A su Jesu kpohọ oria jọ nọ o kẹle okpẹwho na, oria nọ a te jọ kpei avọ igbulegbu ivẹ jọ. A re se oria nana Golgota, hayo Oria Ukolo-Uzou, yọ ohwo nọ o dikihẹ “ugbo” ọ rẹ sae kpare aro ruẹ oria nana.—Mak 15:40.

A ba iwu no oma ezae nọ a bi ti kpe na. A tẹ rehọ udi nọ a rehọ mọr gbe ẹvẹvẹ gua ze. O wọhọ nọ eyae Jerusalẹm họ enọ e ruẹrẹ udi nana kpahe nọ a rẹ rọ kẹ ahwo nọ a bi ti kpe re edada na e gbẹ gahrọ họ, yọ ahwo Rom a rẹ whaha onana ha. Nọ Jesu o dhunu tei, ọ rọwo dae he. Fikieme? Ọ gwọlọ nọ iroro riẹ e rẹ jọ gbagba evaọ etoke odawọ ulogbo nana; ọ gwọlọ nọ ọ rẹ jọ aruro re o kru ẹrọwọ riẹ te uwhu.

A tẹ riẹ Jesu fihọ ure na. (Mak 15:25) Elakpa na a tẹ tehe ibubẹ fihọ abọ gbe awọ riẹ nyawo ure na, ibubẹ na e nya ruọ iwo gbe iriẹ-oma riẹ, avọ edada nọ a sae ruẹ unu gbiku riẹ hẹ. Nọ a be kpare ure na dikihẹ na, edada na e tẹ ga thesiwa keme ibubẹ na ọvo i kru oma Jesu yagha ure na, yọ eria nọ a tehe ibubẹ na fihọ na e be bẹre viere. Rekọ Jesu ọ ta eme iyoma kẹ isoja na ha. Ọ lẹ nọ: “Ọsẹ, rọvrẹ rai, keme a riẹ oware nọ a bi ru hu.”—Luk 23:34.

Nọ ahwo Rom a tẹ kare ohwo fihọ ure, a re kere uzi nọ ohwo na ọ thọ fihọ ẹwẹ-akpala, a vẹ tehe iẹe họ ure na evaọ ehru uzou riẹ. Pailet o kere fihọ ehru uzou Jesu nọ: “Jesu ohwo Nazarẹt na Ovie ahwo Ju.” A kere eme nana evaọ ẹvẹrẹ Hibru, Latin, gbe Griki re ohwo kpobi ọ sai sei. Oware nọ Pailet o ru na u dhesẹ nọ eva ahwo Ju na e be dhae, enọ i si ikẹ nọ a kpe Jesu na. Nọ ilori izerẹ na a ruẹ oware nọ Pailet o kere na, a te bi si ikẹ nọ: “Who kere ‘Ovie ahwo Ju’ hu, rekọ inọ ọ ta nọ, ‘Mẹ họ Ovie ahwo Ju.’” Rekọ, Pailet ọ gbẹ gwọlọ nọ ahwo nana a ta họ iẹe obọ họ, fikiere ọ tẹ kpahe kẹ ae nọ: “Onọ me kere, me kere no.”—Jọn 19:19-22.

Izerẹ nana nọ eva e be dha na a tẹ wariẹ erue nọ a gu fihọ iẹe uzou evaọ obọ okọto Sanhẹdrin na. Agbẹta nọ ahwo nọ a be nyavrẹ a je ro nuhu uzou rai je sei ẹkoko nọ: “Ha! Whẹ nọ ọ ta nọ o re kporo etẹmpol na fihọ otọ ọ vẹ bọe evaọ edẹ esa, siwi omara, nwrotọ no ure-oja na ze.” Epọvo na re, ilori izerẹ gbe otu ikere-obe na a jẹ ta kẹ ohwohwo nọ: “Jọ Kristi na, Ovie Izrẹl o nwrotọ no ure-oja na ze re ma ruẹ jẹ rọwo.” (Mak 15:29-32) Makọ iji ivẹ nọ a kare fihọ tabọ tabọ riẹ na a je sei ẹkoko re, dede nọ Jesu ọvo họ ọnọ o ru oware ovo thọ họ evaọ usu aimasa na.

