Nọ ehaa Ọnyavrẹ ọrọ ukpe 32 C.E. o bi sikẹle na yọ Jesu ọ be ruabọhọ usiuwoma ota riẹ evaọ Galili. Kẹsena o te kpobọ Jerusalẹm kẹ ehaa Ọnyavrẹ na, wọhọ epanọ Uzi Ọghẹnẹ o ta. Rekọ, Jesu ọ gwọlọ nọ ahwo a riẹ nọ ọ be nya ha keme ahwo Ju a jẹ gwọlọ iẹe kpe. (Jọn 7:1) Nọ a ru ehaa na no, o te zihe kpobọ Galili.

Ẹdẹjọ otu Farisi gbe ikere-obe a te no obọ Jerusalẹm bru rie ze, yọ ẹsejọhọ obọ Kapaniọm Jesu ọ jọ evaọ oke yena. Fikieme a rọ nya bru Jesu ze? A be gwọlọ edhere nọ a rẹ rọ rehọ uzi kru rie. A nọ riẹ nọ: “Fikieme ilele ra a be rọ la uruemu ahwo oke anwae vrẹ? Wọhọ oriruo, a rẹ wozẹ abọ họ nọ a tẹ gwọlọ re emu.” (Matiu 15:2) Otu Farisi a rri rie nọ ohwo nọ ọ wozẹ abọ te ighilabọ họ ọ thọ uzi ulogbo jọ. Rekọ a rẹ jọ ikere na ruẹ oria ovuovo ho nọ Ọghẹnẹ ọ jọ ta nọ a “wozẹ abọ te ighilabọ.”—Mak 7:3.

Jesu ọ kuyo onọ rai na ovavo ho, ukpoye ọ tẹ fodẹ Uzi Ọghẹnẹ nọ ae omarai a bi kekaro fihọ thọ. Ọ nọ rai nọ: “Fikieme whai omarai wha be rọ la ujaje Ọghẹnẹ vrẹ fiki uruemu rai nọ u no anwae ze? Wọhọ oriruo, Ọghẹnẹ ọ ta nọ, ‘Rọ ọghọ kẹ ọsẹ ra avọ oni ra,’ yọ ‘Ọnọ ọ ta ẹme oyoma kpahe ọsẹ hayo oni riẹ a re kpei no.’ Rekọ wha ta nọ, ‘Ohwo kpobi nọ ọ ta kẹ ọsẹ hayo oni riẹ nọ: “Oware kpobi nọ me wo nọ o hae kẹ owhẹ erere, mẹ rehọ e riẹ mudhe kẹ Ọghẹnẹ no,” u du gwọlọ nọ ọ rẹ rọ ọghọ kẹ ọsẹ hayo oni riẹ vievie he.’”—Matiu 15:3-6; Ọnyano 20:12; 21:17.

Otu Farisi a ta nọ ugho, ekwakwa, hayo eware efa nọ ohwo ọ ta nọ o ro mudhe kẹ Ọghẹnẹ yọ eware etẹmpol na, fikiere a rẹ rehọ ae ru oware ofa vievie he. Rekọ eware na e rẹ gbẹ jọ ohwo na obọ. Wọhọ oriruo, ọmọ ọ sae ta nọ ugho hayo ekwakwa riẹ erọ “kọban,” koyehọ okẹ nọ a ro mudhe kẹ Ọghẹnẹ hayo etẹmpol na. Ẹme nọ ọmọ na ọ be ta na họ, a sae gbẹ rọ ugho hayo ekwakwa na ru oware ofa ha. Ugho hayo ekwakwa na e gbẹ rrọ ọmọ na obọ nọ o bi ro yeri akpọ, rekọ ọ be ta nọ ọ sae rehọ ai fiobọhọ kẹ ọsẹgboni riẹ nọ a kpako no nọ akpọ ọ be bẹ hẹ. Owha-iruo riẹ o bi ku no uzou na.—Mak 7:11.

Oghẹrẹ nọ ahwo na a bi ro ku Uzi Ọghẹnẹ rẹriẹ o lẹliẹ eva dha Jesu, ọ tẹ ta kẹ ae nọ: “Wha rehọ uruemu rai nọ u no anwae ze rọ raha ẹme Ọghẹnẹ no. Whai eviẹwẹ, Aizaya ọ ta gba nọ ọ ruẹaro kpahe owhai nọ: ‘Igbenu rai ahwo nana a be rọ kẹ omẹ ọghọ, rekọ udu rai u thabọ gaga no omẹ. A be gọ omẹ kufiẹ gheghe, keme iwuhrẹ ahwo a bi ro wuhrẹ.’” Otu Farisi na a ruẹ ẹme ọvo kpahe kẹ Jesu hu evaọ ẹme ọgaga nana nọ ọ ta kẹ ae na. Fikiere Jesu o te se ogbotu na kẹle oma jẹ ta kẹ ae nọ: “Wha gaviezọ re wha wo otoriẹ ẹme nọ mẹ be te ta na: Orọnikọ oware nọ o ruọ unu ohwo oye u re zue ei oma ha, rekọ oware nọ u no unu riẹ ze oye u re zue ei oma.”—Matiu 15:6-11; Aizaya 29:13.

Uwhremu na nọ Jesu avọ ilele riẹ a te obọ uwou, ilele na a tẹ nọe nọ: “Kọ whọ riẹ nọ ẹme nọ whọ ta na o lẹliẹ otu Farisi na zoruẹ?” Ọ tẹ ta kẹ ae nọ: “Okakọ kpobi nọ Ọsẹ obọ odhiwu mẹ ọ kọ họ a re ti vi ei no. Wha kpairoro vrẹ rai. Isu ituaro a rrọ. Nọ otuaro o te bi su otuaro, aimava a re kie ruọ ọgọdọ.”—Matiu 15:12-14.

O wọhọ nọ u gbe Jesu unu nọ Pita ọ rehọ unu ikọ na kpobi nọe re o ru ẹme nọ ọ ta kpahe oware nọ u re zue ohwo oma na vẹ kẹ ae. Jesu ọ tẹ ta nọ: “Kọ wha gbẹ riẹ nọ oware kpobi nọ o ruọ unu na u re kpobọ eva a ve nei kufiẹ? Rekọ, eware kpobi nọ i bi no unu na ze, obọ udu na i bi no ze, yọ eye họ eware nọ i re zue ohwo oma. Wọhọ oriruo, evaọ udu ohwo iroro imuomu i re no ze, te ohwo-okpe, ẹnwae-obro, ọfariẹ-ogbe, uji-utho, isẹi ọrue, eme-aghọ. Enana họ eware  nọ i re zue ohwo oma; orọnikọ abọ nọ ohwo ọ wozẹ hẹ taure ọ tẹ te re emu oye u re zue ei oma ha.”—Matiu 15:17-20.

Orọnikọ Jesu ọ be ta nọ o thọ họ re ohwo o ru oma riẹ fo, hayo re ọ wozẹ abọ re o te ti there emu hayo re emu. Ukpoye, ọ be whọku isu egagọ na fiki iruemu eviẹhọ rai nọ a bi ro lele izi ahwo-akpọ viukpọ izi ikiẹrẹe Ọghẹnẹ. Uzẹme na họ, eware iyoma nọ ohwo o re ru fiki udu riẹ nọ u gbeku, oye u re zue ei oma.