1-3. (a) Eme ọ wha idabolo ziọ uwou Abigẹle? (b) Eme ma bi ti wuhrẹ kpahe emamọ aye nana?

ABIGẸLE ọ ruẹ nọ ọmoha na o bi nuhu. Ozọ u bi mu ei gaga. Okpẹtu ologbo jọ ọ be tha. Egbaẹmo nọ i bu te egba ene (400) a rọ edhere be nyaze, yọ a gba riẹ mu nọ a re kpe ọzae kpobi no evaọ uwou Nebale, ọzae Abigẹle. Fikieme?

² Nebale ọ wha idabolo nana ze. Ọ rrọ eva gaga yọ ọ rẹ ta eme ẹsọ. Rekọ ọ la vrẹ usi evaọ onana keme ohwo nọ ọ ta eme ẹsọ kẹ na yọ osu nọ o wo egbaẹmo buobu nọ a riẹ ẹmo efi ziezi. Omọvo iruiruo Nebale jọ, ẹsejọhọ othuru-igodẹ ọ jọ etẹe nọ oware na o via, ọ tẹ dhẹ bru Abigẹle keme o fievahọ iẹe nọ ọ te sae whaha okpẹtu na. Rekọ, eme aye ọvo ọ rẹ sai ru ogbaẹmo?

³ Joma kake ta kpahe emamọ aye nana. Ono họ Abigẹle? Eme ọ wha idabolo na ze? Kọ eme ma rẹ sai wuhrẹ no oriruo riẹ ze?

4. Oghẹrẹ ohwo vẹ Nebale ọ jọ?

⁴ Abigẹle avọ Nebale a fo ohwohwo vievie he. Abigẹle yọ emamọ aye, rekọ Nebale yọ ekpehre ọzae gaga. Ọzae nana o gine fe, o te je fu uke fiki igho nọ o wo na. Rekọ ẹvẹ amọfa a rri rie? O rrọ bẹbẹ re whọ jọ Ebaibol na ruẹ omọfa nọ a la eka wọhọ Nebale. Otofa odẹ riẹ họ “Ugheghẹ” hayo “Ẹkpa.” Kọ ọsẹgboni riẹ a mu odẹ yena kẹe, manikọ uruemu riẹ o wha riẹ ze nọ a je ro sei ere? Oghẹrẹ kpobi nọ o rrọ kẹhẹ, odẹ na u gine foi. Nebale “ohwo ogheghẹ avọ ekpehre uruemu.” Ọ jẹ hae da idi je dhuaro, fikiere ahwo buobu a mukpahe iẹe yọ a jẹ dhozọ riẹ.—1 Sam. 25:2, 3, 17, 21, 25.

5, 6. (a) Emamọ iruemu vẹ Abigẹle o wo? (b) Eme o sae jọnọ o wha riẹ ze nọ Abigẹle ọ rọ rehọ ekpehre ọzae otiọye?

 ⁵ Abigẹle o wo ohẹriẹ gaga no Nebale. Otofa odẹ riẹ họ “Ọsẹ Mẹ O Wo Oghọghọ No.” Eva e rẹ were ọsẹ nọ o te yẹ ọmọtẹ nọ o wo erru, rekọ oware nọ o rẹ mae kẹe evawere họ, nọ ọmọtẹ riẹ o te wo emamọ uruemu. Ẹsibuobu ahwo nọ a wo erru a re wo emamọ uruemu hu, wọhọ orimuo, areghẹ, aruọwha, gbe ẹrọwọ. Rekọ Abigẹle ọ jọ ere he. Ebaibol ọ ta nọ o wo erru gbe emamọ uruemu.—Se 1 Samuẹle 25:3.

