UZOU AVỌ 5
“Ọghẹnẹ Họ Osu nọ Ma re Yoẹme Kẹ”
Ikọ na a ru oware nọ Ileleikristi uzẹme kpobi a rẹ rọ aro kele
Iruẹru Ikọ 5:12–6:7 a rehọ e riẹ no ze
1-3. (a) Fikieme a rọ rehọ ikọ na ziọ aro ogbẹgwae Sanhẹdrin na, kọ onọ vẹ o gwọlọ nọ ikọ na a rẹ kuyo riẹ kẹ omarai? (b) Fikieme oware nọ ikọ na a ru u ro wuzou kẹ omai?
OFU o bi dhe iguẹdhọ Sanhẹdrin na ọvo! Ogbẹgwae na o be rehọ ikọ Jesu guẹdhọ. Fikieme? Josẹf Kayafas nọ ọ rrọ ozerẹ okpehru gbe ohwo-agbara Sanhẹdrin na ọ be ta kẹ ae avọ evedha nọ: “Ma vẹvẹ owhai unu gaga inọ wha gbẹ rọ odẹ nana wuhrẹ ahwo ho.” Fiki ofu nọ ọ vọ riẹ eva, Kayafas ọ sai tube se odẹ Jesu hu. Rekọ Kayafas ọ ta re nọ, “Wha rehọ uwuhrẹ rai vọ Jerusalẹm no, yọ wha gba riẹ mu nọ wha rẹ gba azẹ ọzae nana họ uzou mai.” (Iruẹru 5:28) Ẹme nọ a be ta kẹ ikọ na họ: Wha siọ usi uwoma na ba ẹta, o gbẹ rrọ ere he ma ti dhesẹ akpọ kẹ owhai.
2 Kọ eme ikọ na a ti ru? Jesu nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ udu-esuo kpobi no ọ vuẹ rai nọ a ta usi uwoma na. (Mat. 28:18-20) Kọ ikọ na a te kuvẹ re ozọ ohwo-akpọ o lẹliẹ ae siọ usi uwoma na ba ẹta? Manikọ a te gudu re a dikihẹ ga jẹ ruabọhọ usi uwoma ota? Onọ na họ: Kọ Ọghẹnẹ a ti yoẹme kẹ manikọ ohwo-akpọ? Pita ukọ na ọ tẹ nwane gbaudu ta ẹme nọ ọ rrọ ikọ nọ i kiọkọ kpobi eva.
3 Oware nọ ikọ na a ru evaọ okenọ ogbẹgwae Sanhẹdrin na u guegue ai, u wuzou kẹ omai Ileleikristi uzẹme gaga. Uzi nọ Jesu o jie re ma ta usi uwoma na u kiekpahe omai nẹnẹ re. Nọ ma bi ru iruo nana nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ omai na, a rẹ sae wọso omai re. (Mat. 10:22) Ewegrẹ e sae gwọlọ ru ei bẹbẹ kẹ omai re ma ta usi uwoma na hayo tubẹ whaha iruo na dede. Eme ma ti ru nọ o tẹ via ere? Ma te roro kpahe oware nọ u fiobọhọ kẹ ikọ na gudu gbe oware nọ o via evaọ okenọ ogbẹgwae Sanhẹdrin na o jẹ rehọ ae guẹdhọ, u ti fiobọhọ kẹ omai riẹ oware nọ ma re ru. a
“Ukọ-Odhiwu Jihova O te Rovie Ethẹ Uwou-Odi Na” (Iruẹru 5:12-21a)
4, 5. Fikieme Kayafas avọ utu ahwo Sadusi na a rọ “vọ avọ ihri-eriọ”?
