹme nọ o rrọ aro na.—Evia. 14:6.

a Evaọ 1957, a tẹ jiroro nọ a rẹ siọ oria irediyo nọ u kiọkọ nọ a je se WBBR nọ o jọ New York na ba eroruiruo.

Erọ 2013 kpemu ma fodẹ na