⁶ O rẹ sai gbe ahwo jọ unu nẹnẹ oware nọ o lẹliẹ emamọ aye otiọye rọo ọzae ogegede yena. Kareghẹhọ nọ evaọ oke emọ Izrẹl, esẹgbini a jẹ hae salọ ọzae hayo aye kẹ emọ rai. Emọ na ọvo a tẹ make salọ kẹ omarai, ọsẹgboni rai a rẹ rọwo fihọ iẹe taure orọo na o tẹ te gbabọ. Kọ ọsẹgboni Abigẹle ae a salọ ọzae nana kẹ ọmọtẹ rai hayo rọwo fihọ orọo na fikinọ ọzae na o fe je wo okpodẹ? Kọ ọbẹwẹ ọ jarae oma jabọ nọ a rọ kuvẹ kẹ onana? Oghẹrẹ kpobi nọ o rrọ kẹhẹ, efe Nebale na o lẹliẹ e riẹ jọ emamọ ọzae he.

7. (a) Eme esẹgbini a rẹ whaha nọ a te bi wuhrẹ emọ rai kpahe orọo? (b) Eme Abigẹle ọ gba riẹ mu nọ o re ru?

⁷ Emamọ esẹgbini a re wuhrẹ emọ rai oghẹrẹ nọ u fo nọ a re rri orọo. A rẹ gba emọ rai họ re a rọo ohwo jọ fikinọ o fe he, yọ a rẹ gba ae họ re a nyusu orọo ho, nọ emọ na a gbẹ re kpako te ahwo nọ a rẹ rọo ho. (1 Kọr. 7:36) Rekọ obọ Abigẹle u kie ekpehre ọzae no. Ọ rọo Nebale no, yọ ọ gba riẹ mu nọ o re ru ẹkabọ riẹ, oghẹrẹ kpobi nọ o rrọ kẹhẹ.

8. Ono Nebale ọ ta eme ẹsọ kẹ, kọ fikieme whọ sae rọ ta nọ oware ugheghẹ o ru na?

⁸ Nebale o fiba ẹbẹbẹ Abigẹle no. Devidi họ ohwo nọ Nebale ọ ta eme ẹsọ kẹ na. Whaọ Devidi yọ odibo Jihova nọ Samuẹle ọruẹaro na o ku ewhri ku uzou, onọ u dhesẹ nọ Devidi họ ohwo nọ Jihova ọ salọ re ọ rehọ ẹta Sọl ovie na. (1 Sam. 16:1, 2, 11-13) Fikinọ Sọl ọ jẹ re Devidi ihri jẹ gwọlọ kpei, Devidi avọ egbaẹmo egba ezeza (600) riẹ a tẹ dhẹ kpobọ igbrẹwọ.

9, 10. (a) Oghẹrẹ oria vẹ Devidi avọ ahwo riẹ a jẹ rria? (b) Fikieme oware nọ Devidi avọ ahwo riẹ a je ru o hae rọ da Nebale ẹro? (Rri oruvẹ-obotọ nọ o rrọ edhe-ẹme avọ ikpe na re.)

⁹ Nebale ọ jẹ rria ẹwho Maọn, rekọ o je ru iruo evaọ obọ  Kamẹl, yọ o wọhọ nọ o wo otọ evaọ etẹe. * Ewho yena i wo ikpehru nọ ẹbe ọ rrọ ziezi nọ a sae jọ thuru igodẹ, yọ Nebale o wo igodẹ idu esa (3,000). Rekọ igbrẹwọ e wariẹ oyena soso họ. Igbrẹwọ Paran e jọ ofẹ obọze ovatha-ọre. Ofẹ ovatha-ọre nọ a re ro kpohọ Abade Uwhei na o jọ otọ oyaya nọ ikiekpotọ gbe ighogho-itho e jọ. Ẹkwotọ nana Devidi avọ ahwo riẹ a jẹ jọ no oria ruọ oria na, jẹ gwọlọ emu nọ a rẹ re, yọ oja o be re ae. A jẹ hae nyaku ithuru-igodẹ Nebale nọ o fe gaga na.