4 Kareghẹhọ nọ evaọ oke ọsosuọ nọ a vuẹ ikọ na nọ a gbẹ ta usi uwoma na ha, Pita avọ Jọn a ta nọ: “Ma rẹ sae siọ ẹme ba ẹta kpahe eware nọ ma ruẹ je yo ho.” (Iruẹru 4:20) Nọ a no aro ogbẹgwae Sanhẹdrin na no evaọ ẹdẹ yena, Pita avọ Jọn gbe ikọ nọ i kiọkọ a tẹ ruabọhọ jẹ ta usi uwoma na evaọ etẹmpol na. Ikọ na a ru iruo igbunu, wọhọ oriruo, a siwi ahwo nọ a jẹ mọ je le idhivẹri no. A ru iruo igbunu nana evaọ Ogebara Solomọn, oria ulogbo jọ nọ a tehe eware họ ehru riẹ evaọ ofẹ ovatha-ọre etẹmpol na nọ ahwo Ju buobu a kokohọ. U gine gbunu gaga keme makọ uwoho Pita ọvo dede nọ u te ahwo u je siwi ẹyao rai kpo! Ahwo buobu nọ a siwi a jẹ ovuẹ usi uwoma na rehọ. Fikiere, “enọ e rọwo Olori na i je dhe ebuebu, te ezae buobu gbe eyae buobu.”—Iruẹru 5:12-15.
5 Fikinọ Kayafas avọ utu ahwo Sadusi riẹ “a vọ avọ ihri-eriọ,” a tẹ vuẹ iroiro na inọ a gbolo ikọ na fihọ uwou-odi. (Iruẹru 5:17, 18) Fikieme ofu o je ro dhe ahwo Sadusi na? Ikọ na a je wuhrẹ nọ a kpare Jesu no uwhu ze no, yọ ahwo Sadusi na a rọwo ẹkparomatha ha. Ikọ na a je wuhrẹ re nọ ohwo ọ tẹ rọwo Jesu ọvo a sai ro siwi ei, rekọ ozọ u je mu ahwo Sadusi na inọ egọmeti Rom ọ te kẹ ae uye nọ ahwo a tẹ rọwo Jesu inọ ọye họ Osu rai. (Jọn 11:48) Agbẹta nọ ahwo Sadusi na a rọ gbaemu nọ a rẹ whaha ikọ na re a gbẹ ta usi uwoma ha na.
6. Amono họ ahwo nọ a be mae bẹbẹ ahwo họ kpokpo Isẹri Jihova nẹnẹ, kọ fikieme u gbe ro gbe omai unu hu?
6 Oware nọ a be mae rọ wọso omai Isẹri Jihova nẹnẹ na họ, isu egagọ erue e be bẹbẹ amọfa họ re a wọso omai. Isu egagọ nana a rẹ gwọlọ rọ ogaga nọ a wo bẹbẹ egọmeti họ re a wọso omai, hayo gu erue fihọ omai uzou evaọ itanẹte re a sae whaha usi uwoma ota mai. Kọ onana u re gbe omai unu? Ijo. Ovuẹ mai na o be fere erue nọ egagọ erue a bi wuhrẹ ahwo via. Nọ ahwo nọ a wo omaurokpotọ a tẹ jẹ ovuẹ mai na rehọ, u re si ai no igbo iwuhrẹ erue gbe iruemu egagọ erue. (Jọn 8:32) Agbẹta nọ ovuẹ mai na o be rọ lẹliẹ isu egagọ erue mukpahe omai jẹ gwọlọ wọso omai na.
7, 8. Oghẹrẹ vẹ ẹme nọ ukọ-odhiwu na ọ ta u ro fiobọhọ kẹ ikọ na, kọ onọ vẹ u fo nọ ma rẹ nọ omamai?
7 Evaọ okenọ ikọ na e jẹ rọ hẹrẹ evaọ uwou-odi na, ẹsejọhọ a je roro nọ ewegrẹ rai i bi ti kpe ai no fiki ẹrọwọ rai. (Mat. 24:9) Rekọ evaọ aso, oware jọ nọ a rẹro riẹ vievie he o tẹ via, “ukọ-odhiwu Jihova o te rovie ethẹ uwou-odi na.” b (Iruẹru 5:19) Kẹsena ukọ-odhiwu na ọ tẹ vuẹ ae nọ: “Wha kpobọ etẹmpol na re wha gbẹ vuẹ ahwo na eme . . . nana.” (Iruẹru 5:20) Ẹme nọ ukọ-odhiwu na ọ ta kẹ ikọ na o kẹ rai imuẹro nọ oware nọ o gba a bi ru vẹre na. Eme nọ ukọ-odhiwu na ọ ta e tẹ jẹ kẹ ae ẹgba nọ a rẹ rọ ruabọhọ ta usi uwoma na ghelọ ukpokpoma. Ikọ na “a te kpobọ etẹmpol na nọ oke o ke no” avọ ẹrọwọ ọgaga gbe udu nọ ọ rrọ e rai awọ, “a te muhọ ewuhrẹ.”—Iruẹru 5:21.