Isoja Rom ene nọ e jọ etẹe a jẹ rehọ Jesu jijehwẹ re. Ẹsejọhọ a jẹ da udi-ogho, fikiere nọ a nya kẹle Jesu a tẹ be rọ udi na kẹe re ọ da, dede nọ a riẹ nọ obọ riẹ o sai tei hi. Ahwo Rom na a tẹ be rrọ eme nọ a kere fihọ ehru uzou Jesu na sei ẹkoko, inọ: “Otẹrọnọ whẹ họ Ovie ahwo Ju, siwi omara.” (Luk 23:36, 37) Whọ ruẹ na? Jesu nọ ọ rrọ edhere na, uzẹme na, gbe uzuazọ na  ọye a be ta ogbẹta nana kẹ je bi se ẹkoko na. Ghele na, ọ ruẹ uye eware enana kpobi ababọ eme iyoma nọ ọ ta kẹ ahwo Ju nọ a je riwi ughe, isoja ahwo Rom nọ a je sei ẹkoko na, makọ iji ivẹ nọ a kare fihọ abotọ riẹ na.

Isoja ene na a tẹ rehọ iwu ehru Jesu jẹ ghale ae kpohọ abane. A te fi edhọ re a riẹ onọ omomọvo ọ rẹ rehọ. Rekọ ewu obeva Jesu o rrọ wowoma gaga, “o wo oria ọvo nọ a jo koi hi, a zuo rie no ehru duwu otọ.” Isoja na a tẹ ta kẹ ohwohwo nọ: “Ma bẹre iẹe he, rekọ wha joma fi edhọ re ma riẹ ohwo nọ ọ rẹ rehọ iẹe.” A tẹ rọ ere ru oria ikere nana gbaonọ o ta nọ: “A ghale iwu mẹ kẹ omoma rai, yọ a fi edhọ fiki ewu mẹ.”—Jọn 19:23, 24; Olezi 22:18.

Nọ omoke jọ o vrẹ no, ọjọ evaọ usu iji ivẹ na o te ti vuhumu nọ Jesu ginọ ovie. Ọ tẹ whọku ọrivẹ riẹ nọ: “Kọ whọ be dhozọ Ọghẹnẹ vievie he, nọ orọnọ obrukpe ọvona o te owhẹ na? Rọkẹ omai, uye eware iyoma nọ ma ru ma be ruẹ na; rekọ ọzae nana o ru oware ovo thọ họ.” Kẹsena ọ tẹ lẹ Jesu nọ: “Kareghẹhọ omẹ nọ whọ tẹ ruọ Uvie ra no.”—Luk 23:40-42.

Jesu ọ tẹ ta kẹe nọ: “Uzẹme mẹ be ta kẹ owhẹ nẹnẹ na, who ti lele omẹ jọ,” orọnikọ evaọ Uvie na ha, rekọ evaọ “Aparadase.” (Luk 23:43) Eyaa nana i wo ohẹriẹ no onọ Jesu ọ ya kẹ ikọ riẹ inọ a ti lele iei keria egbara-uvie evaọ Uvie na. (Matiu 19:28; Luk 22:29, 30) Rekọ, o sae jọnọ oji nana nọ ọ rrọ ohwo Ju na o yo kpahe Aparadase otọakpọ nọ Ọghẹnẹ ọ ruẹrẹhọ evaọ oke nọ u kpemu rọkẹ Adamu avọ Ivi, gbe emọ rai. Obọnana oji nana ọ sai whu avọ ẹruore nana nọ o wo na.