¹⁰ Eme Devidi avọ egbaẹmo riẹ a jẹ hai ru nọ a tẹ nyaku ithuru-igodẹ na? A hẹ sai kpe igodẹ na rọ kuọ oma rai, rekọ a ru ere he. A jẹ hae thọ igodẹ Nebale gbe idibo riẹ. (Se 1 Samuẹle 25:15, 16.) Ithuru-igodẹ a jẹ hae nyaku erao ijihẹ nọ e rẹ gwọlọ kpe igodẹ na. U te no ere no, uwhru Izrẹl o kẹle etẹe te epanọ iji e jẹ hae rọ vẹro oyena ẹsikpobi. *

11, 12. (a) Ẹvẹ Devidi o ro dhesẹ adhẹẹ kẹ Nebale nọ o vi ahwo bru rie? (b) Fikieme uyo nọ Nebale ọ kẹ Devidi na o rọ thọ?

¹¹ O jọ bẹbẹ re Devidi avọ ahwo riẹ a ruẹ emu nọ aikpobi a rẹ re evaọ igbrẹwọ na. Fikiere, ẹdẹjọ Devidi o te vi ezae ikpe bru Nebale nyae yare obufihọ. Emamọ oke Devidi o ro vi ahwo na nya keme o jọ oke nọ ithuru-igodẹ a re ro bru eto igodẹ rai, gbe oke nọ a re ro ru ehaa je ru amọfa ọghọ. Devidi ọ tẹ jẹ ta ẹme kẹe avọ adhẹẹ. O tube se omariẹ “Devidi ọmọzae” Nebale, ẹsejọhọ ro dhesẹ adhẹẹ kẹ Nebale fikinọ o vi rie. Eme Nebale ọ ta kẹ ae?—1 Sam. 25:5-8.

¹² Eva e dha riẹ gaga. Ọmoha nọ ma fodẹ evaọ emuhọ uzoẹme na ọ ta kẹ Abigẹle nọ Nebale ọ “vare ku ai.” Nebale nọ ọ rẹ gboke na o te bi do nọ ọ sai siobọno ebrẹdi, ame, gbe arao riẹ hẹ. O ku eka họ Devidi oma nnọ ofogori gbe odibo nọ ọ dhẹ siọ olori riẹ ba. Ẹsejọhọ epanọ Nebale o rri Devidi na ere Sọl nọ o mukpahe iẹe na o rri rie re. Rekọ Jihova o rri rie ere he. Ọghẹnẹ o you Devidi je rri rie nọ ọye họ ovie nọ o ti su Izrẹl, orọnikọ odibo nọ ọ dhẹ siọ olori riẹ ba ha.—1 Sam. 25:10, 11, 14.

13. (a) Eme Devidi o ru kpahe eka nọ Nebale ọ la riẹ na? (b) Eme obe Jemis 1:20 o ta kpahe owọ nọ Devidi ọ gwọlọ jẹ na?

 ¹³ Nọ ahwo nọ Devidi o vi bru rie na a zihe ze jẹ vuẹe epanọ a nyate, eva e tẹ dhae gaga. Ọ tẹ ta kẹ ahwo riẹ nọ: “Kohwo kohwo kpobi ọ thọrọ ọvuọ ọgbọdọ riẹ họ eku.” Nọ a ruẹrẹ oma kpahe no, Devidi avọ ezae egba ene (400) riẹ a tẹ ruọ edhere. Ọ gba riẹ mu nọ o re kpe ọzae kpobi no evaọ uwou Nebale. (1 Sam. 25:12, 13, 21, 22) Ofu o mu Devidi thọ họ, rekọ oghẹrẹ nọ ọ jẹ gwọlọ rọ kioja na o thọ. Ebaibol na ọ ta nọ: “Ofu ohwo o re ru iruo ẹrẹreokie Ọghẹnẹ hẹ.” (Jem. 1:20) Kọ ẹvẹ Abigẹle ọ te sai ro siwi ahwo uviuwou riẹ?

14. (a) Eme Abigẹle o ru nọ u dhesẹ nọ ọ j’owọ ọsosuọ nọ u ti ku ẹbẹbẹ na họ no? (b) Eme ma rẹ sai wuhrẹ no ohẹriẹ nọ o rrọ Abigẹle avọ Nebale ze? (Rri oruvẹ-obotọ na re.)