8 U fo re mai omomọvo ọ nọ omariẹ nọ, ‘Nọ oghẹrẹ odawọ utioye na u te te omẹ, kọ me ti wo ẹrọwọ gbe udu nọ mẹ te gbẹ rọ ta usi uwoma na?’ Ma re gbe ‘se isẹri ziezi kpahe Uvie Ọghẹnẹ’ keme ma riẹ nọ ikọ-odhiwu e be tha iruo na uke.—Iruẹru 28:23; Evia. 14:6, 7.
“Ọghẹnẹ Họ Osu nọ Ma re Yoẹme Kẹ Orọnikọ Ahwo Ho” (Iruẹru 5:21b-33)
“A tẹ rehọ ai ze jẹ rehọ ai dikihẹ aro ogbẹgwae Sanhẹdrin na.”—Iruẹru 5:27
9-11. (a) Eme ikọ na e ta nọ ogbẹgwae Sanhẹdrin na ọ ta kẹ ae nọ a siọ usi uwoma ba ẹta? (b) Kọ oriruo vẹ onana u fihotọ kẹ Ileleikristi uzẹme?
9 Kayafas avọ ahwo ogbẹgwae Sanhẹdrin na efa a ruẹrẹ oma kpahe no re a bruoziẹ ikọ na. A te vi elakpa re a nyae rehọ ikọ na no obọ uwou-odi na ze, rekọ a riẹ hẹ inọ ukọ-odhiwu na o siobọno ai no. Dai roro epanọ u gbe elakpa na unu te nọ a ruẹ nọ ikọ na e gbẹ rrọ uwou-odi na ha dede nọ a kare ethẹ na ziezi “yọ iroiro na a dikihẹ inuethẹ na.” (Iruẹru 5:23) U kri hi, oletu etẹmpol na o te yo nọ ikọ na a zihe ziọ obọ etẹmpol na no, yọ a bi se isẹri kpahe Jesu Kristi, ohwo nọ a rọ fiki riẹ gbolo ai fihọ uwou-odi vẹre na! Oletu na avọ elakpa riẹ a tẹ nya kpobọ etẹmpol na vẹrẹ vẹrẹ re a mu ikọ na, a vẹ rehọ ae bru ogbẹgwae Sanhẹdrin na.
10 Wọhọ epanọ ma dhesẹ evaọ obọ emuhọ uzou nana, isu egagọ na nọ ofu o bi dhe a ta kẹ ikọ na nọ a siọ usi uwoma ba ẹta. Kọ eme ikọ na a ru? Pita ọ tẹ rọ unu ikọ na kpobi ta ududu nọ: “Ọghẹnẹ họ osu nọ ma re yoẹme kẹ orọnikọ ahwo ho.” (Iruẹru 5:29) Ikọ na a fi emamọ oriruo hotọ kẹ Ileleikristi nọ a re lele evaọ oke kpobi. Uzẹme o rrọ inọ Ọghẹnẹ ọ ta nọ ma yoẹme kẹ isu ahwo-akpọ, rekọ a wo udu nọ a re ro ru omai siọ iruo Ọghẹnẹ ba ha. Fikiere, nọ “enọ i wo udu-esuo okpehru” a tẹ ta nọ ma ta usi uwoma na ha, ma rẹ seba ha, keme Ọghẹnẹ ọ kẹ omai iruo na. (Rom 13:1) Ma rẹ gbẹ rọ areghẹ gwọlọ idhere efa nọ ma rẹ rọ ta usi uwoma Uvie na ghele.