¹⁴ Ma sae ta nọ Abigẹle ọ j’owọ ọsosuọ nọ u ti ku ẹbẹbẹ na họ no. Ọ romatotọ gaviezọ kẹ ẹme odibo na, ọ wọhọ Nebale ọzae riẹ hẹ. Odibo na ọ ta kpahe Nebale nọ: “O yoma vi epanọ ohwo ọ rẹ sae rọ hrẹ e.” * (1 Sam. 25:17) U yoma kẹhẹ nọ Nebale o rri omariẹ kpehru vi ohwo nọ ọ rẹ gaviezọ kẹ amọfa. Ahwo buobu a wo ọkpọ uruemu yena nẹnẹ. Rekọ odibo na ọ riẹ nọ Abigẹle ọ rrọ ere he, oyejabọ nọ ọ rọ nyae vuẹe oware nọ o via na.

15, 16. (a) Ẹvẹ Abigẹle ọ rọ wọhọ emamọ aye nọ a ta ẹme te evaọ obe Itẹ na? (b) Fikieme oware nọ Abigẹle o ru na o gbẹ rọ rrọ aghẹmeeyo kẹ ọzae riẹ hẹ?

¹⁵ Abigẹle o roro kpahe oware na jẹ j’owọ vẹrẹ vẹrẹ. Ma se nọ: “Abigẹle o te ru ọwhọwhọ.” Isiane soso ma jọ iku na se ọkpọ ẹme nana nọ u dhesẹ nọ aye nana ọ j’owọ vẹrẹ vẹrẹ. Ọ ruẹrẹ emu gbe eware efa buobu họ nọ ọ te rọ kẹ Devidi avọ ahwo riẹ. Eware na jọ họ ebrẹdi, udi, igodẹ, eka, ekiekia nọ a rọ ubi-ure ojo ru gbe enọ a rọ ifigi ru. Abigẹle ọ riẹ eware nọ e rrọ uwou riẹ yọ o je muẹrohọ iruẹru uwou na ziezi, nwane wọhọ emamọ aye nọ a dhesẹ uwhremu na evaọ obe Itẹ na. (Itẹ 31:10-31) Ọ tẹ rọ  emu na kẹ idibo riẹ jọ, je vi ai haro, ọ tẹ rọ kpahe ae. Iku na e ta nọ: “Rekọ ọ vuẹ Nebale ọzae riẹ hẹ.”—1 Sam. 25:18, 19.

¹⁶ Kọ onana u dhesẹ nọ Abigẹle ọ be ghẹmeeyo kẹ ọzae riẹ nọ o wo uzou uwou na? Ijo. Kareghẹhọ nọ Nebale o dhesẹ evega kẹ odibo Jihova nọ o ro mu ovie, yọ onana o sae wha uwhu se ahwo uviuwou Nebale buobu nọ a riẹ onahona ha. Kọ Abigẹle ọ gbẹ j’owọ họ, u gbe ti dhesẹ nọ o w’obọ kugbe ekpehre uruemu ọzae riẹ na? Evaọ ẹme nana, u fo nọ o re yoẹme kẹ Ọghẹnẹ viukpenọ o re yoẹme kẹ ọzae riẹ.

17, 18. Eme Abigẹle o ru nọ o zere Devidi, eme ọ ta, kọ fikieme eme riẹ na i ro duobọte Devidi udu?

¹⁷ U kri hi, Abigẹle o te zere Devidi avọ ahwo riẹ. Ọ tẹ rọ ọwhọwhọ nwrotọ no eketekete riẹ, je kigwẹ họ aro Devidi. (1 Sam. 25:20, 23) Kẹsena ọ tẹ ta eva riẹ kpobi kẹ Devidi, be lẹe nọ ọ re ohrọ ọzae riẹ gbe ahwo uwou riẹ. Eme o lẹliẹ eme riẹ na te Devidi udu?

¹⁸ Ọ ta kẹe nọ uzou ọyomariẹ obrukpe na ọ rrọ, ọ tẹ jẹ lẹ Devidi nọ ọ rọ vrẹ riẹ. Ọ ta nọ ọzae riẹ ọ ginẹ rrọ gheghẹ, nwanọ epanọ odẹ riẹ o rrọ, ẹsejọhọ ọ be rọ eme nana dhesẹ nọ Devidi o wo areghẹ vi ohwo nọ o re muofu kẹ oghẹrẹ ohwo otiọye. O vuhumu nọ Devidi yọ ohwo nọ Jihova ọ salọ nọ o bi fi “emo ỌNOWO na.” Eme riẹ i dhesẹ nọ ọ riẹ kpahe eyaa nọ Jihova ọ ya kẹ Devidi, ọ ta nọ: “ỌNOWO na . . . [ọ] te rehọ owhẹ mu ovie Izrẹl.” Ofariẹ, ọ lẹ Devidi nọ jọ o kpe azẹ fihọ uzou hu hayo ru oware ovo nọ o te kẹe “ọkora hayo udubro” ho. (Se 1 Samuẹle 25:24-31.) Eme riẹ na e jọ wolẹ, yọ i gine duobọte Devidi udu.

19. Eme Devidi o ru nọ Abigẹle ọ ta ẹme kẹe no, kọ fikieme o ro jiri ei?

¹⁹ Kọ eme Devidi o ru? O mi Abigẹle eware nọ ọ wha sei na, ọ tẹ ta kẹe nọ: “Oghale u te ỌNOWO na Ọghẹnẹ Izrẹl, ọnọ o vi owhẹ bru omẹ ze eva ẹdẹ inẹnẹ na! Oghale u te owhẹ fiki areghẹ ra, oghale u te owhẹ nọ ọ whaha omẹ no abe-ọriọ ohwo-okpe.” Devidi o jiri rie nọ ọ rọ j’owọ vẹrẹ vẹrẹ ti zere iei, ọ tẹ jẹ ta nọ aye na o siwi rie no abe-ọriọ azẹ-okpe. Ọ ta kẹe nọ: “Kpo obọ uwou ra tou; ri, me yo uru ra no.”—1 Sam. 25:32-35.

20, 21. (a) Eme ọ were owhẹ kpahe epanọ Abigẹle o ro zihe bru ọzae riẹ? (b) Eme o dhesẹ nọ Abigẹle o wo areghẹ avọ orimuo?

²⁰ Nọ Abigẹle o zihe kpo no, avro ọ riẹ hẹ nnọ o gbe je  roro kpahe oware nọ o via na. O muẹrohọ ohẹriẹ nọ o rrọ ọzae ọgeva riẹ na avọ Devidi, ọzae owowou nana nọ o bi yoẹme kẹ Ọghẹnẹ na. Rekọ o si iroro yena no udu vẹrẹ vẹrẹ. Ebaibol na ọ ta nọ: “Abigẹle o te kpo bru Nebale ze.” Ẹhẹ, o zihe bru ọzae riẹ, jẹ gbaemu nọ o re ru ẹkabọ riẹ evaọ uwou na. Ọ gwọlọ nọ ọ rẹ vuẹ ọzae riẹ kpahe eware nọ o ro se Devidi avọ ahwo riẹ na. U fo nọ ọzae na ọ rẹ riẹ. Ọ tẹ jẹ gwọlọ vuẹe kpahe okpẹtu nọ o si noi uzou, keme ọ tẹ jọ unu omọfa yoi, o te wha omovuọ se ọzae na. Rekọ ọ sae vuẹe okioke yena ha keme ọzae riẹ ọ jẹ riakpọ kuoma, yọ idi i mu rie no.—1 Sam. 25:36.