11 Eva e dha iguẹdhọ na gaga fiki oghẹrẹ nọ ikọ na a rọ ta ẹme kẹ ae ududu. A tẹ gbaemu nọ “a re kpe” ikọ na no. (Iruẹru 5:33) Ikọ na a je roro nọ a ti gine kpe ai no, rekọ Jihova ọ rehọ edhere nọ a rẹro riẹ hẹ fiobọhọ kẹ ae.
“Wha te Sae Whaha Ae He” (Iruẹru 5:34-42)
12, 13. (a) Ohrẹ vẹ Gamaliẹl ọ kẹ ahwo nọ a gbẹ rrọ iguẹdhọ, kọ eme a ru? (b) Oghẹrẹ vẹ Jihova ọ sai ro fiobọhọ kẹ ahwo riẹ nẹnẹ? (c) Otẹrọnọ Jihova ọ kuvẹ re ma “ruẹ uye fiki ẹrẹreokie,” eme u re mu omai ẹro?
12 “Owuhrẹ Uzi na nọ ahwo kpobi a wo adhẹẹ kẹ” nọ a re se Gamaliẹl ọ ta ẹme rọ thọ ikọ na. c Ọzae nana nọ ọ riẹ izi na yọ ohwo nọ iguẹdhọ efa i wo adhẹẹ kẹ keme evaọ okenọ ọ “ta nọ a rehọ ikọ na ruọ otafe evaọ omoke jọ” a kezọ kẹe. (Iruẹru 5:34) Gamaliẹl ọ ta ẹme kpahe ahwo nọ a wọso ahwo Rom evaọ okenọ u kpemu. Ọ ta nọ okenọ isu ahwo yena i whu no, ọwọsuọ na o te serihọ. Fikiere ọ tẹ ta kẹ iguẹdhọ na inọ a wo odiri kẹ ikọ na, inọ a du whaha ae he. Inọ a be ta ẹme na dede, Jesu nọ o wuzou rai o whu no! Eme nọ Gamaliẹl ọ ta e rẹ ginẹ lẹliẹ ohwo roro ziezi. Ọ ta nọ: “Wha dhomahọ ẹme ezae nana ha, rekọ wha vu ai wa. Keme otẹrọnọ obọ ahwo oye omaa hayo iruo nana i no ze, i ti kie; rekọ otẹrọnọ obọ Ọghẹnẹ i no ze, wha te sae whaha ae he. O gbẹ rrọ ere he, wha te ruẹ nọ Ọghẹnẹ omariẹ wha be họre na.” (Iruẹru 5:38, 39) Iguẹdhọ na i lele ohrẹ riẹ na. Rekọ a tẹ ta nọ a fa ikọ na jẹ “vẹvẹ ai unu inọ a gbẹ rọ odẹ Jesu ta ẹme ofa ha.”—Iruẹru 5:40.
13 Makọ evaọ enẹna re, Jihova ọ sae rehọ ahwo nọ a wo udu-esuo wọhọ Gamaliẹl na fiobọhọ kẹ ahwo Riẹ. (Itẹ 21:1) Jihova ọ sae rehọ ẹzi riẹ duobọte isu nọ i wo ogaga, ibruoziẹ, hayo enọ i re fi izi họ re a ru oware nọ Ọ gwọlọ. (Neh. 2:4-8) Rekọ otẹrọnọ ọ kuvẹ re ma “ruẹ uye fiki ẹrẹreokie,” u wo eware ivẹ jọ nọ u mu omai ẹro nọ e rẹ via. (1 Pita 3:14) Orọ ọsosuọ, Ọghẹnẹ ọ sae kẹ omai ogaga nọ ma re ro thihakọ. (1 Kọr. 10:13) Orọ avọ ivẹ, ewegrẹ e “sae whaha” iruo Ọghẹnẹ hẹ.—Aiz. 54:17.
14, 15. (a) Eme ikọ na i ru nọ a fae no, kọ fikieme? (b) Gbiku jọ nọ u dhesẹ nọ ahwo Jihova a re thihakọ avọ oghọghọ.