²¹ Abigẹle o dhesẹ orimuo gbe areghẹ evaọ onana re, ọ hẹrẹ te irioke nọ idi na e hiẹ no ọzae riẹ aro no. Obọnana ọ te sai yo ẹme nọ aye riẹ ọ gwọlọ ta na, rekọ ẹme na ọ sae kpare ofu riẹ. Ghele na, aye na ọ nya bru rie jẹ vuẹe oware nọ o via. Ẹsejọhọ o je roro nọ ọzae riẹ o ti mu ofu gaga, jẹ tubẹ nwae oma dede. Rekọ ọzae na ọ kpare obọ hayo ta ẹme ọvo ho, o mudhe oria ovo kpoko.—1 Sam. 25:37.

22. Eme ọ via kẹ Nebale, kọ eme Ọghẹnẹ o ti ru kpahe olahiẹ gbe evega nọ ahwo a be reoja riẹ?

²² Fikieme ọzae na ọ gbẹ kpunu hu? O “whu dikihẹ kerọ utho.” Ẹsejọhọ oghẹrẹ okie jọ o kie rie na. Nọ enwenọ edẹ ikpe e vrẹ no, o te whu, yọ orọnikọ ẹyao o kpe rie he. Ebaibol na ọ ta nọ: “ỌNOWO na ọ tẹ tehe Nebale kpe.” (1 Sam. 25:38) Nọ Nebale o whu no, Abigẹle o te no orọo oja yena. Dede nọ Jihova ọ rẹ nwani kpe ahwo ere nẹnẹ hẹ, iku nana i wuhrẹ omai nọ Jihova o bi muẹrohọ olahiẹ gbe evega nọ ahwo a be reoja riẹ evaọ iviuwou jọ. Ọ te j’owọ nọ u fo evaọ ẹruoke riẹ.—Se Luk 8:17.

23. Oghale vẹ u te Abigẹle, kọ eme o dhesẹ nọ o gbe wo omaurokpotọ?

²³ U te no orọo oja nọ Abigẹle o no, oghale ofa u te rie. Nọ Devidi o yo nọ Nebale o whu no, o te vi ahwo nyae vuẹ Abigẹle nọ ọ gwọlọ rehọ iẹe. Abigẹle ọ tẹ ta nọ: “Ri, odibo ọmọtẹ ra, odibo nọ ọ rẹ wozẹ awọ idibo olori mẹ.” Ọ wọ oma kpehru hu nnọ ọ be te jọ aye Devidi; ọ tubẹ ta nọ ọ rẹ wozẹ awọ idibo Devidi. Iku na e ta nọ ọ  wariẹ kparoma ovovẹrẹ, ọ tẹ nya bru Devidi.—1 Sam. 25:39-42.

24. Ebẹbẹ vẹ i te Abigẹle nọ ọ rọo Devidi no, rekọ ẹvẹ Ọghẹnẹ avọ ọzae riẹ a rri rie?

²⁴ Orọnikọ nọ Abigẹle ọ rọo Devidi no, uzuazọ riẹ o tẹ kare ẹbẹbẹ hẹ. Devidi o wo aye jọ no vẹre nọ a re se Ahinoam, yọ dede nọ Ọghẹnẹ ọ kuvẹ kẹ orọo ivruvrẹ evaọ oke yena, o jọ ẹbẹbẹ gaga re odibo Ọghẹnẹ ọ jọ orọo utioye. U te no ere no, oke yena yọ Devidi o ri muhọ esuo ho; ọ te nyaku ebẹbẹ buobu taure o te ti wo ọkwa nọ Jihova ọ kẹ riẹ na t’obọ. Rekọ Abigẹle o fi obọ họ kẹ Devidi evaọ ebẹbẹ nọ i te rie, uwhremu na o te yẹ ọmọzae kẹe, yọ evaọ oke nana kpobi Abigẹle ọ riẹ nọ o wo emamọ ọzae nọ o rri rie ghaghae jẹ be rẹro tei. Evaọ okejọ dede, Devidi ọ thọ riẹ no obọ ogbaẹmo nọ u mu rie. (1 Sam. 30:1-19) Devidi ọ rọ aro kele Jihova Ọghẹnẹ, ọnọ o you eyae itieye nọ i wo ẹrọwọ, orimuo, gbe aruọwha na.