14 Kọ ẹfa nọ a fa ikọ na u ru rai jẹ vioja hayo ru oma lọhọ ae? Kakaka! Ukpoye, a “nyavrẹ no aro ogbẹgwae Sanhẹdrin na be ghọghọ.” (Iruẹru 5:41) Kọ fikieme a jẹ rọ “ghọghọ”? Orọnikọ a jẹ ghọghọ fiki edada eviaviẹ na ha. A ghọghọ keme a riẹ nọ a bi kpokpo ai fikinọ a kru Jihova ga jẹ be rọ aro kele Jesu.—Mat. 5:11, 12.
15 Nọ a tẹ be kẹ omai uye fiki iruo usi uwoma ota na, ma re thihakọ jẹ ghọghọ wọhọ epanọ Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ a ru na. (1 Pita 4:12-14) Orọnikọ ukpokpoma hayo uwou-odi nọ a re fi omai họ o be were omai hi. Rekọ ma rẹ ghọghọ nọ ma tẹ dadamu abọ Jihova. Wọhọ oriruo, u wo oniọvo jọ nọ a re se Henryk Dornik nọ ahwo egọmeti egeva a lahiẹ gaga. Ọ kareghẹhọ nọ evaọ Aria 1944 ahwo egọmeti na a fi ọyomariẹ avọ oniọvo-ọmọzae riẹ họ ega uye. Enọ i je kpokpo ai na a ta nọ: “Whọ sae tẹzẹ ai nwene iroro rai hi. A rẹ ghọghọ nọ a tẹ riẹ nọ a ti kpe ai fiki ẹrọwọ rai.” Brọda Dornik ọ ta nọ: “Mẹ gwọlọ whu hu. Rekọ evaọ okenọ a jẹ lahiẹ omẹ na, mẹ jẹ ghọghọ fikinọ udu o jọ omẹ awọ nọ me ro kru Jihova ga je mu ọghọ kẹ oma mẹ.”—Jem. 1:2-4.
Ma be ta usi uwoma “no uwou ruọ uwou” wọhọ epanọ ikọ na i ru
16. (a) Ẹvẹ ikọ na a ro dhesẹ nọ a gba riẹ mu nọ a re se isẹri ziezi? (b) Kọ oghẹrẹ vẹ ma bi ro lele oriruo ikọ na?
16 Ikọ na a wariẹ mu usi uwoma họ ẹta ababọ oke oraha. “Yọ kẹdẹ kẹdẹ evaọ etẹmpol na gbe no uwou ruọ uwou a ruabọhọ je . . . whowho usi uwoma na kpahe Kristi na, Jesu.” d (Iruẹru 5:42) Etausiuwoma ajọwha nana a gba riẹ mu nọ a re se isẹri ziezi. Muẹrohọ nọ a je kpobọ iwou ahwo nyae ta usi uwoma kẹ ae wọhọ epanọ Jesu Kristi ọ vuẹ rai . (Mat. 10:7, 11-14) Ere a rọ rehọ iwuhrẹ rai vọ Jerusalẹm soso. Nẹnẹ, Isẹri Jihova a bi lele oriruo ikọ na. Nọ ma tẹ be daoma nyate uwou kpobi nọ o rrọ ẹkwotọ mai kiyọ ma be daoma se isẹri ziezi re. Kọ Jihova ọ be ghale omai evaọ usi uwoma nọ ma be ta no uwou ruọ uwou na? Ee! Ima ahwo buobu a jẹ ovuẹ Uvie na rehọ no, yọ orọ ọsosuọ nọ ibuobu rai a ro yo usi uwoma na họ okenọ Osẹri Jihova o kporo ẹthẹ rai.
Wha Salọ Ezae nọ I Te re A Rẹrote ‘Iruo nọ I Wuzou’ (Iruẹru 6:1-6)
17-19. Ẹbẹbẹ vẹ ọ romavia nọ o sae wha ohẹriẹ ze, kọ eme ikọ na e ta nọ a ru re a sai ku ẹbẹbẹ na họ?
17 Ẹbẹbẹ ologbo ọfa jọ nọ ọ sae wha uye ze o te ukoko na. Ẹbẹbẹ vẹ ọye? Ilele na buobu nọ a jẹ họ-ame na yọ erara nọ e ziọ Jerusalẹm. A gwọlọ nọ a re gbe wuhrẹ kpahe eware ekpokpọ nọ a rọwo na taure a te ti zihe kpo. Fikiere ilele nọ e jẹ rria Jerusalẹm a tẹ zọhọ igho ze re a rọ dẹ emu gbe eware efa nọ e roja. (Iruẹru 2:44-46; 4:34-37) Evaọ oke nana, ẹbẹbẹ jọ ọ tẹ romavia nọ o gwọlọ nọ a rẹ rọ areghẹ kuhọ. “Evaọ emu nọ a be ghale kẹdẹ kẹdẹ na” a te je “rri eyae-uku” nọ e be jẹ Griki vo. (Iruẹru 6:1) Rekọ a je rri eyae-uku nọ e be jẹ Hibru vo ho. Koyehọ ẹbẹbẹ okienyẹ gbe ọriẹwẹ e jọ otọ na. Yọ o sae wha ohẹriẹ ulogbo fihọ ukoko okpokpọ na.
18 Ikọ na nọ i je ru iruo wọhọ utu ẹruorote evaọ ukoko nọ o be rro na a te vuhumu nọ u kiehọ họ re a “brobọno ewuhrẹ ẹme Ọghẹnẹ [nyae] ghale emu.” (Iruẹru 6:2) Re a ku ẹbẹbẹ na họ, a tẹ ta kẹ ilele na nọ a gwọlọ ezae ihrẹ “enọ e vọ avọ ẹzi ọfuafo” re ikọ na a rehọ ai mu enọ e rẹ rẹrote “iruo nana nọ i wuzou na.” (Iruẹru 6:3) A ginẹ gwọlọ ezae nọ i te keme orọnọ emu ọvo a te ghale he. A te rẹrote igho, dẹ emuore, je kere eware kpobi nọ a ru fihotọ. Ezae nọ a salọ na kpobi a wo edẹ Griki, yọ o sae jọ nọ onana o lẹliẹ eyae-uku na fievahọ ae. Nọ ikọ na a roro kpahe ezae na jẹ lẹ kpahe ẹme na ziezi no, a tẹ rehọ ai mu re a rẹrote “iruo nana nọ i wuzou na.” e
19 Kọ iruo emu ọghale nọ a kẹ ezae ihrẹ nana u dhesẹ nọ a si rai no iruo usi uwoma ota na no? Vievie! Stivin ọ jọ usu ezae nọ a salọ na, yọ ọ jọ ọtausiuwoma nọ o wo ajọwha jẹ gudu uwhremu na. (Iruẹru 6:8-10) Filipi ọ jọ usu ezae ihrẹ na re, yọ a se rie “ọtausiuwoma na.” (Iruẹru 21:8) Fikiere o jọ vevẹ nọ ezae ihrẹ na a gbẹ jẹ ta usi uwoma na avọ ajọwha.
20. Ẹvẹ ahwo Ọghẹnẹ nẹnẹ a bi ro lele oriruo ikọ na?
20 Ahwo Jihova nẹnẹ a bi lele oriruo ikọ na. Taure a tẹ te rehọ ohwo mu ọsẹro evaọ ukoko na, a rẹ ruẹ nọ ohwo na yọ ohwo nọ o re rri eware epanọ Jihova o re rri rai. O re je dhesẹ via nọ ẹzi ọfuafo na ọ be jọ oma riẹ ruiruo. Ezae nọ i bi ru eware nọ a jọ Ikereakere na ta a rẹ rehọ ai mu ekpako ukoko hayo idibo iruiruo lele epanọ Utu Ẹruorote na o ta. f (1 Tim. 3:1-9, 12, 13) Nọ orọnọ ẹzi ọfuafo ọ kpọ eware nọ a kere fihọ Ebaibol na, ma sae ta nọ ẹzi ọfuafo ọ rehọ ahwo nọ a nyate itee na mu. Yọ ezae nana i bi ru iruo buobu nọ i wuzou. Wọhọ oriruo, nọ o tẹ gwọlọ nọ a re fiobọhọ kẹ oniọvo nọ ọ be gọ Jihova ziezi nọ ọ kpako no, ekpako na a re ru ọruẹrẹfihotọ. (Jem. 1:27) Ekpako jọ i bi ru iruo gaga evaọ Egwa Uvie nọ a be bọ, ruẹrẹ ikokohọ ilogbo họ, hayo ru iruo evaọ Ogbẹgwae Ẹmeọta-Kugbe Ahwo Iwou-Imu (HLC). Idibo iruiruo a bi ru iruo buobu ro fiobọhọ evaọ ukoko na, yọ ekpako na i bi ru iruo esẹro je wuhrẹ evaọ ukoko na. O make rọnọ idibo iruiruo gbe ekpako na a wo iruo buobu nọ a bi ru evaọ ukoko na, a rẹ rehọ iruo usi uwoma ota Uvie na zaharo vievie he.—1 Kọr. 9:16.
“Ẹme Ọghẹnẹ O te je Do Ruọ Eria Kpobi” (Iruẹru 6:7)
21, 22. Eme u dhesẹ nọ Jihova ọ ghale ukoko okpokpọ na?
21 Jihova o fiobọhọ nọ ukoko okpokpọ na u ro dikihẹ ghelọ ukpokpoma ewegrẹ gbe ẹbẹbẹ nọ ọ hae wha omohẹriẹ fihọ eva riẹ. Jihova ọ ginẹ ghale ukoko na keme a vuẹ omai nọ: “Ẹme Ọghẹnẹ o te je do ruọ eria kpobi, unu ilele na u te je dhe ebuebu gaga evaọ Jerusalẹm; yọ ogbotu izerẹ buobu i je kurẹriẹ ziọ ẹrọwọ na.” (Iruẹru 6:7) Nọ oriruo ọvo jọ gheghe evaọ iku epanọ Jihova ọ rọ ghale ukoko na nọ a kere fihọ obe Iruẹru Ikọ na. (Iruẹru 9:31; 12:24; 16:5; 19:20; 28:31) Kọ eva e gbẹ be hae were omai nẹnẹ re nọ ma te se iku epanọ iruo usi uwoma ota Uvie na e be nyaharo te evaọ abọ ọfa akpọ na?
22 Isu egagọ nọ ofu o bi dhe na a re siọ Ileleikristi na ba ekpokpo ghele he. Ukpokpoma na o te tubẹ ga viere kẹle na. O raha oke he, a tẹ rọsuọ Stivin wọhọ epanọ ma te ruẹ evaọ uzou nọ ma bi ti te na.
a Rri ẹkpẹti na “ Ogbẹgwae Sanhẹdrin—Okọto Ukpehru Ahwo Ju.”
b Onana họ orọ ọsosuọ evaọ usu asia udhe nọ a rọ fodẹ ikọ-odhiwu evaọ obe Iruẹru Ikọ na. “Ezae ivẹ nọ i ku iwu efuafo họ” nọ a kake fodẹ evaọ Iruẹru Ikọ 1:10 na yọ ikọ-odhiwu.
c Rri ẹkpẹti na “ Gamaliẹl—Rabae nọ A Wo Adhẹẹ Kẹ.”
d Rri ẹkpẹti na “ Usi Uwoma Ota ‘No Uwou Ruọ Uwou.’”
e O sae jọ nọ ezae nana a wo emamọ iruemu nọ o gwọlọ nọ ekpako ukoko a re wo keme iruo nọ a kẹ rai na e jọ iruo ilogbo. Rekọ a jọ Ikereakere na fodẹ ugogo okenọ a ro mu ekpako họ eromu evaọ ukoko Ileleikristi na ha.
f Evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ, a kẹ ezae nọ i te udu re a rehọ ekpako mu. (Iruẹru 14:23; 1 Tim. 5:22; Tait. 1:5) Evaọ oke mai nana, Utu Ẹruorote na o rẹ rehọ esẹro okogho mu, esẹro okogho na e vẹ rehọ ekpako gbe idibo iruiruo mu.
